برنامه‌های <زنده اینترنتی> در شبکه های اجتماعی افزایش یافت

سوسن صادقی
 خبرنگار
این روزها شاهد افزایش برنامه‌های زنده اینترنتی (لایو) در پلتفرم‌های داخلی و خارجی و پخش برنامه‌های زنده در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی،  فرهنگی، ورزشی و حتی مذهبی هستیم. با استفاده از پلتفرم‌های پخش زنده نمایندگان مجلس با مردم سخن می‌گویند. برخی مسئولین گزارش کار ارائه می‌دهند و ... در کل محلی شده‌اند برای اجرای برنامه‌های مختلف از قشرهای مختلف جامعه. اما به راستی چرا استفاده از این ابزار افزایش چشمگیری نسبت به گذشته نه چندان دور پیدا کرده است؟ چه عواملی در افزایش این اتفاق نقش داشته است؟ کارشناسان حوزه فاوا به این سؤالات «ایران» پاسخ می‌دهند.
توسعه زیرساخت و پخش زنده
«شیوع کرونا موجب شد تماس‌های تصویری و استفاده از ابزار پخش زنده (لایو) در شبکه‌های اجتماعی داخلی و خارجی و پلتفرم‌های حوزه ویدئوکنفرانس افزایش یابد، چرا که مردم و مسئولین برای برقراری ارتباط زنده نیاز به ابزارهای مجازی داشتند تا جایگزین برقراری ارتباطات حضوری شود.»
سجاد بنابی، عضو هیأت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: علاوه بر افزایش برنامه‌های لایو در شبکه‌های خارجی مانند اینستاگرام ما شاهد برگزاری لایو در شبکه‌ها و پلتفرم‌های داخلی هم بودیم، طبق اعلام «آپارات» در شب نوزدهم ماه مبارک رمضان  300 مجلس احیا بر این بستر و با بیش از  120 هزار شرکت کننده مجازی به صورت زنده پخش شد. حتی نرم‌افزار هیأت آنلاین بیش از 25 مراسم فقط در شب  21 ماه رمضان با بیش از 170 هزار بازدید برگزار شد. به عبارتی دو پلتفرم معنوی برای ماه مبارک رمضان راه‌اندازی شد که در این دو پلتفرم   (Mahafel.live) و(Heyatonline.ir)  بیش از ۵۰۰ هیأت مذهبی فعال شده و بیش از ۳ میلیون بازدیدکننده داشته است.
عضو هیأت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت با بیان اینکه اگر زیرساخت‌ها و شبکه ارتباطی کشور توسعه نیافته بود به طور قطع این پلتفرم‌ها امکان ارائه اجرای برنامه زنده را نداشتند، گفت: وزارت ارتباطات سعی کرد که لایه ارتباطی شبکه را افزایش دهد و به همین خاطر این شبکه را ۴ برابر ارتقا داد. بنابراین اکنون مشکل پهنای باند و محدودیت ارتباطی و کمبود ظرفیت در شبکه‌های داخلی و بین‌المللی وجود ندارد.
بنابی افزود: حتی شبکه ارتباطی نه تنها در بخش اپراتورهای تلفن همراه تا حد ممکن افزایش یافت بلکه در بخش اینترنت خانگی هم شاهد افزایش سرعت «ای‌دی‌اس‌ال» بودیم و هم بخش «وی دی اس ال» نیز راه‌اندازی شد و در همین راستا پلتفرم‌های پخش زنده هم توانستند برای مخاطبان خود برنامه اجرا کنند.
شیوع کرونا عامل افزایش لایو
«استفاده  از برنامه زنده در شبکه‌های اجتماعی داخلی و خارجی و پلتفرم‌ها مانند آپارات، پیام رسان گپ، اینستاگرام و... بدون فراهم شدن زیرساخت و اینترنت ممکن نمی‌شد و اگر این ظرفیت کامل‌تر شود، برگزاری لایو در پلتفرم‌های داخلی پررنگ‌تر می‌شود.»
