حال این روزهای تماشای آنلاین خوب است

علیرضا تابش
مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی
سال جدید در حالی شروع شد که تقریباً در هیچ چیز شبیه به سال‌های قبل نبود. حتی فیلم دیدن. یعنی در حالی که انتظار می‌رفت طبق روال عادی، تعطیلات عید از بهترین روزهای اکران سینمایی باشد، شیوع بیماری جدید نه تنها مانع از اکران شد، که سالن‌های سینما را نیز برای مدت نامعلوم به تعطیلی کشاند. تلاطم زیادی در خصوص وضعیت کسب و کارها وجود دارد و ویدئوهای مختلفی دائماً منتشر می‌شود تا مردم جویای اخبار را به ماندن در خانه تشویق کند اما در این میان، به‌نظر می‌رسد کسب و کارهای آنلاین از جمله بخش‌هایی هستند که روزهای خوبی را پشت سر می‌گذارند. این موضوع نه فقط خریدهای آنلاین، که ارائه‌دهندگان سرویس‌ ویدئوهای درخواستی را نیز شامل می‌شود.
شاید این موضوع با وجود تعطیلی سالن‌های سینما، برای فعالان حوزه فیلم که اغلب روش‌های سنتی نمایش فیلم، یکی از گره‌های کاری آنها بویژه برای عرضه بین‌المللی بوده، زیاد هم خبر بدی نباشد.از آنجا که در این روزها و با استفاده از توفیق اجباری قرنطینه‏، در حال کار روی پایان‏نامه‏ام با موضوع بازاریابی دیجیتال برای صنعت سینمای کشور هستم، شرایط و احوال این روزها، روایت دیگری در ذهن من شکل داده است، حقیقت این است که علاوه بر بازار تغییرشکل یافته و منحصر به فرد سینما در ایران باعث شده است، فرآیند بازاریابی بین‏‌المللی سینما در کشورمان، عموماً در محدوده‏ تلاش‌های تجربی و سنتی باقی بماند، حالا مواجهه‏ این هنر/صنعت با این شرایط جدید و خیل مشتاقان و کاربران داخلی و خارجی و گسترش قابل توجه ترافیک اینترنت در کشور، فعالان این حوزه را با شرایط جدیدی مواجه کردند.
البته پخش‌کنندگان بین‌المللی ایران به تجربه دریافته‌اند که کانال توزیع باید با فرهنگ مصرف در بازار هر کشور متناسب باشد و اکران سینمایی لزوماً راه مناسبی برای بازار فیلم همه کشورها و سهم گرفتن از مخاطب فیلم‌بین آنها نیست. به‌کارگیری فناوری در پخش و عرضه آنلاین و روی آوردن فعالان جوان به این روش‌ها، نقشه راه جدیدی را وارد بحث توزیع بین‌المللی آثار تصویری ایران کرده است.
در این نقشه راه جدید لازم است که ویژگی‌های پخش آنلاین و اکران اینترنتی بخوبی مورد مداقه و بررسی قرار گیرد. لزوم تناسب رسانه با عادات مخاطبان را نیز نباید از نظر دور داشت. به‌گفته دیگر، در سیستم پخش بین‌المللی سنتی باید تغییر و به‌روزرسانی صورت گیرد تا هم بتوان به مخاطبان نهایی فیلم‌بین در کشورهای مختلف دسترسی بهتری پیدا کرد و هم مخاطبان جدیدی را از نسل فناوری‌جو جذب نمود. این کار مستلزم تخصصی کردن سیستم توزیع داخلی و بین‌المللی است که برای آن، عرضه باید متناسب با قالب و ژانر فیلم و محصول تصویری و نیز عادات مخاطبان در بازارهای هدف مختلف صورت گیرد. شناخت لبه‏ تکنولوژی و پرهیز از استفاده از فناوری‌های قدیمی شده، الزام دیگری است که باید بجد آن را رعایت کرد، اختراع دوباره‏ چرخ و تشکیک در امور اثبات شده از آسیب‌های جدی انتقال تکنولوژی به کشورمان بوده است که باید از آن در این حوزه اجتناب کرد.
