گروه اقتصادی / استمرار در گاز‌رسانی به تمام نقاط کشور با وجود قطع سوآپ گاز ترکمنستان به ایران، اقدام مهم و ستودنی شرکت ملی گاز ایران در اوج سرمای بی‌سابقه در 10 سال اخیر است.
سازمان هواشناسی پیش‌تر با صدور هشدار نارنجی‌‌رنگ، نسبت به احتمال یخبندان و لغزندگی جاده‌ها بر اثر نفوذ توده هوای سرد به کشور از سه‌شنبه تا جمعه (۲۰ تا ۲۳ دی‌ماه) در شرق و شمال‌شرق و غرب و شمال‌غرب و گلستان و مازندران اطلاع‌رسانی و پیش‌بینی کرده بود که کاهش محسوس دما بین ۸ تا ۱۵ درجه سانتیگراد از سه‌شنبه و ماندگاری هوای سرد تا جمعه، در شمال‌غرب کشور، کاهش محسوس دما بین ۶ تا ۱۰ درجه از سه‌شنبه و ماندگاری هوای سرد تا جمعه را شاهد خواهیم بود.
ورود سامانه‌های هوای سرد، افت شدید دما و سرمای فراگیر در بیشتر نقاط کشور، دمای هوا را در برخی از مناطق تا منفی ۲۸ درجه سانتیگراد کاهش داد؛ به نحوی که در بیش از ۲۰ استان کشور، دمای هوا به منفی ۱۰ درجه رسید. این عامل باعث شد تا میزان مصرف گاز در کشور به مرز 700 میلیون مترمکعب در روز هم برسد؛ افزایشی معنادار در میزان مصرف که بر ناترازی گاز هم تأثیر بیشتری گذاشت.
با این حال، غلامرضا کوشکی، رئیس مرکز راهبری گاز ایران گفته، با وجود سرمای بی‌سابقه‌ای که در کشور وجود دارد، هیچ خللی در روند گاز‌رسانی وجود نداشته زیرا میزان مصرف گاز از اویل دی‌ماه بالغ بر ۶۰۰ میلیون مترمکعب در بخش خانگی و تجاری ثبت شده و حداکثر مقدار مصرف در روز پنجشنبه ۶۸۵ میلیون مترمکعب بود که ۸۰ درصد از گاز تولیدی در بخش خانگی و تجاری مصرف شده است.
ناگفته نماند که استان‌های خراسان رضوی، جنوبی و شمالی، مازندران و گلستان در انتهای شبکه گاز قرار دارند و طبق اعلام شرکت ملی گاز ایران، با افت فشار گاز مواجه هستند.
بی‌تردید، با صرفه‌جویی در مصرف گاز می‌توان به پایداری گاز در این مناطق هم کمک کرد.
در این بین، وزیر نفت با بیان اینکه روزانه ۹۸۹ میلیون مترمکعب گاز خام از میدان‌های مستقل گازی و مشترک در حال تولید است‌، گفته که تدابیر لازم نظیر تهیه و توزیع نفت سفید و کپسول گاز مایع در کشور برای موارد اضطراری انجام شده و 4 شرکت اصلی وزارت نفت در آماده‌باش کامل قرار دارند.
تولید روزانه گاز خام در ایران در شرایط فعلی حدود یک میلیارد متر مکعب است که بعد از جداسازی میعانات گازی حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب گاز مصرفی به‌ دست می‌آید.
افزایش میزان مصرف گاز خانگی از روزانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب در فصل گرم سال به محدوده ۶۵۰ میلیون مترمکعب در شرایط فعلی، ناترازی گازی حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز را پدید آورده است.
ناترازی گاز در زمستان را می‌توان یکی از ارثیه‌های شوم دولت قبل برای دولت سیزدهم به شمار آورد که ناشی از فاصله بین تولید و مصرف گاز است.

دیپلماسی فعال دولت سیزدهم در انرژی
آذرماه ۱۴۰۰ را می‌توان سرآغاز فصلی نو از همکاری‌های منطقه‌ای برای وزارت نفت ایران دانست.
