مردم با نصب اپ «ماسک» آماده مقابله با خیز دوباره کرونا باشند

سوسن صادقی
خبرنگار
با شیوع کرونا ایران نیز در راستای بسیاری از کشورهای پیشرفته استفاده از فناوری را برای مهار این ویروس در برنامه خود قرار داد. در این راستا تیمی متشکل از متخصصان حوزه‌ ای تی دانشگاه صنعتی شریف اپلیکیشنی را نوشته و منتشر کردند تا مردم با نصب آن به‌صورت رایگان بتوانند به نوعی در شناسایی و مهار این بیماری گام بردارند. دراین باره با «علی شریفی زارچی» مسئول تیم توسعه اپلیکیشن «ماسک» و عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم که می‌خوانید.



جرقه طراحی و راه‌اندازی این اپ چه زمانی زده شد؟
 اواخر بهمن ماه وقتی تست بیماری کرونا روی دو بیمار در کشور مثبت اعلام شد.
از طراحی و راه‌اندازی این اپ چه اهدافی را دنبال می‌کنید؟
هدف کمک به شهروندان کشورمان و نظام سلامت، برای کاهش قربانیان بیماری کرونا در کشور از طریق آگاهی‌افزایی و فراهم کردن نقشه ابتلا به بیماری است تا بتوانیم همه با هم جلوی زنجیره شیوع بیماری کرونا را بگیریم.
تیم شما چند نفره است و دارای چه تخصص‌هایی هستند؟
ما کار خود را از دوم اسفندماه سال 98 با تیم کوچک سه نفره شروع کردیم. اعضای تیم نیز جمعی از استادان، دانش‌آموختگان، دانشجویان و برندگان رقابت‌های جهانی ریاضی و کامپیوتر دانشگاه‌ها هستند.
چه مدت زمان برای طراحی تا انتشار این اپ صرف کردید؟
ظرف مدت کمتر از دو هفته توانستیم اولین نسخه اپلیکیشن ماسک را در فروشگاه‌های برنامه‌های موبایلی داخلی و گوگل پلی منتشر کنیم و به‌صورت مستمر در حال به روزرسانی آن هستیم.
آیا ماسک نمونه خارجی دارد و تفاوت عمده آن در چیست؟
پیش از این نیز در کشورهایی مانند چین و کره جنوبی که کرونا بشدت شیوع پیدا کرده بود، این نرم افزار طراحی و در اختیار مردم قرار گرفت ولی برنامه ماسک، تفاوت‌هایی با نمونه‌های خارجی دارد و تفاوت عمده اپ ما با نمونه‌های خارجی استفاده از بلوتوث و قابلیت‌های ویژه آن است. اپلیکیشن چینی بر اساس بارکدهای دو بعدی کار می‌کند و کاربران هرجا مانند فروشگاه، اداره یا آپارتمان‌ها رفت و آمد داشته باشند، از بارکد دو بعدی اسکن می‌گیرند و آن به این معناست که من در این لحظه اینجا بودم و اگر بیماری دیگری هم در همان لحظه در آن مکان باشد، فرد از وجود بیمار دیگر مطلع می‌شود. اما ماسک، از سیستم بلوتوث بهره برده است. بلوتوث همان‌طور که ارتباط بین تلفن همراه و هندزفری را برقرار می‌کند، می‌تواند ارتباط بی‌سیم بین دو تلفن همراه در فاصله نزدیک را نیز ایجاد کند و به نظر ما استفاده از این فناوری برای اینکه متوجه شویم دو نفر در فاصله نزدیک بدون بیرون آوردن تلفن همراه خود و در دست گرفتن آن، مناسب‌تر است و این کار کاربران را آسان می‌کند. کشور ما اولین کشوری است که از تکنولوژی و فناوری بلوتوث برای مهار بیماری کرونا استفاده کرده است. طبق اطلاعاتی که کسب کردیم بعد از ما، کشورهای سنگاپور و  استرالیا و بعد از آن نیز شرکت های گوگل و اپل پروتکلی را ارائه دادند و استفاده از بلوتوث در اپلیکیشن‌ها برای شناسایی بیماران کرونایی فراگیر شد.
