لزوم افزایش تاب‌آوری جوانان در پساکرونا

مهسا قوی‌قلب
خبرنگار
در سه ماه گذشته ویروس کرونا سبب تغییر در سبک زندگی خانواده‌ها بویژه جوانان شده است. در این میان با تعطیلی دانشگاه‌ها، مدارس و اماکن تفریحی زندگی جوانان هم صددرصد تحت تأثیر این بیماری قرار گرفته است. اما مشکل اصلی این است که نمی دانیم ویروس کرونا تا چه زمانی میهمان خانه‌های ما است. از این‌رو بررسی مشکلات ناشی از آن و مسائلی که امروز جوانان در پساکرونا با آن دست به گریبان هستند اجتناب‌ناپذیر است.
آوا، دختری ۲۰ ساله و دانشجو است. او درباره تأثیر کرونا در زندگی روزانه‌اش به «ایران» می‌گوید: با آمدن کرونا، همه مجبور شدیم که ساعت بیشتری را در خانه بمانیم و این قضیه ما را مجبور کرد که به کارهای جدیدی روی بیاوریم، کارهایی که تا حالا به‌خاطر نداشتن وقت کافی، فرصت انجام آنها را نداشتیم. مدیتیشن، اجرای موسیقی، کتابخوانی و ورزش کردن از جمله کارهایی بود که به خاطر آمدن کرونا در حال انجام دادن آنها هستم و جالب اینجاست که حالم از ماه‌های قبل خیلی بهتر است اما با همه اینها دلم برای دوستانم تنگ شده، چون آنها هم در قرنطینه هستند و بیرون نمی‌آیند. در کل موضوع کرونا زندگی مرا به سمت مثبتی پیش برده است.
کیارش هم که جوانی ۱۸ ساله است و امسال کنکور دارد، گلایه از نبود آزادی و فضای شخصی در محیط خانه دارد. او که پدر و مادرش کارمند هستند، با آمدن کرونا در خانه مانده‌اند و دورکاری می‌کنند و این قضیه باعث شده که کیارش مانند قبل فضایی برای تنها ماندن در خانه نداشته باشد. او در ادامه می‌گوید که دوست دارم از فضای خانه دور باشم و از این همه بودن در کنار خانواده خسته شده‌ام. البته همه می‌دانیم که با در خانه ماندن می‌توان چیزهای جدید یاد گرفته یا به خودسازی پرداخت. نرگس هم ۱۷ ساله است، معتقد است که کرونا تأثیرات زیادی در زندگی جوانان داشته. نرگس می‌گوید: من خیلی اهل بیرون رفتن هستم و با آمدن این ویروس، بیرون رفتن‌هایم تقریباً به صفر رسیده و این قضیه برایم خیلی آزاردهنده است. البته اینکه نمی‌دانم در آینده چه اتفاقی می‌خواهد برایم بیفتد، نگران‌کننده است. نمی‌دانم که این وضعیت تا کی می‌خواهد ادامه داشته باشد و همین قضیه مرا دچار بی‌انگیزگی کرده است.
اتفاقات جدید زندگی جوانان در پساکرونا
سعید معدنی، جامعه شناس درباره زندگی و اتفاقات جدید زندگی جوانان در پساکرونا به «ایران» می‌گوید: در فضای شرایط استرس‌زای امروز، از برخی جهات جوانان از بسیاری از اقشار دیگر آسیب پذیرتر هستند. چراکه کودکان و نوجوانان چندان تسلط و آگاهی پیرامون خود ندارند اما افراد میانسال و پیر عمری گذرانده و صبورتر هستند. پس این جوانان هستند که بیشترین بار مسئولیت و نگرانی برای دوران پساکرونا را بر دوش می‌کشند.چون آینده مبهم است و نسبت به سرنوشت جامعه انسانی پیش رو و روابط آن نگران هستند. درباره دوره پساکرونایی باید یک عامل مهم و اساسی را مدنظر داشت و آن «مقدار و مدت زمان زیستن در سایه کرونا» است. این عامل تأثیر اساسی بر زندگی مردم بویژه جوانان در دوران پساکرونایی دارد.
به‌گفته او، تجربه این روز‌ها برای جوانان منحصر به این نسل بوده و در تاریخ بی‌نظیر است.بی شک این تجربه روی ازدواج، تحصیل و شغل نسل آینده مؤثر است.