در این ماه، قرارداد سوآپ گازی سه‌جانبه بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان در حاشیه پانزدهمین نشست سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو)، پس از پایان دیدار دوجانبه سیدابراهیم رئیسی و الهام علی‌اف، رؤسای جمهور ایران و آذربایجان از سوی وزیران نفت دو کشور امضا شد. براساس این قرارداد، سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب گاز ترکمنستان از خاک جمهوری اسلامی ایران به جمهوری آذربایجان انتقال می‌یابد.
در این مسیر، ایران گاز مصرفی مورد نیاز در پنج استان شمالی کشور را به‌عنوان حق انتقال این گاز برداشت می‌کرد. واقعیت این است که در سال گذشته و با فعال‌سازی دیپلماسی انرژی و امضای قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان و ورود ۵ میلیون مترمکعب گاز از انتهای شبکه توزیع گاز در شمال شرق کشور (که همواره نخستین محل افت فشار گاز در زمان‌های کمبود بوده است)، شبکه گاز پایدار شده و جلوی افت فشار در شمال شرق هم گرفته شد؛ اقدامی که دست‌کم در سال‌های قبل‌تر سابقه نداشت، زیرا در دولت یازدهم و با عملکرد ضعیف زنگنه، وزیر سابق نفت، روابط گازی دو کشور از سال 1395 متوقف شده بود.
بسیاری بر این باورند که اجرایی شدن عملیات سوآپ گاز ترکمنستان از مسیر ایران، معامله‌ای برد - برد بوده است که آثار بسیاری برای طرفین دارد.
حسن هانی‌زاده، کارشناس روابط بین‌الملل درباره چرایی موفق نبودن دولت روحانی در ادامه همکاری گازی با ترکمنستان نیز گفت: بی‌تدبیری وزیر نفت دولت گذشته یکی از عوامل نبود همکاری گازی بوده است، در دولت دوازدهم متأسفانه رویکرد همکاری با کشورهای همسایه به‌عنوان یکی از اولویت‌های پسینی سیاست‌گذاری دولتمردان مطرح بوده و به همین منظور رابطه ذیل برجام و با کشورهای اروپایی شاکله روابط بین‌الملل حتی در حوزه اقتصادی و نفتی را شامل می‌شد.
وی با اشاره به نقش قراردادهای تجاری با کشورهای همسایه، افزود: به نظر می‌رسد تعدد قراردادهای تجاری و دیپلماتیک ایران با کشورهای آسیایی، روسیه و همچنین همسایگان جنوبی و شمالی سبب شده است فهم جدیدی در نظام بین‌الملل شکل گیرد که دیگر تحریم‌ها به‌عنوان ابزار فشار بر ایران اثرگذار نخواهد بود.
 ناگفته پیداست که توسعه دیپلماسی انرژی در دولت سیزدهم افزون بر امضای قرارد سه‌‌جانبه سوآپ گاز با کشورهای ترکمنستان و جمهوری آذربایجان، برکات فراوانی بویژه برای تأمین گاز در مناطق شمالی کشور داشته است.
به گفته جواد اوجی وزیر نفت، با وجود اینکه پارسال در اوضاع کسری گاز تعهدهای قراردادهای صادرات گاز به ترکیه، عراق، ارمنستان و آذربایجان به‌طور کامل انجام شد، درآمد حاصل از صادرات گاز از رقم یک میلیارد دلار در سال ۹۹ به ۴ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ رسید که البته نزدیک یک میلیارد دلار آن مربوط به معوقات پیگیری‌نشده سال‌های گذشته بود که سرانجام آنها دریافت شد، اما در همان شرایط از نظر حجمی نیز یک میلیارد مترمکعب بیشتر از مدت مشابه پارسال گاز فروخته و تعهدهای ایران طبق قراردادهای امضاشده محقق شد.
