نیاز به نذر خون در روزهای کرونایی

فریبا خان‌احمدی
خبرنگار
رئیس سازمان انتقال خون کشور می‌گوید: هنوز ذخایر خونی با بحران مواجه نیست اما همزمانی شیوع کرونا و ایام ماه رمضان می‌تواند ذخایر این سازمان را به مرز بحران بکشاند. چرا؟ چون هر سال در ماه مبارک رمضان اهدای خون کم می‌شود و وقتی بدانیم که این ایام با شیوع کرونا و آغاز عمل‌های جراحی الکتیو در بیمارستان‌ها همراه شده است یعنی باید نگران وقوع بحران در ذخایر خون کشور باشیم. دکتر پیمان عشقی در گفت‌و‌گو با «ایران» در این باره می‌گوید: مردم باید پای کار بیایند و نسبت به اهدای خون توجه ویژه‌‌ای داشته باشند تا در درمان بیماران وقفه ایجاد نشود اما ماجرا این روزها فقط به شروع جراحی‌های اورژانسی آن هم بعد از دو ماه تعطیلی محدود نمی‌شود، بلکه بیماران تالاسمی، هموفیلی‌ها و مبتلایان به سرطان و نوزادان نارس و بیماران پیوند عضو و... هم چشم انتظار دریافت خون از سوی اهداکنندگان خون هستند به‌طوری که گزارش‌ها نشان می‌دهد با کاهش میزان مراجعه مردم برای اهدای خون، گروهی از این بیماران مدت بیشتری را برای دریافت خون منتظر مانده‌اند.
دکتر بشیر حاجی‌بیگی سخنگوی سازمان انتقال خون می‌گوید: طولانی بودن فاصله سحر تا افطار، شیوع ویروس کرونا و تأکید بر در خانه ماندن، ترس از اختلال در روند روزه‌داری و تصور ضعف و بیحالی مفرط منجربه کاهش آمار اهدای خون شده است.
وی می‌افزاید: برای ورود به ماه رمضان ذخایر مناسب خون پیش‌بینی شده است اما عمر فرآورده پلاکتی مشتق از خون که عمدتاً به مصرف بیماران مبتلا به ترومبوسیتوپنی ناشی از سرطان، خونریزی یا جراحی می‌رسد فقط سه روز است و تنها با مشارکت انسان‌دوستانه اهداکنندگان خون است که می‌توان این بیماران را همچون گذشته نجات داد.
ویروس کرونا از طریق خون منتقل نمی‌شود
شاید یکی از دلایل کاهش میزان مراجعه برای اهدای خون، کم شدن میزان تردد افراد در سطح شهر است اما دلیل مهم‌تر، نگرانی افراد از انتقال ویروس از طریق اهدای خون و استفاده از سرنگ است. با وجود این، دکتر حاجی‌بیگی این اطمینان را به مردم می‌دهد که تاکنون هیچ مستندی مبنی بر اینکه ویروس کرونا از طریق خون منتقل می‌شود وجود ندارد.
پایگاه‌های انتقال خون این روزها خلوت‌تر از همیشه هستند. تک و توک هر چند ساعت یک بار اهدا‌کنندگان مستمر خون به مرکز انتقال خون وصال مراجعه می‌کنند. فضای داخل پایگاه‌ها به‌دلیل حفظ ایمنی بیماران مدام ضدعفونی می‌شوند. پرستار بعد از هر مراجعه‌کننده‌ای، تخت‌ها و صندلی خونگیری را با محلول ضدعفونی می‌کند. پرسنل همگی ماسک و دستکش پوشیده‌اند و فاصله‌گذاری اجتماعی طبق پروتکل‌های وزارت بهداشت رعایت شده است. پرستارها می‌گویند، مرتب مورد ارزیابی سلامت قرار می‌گیرند و آموزش‌های لازم را در خصوص ایمنی بیماران فرا گرفته‌اند. در حالی که اجازه هیچ‌گونه ازدحام و ایجاد صف‌های طویل در پایگاه‌های انتقال خون داده نمی‌شود و هیچ خطری اهدا‌کننده‌ها را تهدید نمی‌کند اما به گفته مسئولان سازمان انتقال خون آمار اهدای خون کاهش یافته است.
