دیپلماسی پزشکی جزیره منزوی

گروه جهان/ در هولناک‌ترین بلایای تاریخ معاصر از جمله زلزله اندونزی و پاکستان، همه‌گیری کرولا در هائیتی، همه‌گیری ابولا در غرب آفریقا و حالا هم همه‌گیری کووید19 پزشکان کوبایی با به اهتزاز درآوردن پرچم قرمز، سفید و آبی کشور خود حضور یافتند و احساسات و تشویق‌های بین‌المللی را برانگیختند. اما در جریان همه‌گیری کووید19 به‌نظر می‌رسد کوبا با اتخاذ «دیپلماسی پزشک» درصدد ایجاد برند مختص خود در آفریقا و اروپا است.
به‌گزارش گاردین، اکنون که جهان با یک فاجعه دگرگون‌کننده دیگر به‌ نام همه‌گیری ویروس کرونا مواجه است، پزشکان و پرستاران کوبایی بار دیگر وارد صحنه شده‌اند و در ده‌ها کشور جهان به ارائه خدمات برای بیماران کرونایی مشغول هستند. عمده این کشورها در اروپا و آفریقا هستند. به‌گفته مارکو گریمالدی، سیاستمدار اهل شمال غربی ایتالیا که مسئول استقبال از 39 پزشک و کادر درمانی کوبایی بوده، پزشکان و پرستاران کوبایی در شهر لومباردی بسیار حرفه‌ای و بی‌ریا کار می‌کنند آن هم در کشوری که اصلاً نمی‌شناسند. آنها همواره در دسترس هستند. این سیاستمدار ایتالیایی حتی غبطه می‌خورد که چرا اروپایی‌ها چنین کارهایی را نمی‌کنند و می‌گوید: «تصور کنید اگر اروپا هم می‌توانست این رویه را اتخاذ کند چه خوب می‌شد.»
حاکمان کمونیست کوبا از چندین دهه قبل تیم‌های پزشکی خود را به خارج از مرزهایشان اعزام می‌کردند تا به نجات جان انسان‌ها در گوشه گوشه جهان کمک کنند.
پائول هرا، سفیر سابق انگلیس در هاوانا در این باره می‌گوید: فیدل کاسترو در سال 1959 سیاست «دیپلماسی پزشک» را به‌عنوان ابزاری برای صدور ایده‌های انقلابی خود و یافتن دوستان و شرکای جدید آغاز کرد. او با اعزام پزشکان متخصص بشدت حرفه‌ای و کارکشته به دیگر کشورها این کار را می‌کرد. این سفیر سابق می‌افزاید: فیدل سیاستمدار بسیار استراتژیستی بود و کوبا مانند کره شمالی نیست. آنها همواره خواستار حمایت بین‌المللی بودند. علاوه بر این، اعزام پزشک به کشورهای دیگر برای کوبا به‌عنوان یک منبع درآمد هم بود با اینکه برخی از مأموریت‌های پزشکان کوبایی خیرخواهانه و رایگان است اما برخی کشورها هم به‌خاطر خدمات پزشکی که پزشکان کوبایی ارائه می‌دهند به این کشو پول می‌دهند و سالانه 6.3 میلیارد دلار درآمد این کشور از «دیپلماسی پزشک» است. این درآمد در حال حاضر حتی برای کوبا بسیار اهمیت دارد زیرا همه‌گیری ویروس کرونا صنعت گردشگری کوبا را مانند تمام کشورهای جهان با رکود مواجه کرده است.