این جامعه شناس به نکات مثبت این تغییر در سبک زندگی جوانان اشاره کرده و توضیح می‌دهد: خوشبختانه در خلال دوران خانه نشینی و قرنطینه، جوانان در ایران و جهان ابتکاراتی جهت بالا بردن روحیه فردی و اجتماعی به کار بردند که نشان داد این نسل نیز همانند همه نسل‌ها در همه عصرها می‌توانند از این گردنه سخت و دشوار به سلامت عبور کرده و آینده خوبی را برای خود و بشریت رقم بزنند. ابتکارات و فرصت‌هایی که در فضای مجازی برای ارتباط با یکدیگر و با جهان پیرامون جهت کمک به جامعه و بالا بردن روحیه مردم به‌کار گرفتند، قابل توجه و تقدیر است. این ابتکارات و خلاقیت‌ها، این امید را به ما و دیگران نشان داد که باید و می‌توان به آینده روشن این نسل امیدوار بود.
ایجاد تفریح در محیط‌های بسته برای جوانان
محمدطاهر رضانژاد، عضو سمن‌های تهران، نیز با بیان اینکه کرونا دوره‌ای طولانی با ماست و سبک زندگی جدیدی را می‌طلبد به «ایران» می‌گوید: بر اساس آمارها و گزارش‌ها از آنجایی که خشونت‌های خانوادگی در قرنطینه افزایش پیدا کرده است، سمن‌ها در حوزه خشونت‌های اجتماعی ورود کرده‌اند. بهترین ابزار مورد دسترس و مؤثر برای حل مشکلات این چنینی، فضای مجازی است. جهت آموزش‌ها در خصوص کرونا، ارائه راهکارها و توصیه‌های روانشناختی در جهت افزایش تاب‌آوری و کنترل خشم و حتی ایجاد تفریح در محیط‌های بسته می‌توان از فضای مجازی استفاده کرد.
او در ادامه اضافه می‌کند: کاری که سمن‌ها می‌توانند انجام دهند، همین است. دولت در حال حاضر بیشتر به فکر تأمین معیشت و رفع مشکلات در حوزه درمان است، اما سمن‌ها برای حل مشکلات روانشناختی جوانان می‌توانند مؤثر عمل کنند.
ما به‌عنوان یک نهاد مردم‌نهاد در بحث ازدواج هم در حال فرهنگسازی هستیم تا خانواده‌ها با حفظ فاصله اجتماعی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی کمک کنند، زندگی مشترک جوانان شروع شود. خانواده‌ها باید با یکدیگر توافق و تعامل داشته باشند تا بدون گرفتن جشن و مراسم متداول، جوانان زیر یک سقف زندگی را آغاز کنند. سمن‌ها به نوبه خود در حال حاضر در حال فرهنگ‌سازی در این حوزه هستند. عضو هیأت مدیره مؤسسه مردم‌نهاد تعالی هم، با اشاره به اینکه این ان‌جی‌او در حوزه آموزش و فرهنگ در حال فعالیت در فضای مجازی است، به «ایران» توضیح می‌دهد: تمام محتواهای انرژی بخش و ایجاد تفکر مثبت را در فضای مجازی مدنظر قرار دادیم و از آنجایی که بسیاری از ان‌جی‌او‌ها در بخش تهیه اقلام بهداشتی و معیشتی در حال فعالیت هستند، فکر کردیم که ما می‌توانیم به مشکلاتی از جمله رفع استرس و تزریق شادی و انرژی در جوانان بپردازیم. از این‌رو از فضاهای لایو‌های اینستاگرامی تا ایجاد برنامه‌هایی برای پر کردن اوقات فراغت جوانان را در برنامه‌های خود گنجاندیم. کار خیر فقط کمک مالی نیست بلکه با کمک مسئولان و هنرمندان می‌توان کارهای مثبتی برای رفع مشکلات روانی و جسمانی جوانان انجام داد.
بررسی ابعاد مختلف زندگی جوانان در پساکرونا
معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان با اشاره به اینکه با شیوع کرونا ویروس در حوزه جوانان موضوعات مختلفی ایجاد شد، به «ایران» می‌گوید: خوشبختانه آمار شایان ذکری از افزایش نزاع خانوادگی نداشتیم و نکته مثبت قرنطینه این بود که پیوند خانوادگی بخصوص در موضوع جوانان شکل گرفت. از آنجایی که این ویروس همه مردم دنیا را به نوعی درگیر کرده است، به نظر می‌آید، موضوع تنش خانوادگی بین جوانان و اعضای خانواده‌ها به‌دلیل بالارفتن مدل باورها و اعتقادات مذهبی وجود ندارد.
