بیتا  میرعظیمی
خبرنگار


اواخر هفته گذشته آلودگی نفتی در پی شکسته شدن خط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی در بخشی از نوار ساحلی غرب بندرعباس رخنه کرده و در محدوده بندر شهیدرجایی تا اسکله نقاله منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس منتشر شد. با شکسته شدن خط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی در خور خونسرخ، نه تنها اکوسیستم منطقه آسیب دید بلکه آب‌شیرین‌کن ۱۰۰ هزار مترمکعبی بندرعباس نیز برای جلوگیری از ورود آلودگی نفتی به آب آشامیدنی شهروندان از مدار خارج شده و خاموش شد. براساس گزارش‌ها، این تأسیسات همچنان از مدار خارج هستند.
طبق گفته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست هرمزگان به «ایران»، شکسته شدن یکی از خطوط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی موجب انتشار آلودگی در نوار ساحلی شده است. «حبیب مسیحی‌تازیانی» می‌افزاید: آلودگی نفتی مذکور در بستر رودخانه خشک فصلی بالادستی صنایع غرب استان جاری شده و پساب‌های صنایع موجب انتقال آن به دریا تا تأسیسات آب شیرین‌کن شده است. این آلودگی در بخشی از سکونتگاه‌های انسانی مجاور (شهرک شهیدرجایی و تیاب خونسرخ) منتشر شده و آسیب‌های جدی به لارو موجودات دریایی واقع در محدوده انتشار آلودگی وارد شده است. او تصریح می‌کند: پس از تکمیل تحقیقات و جمع‌آوری کامل اطلاعات، موضوع به سازمان محیط زیست گزارش شده و سازمان درباره مسیر پیگیری حقوقی یا قضایی برای برآورد و جبران خسارت وارد شده، تصمیم‌گیری خواهد کرد. البته پاکسازی و جمع‌آوری آلودگی ایجاد شده از ساعات اولیه آغاز شده و همچنان توسط شرکت‌های نفتی مستقر در منطقه و مردم محلی در حال انجام است.
رخنه آلودگی به مناطق تالابی
مدیرکل حفاظت محیط‌‌ زیست هرمزگان، در توضیحات تکمیلی‌تر به «ایران» می‌گوید: جریان مواد نفتی از محل شکستگی لوله، از مناطق خشکی عبور کرده و باعث آلودگی خاک شده است، همچنین این آلودگی در مسیر خور در مجاورت آبگیر صنایع بزرگ و آب شیرین‌کن تأمین آب شرب به دریا سرازیر شده است. طبق گفته مسیحی، نمونه‌برداری‌ها، بازدیدها و بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که مواد نفتی تا مسافتی بسیار دورتر از محل شکستگی نشت کرده و آب‌های ساحلی را تحت تأثیر قرار داده است، همچنین با توجه به وجود تأسیسات آب‌شیرین‌کن در منطقه و مناطق تالابی و دریایی مجاور، عواقب آلودگی ناشی از این حادثه چندین برابر شده است.
او می‌گوید: در نتیجه این رخداد حدود 6,5 کیلومتر از نوار ساحلی آلوده شده و میزان خسارت با توجه به ابعاد انتشار آلاینده‌ها، میزان حجم خاک‌های آلوده در حاشیه رودخانه و. . . حدود 400 هزار متر مکعب برآورده شده است.
اثرات کوتاه مدت و بلندمدت
مسیحی‌تازیانی به تأثیرات کوتاه مدت و بلندمدت حوادث نفتی اشاره کرده و می‌گوید: اثرات کوتاه‌مدت با تأکید بر مسائل اجتماعی و اقتصادی، شامل تأثیر بر واحدهای آب شیرین‌کن، آبزیان منطقه، صیادی و گردشگری ساحلی و دریایی و اثرات بلندمدت شامل تأثیر بر محیط‌ زیست دریایی، زیستگاه‌های حساس ساحلی و دریایی، مناطق تخم‌ریزی آبزیان و نوزادگاهی است. البته این نکته را باید ذکر کرد که در پاره‌ای از موارد جبران این آسیب‌ها بسیار دشوار و طولانی است.
