غلامرضا ظریفیان از اثرات فردی، اجتماعی و سیاسی بیماری عالم گیر می‌گوید

فرصت های موجود پشت تهدید کرونا انسان را چند گام به جلو می‌برد


مهراوه خوارزمی
خبرنگار حوزه احزاب
«ویروس تاجدار» جهان ما را تحت تأثیر قرار داده است. حالا این ویروس چند ده نانومتری است که دست کم تا هفته ها مختصات جدید زندگی شخصی و حتی مناسبات بین المللی ما را تعیین می کند. واقعیتی که پذیرش آن برای همه افراد به یک میزان ساده نیست. با غلامرضا ظریفیان از اساتید دانشگاه در یکی از همین روزهای کرونایی گفت وگو انجام دادیم. گفت وگویی که به تناسب تلفنی بودنش کوتاه بود. اگر نه شاید هر سؤال جای بحثی مفصل داشت. این عضو مؤسس حزب اصلاح طلب مجمع ایثارگران از روزهای قرنطینه خانگی اش گفت و از تغییری که ویروس تاجدار در جهان ایجاد می کند.   
 ٭٭٭
اغلب ما با قرنطینه خانگی به استقبال سال نو رفته ایم. شما تا این لحظه مواجهه با کرونا، قرنطینه خانگی و تغییر در زندگی روزمره  را چگونه تجربه کرده اید؟
من در دوره پیشا کرونایی به دلیل مشغله هایی که داشتم حدود 80 درصد وقتم را بیرون از خانه می گذراندم و شاید یک پنجم روز را در خانه بودم. همه گیری ویروس کرونا و اقتضائات آن سبب شد که این نسبت کاملاً معکوس شود. کما اینکه این روزها جز زمان هایی که برای رفع نیازهای ضروری بیرون می روم باقی وقت را در خانه ام. زیرا به غیر از اینکه این خانه نشینی برای حفظ سلامتی خودم و خانواده ام لازم است، اخلاق مدنی در دوره بحران ایجاب می کند که رنج دیگران را کاهش بدهیم، نه اینکه به آن بیفزاییم. توصیه های بسیار جدی که پزشکان و متخصصان دارند این است که به دلیل شدت سرایت ویروس باید از حضور در بیرون محیط امن خانه اجتناب کنیم. حتی اگر فردی از جان خودش باک نداشته باشد به هیچ وجه حق ندارد که در مورد دیگران ریسک کند زیرا می دانیم که این ویروس برای کسانی که بیماری های زمینه ای هم دارند می تواند فرد را تا پای مرگ بکشاند و ممکن است انسان ناخواسته و با سهل انگاری خودش مسبب مرگ و قتل شود. تا این لحظه بهترین چاره این بیماری خود مدیریتی افراد و اجتناب شان از تماس با دیگران است.  کاری که همه ما می توانیم به سادگی به آن عمل کرده و کمک کنیم که این زنجیره شیوع قطع شود.    
به نظر می رسد برنامه زندگی تان در این دوره کاملاً دگرگون شده. چطور خودتان را با قرنطینه خانگی وفق داده اید؟ در شرایطی که مشخص نیست این وضعیت تا چه زمانی تمدید شود چطور می شود محدودیت قرنطینه و به روایتی فاصله گذاری اجتماعی را به فرصت تبدیل کرد؟
طبیعتاً افراد با علایق و سلیقه های مختلف می توانند از این قرنطینه خانگی برای خودشان فرصت بسازند. شاید یکی از مسائل عام ما در دوران مدرنیته این است که از خودمان غافل شده ایم و بیشتر با بیرون خودمان ارتباط داریم. پس این فرصتی است برای بازگشت به خود درونی، فکر کردن به خود و روابط و مناسبات خانوادگی. این توصیه عمومی است. اما من هم به تناسب علایق شخصی ام که مطالعات تاریخی بخشی از آن است به مطالعاتی پرداختم که تا پیش از این مشغله های روزمره مانع از انجام شان بود. بخش دیگری از زمان را هم برای کمک به اعضای خانواده بویژه در استریلیزه کردن محیط خانه و مطبوع کردن فضای آن اختصاص دادم. طبیعتاً فرصت خوبی هم برای تماس تلفنی و گفت وگوی مجازی با همکاران، دوستان و آشنایان فراهم شد. فیلم دیدن هم کار خوب دیگری است که فرصت بیشتری برایش فراهم شد. فکر کردن به برنامه های آتی زندگی هم بخشی از زمانم را به خودش اختصاص داد. البته نوه ای هم دارم که این مدت بیشتر و بهتر با او ارتباط برقرار کردم. ارتباط با دنیای کودکانه که زندگی را متبوع تر می کند. واقعیت آن است که در چنین فضایی آنقدر می شود کار مفید برنامه ریزی کرد که شاید وقت کم بیاوریم.
علاوه بر این همه ما در این مدت باید علاوه بر اینکه فکر می کنیم چگونه می توانیم از ضرر زدن به دیگران و افزایش رنج آنها جلوگیری می کنیم، ببینیم از طریق شبکه های مجازی و... چطور می توانیم به افراد محروم جامعه و تأمین نیازهای اولیه شان کمک کنیم.
این روزها در میان محتواهای متعددی که در شبکه های اجتماعی دست به دست می شوند نوعی نگاه آخرالزمانی به کرونا پررنگ است.
به باورتان ایران و جهان پسا کرونایی چه مختصاتی خواهد داشت؟ آخرالزمانی است یا زندگی به جریان همیشگی اش باز خواهد گشت؟