فراموش نکنیم که دولت سیزدهم با درک تعلل‌های وزارت نفت دولت قبل، سیاست‌های مهمی را در پیش گرفت تا کم‌کاری‌های دولت قبل را جبران سازد؛ کم‌کاری‌هایی که مهم‌ترین تبعات منفی آن بروز ناترازی گاز در کشور است.
براین اساس، دیپلماسی انرژی نیز فعال شد که یکی از اثرات مهم آن جلوگیری از قطع گاز در استان‌های شمال شرق کشور بوده که در سال گذشته بدون قطعی گاز سپری شد. اکنون هم برودت هوا باعث شده تا سوآپ گازی ترکمنستان به ایران قطع شود، کشوری که خود تولیدکننده ۵۹ میلیارد مترمکعب گاز بوده، اکنون در برخی از استان‌ها دچار قطعی گاز شده است.
پیش‌بینی می‌شود که با رفع جبهه هوای سرد، بزودی سوآپ گاز دوباره فعال شود.

گروه اقتصادی / بررسی آمار مربوط به سمت و سوی بازار مسکن، حاکی از رشد صدور پروانه ساختمانی است. افزایش تعداد پروانه ساختمانی، افزایش ساخت و تولید مسکن در ماه‌های آینده را نمایش می‌دهد. در کنار رشد صدور پروانه ساختمانی عامل دیگری که افزایش ساخت مسکن را پیش‌بینی می‌کند، افزایش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساختمان‌های جدید است.
بر اساس گزارش مرکز آمار از تحولات بازار مسکن کشور،  در تابستان امسال بعد از چند فصل رشد منفی صدور پروانه ساختمانی، این رقم به مثبت 7 درصد افزایش یافته است. در بهار امسال صدور پروانه ساختمانی منفی16.6 درصد بود اما در تابستان به مثبت 7 درصد رسید و به عبارتی 23 درصد رشد داشته است. با توجه به اجرای برنامه ارائه مشوق‌های نوسازی از آبان‌ماه، صدور پروانه ساختمانی در پاییز و زمستان رشدی به مراتب بیشتر از تابستان خواهد داشت به طوری که در سه ماه گذشته درخواست صدور پروانه ساختمانی در بافت فرسوده ۴۰ درصد افزایش یافته است. برنامه نوسازی بافت فرسوده سالانه 150 هزار واحد است. در حال حاضر 2 میلیون و 700 هزار واحد فرسوده شهری در کشور موجود است که نیاز به نوسازی دارد. به گفته مهرداد بذرپاش، وزیر راه‌وشهرسازی برنامه این است که تا 10 سال آینده واحدهای فرسوده به صفر برسند. با توجه به اینکه در هر پلاک فرسوده 3 تا 4 واحد جدید ساخته می‌شود بنابراین رشد تعداد واحدها در هر پروانه ساخت در بافت فرسوده عاملی برای افزایش تولید مسکن در ماه‌های پیش‌رو است. در بافت‌های فرسوده در شهرهای بزرگ و کلانشهرها 40 میلیون تومان وام ساخت با سود 12 درصد و در سایر شهرها 350 میلیون تومان پرداخت می‌شود. کاهش 50 درصدی عوارض ساخت، تخفیف در صدور پروانه ساختمانی، استفاده بیشتر از سطح و تسهیل در تأمین پارکینگ و تراکم تشویقی، برخی مشوق‌های نوسازی بافت فرسوده است که پیش‌بینی می شود با توجه به آن، رشد صدور پروانه ساختمانی را در کشور بخصوص در تهران شاهد باشیم.
پروانه ساختمانی صادر شده در بهار امسال در شهرهای کشور برای 31 هزار و 497 فقره بوده که در تابستان به 32 هزار و 363 فقره افزایش یافته است.