مهدی انجیدنی، مدیرعامل پیام‌رسان گپ با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: البته برگزاری برنامه‌های لایو، پیش از این کم و بیش وجود داشت اما شیوع بیماری کرونا و خانه ماندن مردم استفاده از این ابزار را برای برگزاری، آموزش، جلسات و سخنرانی و... افزایش داد. این افزایش برگزاری برنامه‌های لایو فقط منحصر به شبکه‌های خارجی نبود و ما خود در پیام‌رسان گپ با افزایش پخش لایو در حوزه‌های آموزشی، فرهنگی، سیاسی، ورزشی و... مواجه بودیم به طوری که در برخی شب‌ها 100 لایو همزمان برگزار می‌شود و تنها مختص به رجال سیاسی نبوده و شامل آموزش و... می‌شد تا با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند.
انجیدنی افزود: فرهنگ استفاده از ابزار پخش لایو در آینده بیشتر هم رشد خواهد کرد ولی نکته مهم این است که بهتر است کاربرانی مانند دانش‌آموزان را به سمت پیام رسان‌های داخلی هدایت کرد تا در معرض محتواهای نامناسب شبکه‌های خارجی قرار نگیرند. کسانی هم که برای قشر کودک و نوجوان در پلتفرم‌های خارجی برنامه لایو اجرا می‌کنند، باید بازنگری کنند چون کشاندن بچه‌ها به این فضا باعث می‌شود در معرض محتواهای نامناسب دیگر هم قرار بگیرند.
قاسم مجدی، کارشناس اینترنت نیز اعتقاد دارد فراهم شدن زیرساخت‌های اینترنتی و گسترش شبکه‌های اجتماعی داخلی و خارجی گرایش به سمت استفاده از ابزار لایو را افزایش داده است.
مجدی به «ایران» گفت: خانه‌نشینی مردم در دوران شیوع کرونا و  وجود بستر اینترنت و زیرساختی که پیش از این فراهم شده عاملی شد تا مردم برای برقراری ارتباط با مخاطبان خود در حوزه‌های مختلف از خانوادگی تا سیاسی، مذهبی، ورزشی و... از ابزار نوین شبکه‌های اجتماعی مانند پخش زنده بیشتر از قبل استفاده کنند.
وی افزود: کاربران با استفاده از این فضا برای بیان نظرات خود نیازی به کسب اجازه و تأیید از نهادها ندارند، بنابراین حرف خود را بدون سانسور بیان می‌کنند به همین دلیل نیز  استفاده از این ابزار با استقبال زیادی مواجه شده است.
این کارشناس اینترنت معتقد است از آنجایی که رسانه‌های سنتی نیز چندان جوابگوی نیازهای مخاطبان خود نیستند بنابراین با زیرساخت اینترنتی که در کشور ایجاد شده، نیازهای خود را در شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های زنده دنبال می‌کنند به همین دلیل جامعه آماری استفاده کنندگان از برنامه‌های لایو در حال افزایش است بنابراین هرچقدر زیرساخت‌های اینترنتی کشور بهبود یابد و سرعت آن افزایش یابد، استفاده از ابزارهای نوین اینچنینی در پلتفرم‌های داخلی و خارجی نیز افزایش می‌یابد.
تشویق برای استفاده از پلتفرم‌های داخلی
مجید حصارکی، کارشناس حوزه فناوری اطلاعات هم اعتقاد دارد که کرونا عاملی شد تا استفاده از ابزار لایو همه‌گیرتر شود و این ابزار جای خود را به جلسات حضوری آموزشی، اداری، سخنرانی و...  بدهد و اگر کرونا شیوع نیافته بود و خانه‌نشینی مردم رخ نمی‌داد  جهش انفجاری  در استفاده از این ابزارها را در پلتفرم‌های داخلی و خارجی شاهد نبودیم.
حصارکی نیز به بحث زیرساخت اینترنتی کشور اشاره کرد و به «ایران» گفت: اگر زیرساخت‌ها ارتقا  و توسعه نیافته و ظرفیت کامل نمی‌شد به طور قطع بستر استفاده از پخش زنده در پلتفرم‌ها تا این حد ممکن نبود. ظرفیت ایجاد شده در اینترنت کشور موجب شد تا حتی پلتفرم‌های داخلی بتوانند در این زمینه به کاربران خود خدمات پخش زنده در حوزه‌های آموزشی، مذهبی، برگزاری جلسات آنلاین، سخنرانی و... خدمات ارائه دهند.