مسأله دیگری که نباید از آن غافل شد، این است که فناوری دیجیتال موجب پدید آمدن بازارهای جدیدی برای محصولات تصویری در دنیا شده است. این بازارهای جدید تحت تأثیر فناوری، به‌دلیل ظهور رسانه‌های جدید و تعریف حق‌امتیازهای جدید برای آنها شکل گرفته‌اند که می‌توان در تدوین نقشه راه اشاره شده برای صنعت تصویر ایران در بخش عرضه بین‌المللی، به آن توجه کرد و از آن سهم گرفت. با افزایش سهم از هریک از بخش‌های بازار، می‌توان میزان درآمد حاصل از هر محصول را نیز افزایش داد. علاوه بر آن، فناوری نقشه رقابت در بازارهای فیلم را دگرگون کرده که در صورت نادیده گرفته‌شدن می‌تواند درنهایت به از دست دادن سهم بازارهای موجود نیز بینجامد. بنابراین، صنعت فیلم و تصویر در ایران باید در مدل‌های کسب و کار خود، نه‌تنها روش‌های توزیع آنلاین را منظور کند، بلکه باید بتواند فراتر از آن به‌عنوان کشوری صاحب سینما در منطقه، با آینده‌نگری در جهت تبدیل‌شدن به هاب پخش و ارتباطاتی محصولات تصویری و راه‌اندازی سرویس منطقه‌ای ویدئوهای درخواستی گام بردارد.
وضعیت به‌وجودآمده پس‌ از تعطیلی سالن‌های سینما در پی شیوع بیماری همه‌گیر کووید19 و البته افزایش دوباره در فعالیت کانال‌های تلگرامی دانلود غیرقانونی فیلم‌ها و محصولات تصویری، نشان از بی‌پاسخ ماندن تقاضای بخش‌هایی از بازار محصولات تصویری از طریق عرضه قانونی بویژه در داخل کشور است. کندی پیگیری این موضوع به بهانه زیرساختی‌ مانند سرعت و کیفیت اینترنت نیز شاید دیگر دلیل خوبی نباشد، چرا که معلوم شد وضعیت کشورهای دیگر دنیا نیز در زمان اوج‌گیری تقاضا بهتر از این نبوده و کمپانی‌هایی مانند نتفلیکس را مجبور ساخته تا با کاهش کیفیت ویدئوهای ارائه‌شده تا 25 درصد از بار به‌وجودآمده روی مصرف اینترنت را در کشورهای مختلف بکاهد. خبرهایی مانند اکران آنلاین زودهنگام فیلم‌هایی مانند «خروج» که قید اکران سینمایی را در شرایط فعلی زده‌اند، اقدام شجاعانه‌ای است که می‌تواند پیشرو تحولی در وضعیت فعلی نمایش آثار سینمایی باشد و البته فرصت بررسی نتایج ناشی از این اقدام را نیز در شرایط ناگزیر فعلی فراهم آورد. البته «خروج»، اولین فیلمی نیست که دست به چنین اقدامی می‌زند، اما اولین محصول در این حد و اندازه است که فرآیند عرضه آن با اکران آنلاین آغاز می‌شود. این کار، نه فقط برای بازار داخل، بلکه برای ایرانیان خارج از کشور که در این روزها در شرایط مشابهی به سر می‌برند، لازم بوده تا تهدید ناشی از این بیماری به فرصت مناسبی برای ایجاد بازار جدید و گسترش بازارهای قبلی تبدیل شده و بدانند به جای دانلودهای غیرقانونی، می‌توانند به‌روزترین آثار تصویری و سینمایی را با عضویت در VOD‌ها و IPTV‌های رسمی و قانونی به تماشا بنشینند.