همزمان با افزایش صدور پروانه ساختمانی، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساختمان‌سازی نیز افزایش داشته است. با توجه به این امر، در بخش مسکن بیشترین سرمایه‌گذاری مربوط به بخش خصوصی است و دولت کمتر از 5 درصد سرمایه‌گذاری در ساخت مسکن را دارد. رشد سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساخت‌وساز از بازگشت سرمایه‌گذاران به این بازار خبر می‌دهد. سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساختمان‌های جدید در سال 99 برابر 327 هزار میلیارد تومان بود که در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۴۵۰ هزار میلیارد تومان رسید. این سرمایه‌گذاری در بهار امسال 150 هزار میلیارد تومان است. در زمستان 1400 یعنی یک فصل قبل از آن، میزان سرمایه‌گذاری در ساختمان‌سازی برابر با 124 هزار میلیارد تومان بوده است. این میزان سرمایه‌گذاری مربوط به ساختمان‌های جدید، ساختمان‌های نیمه تکمیل و ساختمان‌های تکمیل شده است.
عامل دیگری که می‌توان اثرات آن را در رشد ساخت‌و‌ساز دید، کاهش نرخ تورم سالانه نهاده‌های ساختمانی است. تورم سالانه مصالح ساختمانی در بهار امسال معادل 44.8 درصد است که در تابستان به 36.7 درصد کاهش یافته است. در حال حاضر بیشترین سهم از هزینه ساختمان‌سازی مربوط به سهم زمین است. این سهم در کل کشور 60 درصد و در تهران حدود 70 درصد هزینه ساختمان را شامل می‌شود. کاهش این سهم در کاهش قیمت نهایی مسکن نقش مهمی دارد. تأمین زمین از طرف دولت در برنامه نهضت ملی مسکن، در کنار پرداخت تسهیلات ساخت و کاهش صدور قیمت مجوزها، تولید مسکن با هزینه کمتر را برای اقشار هدف تا حدود زیادی افزایش می‌دهد.
در برنامه نهضت ملی مسکن ساخت 4 میلیون واحد در نظر گرفته شده است. سیاست دیگر دولت برای کاهش قیمت تمام شده مسکن و کاهش هزینه ساخت، ساخت واحد‌های یک طبقه حیاط‌دار در شهر‌های واجد شرایط است. در تمام شهرهایی که جمعیت زیر 50 هزار نفر دارد و در مجموع حدود هزار و 200 شهر است، فرایند ساخت واحد‌های یک طبقه شروع شده و در برخی موارد هم زمین تحویل مردم شده است تا خودشان به ساخت‌وساز بپردازند. واگذاری زمین در این فرایند اینگونه است که زمین‌ها به صورت اجاره ۹۹ ساله واگذار می‌شود. به عبارت دیگر ابتدا زمین‌ها به مدت ۲ سال به شرط ساخت، اجاره موقت داده می‌شود. این اجاره تا ۹۹ سال تمدید می‌شود که اگر ساخت‌وساز انجام نشد، زمین پس گرفته شود. امکان واگذاری زمین قبل از آغاز فرایند ساخت وجود ندارد، اما بعد از ساخت‌وساز می‌توانند آن را به فروش برسانند. بر اساس برآوردی که وزارت راه‌وشهرسازی انجام داده، تفاوت قیمت و متراژ واحد‌های مسکونی آپارتمانی با واحد‌های یک طبقه و ویلایی در طرح نهضت ملی مسکن اینگونه است که در آپارتمان‌ها ۴۰ متر مشاعات وجود دارد و اگر هزینه ساخت متری ۸ میلیون تومان شود و هزینه واحد‌های آپارتمانی حدود ۳۲۰ میلیون تومان بیشتر از واحد‌های یک طبقه شود، هزینه‌های دیگر مثل آسانسور، پروانه‌های ساختمانی و تورم‌های سالانه هم بر افزایش قیمت ساخت تأثیر خواهند گذاشت چون آپارتمان‌ها حدود دو سال زمان برای ساخت نیاز دارند، اما ساخت واحد‌های یک طبقه طی مدت یک سال به پایان می‌رسد و مشمول تورم سالانه نمی‌شود. به طور میانگین هزینه‌های زیرساخت (آماده‌سازی، آب، برق، گاز انشعابات و معابر) ۱۶۵ میلیون تومان برای هر واحد ۲۰۰ متری یک طبقه و حیاط‌‌دار خواهد بود، اما برای واحد‌های آپارتمانی حدود ۷۰ میلیون تومان می‌شود. با توجه به سایر هزینه‌ها، مجموع هزینه ساخت و زیرساخت در واحد‌های یک طبقه حیاط‌‌‌‌دار کمتر از واحد‌های آپارتمانی خواهد بود و از لحاظ اقتصادی به صرفه‌تر است.