طبق گفته این مقام مسئول، شرکت خطوط لوله و مخابرات منطقه خلیج فارس مکلف به لایروبی و پاکسازی سریع کل مسیر انتقال آلودگی نفتی در خور و پاکسازی مناطق خشکی و مناطق نشت مواد نفتی در حاشیه خور و اراضی بالادست است. این شرکت همچنین مکلف به اجرای مدیریت دفع پسماند ویژه ناشی از لایروبی انجام شده و انتقال لای‌های آلوده به مناطق مجاز و مورد تأیید اداره کل بوده است. از طرفی باید گزارشی کامل از اقدامات و نتایج انجام شده، میزان دقیق مواد نفتی تخلیه شده، میزان دقیق جمع‌آوری آلودگی‌ها و همچنین میزان آلودگی باقیمانده در محیط، به اداره کل محیط‌ زیست هرمزگان ارائه شود.
آب شرب بندرعباس سالم است
طبق گفته «عبدالحمید حمزه‌پور» مدیرعامل آب و فاضلاب استان هرمزگان، تا پاکسازی کامل دریا از آلودگی نفتی، آب آشامیدنی شهروندان بندرعباسی از سد شمیل و نیان و سد استقلال میناب تأمین شده و پس از آن آب شیرین‌کن مجدداً وارد مدار شده و مشکل مرتفع خواهد شد. «عبدالجبار ذاکری» معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان نیز می‌گوید: خوشبختانه قبل از ورود آلودگی به حوضچه آبگیر آب‌ شیرین‌کن، فعالیت آب شیرین‌کن متوقف شده و هیچ‌گونه آلودگی وارد مخازن نشده است. آزمایش‌های انجام شده توسط بازرسین طی چند روز گذشته نشان می‌دهد که آب شرب فعلی بندرعباس از نظر میکروبی سالم است و مشکلی ندارد ولی نظارت‌ها همچنان ادامه داشته و تشدید شده است.

 نیلوفر منصوری
خبرنگار

​​​​​​​

قرار است بزودی با همکاری کشورهای پاکستان و هندوستان همایش بین‌المللی فرهنگی-گردشگری وزیران گردشگری کشورهای حاشیه اقیانوس هند به میزبانی استان سیستان‌وبلوچستان برگزار شود. همایشی که از قبل آن  بتوان همه زیبایی‌های این استان را که مثل خاکستر زیر آتش اخبار مربوط به مواد مخدر و ارائه تصاویر غیرواقعی دفن شده، به نمایش درآورد. استانی که به لحاظ تنوع فرهنگی و جاذبه‌های گردشگری بسیار غنی است.
سیستان‌وبلوچستان را پایتخت فرهنگی شرق کشور توصیف می‌کنند اما برای تبدیل شدن به پایتخت گردشگری و رسیدن به یک منطقه توریستی فاصله بسیاری دارد. معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان‌وبلوچستان در تشریح تأثیر اقتصادی پایتخت گردشگری سیستان‌وبلوچستان معتقد است رشد در هر زمینه‌ای نشانه بزرگ و بالغ شدن است. اگر رشد مربوط به حوزه اقتصاد و تأثیر گردشگری و سفر بر اقتصاد باشد، یعنی یک جامعه متعهدانه آماده میزبانی از گردشگران خود می‌شود. به همین جهت علل و اسباب آن را فراهم می‌آورد و در مسیر توسعه و پیشرفت نقش‌آفرینی می‌کند. در ادامه با ابزاری کارا در حوزه اقتصاد که همان گردشگری است را در برنامه راهبردی خود قرار دهد.
مجتبی میرحسینی به دیدار اخیر مقام معظم رهبری با فرماندهان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی اشاره می‌کند و می‌افزاید: ایشان به نکات مهمی اشاره کردند و فرمودند استفاده درست از فرصت‌ها و ظرفیت‌های عظیم دریایی باید به فرهنگ عمومی تبدیل شود. همچنین روی لزوم توسعه سواحل مکران به‌عنوان گنج پنهان تأکیدات ویژه‌ای داشتند.
اجلاس آیورا
در روزهای گذشته کمیته ملی اتحادیه کشورهای حاشیه اقیانوس هند (آیورا) و ایران برای بررسی چشم‌اندازها و فرصت‌ها در تهران برگزار شد. برگزاری و نشست‌‌های کارشناسی در تهران نشان‌دهنده اهمیت این اتحادیه در توسعه تعاملات منطقه‌ای است. از جمله موضوعات مهم مورد توجه آیورا می‌توان به بخش توانمندسازی زنان اشاره کرد که به ایران واگذار شده است. همچنین پروژه‌‌هایی مانند شیرین‌سازی و  انتقال آب در مناطق کمتر توسعه‌یافته و انتقال فناوری‌های نوین و پیچیده از دیگر موارد تأثیرگذار ایران در این اتحادیه است.
