لزوم آموزش هنر در نظام تحصیلی

بهارک بیگناه
‌مدیر نگارخانه بهارک
هنرهمواره در طول تاریخ از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. الهام بخش بودن هنر جهت بروز ابداعات و اختراعات و نیز روایتگر بودن تاریخ تمدن انسان ها از مهم‌ترین آنهاست. در واقع مورخین با بهره‌گیری از نقاشی‌های ایجاد شده روی دیوار غارها و مجسمه‌های آیینی گرفته تا نقوش روی سفالینه‌ها و پارچه‌ها و نیز نقش برجسته‌های روی دیوارهای معابد و کاخ ها توانسته‌اند پیام گذشتگان خود را دریافت و به نسل های بعدی منتقل کنند.
انسان با ذهن خلاقش از نقاشی به ابداع خط می‌رسد و ابداع خط شروعی برای توسعه و انتقال افکار و اندیشه‌ها می‌شود.
گرچه بعد از ابداع خط، هنر همچنان جایگاه ویژه خود را حفظ کرد و هنرمندان نه تنها وقایع پیرامون خود، بلکه همه آرزوهای دست نیافته، احساسات به ثمر رسیده یا سرکوب شده، رنج‌ها یا لذت‌هایش را به تصویرکشانده‌اند و مادامی که بشر بر این کره خاکی زندگی کند، هنر نیز با او خواهد ماند. بنابراین پرورش استعدادهای هنری از دوران طفولیت بسیار حائز اهمیت است.
طفل در ابتدا صداها را می‌شنود. او شادی‌ها و خشم‌ها و عشق‌ها و نفرت‌ها را به‌صورت اصوات شنیده و در ذهنش از آنان موسیقی می‌سازد. هنگامی که چشمانش باز می‌شود در ذهنش آنچه را که می‌بیند پردازش کرده و یک تابلو نقاشی، یک فیلم یا یک سازه تصور می‌کند وهنگامی که بتواند از ابزار استفاده کند شروع به خلق اثر هنری می‌کند، تا زمانی که برای ذهن خلاق کودک محدودیتی ایجاد نشود، براحتی نقاشی می‌کند، مجسمه‌های گلی و خمیری می‌سازد. کاغذها را با اشکال آزاد بریده و به هم می‌چسباند وبا ضربه زدن بر اشیا یا دمیدن برآنها تولید صدا می‌کند و به خیال خود موسیقی می‌نوازد. آنان به مانند اجداد غارنشین خود ذهنی آزاد و خلاق دارند. با نگاهی کوتاه به نقاشی‌های کودکان و نیز نقاشی‌های انسان های نخستین متوجه خواهیم شد که هر دو گروه بدون هیچ دغدغه‌ای آزادانه می‌توانند پیام های ذهنی خود را به ما منتقل کنند.
خواندن و نوشتن از ملزومات زندگی هر فردی به‌ شمار می‌رود، اما نبایستی سهم هنر را در توسعه علم نادیده بگیریم. کودک نیاز دارد که در کنار داده‌های علمی، همچنان قوه خلاقه خود را پرورش دهد. همان‌طور که درس‌هایی مانند ریاضی ، علوم ، جغرافیا و... در همه دوران تحصیلی دانش‌آموز به‌صورت متوالی تدریس می‌شود، مهم است که واحد درسی هنر به‌صورت کاملاً علمی توسط استادان هنرمند تدریس شود. هدف از تدریس هنر در دوران تحصیلی می‌بایست تقویت خلاقیت با بهره‌گیری از همه حواس دانش‌آموز باشد. (از جمله فعالیت‌هایی که برای دانش‌آموزان بیش فعال توصیه می‌شود انجام کار هنری است.) دانش‌آموزان را تشویق به خوب دیدن، خوب شنیدن کرده سپس از او می‌خواهند که در ذهن خود آنها را تجزیه و تحلیل کرده، با آرزوها و تخیلات خود بیامیزد و در قالب یک نقاشی، مجسمه، نمایش، موسیقی یا یک سازه با وسایل دور ریختنی خلق اثر کند. بنابراین برای اینکه جامعه‌ای نوآور و خلاق داشته باشیم ناگزیر به گنجاندن هنر در دوران تحصیلی کودکان و نوجوانان که مهم‌ترین دوران رشد ذهنی و روحی آنان است، هستیم.  هنر هر سرزمین بخش مهمی از فرهنگ آن سرزمین است و می‌تواند نشانگر وضعیت اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی مقطع زمانی بروز و ایجاد هر اثر هنری باشد. در واقع یک هنرمند، در زمان خلق اثر تأثیر‌پذیری بسزایی از محیط اطراف خود دارد و وقایع زمانه خود را به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در اثر خود نشان می‌دهد. مصادیق زیادی در اثبات این نظر در موزه‌ها، اماکن تاریخی و بناهای ملی یا مذهبی کشور‌های مختلف یافت می‌شود، بنابراین هنرمندان نقش بسزایی در ثبت غیرمستقیم احوال زمانه خود دارند لذا آشنا شدن با هنر هر کشور می‌تواند ما را با سابقه فرهنگی و اجتماعی آن کشورها آشنا کند. ولی نقطه عطف اتصال و ارتقای هنر پیشینیان یک جامعه هنر مطلوب زمانه، نظام آموزشی هر کشور است.
 در بخش آموزش توجه نظام مند به نحوه تدریس مبانی و اصول هنر در مقاطع مختلف بسیار حائز اهمیت است درصورتی‌که آموزش‌های تکنیکی هنر در مدارس همزمان و متناسب با مطالعات تاریخ هنر باشد، دانش‌آموزان بهتر و کارآمدتر با مقوله فرهنگ و تمدن کشورها از جمله فرهنگ‌ و هنر غنی کشورمان آشنا می‌شوند آموزش هدفمند هنر در مدارس و پیگیری ارائه کارهای عملی هنری توسط دانش‌آموزان منجر به این خواهد شد که والدین هم در کنار دانش‌آموزان اطلاعات هنریشان بالا برود. آشنا کردن والدین و دانش‌آموزان با تاریخ هنر، اقتصاد هنر و تکنیک‌های هنری می‌تواند در سال های بالاتر تحصیلی در انتخاب رشته مناسب بسیار تأثیرگذار باشد. توجه به یک نکته بسیار ضروری است و آن هم استعدادیابی صحیح دانش‌آموزان در انتخاب رشته هنری است. انتخاب صحیح رشته هنری ناشی از یک نظام صحیح استعداد‌یابی نه تنها باعث جلوگیری از اتلاف وقت، هزینه و احتمالاً سرخوردگی هنرجویان خواهد شد، بلکه سرعت توانمند شدن ایشان را در کسب تکنیک‌های هنر مربوطه دو چندان می‌کند.‌