علیرضا خونانی اهدا‌کننده 56 ساله، 43 سال است تجربه اهدای خون دارد. او در این سال‌ها 160 بار خون اهدا کرده است. خونانی معتقد است، اهدای خون نیاز جوامع بشری است. کسی که دغدغه اجتماعی دارد می‌داند، بیماران سرطانی، پیوند عضو، زنان هنگام زایمان و تصادفات منجربه جرح روی تخت‌های بیمارستانی چندین بار در روز نیازمند دریافت خون هستند و چشم‌شان به خون‌های اهدایی مردم است. این اهدا کننده خون از بیماران بهبود یافته کووید19 می‌خواهد برای اهدای پلاسمای خون‌شان به پایگاه‌های انتقال خون مراجعه کنند.
 او درباره اینکه چه انگیزه‌ای یک اهدا‌کننده خون را در این روزها به پایگاه‌های انتقال خون می‌کشاند، می‌گوید: امروز بهترین زمان نذر خون است چرا که در ماه رمضان نیاز به خون و فرآورده‌های خونی چند برابر افزایش پیدا می‌کند. به‌عنوان یک اهدا‌کننده مستمر از همه کسانی که واجد شرایط هستند و حداقل سن 18 سال تمام و حداکثر 65 سال دارند، تقاضا می‌کنم خون اهدا کنند.
فواید اهدای خون از زبان مردم
اهدا‌کنندگان خون در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به فواید اهدای خون از مردم می‌خواهند این روزها خون‌شان را برای نیازمندان نذر کنند. آنها می‌گویند: «اهدای خون در درجه اول به سلامت فرد اهدا‌کننده کمک می‌کند برای مثال آلودگی هوا باعث افزایش غلظت خون و مرگ خاموش را به‌دنبال دارد اما اهدای خون موجب می‌شود فرد در روزهایی که هوا آلوده است از خطر سکته مغزی و قلبی در امان بماند. علاوه براین فرد با اهدای خون نوعی بازسازی برای جایگزینی خون تازه در سیستم فیزیکی بدنش ایجاد می‌کند.»
خونانی که نزدیک به 43 سال است، خون اهدا می‌کند درباره وضعیت جسمی اهدا‌کننده‌ها هم می‌گوید: «برخی افراد به‌دلیل مشکلات تغذیه‌ای و تنبلی سلول‌ها دچار کم خونی هستند و بدن‌شان خون‌سازی نمی‌کند. این افراد وقتی خون اهدا می‌کنند مغزشان متوجه جدا شدن خون از بدن‌شان شده و بلافاصله به مغز استخوان دستور می‌دهد خون‌سازی کند. بنابراین کسی که مبادرت به اهدای خون می‌کند تنها چیزی که برای سلامت او، به‌خطر می‌افتد از دست دادن بخشی از مایعات بدن است که این مایعات باید جایگزین شوند، اینجاست که مغز شروع به فعالسازی مغز استخوان کرده و خون تازه را در بدن به جریان می‌اندازد و این خون تازه مواد غذایی را به سلول‌های بدن می‌رساند.»
اهدای زندگی به بیماران
نرگس یکی از شهروندان تهرانی که برای اهدای خون در مرکز انتقال خون وصال حضور پیدا کرده بود، می‌گوید: اهدای خون اهدای زندگی است، اینکه با اهدای خون‌مان می‌توانیم ببینیم پدر یا مادر یا بیمار نیازمندی می‌تواند راه برود و به سلامت و زندگی‌اش برگردد باعث افتخار است و انگیزه و خودباوری را در ما ایجاد می‌کند. همان‌طور که خداوند هم در قرآن می‌فرمایند بسم ربک الذی خلق خلق الانسان من علق.
مرد جوانی که در صف اهدای خون ایستاده به فضای داخل محل خون‌گیری از اهدا‌کننده‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: اینجا روی همه صندلی‌ها را با کاور یکبار مصرف پوشانده‌اند، پرسنل همگی ماسک و دستکش دارند و علاوه بر این اهدا‌کننده‌ها با فاصله بیش از دو و نیم‌متری از هم خون می‌دهند و اجازه هیچ نوع ازدحام و تجمعی هم در پایگاه‌های خون داده نمی‌شود. ما از همه مردم دعوت می‌کنیم به صف اهدای خون بپیوندند، خصوصاً جوانانی که در آستانه 18 سالگی هستند چرا که کسی که خون اهدا می‌کند دنبال رفتارهای پر خطر هم نمی‌رود.
184 بار خون اهدا کرده‌ام
ماندانا حجاریان پرچمدار داوطلب اهدای خون است. او 60 سال دارد و 184 بار هم خون اهدا کرده است. برای اولین بار 15 سالش بود که به یک سرایدار مدرسه خونش را اهدا کرد زمانی که هنوز پایگاه انتقال خون در ایران نبود و با تشویق پدرش در بیمارستان به شکل سنتی با اهدای خون جان یک مادر را نجات داد. او هنوز هم خنده کودکان آن زن سرایدار را به یاد دارد که با رسیدن خون به بدن مادرشان جانی دوباره گرفته بود.