با توجه به افزایش صدور پروانه ساخت، افزایش سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان، کاهش و تثبیت تورم مصالح و همچنین سیاست‌های ساخت مسکن حمایتی، انتظار این است که روند تولید مسکن روندی افزایشی باشد.

گروه اقتصادی /  بنا به اعلام قبلی، دیروز 280 هزار واحد ربع سکه بهار آزادی در بورس عرضه شد که در پایان فرایند حراج، این  کالا در محدوده قیمت 7 میلیون و 200 هزار تومان کشف قیمت شد.
در پی اعلام بانک مرکزی برای عرضه بیش از 500 هزار قطعه ربع سکه بهار آزادی، شاهد افت بیش از یک میلیون تومانی قیمت این کالا در بازار غیررسمی بوده‌ایم.
بر اساس آمار هم اکنون قیمت ربع سکه بازار غیررسمی در محدوده 7 میلیون و 700 هزار تومان قرار دارد که نسبت به یک هفته گذشته بیش از 10 درصد کاهش را به ثبت رسانده است.
با این حال کشف قیمت ربع سکه در بورس پایین‌تر از قیمت بازار رخ داد و این کالا در بورس بیش از 500 هزار تومان از آخرین قیمت‌های موجود در بازار غیررسمی پایین‌تر فروخته شد.
کارشناسان اعتقاد دارند، افزایش عرضه ربع سکه می‌تواند قیمت را در بازارهای غیررسمی به سرعت پایین آورد.
همچنین از نظر کارشناسان کشف قیمت ربع سکه در عددی پایین‌تر از قیمت بازار، نشان‌دهنده انتظارات منفی درخصوص قیمت‌های این کالا است و فعالین بازار نسبت به افزایش قیمت آن در آینده مردد هستند.
عرضه ربع سکه در بورس روزهای یکشنبه و دوشنبه نیز ادامه خواهد داشت و پس از اتمام فرایند عرضه، خریداران باید ظرف 5 روز کاری، ربع سکه خریداری شده را از خزانه بانک‌های عامل تحویل بگیرند.

۱.۵ میلیارد مترمکعب از مجموع پساب کشور تصفیه می‌شود

مدیرکل دفتر تحقیقات، توسعه فناوری و ارتباط با صنعت شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با تأکید بر ضرورت تعیین تکلیف ۲۸ میلیارد مترمکعب پساب کشاورزی و با انتقاد از آبیاری فضای سبز شهر‌ها با آب تصفیه شده، گفت: در حال حاضر نزدیک به ۱۵ تا ۲۰ درصد آب تصفیه‌شده صرف فضای سبز شهری می‌شود.
«احمد سیاحی» با انتقاد از احداث و راه‌اندازی صنایع آب‌بَر در شهر‌های کم آب کشور گفت: بر اساس برنامه‌ریزی و قوانین موجود در دنیا، صنایع آب‌بر در کنار دریا‌های آزاد احداث می‌شوند، اما متأسفانه در سال‌های گذشته شاهد احداث این دست از صنایع در استان‌هایی از کشور هستیم که با مشکل کمبود آب مواجهند.
مدیرکل دفتر تحقیقات، توسعه فناوری و ارتباط با صنعت شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور با تأکید بر ضرورت بهره‌مندی از پساب در صنعت، افزود: یکی از روش‌های شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور این است که پساب را در اختیار صنایع قرار دهد، این اقدام ارزشمند است و باید در این زمینه سرمایه‌گذاری‌ها توسعه و گسترش یابد.