محمد مهدی تندگویان، در ادامه اضافه می‌کند: مشکل اساسی، بحث تحصیل و اشتغال جوانان است. از آن جایی که تاب‌آوری مردم سقف معینی دارد، این اتفاق باید در مراکز مختلف مورد بحث قرار گیرد. البته تشکل‌های جوانان با انگیزه تزریق امید در بین جوانان در این حوزه وارد عمل شده است. بحث بستر فضای مجازی، آموزش‌های مجازی و تجارت الکترونیک جزء ملزومات زندگی شده است و بخش زیادی از مشکلات به زیرساخت‌های فضای مجازی و نبود شبکه ختم می‌شود.
او در ادامه اضافه می‌کند: اگر قرار است جوانان همین‌طور در خانه بمانند، باید فکر اساسی به حال زیرساخت‌های بستر مجازی آموزش‌ها کرد، به نحوی که امکان دسترسی برای همه جوانان حتی در روستاها و شهرهای کوچک وجود داشته باشد.
معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان با اشاره به اینکه سمن‌ها با ورود به فضای مجازی در خصوص کاهش میزان افسردگی و افزایش اوقات فراغت جوانان، گام‌های زیادی برداشته‌اند، بیان می‌کند: در حوزه تشکل‌ها چندین سایت و اپلیکیشن تولید شده و تلویزیون‌های آنلاین شروع به کار کرده‌اند. به‌عنوان مثال در استان لرستان شبکه تلویزیونی لایو راه‌اندازی شده، در استان سمنان هم در اپلیکیشنی به موضوعات بهداشت و درمان، ورزش در خانه، تغذیه جوانان و مشاوره آنلاین پرداخته می‌شود. در خصوص تجاری‌سازی هم در ایلام سامانه «تاشهر» بابت خرید محصولات بهداشتی موضوع کرونا راه‌اندازی شد. مسابقات آنلاین و گرفتن عکس‌های خانوادگی و ارسال آنها در فضای مجازی، با ارائه جایزه به شرکت‌کنندگان هم، توسط سمن‌ها در همین دو ماه اخیر ایجاد شده تا انگیزه در خانه ماندن با امکانات کم شکل گرفته شود.
تندگویان در خصوص دفاتر مشاوره توضیح می‌دهد: دفاتر مشاوره آنلاین تلفنی و حضوری در حال خدمات‌رسانی هستند. در دوران کرونا تا بیست و سوم فروردین ماه در حدود ۲۰۰ هزار نفر فقط مراجعه اینترنتی داشتیم. ۱۷۰ هزار نفر هم تلفنی و ۷۰۰ نفر هم به‌صورت حضوری به این مراکز مراجعه کرده‌اند. در عین حال مشاورین سامانه ۳۰۴۰ هم در بحث کاهش آسیب‌های روانی، در حال خدمات‌رسانی هستند.

بــــرش
آموزش مقابله با کرونا به جوانان در فضای مجازی

مدیر سازمان مردم نهاد افق روشن شهر هم در خصوص فعالیت‌های این سمن در دوران پساکرونا، به ما می‌گوید: با همکاری حدود ۱۰۰ نفر از جوانان، به گروه‌های پنج نفره تقسیم شدیم و از همان اوایل روزهای شروع بیماری از ورودی تا خروجی شهر را در اماکنی مانند عابر بانک‌ها و پمپ بنزین‌ها با استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده، پاکسازی کردیم. همچنین با کمک جوانان به توزیع بسته‌های غذایی در مناطق روستایی پرداختیم. برای کودکان روستاهای مناطق محروم هم مسابقات ورزشی برگزار کرده و مسائل بهداشتی را به آنها آموزش دادیم. مدیر انجمن مردم نهاد دیار کهن نیز با اشاره به اهمیت بهره‌مندی از فضای مجازی در دوران پساکرونا به «ایران» می‌گوید: با استفاده از فضای مجازی، سعی کردیم آموزش‌های لازم را در خصوص مقابله با ویروس کرونا به اعضای این سازمان مردم‌نهاد، شهروندان و کلیه مخاطبان خود ارائه دهیم. موشن گرافی و ارائه آموزش‌ها در خصوص رعایت مسائل بهداشتی از طریق فضای مجازی از جمله فعالیت‌های ما در این روزهای کرونایی است.