زشت و زیبای کرونا

مرتضی مبلغ
فعال سیاسی
شرایطی که در حال حاضر بر کشور ما همچون کل کشورهای جهان حاکم است، می‪‎تواند توأمان، تبعات «ناخوشایند و منفی» و «خوشایند و مثبت» به همراه داشته باشد. ابتلای تعداد قابل توجهی از مردم به ویروس کرونا و به   دنبال آن اعمال قرنطینه –ولو با وجود انتقاداتی- آثار سوء اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از خود برجای گذاشته و با روندی که پیش رو داریم، طبیعی است که در آینده هم تداوم آن را شاهد خواهیم بود.  
یکی از اقتضائات چنین شرایطی باز گذاشتن دست دولت و اقتدار بیشتر او برای کنترل بحران است که البته محقق هم شد. اما در کنار این مأموریت قوه اجراییه کشور، سایر نهادها هم بیکار ننشسته‎ و وارد میدان شده‎اند. هرچند حضور آنها در این دوران، بسیار لازم و ضروری به نظر می‎رسد اما، اگر چنین شرایطی بخواهد پایدار بوده و به دوران پس از کرونا هم منتقل شود، آسیبهای خاص خود را داشته و با اقتدار دولت در تضاد خواهد بود.با وجود نگرانی در این مورد، نباید پنداشت آنچه  تا کنون از آسیب‌ها و بدی‌های کرونا دیده‌ایم تنها صورت سکه این ویروس است. در وجه مثبت آن می توان به تلنگری اشاره کرد که کرونا به حکومت‌ها در جهان زد و اینکه نشان داد، سیستم‌های حکمرانی چقدر آسیب‌پذیر هستند وبعضاً سوء استفاده از قدرت، اقتدارگرایی‌ها، چسبیدن به صندلی ریاست‌ها و هوای نفسانی از سوی برخی مقامات و مسئولان پوچ و باطل است.
ویروس منحوس نشان داد که انسان‌ها نسبت به هم هیچگونه برتری ندارند. ضرورت همدلی، انسجام عمومی، تشریک مساعی و توجه به همنوع از محسنات شیوع این بیماری و ناشی از حس برابری انسان‌ها در مواجهه با آن است.
دستاورد بزرگتر کرونا، قطعاً در رفتار حکومتگران هم ظاهر خواهد شد. آنان اگر از چنین شرایطی درس بگیرند وارد فرآیندهای سازنده‌تری در مناسبات بین خود و جامعه شده و سعی در پر کردن شکاف‌های موجود و اعتمادسازی بیشتر خواهند داشت.
دوره پسا کرونا قطعاً با تغییر در برخی از سازوکارهای مدیریتی، می‌تواند آثار متفاوتی نسبت به گذشته بنا نهد.  به شرطی که مسئولان از آن درس بگیرند و مناسبات جدیدی را بتوانند شکل داده و با اشتراک مساعی و فروکاستن از نزاع‌های بی‌پایان، از اختلافات بی‌ثمر فاصله بگیرند. این موضوع به اراده عمومی و بخصوص خواست سیاسیون و سیاستمداران و در ورای آن حاکمان، باز می‌گردد.
آنان اگر در را بر همان پاشنه گذشته بچرخانند و بدون درس گرفتن روش‌های قبلی را دنبال کنند، تداوم آسیب پذیری را بر خود و جامعه تحمیل خواهند کرد.
مشخصاً در فضای سیاسی ایران حالا چند صباحی است که در درون حاکمیت چالش‌های بی‌پایان مخرب و غیرسازنده را نمی‌بینیم یا بروز و ظهور آنها بسیار محدود شده است، کرکره انگ زنی‌ها و تهمت زدن‌ها به نسبت گذشته گویا پایین کشیده شده و از کارشکنی نهادها برای یکدیگر خبری نیست و فضای همکاری ملی بر تخریب‌ها و افتراق‌افکنی‌ها غالب شده است.  البته قابل پیش‌بینی نیست که این همگرایی تا کی ادامه می یابد اما  نهادینه کردن و تداوم آن به رفتارها و عملکرد همه بخش‌های دخیل در فضای سیاسی و مدیریتی کشور اعم از بخش‌های رسمی و غیر رسمی حاکمیت بر‌می‌گردد که چگونه مناسبات جدید را تعریف کرده و از شرایط موجود درس بگیرند، وجوه ضعف فعلی را برطرف و نقاط مثبت و روحیه همکاری را تقویت کنند.
نکته قابل تأمل دیگر که جزو وجوه مثبت ماجرای کرونا در ایران است تصمیماتی است که در حوزه مذهب گرفته شد و با درایت مراجع تقلید و علمای روشن‌اندیش، جریان متحجر دینی به حاشیه رفت و حاشیه‌سازی‌های آنها مورد توجه  و استقبال افکار عمومی قرار نگرفت.
شاهد بودیم وقتی که پای سلامت جامعه و جان مردم در میان بود، اماکن مقدسه ، مساجد، زیارتگاه‌ها و تجمعات مختلف مذهبی متوقف شد که نشان از فرهیختگی، هوشمندی  و درایت بالای جامعه ایرانی دارد. همچنان‌که مسئولیت‌شناسی باعث شد در کنار مراسم مذهبی جمعی، آیین های سنتی و تاریخی ایام نوروز هم تعطیل شد چنانکه روز 13 فروردین هم مردم در خانه ماندند.
در حقیقت برخی که بر اعتقادات خود پافشاری می‌کردند و هیچ انتقادی را هم بر نمی‌تابیدند و بعضاً پشت مراسم و مناسک دینی پنهان می‌شدند، متوجه شدند که باید از رویکردها و باورهای خرافی پرهیز کنند و آنها را به اصول راستین مذهب گره نزنند چرا که مردم از آنها نمی پذیرند.
در حقیقت همه به این جمع‌بندی رسیدند آنچه به نفع جامعه است باید مورد توجه باشد و هر تصمیمی در این راستا اتخاذ می شود باید مورد اهتمام باشد.