وی ادامه داد: مجموع پساب کشور در سال حدود ۴ میلیارد مترمکعب است که شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور تاکنون موفق به تصفیه ۱.۵ میلیارد مترمکعب از این میزان شده است، اما با بهره‌مندی از روش‌های مختلف انتظار می‌رود فشار به منابع سطحی و منابع آب زیرزمینی کاهش یابد.
سیاحی همچنین با انتقاد از آبیاری فضای سبز شهر‌ها از طریق آب تصفیه شده شهری، تصریح کرد: در حال حاضر نزدیک به ۱۵ تا ۲۰ درصد آب تصفیه‌شده شهری به مصارف فضای سبز شهری می‌رسد؛ این در حالی است که استفاده از پساب به دلیل دارا بودن مواد مغذی برای فضای سبز بهتر بوده و نتیجه بهتری دارد.
به گفته مدیرکل دفتر تحقیقات، توسعه فناوری و ارتباط با صنعت شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، با تحقق و پیشبرد این فرآیند، پساب تصفیه‌خانه فاضلاب را تحویل فضای سبز می‌دهیم. وی تأکید کرد: در ایالت کویته پاکستان، قیمت پساب تصفیه‌خانه فاضلاب ۲.۵ برابر آب خام است، چرا که در این نوع آب یکسری مواد مغذی وجود دارد که برای کشاورزی ارزشمند است.
سیاحی خاطرنشان کرد: به هر میزان که پساب شهری تصفیه شود و آن را تحویل صنایع و فضای سبز شهری بدهیم، فشار بر منابع آب زیرزمینی و سطحی کاهش می‌یابد، در کنار آن باید بدانیم که کشور از یک بخش مهم دیگر با عنوان پساب کشاورزی برخوردار است که در این زمینه نیز باید تدبیر جدی و اساسی صورت گیرد.

تعطیلی برخی جایگاه‌های سی ان جی به‌دلیل افت فشار شبکه گاز
​​​​​​​
مدیر طرح سی ان جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران با اشاره به اینکه برای مدیریت مصرف گاز در برخی استان‌ها جایگاه‌های سی ان جی به‌صورت نوبت‌بندی فعالیت می‌کنند، گفت: در استان‌هایی که شبکه گاز با افت فشار همراه شده، جایگاه‌های سی ان جی تعطیل شده‌اند.
محمدحسن باقری، با بیان اینکه فشار گاز در برخی استان‌ها کاهش پیدا کرده، افزود: افت فشار باعث تعطیلی جایگاه‌های سی ان جی در استان‌هایی مانند مازندران، گلستان، خراسان‌های شمالی، رضوی و جنوبی شده است.
وی ادامه داد: در این مناطق به‌دلیل آنکه فشار گاز محدود است، کمپرسورهای جایگاه‌های سی ان جی امکان خدمت‌رسانی ندارند.
مدیر طرح سی ان جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران تأکید کرد: کمپرسورهای جایگاه‌های سی ان جی برای انجام فعالیت باید فشار مشخصی گاز دریافت کنند که به‌دلیل افت فشار شبکه، این امکان وجود ندارد.
باقری ادامه داد: در استان‌های دیگر نیز که افت فشار ندارند، به منظور مدیریت مصرف و با هماهنگی شرکت ملی گاز ایران، جایگاه‌های سی ان جی به‌صورت نوبت‌بندی فعالیت می‌کنند تا گاز بخش خانگی تأمین شود. 
وی با اشاره به اینکه اولویت تأمین گاز بخش خانوار است، گفت: اکنون در استان‌های دیگر جایگاه‌ها به‌صورت 50 درصدی فعالیت می‌کنند. به این صورت که نیمی از جایگاه‌ها برای 24 ساعت فعال هستند و بعد از آن نیم دیگر جایگاه‌ها آماده تحویل گاز می‌شوند. مدیر طرح سی ان جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران با تأکید بر اینکه در تهران مشکلی در جایگاه‌های سی ان جی اعلام نکرده‌اند، افزود: تمام جایگاه‌های سی ان جی در تهران فعال هستند.