مرور تاریخ نشان می دهد که از این نوع حادثه ای که امروز بعضی از ما آن را به مثابه مقدمه پایان تاریخ تعبیر می کنیم بارها رخ داده است. در تاریخ معاصر آنچه در 11 سپتامبر رخ داد و تبعات اش جهانگیر شد، مسائل زیست محیطی و حوادث طبیعی که رخ داده، پیش تر از اینها آنچه در جنگ های جهانی اول و دوم رخ داد و بعدها فروپاشی شوروی و تغییر عظیم در مناسبات سیاسی جهان همه نمونه هایی از حوادثی بودند که بشر در حیات این جهانی اش با شرایط جدیدی روبه رو شود. اما ما حافظه تاریخی مان ضعیف است و وقتی در چنین شرایطی قرار می گیریم دچار نگاه های مالیخولیایی می شویم.
همه گیری کرونا هم به باورم اولین و آخرین حادثه ای نیست که جهان را در این ابعاد تحت تأثیر قرار داده است. این جهان همچنان بستر حوادث متعددی خواهد بود. البته انکار کردنی نیست که هر حادثه و پدیده تأثیرگذاری در این سطح بعد از خودش دنیا را با مناسبات جدید، آداب و یافته های جدید مواجه می کند ،هستی شناسی و معرفت شناسی و روش و منش مان را متأثر می کند. کرونا نشان داد که علی رغم اینکه بشر خود را در قله های علم می بیند تا چه حد ضعیف است و ادعای خدایی کردنش در این جهان تا چه حد پوچ است و تا چه حد باید پیوندهای انسانی خودش را ترمیم کند. زیرا تمدن امروزی تمدنی فشرده است که نمی توان با نگاه محلی و منطقه ای به حل مسائل آن پرداخت. بلکه باید به سمت همکاری های جهانی واقعی تر حرکت کرد.
بنابراین اگر چه کرونا امروز یک تهدید برای جهان تلقی می شود اما فرصت های زیادی را برای انسان ها به لحاظ فردی و جمعی ایجاد می کند و بشر را چند گام به جلو خواهد برد.
اگر بخواهیم تأثیرات کرونا را در ابعاد سیاست داخلی بررسی کنیم؛ طبیعی بوده و هست که عملکرد دولت در نحوه مقابله با آن موضوع نقد و نظر باشد. با این حال انتظار می رفت و می رود که این پدیده در درون کشور نقطه عزیمت به سمت یک همگرایی باشد. چرا این انتظار آنگونه که باید و شاید برآورده نمی شود و فضای کشور در پشت خبرهای مربوط به کرونا به نحوی است که رئیس جمهور بگوید شرایط حاضر شرایط مرید جمع کردن و جنگ سیاسی نیست؟ چرا کرونا نتوانسته دسته کم برای مدتی فضای سیاست داخلی را همگن کند؟
جدال های زیر پوستی که حتی در زیر لایه ای از اظهارات مربوط به کرونا در جریان است نوعی عادت‌واره است. عادت ها با مسائل حادث شده به راحتی از بین نمی روند. تا آنجا که برخی از این عادات سیاسی حتی با انقلاب نیز تغییر نکردند و خود را به صف بندی های بعد از انقلاب تحمیل کردند. بنابراین چنین عادت های رسوب کرده ای با رویدادی مثل شیوع ویروس کرونا تغییر نمی کنند.  البته ممکن است تا حدودی بر آن سایه بیندازد. ساختارهای ما ساختارهای متوازنی نیستند و اجازه نمی دهند که ما از منابع سرشارمان استفاده کنیم. نگرانی ما از بازگشت استبداد باعث شد بعد از انقلاب ساختارهای موازی را ایجاد کنیم به جای هماهنگی با هم گاه در تعارض با هم قرار می گیرند و به اتلاف منابع کمک می کنند. گاه گروه های سیاسی بدون توجه به اینکه مشکلات ساختاری است و مشمول همه دولت ها می شود؛ ضعف ها و مشکلات را به یک دولت منتسب می کنند. با این وجود قابل انکار نیست که در بخش کارکردی عملکرد دولت می تواند قابل نقد باشد. با این حال وقتی دولت در جایگاه پیشران مدیریت چنین امر بزرگی قرار گرفته علی القاعده گروه های سیاسی نباید به سمت تسویه حساب ها بروند بلکه باید در عین انتقاد مشفقانه کمک کنند که دولت مشکلات را حل کند. البته  کرونا نشان داد که بسیاری از ضعف هایی که در مواجهه با چنین بحرانی وجود داشته است فقط مختص ایران نیست. ایتالیا، امریکا و برخی دیگر از کشورها کاستی هایی از همین دست داشتند و اصولاً ساختارها آمادگی برای مواجهه با چنین  پدیده ای نداشتند. البته بپذیریم که ما در تصمیم گیری برای شیوه مقابله نوعی تأخیر داشته ایم. اما اگر منصفانه نگاه کنیم دولت در مجموع و با در نظر گرفتن مشکلات پیشینی مانند تحریم و کاهش منابع و نیز تأخیر خوب مدیریت کرده است و توانسته زمام امور را به دست بگیرد. اما طبیعتاً نیازمند همیاری و همفکری است. دولت هم باید خودش و عملکردش را خالی از نقص نداند و اشکالات را متواضعانه بپذیرد و برای رفع آنها بکوشد.


آدرس مطلب http://old.irannewspaper.ir/newspaper/page/7313/1/539882/0
ارسال دیدگاه
  • ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
  • دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
  • از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
  • دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.
captcha
انتخاب نشریه
جستجو بر اساس تاریخ
ویژه نامه ها