وی افزود: پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی دارای ابزار لایو و تماس تصویری هستند و خود عامل خوبی برای ارائه آموزش آنلاین، برگزاری جلسات با کاربران و مخاطبان خاص است و  از این بستر معلمان و اساتید می‌توانند برای برگزاری کلاس‌های آموزشی خود بهره ببرند بنابراین باید از یکسو ظرفیت اینترنت تکمیل تر شود که قطعاً در آینده شرایط برای این گونه ارتباطات راحت تر  و با قطعی کمتر و سرعت بیشتر مهیا خواهد شد و از سوی دیگر  باید بستر ملی برای استفاده از ابزار لایو  نیز فراهم شود و استفاده از برنامه لایو در حوزه‌های مختلف سخنرانی سیاسی، مذهبی و... بخصوص در پلتفرم‌های داخلی افزایش یابد.
این کارشناس حوزه فناوری معتقد است که  با تبلیغ و جلب اعتماد کاربر می‌توان آنها را به سمت استفاده از پلتفرم‌های داخلی سوق داد تاکمتر به پلتفرم‌های خارجی رغبت نشان دهند به عنوان مثال ما در حوزه‌های برگزاری جلسات کاری  نمونه‌های داخلی خوبی مانند ایسمینار، ایوند و... داریم  که می‌توان از این پلتفرم‌ها به جای خارجی‌ها استفاده کرد.
عباس منصورنژاد، پژوهشگر رسانه‌های مجازی نیز اعتقاد دارد  دو عامل مهم موجب شد که مردم به سمت استفاده از ابزارهای پخش زنده رغبت نشان دهند. یکی بستر خوب اینترنت و دیگر شیوع بیماری کرونا و خانه‌نشینی.
منصور نژاد به «ایران» گفت:  از یک سو بستر زیرساختی کشور و اینترنت  توسعه یافته است و این دلیل مهمی شد تا مردم به سمت استفاده از ابزارهای لایو در شبکه‌های اجتماعی داخلی و خارجی کشیده شوند، چرا که  ظرفیت بالا و مناسب اینترنت مؤلفه‌ای مهم برای استفاده از این ابزار نوین است و بدون داشتن اینترنت پایدار کاربران از هر قشری نمی‌توانند برنامه‌های مورد نظر خود را برای مخاطبان خاص خود اجرا کنند. از سوی دیگر شیوع بیماری کرونا و خانه نشینی مردم دلیلی شد تا مردم به سمت استفاده از رسانه‌های مجازی گرایش بیشتری پیدا کنند و با موج جدیدی روبه رو شویم.
 وی با بیان اینکه شیوع کرونا موجب شد حتی آنهایی هم که به استفاده از این  فضا به دلایل مختلفی تعصب نشان می‌دادند و  استفاده نمی کردند ناگزیر به استفاده از فضای مجازی شوند، افزود: بنابراین کرونا بهانه و نقطه عطفی بود که ظرفیت‌های فضای مجازی بیشتر و جدی‌تر شناخته شود و یکی از این ظرفیت‌ها نیز برنامه‌های لایو بود.
این پژوهشگر  رسانه‌های مجازی اعتقاد دارد که ذائقه مردم نیز تغییر کرده و آنها نیاز دارند که بی پرده و حتی بدون سانسور، صریح و شفاف مطالب حوزه‌های مختلف سیاسی، علمی، فرهنگی و... را دریافت کنند بنابراین به دنبال برنامه‌های مورد علاقه خود در پلتفرم‌های پخش زنده می‌روند و این خود نیز بر جذابیت استفاده از برنامه‌های لایو افزوده است.
وی با بیان اینکه دنیا به این جمع‌بندی رسیده که با بهره‌گیری از این فضا می‌توان به توسعه فکری و فرهنگی کمک کرد، افزود: البته باید گفت که متأسفانه برخی از برنامه‌های زنده اینترنتی مناسب خانواده‌ها و  هویت کشور ما نیست بنابراین متولیان امر باید با محتواسازی کیفی و صحیح به فرهنگ‌سازی بیشتر رسانه‌ای اقدام کنند تا مصونیت فرهنگی نیز ایجاد شود.