تا قبل از همه‌گیری ویروس کرونا، تخمین زده می‌شد که 28 هزار پزشک متخصص کوبایی در خارج از مرزهای این کشور بویژه در کشورهای در حال توسعه مشغول خدمت هستند اما با همه‌گیری ویروس کرونا کوبا اعزام پزشک به کشورهای توسعه یافته اروپایی را هم در دستور کار قرار داده است. از ماه مارس تاکنون تیم‌های پزشکی و پرستاری کوبا به آندورا، منطقه کوچکی بین فرانسه و اسپانیا و دو منطقه بشدت آلوده ایتالیا به‌ نام‌های لومباردی و پیدمونت اعزام شده‌اند. در این دو منطقه بشدت آلوده ایتالیا بیش از 17 هزار نفر بر اثر کووید 19 جان باخته‌اند. روزنامه‌های محلی و سیاستمداران از این اقدام‌های انساندوستانه کوبا تقدیر کردند و بسیاری از روزنامه‌های اروپایی نوشتند، پزشکان کوبایی سیستم بهداشت و درمان آندورا را از فروپاشی نجات دادند.
استفانی باتالا، استاد دانشگاه وارویک که روی دیپلماسی پزشک کوبا مطالعه می‌کند می‌گوید، اعزام‌های انساندوستانه در واقع تا حد زیادی برند کوبای کمونیست را در نشریات بین‌المللی احیا می‌کند. آنها این فرصت را از دست نخواهند داد بویژه حالا که اروپا درگیر همه‌گیری است و با اعزام پزشک به اروپا حتی بیشتر عملکرد خوب‌شان در جهان دیده می‌شود. در چنین شرایطی سخنان دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا که کوبا را در کنار نیکاراگوئه و ونزوئلا جزو کشورهای خودکامه امریکای لاتین توصیف کرد تا با این کار به اقتصاد این کشور لطمه بزند، اصلاً تأثیرگذار نیست. امریکا حتی با خودکامه خواندن دولت کوبا ادعا می‌کند که پزشکان کوبایی به زور و تحت فشار «رژیم خودکامه» حاضر به انجام خدمت در خارج از مرزهای کشورشان می‌شوند اما تاکنون هیچ سازمان حقوق بشری بین‌المللی چنین ادعایی را تأیید نکرده است. باتالا، استاد دانشگاه هم می‌گوید، اهداف کوبایی‌ها هرچه که باشد و دستاورد آنها از دیپلماسی پزشک هرچه که باشد ما باید این را بفهمیم که آنها دارند یک کار خوب می‌کنند و این کار خوب تأثیر خود را می‌گذارد. این استاد دانشگاه که به خاطر تکمیل کردن مطالعات خود تاکنون با پزشکان کوبایی زیادی در کشورهای گواتمالا، اتیوپی، تی‌مور شرقی، غنا، برزیل و تانزانیا مصاحبه کرده است، می‌افزاید: کاری که این پزشکان انجام می‌دهند برای مردم محلی ارزشمند است، برای دولت محلی ارزشمند است و همه اینها تغییر دیدگاه ایجاد می‌کند. این کار در ایتالیا هم که میزبان نخستین گروه پزشکان کوبایی بود ارزشمند تلقی خواهد شد تیم اول پزشکان کوبایی در اواخر مارس وارد ایتالیا شد و تیم دوم شامل 21 پزشک و 16 پرستار در 12 آوریل که در میان آنها فوق تخصص‌های کلیه که قبلاً در آمازون و ونزوئلا خدمت می‌کردند، بودند. در حال حاضر در جریان همه‌گیری کووید19 کوبا به بیش از 20 کشور در حال توسعه و توسعه یافته از ایتالیا، فرانسه، اسپانیا گرفته تا آفریقای جنوبی و جمهوری سورینام، کشور کوچکی در شمال امریکای جنوبی پزشک اعزام کرده است.
به‌گفته گریمالدی، مقام مسئول شهر پیدمونت ایتالیا، کوبایی‌ها یک درس برای اروپا بودند. باورنکردنی است یک کشور جزیره‌ای کوچک که تنها بر صنعت توریسم متکی است و از این‌رو بیشترین آسیب را از همه‌گیری کووید19 تحمل می‌کند و در مقابل کشورهای بزرگ اروپایی از جمعیت کمتری برخوردار است 22 تیم پزشکی به کشورهای جهان اعزام کرده است. چقدر خوب می‌شد اگر از شمال و شرق اروپا هم به اسپانیا و ایتالیا تیم پزشکی اعزام می‌شد.