کاهش60 درصدی مراجعه بیماران سرپایی به مطب‌ها

فریبا خان احمدی
 خبرنگار
بخشنامه اخیر وزارت بهداشت مبنی بر الزام پزشکان به رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی پیشگیری از ابتلا به کرونا در مطب‌ها هم نتوانست پای بیماران را به مراکز درمان سرپایی در سطح شهر‌ها باز کند. چرا که مردم از ترس آلوده شدن به ویروس کرونا حاضر نیستند به مطب‌ها مراجعه کنند. رصد‌های سازمان نظام پزشکی نشان می‌دهد، مراجعه بیماران سرپایی به مطب‌ها به‌طور چشمگیری کم شده و در برخی استان‌ها مراجعه ضروری به متخصص‌های قلب و عروق، زنان و زایمان به میزان 60 درصد کاهش یافته است. آن‌طور که پزشکان متخصص در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گویند، هراس از مراجعه به مطب‌ها موجب شده بیماران قلبی زمانی به پزشکان مراجعه کنند که کار از کار گذشته است. این در حالی است که هنوز هم بیماری‌های قلبی در رتبه نخست مرگ و میر قرار دارند و دومین علت مرگ در ایران کرونا است. اگرچه معاونت درمان وزارت بهداشت از حدود دو هفته پیش پروتکل‌های بهداشتی را به مطب‌ها ابلاغ کرده تا پزشکان با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی بیماران سرپایی را در محیط ایمن تری پذیرش کنند اما همچنان آمار مراجعه بیماران به مطب‌ها شیب نزولی دارد.
دکتر محمدجهانگیری معاون نظارت و برنامه‌ریزی نظام پزشکی درباره بازگشایی مطب‌های سرپایی به «ایران» می‌گوید: همزمان با شروع اپیدمی کرونا، مطب‌ها و درمانگاه‌ها بویژه در شهرستان‌ها بار مراجعه اصلی خدمات سرپایی را بر دوش کشیدند. به هر حال بسیاری از بیماری‌ها را نمی‌توان پیگیری نکرد. ما با بیماران قلبی، دیابت و فشار خون سر و کار داشتیم که همه باید در مطب‌ها درمان می‌شدند. در شهرستان‌ها عمده بار اصلی بر دوش پزشکان عمومی بود اما به‌دلیل آنکه وسایل حفاظتی در روزهای اول شیوع کرونا در مطب‌ها بسیار کم بود مردم کمتر مراجعه می‌کردند و برخی پزشکان در روز 1تا 3مریض داشتند.وی با بیان اینکه وزارت بهداشت پروتکل‌های بهداشتی مطب‌ها را بیستم فروردین ابلاغ کرد، می‌افزاید: در شهرستان‌هایی که کرونا شیوع بالایی دارد پروتکل‌ها سخت‌ترند و خدمات غیرضروری در برخی شهرستان‌ها انجام نمی‌شود. مثلاً اگر فرد مبتلا به واریس نیاز به تزریق داشته باشد تزریقات را باید یک ماه بعد انجام دهد همچنین انجام خدمات زیبایی هم بستگی به شیوع کرونا در هر شهری متفاوت است.او اظهار می‌دارد: همه پزشک‌ها با هزینه آزاد تجهیزات حفاظتی مطب‌ها را تهیه می‌کنند. اخیراً وزارت بهداشت35 هزار بسته تجهیزات حفاظتی را به‌عنوان سهمیه مطب‌ها در نظر گرفته و سازمان نظام پزشکی این سهمیه‌ها را در اختیار مطب‌ها قرار می‌دهد.
جهانگیری با بیان اینکه تهیه این بسته‌ها مشروط به پرداخت وجه از سوی پزشکان است، می‌گوید: پزشکان وضعیت اقتصاد کشور را می‌دانند و بابت پرداخت وجه برای تجهیزات حفاظتی گله‌ای ندارند اما مشکل توزیع بموقع این بسته‌ها است تا هم بیماران و هم پزشکان در معرض آلودگی قرار نگیرند.