حجاریان می‌گوید: پدرم تحصیلکره خارج بود، تشویقم می‌کرد خون اهدا کنم، می‌گفت خون جایگزین می‌شود همین برایم انگیزه بود. تشویق‌های پدرم تمایلم را برای انجام کار مثبت و پیشروی در کار خیر بیشتر کرد و هنوز هم ادامه دارد.
او درباره نقش مادر به‌عنوان یک اهدا‌کننده در تشویق اعضای خانواده به اهدای خون می‌افزاید: دختر و پسرم هر کدام که به سن اهدا رسیدند با ذوقی تمام‌نشدنی خون‌شان را اهدا کردند. قصد‌مان نجات جان آدم‌ها است. فرقی نمی‌کند صف اتوبوس باشم یا مسجد یا میهمانی و... همه جا یک گریزی به اهمیت اهدای خون می‌زنم.
خانم حجاریان که از او به‌عنوان زن پرچمدار اهدای خون ایران یاد می‌کنند، می‌گوید: 28 اسفند همزمان با اوج بحران کرونا نوبت اهدای خون داشتم، دستکش و ماسک پوشیدم و با رعایت همه نکات بهداشت فردی به پایگاه مراجعه کردم و خون دادم.
او با بیان اینکه زنان هر 4 ماه یک مرتبه و مردان هر 3 ماه یک بار می‌توانند خون اهداکنند، توصیه می‌کند: یک اهدا‌کننده باید به‌طور منظم ورزش کند و تغذیه مناسبی داشته باشد.
به‌گفته خانم حجاریان، کم‌خونی ناشی از تغذیه نامناسب بویژه در زنان موجب خلق افسرده و پرخاشگری در کانون خانواده می‌شود. کسی که کمبود آهن دارد علاوه بر اینکه یک همسر و مادر عصبی است بلکه با عوارض متعدد از جمله ریزش مو، خرابی دندان، پوکی استخوان و تحلیل انرژی مواجه است بنابراین کسی که خونش را اهدا می‌کند به سلامتی‌اش اهمیت می‌دهد و دچار عوارض ناشی از کم خونی هم نمی‌شود. یک اهدا‌کننده فرد سالم است و می‌تواند جان 3 تا 4 نفر را نجات دهد.
 اهدا‌کننده‌های خون می‌گویند: این روزها برخی به‌دلیل شیوع ویروس کرونا از مراجعه به پایگاه‌های خون ترس دارند، بنابراین نیاز است رسانه‌ها در این باره بیشتر اطلاع‌رسانی کنند و به مردم اطمینان دهند پایگاه‌های انتقال خون با استانداردترین وضعیت ممکن از داوطلبان خون می‌گیرند. این روزها باید بیشتر از همیشه به فکر نوزادان نارس، بیماران تالاسمی و هموفیلی و مجروحان ترومایی باشیم.

بـرش
کرونا نباید ما را نسبت به بیماران غافل کند

امیر کاملی که کارمند یک اداره دولتی است حرف‌های دیگری هم می‌زند. اینکه بستگانش به‌دلیل ترس از کرونا نتوانسته‌اند مثل همیشه او و همسرش را همراهی کنند. او می‌گوید: من و همسرم هر 6 ماه یکبار خون اهدا می‌کنیم ودر مواقع ضروری اطرافیانم را تشویق می‌کنم که بروند و خون اهدا کنند. ما هر سال در ماه اردیبهشت و خرداد خون اهدا می‌کردیم اما امسال به‌خاطر کرونا موقعیتی پیش آمد که بستگانم نیامدند خون اهدا کنند. به هر حال اهدای خون برای بدن خوب است اما به شرط اینکه توانایی‌اش را هم داشته باشیم.
او می‌گوید: اگرچه هر شب صداوسیما پایگاه‌های انتقال خون را نشان می‌دهد که همه فضا و حتی دستگاه‌ها هم ضدعفونی می‌شوند تا مردم با خاطر جمع مراجعه کنند اما مردم می‌ترسند و از طرفی اهدای خون نباید یک روز هم تعطیل شود. لازم است رسانه‌ها در این باره به مردم آگاهی دهند که هیچ‌گونه تهدیدی نسبت به خطر آلوده شدن به ویروس کرونا در پایگاه‌های انتقال خون وجود ندارد و کرونا نباید ما را نسبت به بیماران غافل کند.