قابلیت و شیوه استفاده از ماسک چگونه است؟
ماسک، ضمن اینکه تماس‌های بین افراد را ثبت می‌کند، دارای چندین قابلیت ویژه دیگری است که در هیچ کدام از اپلیکیشن‌های مشابه آن وجود ندارد. قابلیت ویژه آن این است که ماسک آگاهی دقیق و هدفمندی را به کاربر خود نیز ارائه می‌دهد. مردم پیش از این فکر می‌کردند اگر از 80 میلیون جمعیت ایران، 80 هزار نفر به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند چون آمار مبتلا، یک در هر هزار نفر است بنابراین شانس آنها در مبتلا شدنشان اندک است ولی با کمک این اپ مبتلایان به بیماری کرونا یا فوت شدگان به‌صورت محله‌ای روی نقشه شهرهای سراسر کشور نشان داده می‌شود و کاربر آگاه می‌شود که در کمین ابتلا به این بیماری قرار دارد. با این اپ، تصور غلط بین کاربران از بین رفت و آنها درک کردند که هر لحظه می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند و این بیماری چقدر به آنها نزدیک است. در نقشه‌ها، شهرها و محله‌ها با رنگ‌بندی مشخص شده‌اند که شیوع بیماری در آنجا چگونه است.از سوی دیگر در این برنامه امکان آموزش، پرسش و پاسخ و اطلاع‌رسانی وجود دارد. به عبارتی در این برنامه اگر فرد بیمار باشد یا با افراد مبتلا به بیماری کرونا در تماس بوده باشد به خود او گزارش می‌دهیم. اگر کاربر وضعیت قرمز داشته باشد یعنی بیمار است و اگر وضعیت بنفش داشته باشد بهبود پیدا کرده است. بعد از اعلام، بقیه کار به مسئولیت‌پذیری بیمار مربوط است که قرنطینه خانگی را رعایت کرده یا به بیمارستان مراجعه کند. علاوه بر آن قرار است بزودی در به روزرسانی نسخه ماسک امکان رصد کردن کسب و کارها از سوی کاربران ماسک نیز مهیا شود. به طوری که اگر کاربری به فروشگاهی مراجعه و مشاهده کرد که پروتکل بهداشتی در آن مکان رعایت نمی‌شود می‌تواند از طریق اسکن کردن کد رهگیری آن فروشگاه به اطلاع کاربران دیگر برساند تا به آن محل رفت و آمد نداشته باشند.
ماسک به چه میزان بارگذاری شده است؟
بیش از یک میلیون نفر این اپ را نصب کرده‌اند ولی باید با کمک رسانه‌ها کاری کنیم تا بیشتر مردم آن را نصب کنند، چرا که هدف اصلی این برنامه برای شیوع احتمالی دوباره بیماری کرونا در فصل سرماست. ما باید خود را برای آن زمان آماده کنیم و زیرساخت‌ها فراهم شود تا اگر دوباره بیماری اوج گرفت بتوانیم با استفاده از این برنامه مکان‌های آلوده را بشناسیم.
بحث امنیت و اطلاعات داده‌های مردم بسیار مهم است و با وجود حجم بالای هک اطلاعات کاربران، شما برای این بخش چه تدابیری در نظر گرفته‌اید؟
امنیت سایبری این اپ جزو خطوط قرمز ما است برای همین ماسک تیم خود را به‌صورت شفاف به مردم معرفی کرده است که چه کسانی این برنامه را نوشته و راه‌اندازی کرده‌اند تا پاسخگو باشند. از سوی دیگر یک تیم متخصص امنیت سایبری در حال نظارت بر این برنامه است. تیم ما با وزارت بهداشت در خصوص حفظ حریم خصوصی به توافق رسیده است که موقعیت مکانی و تماس‌های کاربران در سرورهای جداگانه خارج از وزارت بهداشت نگهداری شود و اینکه این داده‌ها تحت هیچ شرایطی و برای هیچ مقصدی به جز ثبت تماس‌های نزدیک با بیمار مبتلا به کرونا و اطلاع به کاربر مورد استفاده قرار نگیرد. مهمتر اینکه داده‌های مکانی بیماران مبتلا به کرونا به‌صورت تقریبی نمایش داده می‌شود و موقعیت دقیق یک بیمار نشان داده نمی‌شود و فقط در حد محله و بی‌هویت (بدون نام و مشخصات بیمار) است.
برای راه‌اندازی این اپ چه میزان هزینه شده است؟
تیم ما و افراد و شرکت‌های دیگری که ما را در ساخت این اپ یاری دادند همگی داوطلبانه و تنها در راستای مسئولیت اجتماعی این اپ را راه‌اندازی کردند حتی وقتی ما قصد خرید دومین با نام ماسک دات آی آر داشتیم، صاحب این دومین که یک فرد ایرانی در خارج کشور بود این دومین را رایگان در اختیار ما قرار داد. البته مدیران صندوق نوآوری و شکوفایی، ۵۰۰ میلیارد تومان برای کرونا اختصاص داده بودند، به ما هم اعلام کردند هر میزان پول بخواهید به شما می‌پردازیم اما تیم ما اعلام کردند ما یک ریال هم نمی‌خواهیم و تنها ۴۵ میلیون تومان برای ساخت فیلم و پویانمایی و تیزرهای تبلیغاتی از این صندوق دریافت کرده و در این زمینه هزینه کردیم.
ماسک به علت تحریم‌ها از سوی گوگل پلی حذف شد. آیا این اقدام مانعی برای ادامه فعالیت این اپ خواهد بود؟
قطعاً مانعی برای انتشار آن نخواهد بود. ولی اقدام گوگل پلی، انساندوستانه نبود چون این برنامه انساندوستانه و برای مهار بیماری کرونا نوشته و منتشر شده است. به هر حال با وجود تحریم‌ها این برنامه در فروشگاه‌های داخلی مانند کافه بازار، مایکت، چهارخونه و حتی وب سایت ماسک دات آی آر قابل دسترسی و نصب است.