دکتر جهانگیری درباره اینکه تأمین وسایل حفاظتی از قبیل مواد ضدعفونی‌کننده و ماسک و لباس چقدر برای بخش خصوصی هزینه در پی دارد، اظهار می‌دارد:اجرای پروتکل‌های بهداشتی در بخش خصوصی به ازای هر یک تخت، 200هزارتومان هزینه دارد بنابراین در مطب‌ها نیز همین وضعیت برقراراست. پزشکان مجبورند برای جلوگیری از انتشار ویروس چند بار در روز مطب‌ها را با مواد ضدعفونی شست و شو دهند.معاون نظارت وبرنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی در ادامه می‌گوید: استفاده از ماسک و دستکش هم برای بیمار و هم پزشک در مطب‌ها اجباری است به هر حال ممکن است بیمار بدون علامت به مطب مراجعه کند. البته فاصله یک و نیم متری بین بیماران و همچنین پزشک و بیمار باید رعایت شود. همچنین باید حداکثر در سالن انتظار 5 نفر حضور داشته باشند و بقیه بیماران نباید وارد سالن شوند. ضمناً ضروری است در اتاق پزشک تهویه مناسب تعبیه شود یا اینکه پنجره‌ها باز باشد. ملحفه‌های تخت‌ها هم باید مدام تعویض شود. همچنین صندلی‌ها با مواد ضدعفونی‌کننده گندزدایی شوند علاوه بر این مطب‌ها هم باید هر شب ضدعفونی شده و برای روز بعد آماده شوند. البته باید بگویم که رعایت این پروتکل‌ها ریسک ابتلا در مطب‌ها را به صفر نمی‌رساند اما احتمال ابتلا شدن را کاهش می‌دهد.
او در پاسخ به اینکه میزان مراجعه مردم به مطب‌ها به‌دلیل ترس از ابتلا به کرونا چند درصد کاهش یافته است، می‌گوید، در برخی استان‌ها بین 50 تا 60 درصد مراجعه ضروری به متخصصان قلب و عروق و زنان کاهش یافته است. پزشکانی که وقت‌های 4 ماهه برای بیماران می‌دادند به تعداد بسیار اندکی مراجعه‌کننده دارند اگرچه برخی از بیماران با توجه شرایط جسمانی‌شان به خدمات ضروری نیاز دارند ولی مراجعه نمی‌کنند.جهانگیری درادامه می‌افزاید: هنوز آمار مراجعه بیماران به مطب‌ها کاهشی است و توقع نداریم طی دو ماه آینده این وضعیت به حالت عادی برگردد.او درباره اینکه استفاده از تله مدیسین (پزشکی از دور) که وزیر بهداشت نیز به آن تأکید دارند چقدر به حل مشکلات بیماران بخش سرپایی کمک می‌کند، می‌گوید:پروتکل‌ها و زیرساخت‌های مربوط به تله مدیسین از سوی وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی، سازمان‌های بیمه‌گر و بخش خصوصی انجام شده ولی واقعیت این است که این برنامه نیازمند پرونده الکترونیک سلامت و نسخه‌نویسی الکترونیکی است که از لحاظ فرآیندی مشکلاتی را در اجرا به دنبال دارد البته در حال حاضر یک سری از مشکلات نسخه‌نویسی الکترونیکی رفع شده و برخی فرآیندهای آن تست شده است.
وی با بیان اینکه تله مدیسین شامل ویزیت و مشاوره از راه دور است، گفت: در روزهای کرونایی نیز پزشکان از طریق برخی اپلیکیشن‌ها مشاوره‌های تلفنی به بیماران‌شان ارائه می‌دادند ولی ویزیت از راه دور باید در بستر نسخه‌نویسی الکترونیکی انجام شود به شرط اینکه بیمار قبلاً مراجعه حضوری به پزشکش داشته باشد و از لحاظ بیماری‌های فشار خون و دیابت بررسی شود همچنین باید تجویز‌های مربوط به بیماری در سامانه‌ای ثبت شود و مکانیسم پرداخت ویزیت از راه دور نیز تعیین شود البته در این زمینه باید بحث حفظ اسرار بیمار و امنیت حفاظت اطلاعات فردی نیز در نظر گرفته شود. جهانگیری، از افزایش 25 درصدی تعرفه خدمات پزشکی در سال 99 خبر می‌دهد و عنوان می‌کند: انتظار این است سازمان‌های بیمه‌گر افزایش تعرفه‌ها را حمایت کنند چرا که مردم دو ماه مراجعه به بخش خصوصی نداشتند یک ماه دیگر هم وضعیت همین است و 25 درصد حق بیمه‌شان را بدون ایجاد بار هزینه در بخش خصوصی پرداخت کرده‌اند برای همین اصرارمان این است بخش عمده تعرفه پیشنهادی را بیمه‌ها پوشش دهند تا به مردم فشار نیاید. به هرحال هزینه سلامت در جهان افزایش پیدا کرده و در ایران نیز وضعیت غیر از این نیست.
