شب‌های روشن آنها و شهر دلگیر ما

مریم طالشی

شهر به مسافر خوشامد می‌گوید، از همان بدو ورود. با زبان بسته می‌فهماند که جای خوبی را برای سفر انتخاب کرده است. ساختمان‌هایی با معماری چشمگیر و خیابان‌هایی که فراخی‌شان، بیم معطل ماندن در ترافیک را از دل می‌برد. باکو در همان نگاه اول زیباست. لازم نیست خودتان را به فلان نقطه گردشگری شهر برسانید تا حظ سفر به پایتخت همسایه شمالی را ببرید. مناظر، بلافاصله بعد از خروج از فرودگاه بین‌المللی «حیدر علی اف» پیش چشم‌تان قرار می‌گیرد. در مسیر فرودگاه تا مرکز شهر می‌توانید خوب چشم بگردانید و گردش در شهر را از همان جا آغاز کنید. مرکز فرهنگی حیدر علی اف با معماری مدرن و ساختار‌شکنانه‌اش اثر معمار فقید، «زاها حدید» هم در مسیرتان هست. سازه‌ای که آن را مدرن‌ترین بنای جمهوری آذربایجان می‌دانند. بنایی که می‌گویند با فرم و هندسه‌ شگفت‌انگیزش در مقابل معماری خشک دوران شوروی قرار گرفته و آن را در هم می‌شکند. همچنین از سوی دیگر درک و احساسات لطیف فرهنگ آذری را به نمایش می‌گذارد و چهره خوش بین یک ملت را نشان می‌دهد که نگاه‌شان رو به سوی آینده است.
خوش‌بینی به آینده همان چیزی است که در معماری و مبلمان شهری باکو هم به وضوح دیده می‌شود. شهر به گونه‌ای مبلمان شده که بهترین فضا را برای آدم‌ها خلق کند. مگر نه اینکه شهرها با آدم‌ها معنا پیدا می‌کنند؟! شهر باید به ساکنانش و همین‌طور بازدیدکنندگان بهترین حس ممکن را بدهد و خوشامدگوی‌شان باشد. قرار نیست سراسر شهر با بنرهایی پر شود که به مسافران خوشامد می‌گویند؛ همین که فرد حس کند از بودن در فضا لذت می‌برد و احساس آرامش و راحتی می‌کند، یعنی شهر جای خوبی برای زیستن و سفر است. پیاده راه‌های پهن و تمیز و زیرگذرهای متعدد برای عبور از خیابان، پیاده‌روی در این شهر را به تفریحی لذت بخش تبدیل می‌کند. هرکجا احساس خستگی کنید می‌توانید خودتان را به نزدیکترین نیمکت برسانید و استراحت کنید. تعداد نیمکت‌ها چه در معابر شهر و چه در اماکن گردشگری زیاد است. انگار چند برابر تعداد جمعیت پیش‌بینی شده‌اند. چرا که در شلوغ‌ترین حالت ممکن هم قطعاً جای خالی برای نشستن پیدا می‌شود. وجود رستوران‌های محلی و کافه‌های کوچک هم غنیمتی است برای کسانی که دوست دارند زمان بین کار، تفریح یا خرید را در گوشه‌ای دنج و خودمانی بگذرانند و اندکی استراحت کنند.
شهر قدیم باکو که دیوارهای بلند «قلعه دختر» احاطه‌اش کرده، یعنی باکو، می‌تواند مقصدی جذاب برای علاقه مندان به اماکن تاریخی باشد. شهری که در فهرست یونسکو ثبت شده و هر روز شاهد بازدید تعداد زیادی از گردشگران است. شهر قدیم، مکانی جدا از شهر بزرگ باکو نیست. پلکان‌های سنگی در جای جای آن، شما را براحتی به خیابان‌های مجاور می‌رساند. وجود رستوران‌ها و اقامتگاه‌های کوچک در شهر قدیم، گردشگران را از گشتن دنبال مکانی برای آسودن، بی‌نیاز می‌کند. نکته جالب توجه این است که امکانات ارائه شده در محوطه شهر قدیم به لحاظ قیمت، با دیگر نقاط شهر تفاوتی ندارد. این‌طور نیست که گردشگر خیال کند در توریستی‌ترین نقطه شهر اگر وعده‌ای غذا بخورد، چند برابر قیمت معمول باید بابت آن پرداخت کند. آذربایجانی‌ها وقتی می‌گویند به آذربایجان خوش آمدید، سعی می‌کنند آن را تمام و کمال اجرا کنند. سرتان کلاه نمی‌گذارند و حتی سعی می‌کنند توصیه‌هایی کنند و طوری برخورد کنند که برای گردشگر به صرفه‌تر باشد. به‌عنوان مثال اگر از راننده تاکسی بخواهید شما را به مقصدی برساند، اگر به نظرش بیاید می‌توانید پیاده بروید یا از وسیله نقلیه ارزان‌تری استفاده کنید، حتماً اول این مسأله را به شما می‌گوید. نرخ مصوب برای وسایل نقلیه و امکانات اماکن گردشگری هم هیچ تفاوتی برای شهروندان آذربایجان و گردشگران خارجی ندارد. همین مسأله به گردشگر اطمینان خاطر می‌دهد که مبلغی اضافه بابت خدمات پرداخت نمی‌کند.
باکو امن است. شب‌های روشن این شهر، این امکان را فراهم می‌کند تا هر زمان که دل‌تان بخواهد از پیاده روی در پیاده راه‌ها لذت ببرید و محو تماشای ساختمان‌های خوش نقش و نگار شوید. حضور پلیس در فواصل نزدیک به هم، این امنیت را تضمین می‌کند.
 حس می‌کنید در شهری قدم می‌زنید که چشم نواز است. ساختمان‌های زیبا و هماهنگ به شهر هویت داده‌اند. مقایسه کنید با شب های تاریک تهران که ساختمان‌های بی‌ربط و ناهماهنگ‌اش، هیچ جوره حس خوشایندی در بیننده ایجاد نمی‌کند. مقایسه‌اش کنید با پیاده‌روهای تهران که به رؤیایی دست نیافتنی برای قدم زدن تبدیل شده‌اند؛ راستی از چهارراه مجیدیه تا پل سیدخندان چطور قدم می‌زنید، از پل طبیعت تا عباس‌آباد چطور؟ حساب کنید گردشگر خارجی از فرودگاه امام به هتل‌اش در مرکز شهر می‌رسد و تصمیم می‌گیرد بعد از شام در حوالی هتل پیاده روی کند. اگر چاله چوله‌ای نباشد و ستونی وسط پیاده‌رو نباشد و اگر... آنچه با آن مواجه می‌شود جز تاریکی و سکون چه چیز دیگری است؟