 بیماران قلبی با وضعیت حاد به بیمارستان‌ها می‌آیند
دکتر مسعود اسلامی متخصص قلب و عروق معتقد است، برخی بیماران قلبی نیاز به خدمات ضروری دارند و اگرچه متخصص‌های قلب مطب‌ها را در روزهای پیک کرونا تعطیل نکرده بودند و معتقدم حتی اگر یک مریض هم مراجعه کند باید جوابگو باشم اما به‌طور مشخص بعد از اعلام رسمی کرونا مراجعه به مطب‌ها و بخش خصوصی به شدت کاهش پیدا کرد.دکتر اسلامی می‌افزاید: در دو ماه گذشته میزان مراجعات بیماران غیرکرونایی و بیمارانی که مشکل عروق کرونری یا دریچه قلب داشتند، 50 درصد کاهش پیدا کرد بیماران ترس داشتند در مطب‌ها و بیمارستان آلوده شوند اگرچه از همان ابتدا نکات بهداشت فردی و ضدعفونی مطب‌ها را انجام می‌دهیم اما هنوز این ترس در مردم وجود دارد و مراجعه نمی‌کنند. در شلوغ‌ترین مطب‌ها بیش از 50 درصد مراجعات کم شده در بیمارستان‌ها نیز میزان بستری بیماران غیر کرونایی مانند بیماران دارای مشکل عروقی بسیار کم شده است. خانواده‌ها بعد از آنکه وضعیت بیمار به شدت وخیم می‌شود مریض بدحال را به بیمارستان می‌آورند مریض از ترس ابتلا به کرونا به مطب مراجعه نمی‌کند اما بیماری قلبی بیمار را از پا در می‌آورد. برای همین بسیاری از مریض‌ها در خانواده فوت می‌کنند یا اینکه مراجعه‌ها به قدری دیرهنگام صورت می‌گیرد که کار از کار گذشته و پزشک مجبور است بیمار را احیا کند و این بسیار خطرناک و نیازمند آگاهی است.او با بیان اینکه بسیاری از بیماری‌ها از قبیل سرطان‌ها و برخی بیماری‌های قلبی از کرونا خطرناک تر‌ند عنوان می‌کند: مطب‌ها اگر نکات بهداشتی را رعایت کنند محیط امنی را برای بیمار ایجاد می‌کنند هر چند موج کرونا کاهش پیدا کرده اما از بین نمی‌رود و ماه‌ها با ما خواهد بود. مریض‌ها و پزشکان باید یاد بگیرند چطور با این بیماری کنار بیایند تا میزان مرگ و میر در رابطه با سایر بیماری‌ها کم شود.
به‌گفته این متخصص قلب، بیماری‌های قلبی و عروقی همچنان و با وجود ایپدمی کرونا رتبه اول مرگ و میر را دارند دومین علت مرگ و میر کرونا و سوم سرطان‌ها و بعد هم تصادفات و تروما است بنابراین آگاهی دادن به بیمار و ایجاد محیط امن و مساعد مهم است.
به اعتقاد دکتر اسلامی ترس و هراس مردم از مراجعه به مطب‌ها به قدری عمیق است که با بخشنامه هم از بین نمی‌رود و این مسأله نیازمند گذشت زمان است تا بتدریج ترس مردم از بین برود با این حال اگر درصد کاهشی روند ابتلا به کرونا در کشور ادامه پیدا کند و به حداقل ثابت برسد برای اینکه میزان مراجعات مطب‌ها و بخش خصوصی به 70 تا 80 درصد روزهای قبل کرونا برگردد تا آخر خرداد ماه طول خواهد کشید.

بـرش
خانواده‌ها، کودکان‌شان را به مطب متخصصین اطفال نمی‌برند

دکتر فرید ایمان‌زاده فوق تخصص کودکان و رئیس بخش بیمارستان مفید هم با اشاره به افزایش هزینه‌های مطب‌ها ناشی از اجرای پروتکل‌های بهداشتی مقابله با کرونا می‌گوید: بار مالی مطب‌ها به‌دلیل هزینه بالای مواد ضدعفونی و شست و سوی مستمر مطب‌ها بالا رفته است و پزشک باید هزینه این اقدامات را از جیبش پرداخت کند. او می‌گوید: خانواده‌ها از ترس ابتلا به کرونا فرزندان‌شان را به مطب‌ها نمی‌آورند و میزان بار مراجعه بسیار کم شده است. البته بعضی وقت‌ها با مشاوره تلفنی کار بیماران را راه می‌اندازیم، بعضی وقت‌ها هم خانواده‌ها بدون همراه داشتن فرزندشان برای پیگیری نسخه دارویی به مطب می‌آیند ولی به‌طور کلی ویزیت کودکان در مطب بسیار کاهش پیدا کرده است. به‌گفته دکتر ایمان‌زاده، اگرچه پروتکل‌های وزارت بهداشت مطب‌ها را ملزم به رعایت نکات بهداشتی می‌کند اما ترس مردم چیزی نیست که با این پروتکل‌ها از بین برود.