میرحسینی معتقد است آیورا باید با برند خود و ارائه محصولات متنوع در بازار رقابتی که در سطح دنیا وجود دارد، توجه مصرف‌کننده را به خود جلب کند و نقش جهانی‌اش را بازیابی و ارتقا بخشد و در رقابت با سایر قطب‌های گردشگری جهان فرصت ویژ‌ه‌ای را برای همه گردشگران در طراحی سفرهای ترکیبی با همکاری کشورهای عضو فراهم کند.
پایتخت گردشگری
به گفته معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان‌وبلوچستان، مکانیسم ثبت این استان به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای حاشیه اقیانوس هند برای سال 1404 در حال انجام است. به همین جهت این استان دروازه‌های خود را روی همه مردم جهان بویژه کشورهای همسایه باز خواهد کرد تا نشان دهد آنچه در مورد سیستان‌وبلوچستان شنیده‌اند و آنچه خواهند دید، بسیار متفاوت است.
او به فعالیت‌های اقتصادی، اشتغالزایی و افزایش سهم تجارت و توسعه گردشگری اشاره می‌کند و می‌افزاید: باید در این زمینه مصمم‌تر و با انگیزه‌تر باشیم و منطقه را برای اجرای پروژه صلح از طریق گردشگری آماده کنیم تا مردم زندگی بهتری را تجربه کنند. در واقع رشد اقتصادی در سیستان‌وبلوچستان را می‌توانیم با ارائه محصولات متنوع و افزایش تولید کالاها و خدمات برای عرضه به گردشگران، در مقایسه با یک بازه زمانی قبل از مقصد شدن، محاسبه کنیم.
به گفته وی، وقتی زمینه افزایش حضور گردشگران در استان فراهم شود به همان تناسب زیرساخت‌های بیشتری فراهم خواهد شد و به ایجاد اشتغال پایدار در بخش‌های مختلف کمک خواهد کرد و مردم از مزایای حضور گردشگران در شاخه‌های مختلف گردشگری و سایر صنایع که به نوعی با گردشگران مرتبط است، بهره‌مند می‌شوند و زمینه برای توسعه انواع گردشگری از جمله گردشگری دریایی، سلامت،  تجاری، فرهنگی، طبیعت‌گردی،  ورزشی، گردشگری علمی و... فراهم خواهد شد.
میرحسینی همچنین از فرصت‌های دیگر می‌گوید: از طرف دیگر بهبود فضای کسب‌وکارهای گردشگری و حرکت به سمت رقابت بیشتر برای پذیرش بیشتر گردشگران در فعالیت‌های اقتصادی و تشویق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای افزایش سرمایه‌گذاری، از فرصت‌های این رویداد بزرگ است.
او ادامه می‌دهد: در گردشگری نسل سوم، گردشگران علاقه‌مند به تجربه محیط‌های مختلف گردشگری هستند، از جمله گردشگری تجربه‌گرا که در فضای روستاها بیشتر به چشم می‌خورد. چون ۵۰ درصد جمعیت سیستان‌وبلوچستان در نقاط روستایی و عشایری قرار دارد، می‌توان از مزایای حضور گردشگران داخلی و خارجی با ایجاد و توسعه اقامتگاه‌های بومگردی، گردشگری کشاورزی و سایر مجتمع‌های گردشگری روستایی بهره‌مند شد. معاون میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع‌دستی سیستان‌وبلوچستان اضافه می‌کند: همچنین در مسیرهای اصلی و فرعی گردشگری مجموعه‌های تفریحی گردشگری بین‌راهی جهت خدمات‌دهی مناسب به گردشگران ایجاد خواهد شد که بهره‌بردار اصلی این مجموعه‌ها، هم به لحاظ ایجاد اشتغال و هم افزایش درآمد، مردم استان خواهند بود.
قلب گردشگری و ترانزیت 
«بندر اقیانوسی چابهار مرکز ثقل تجارت بین‌المللی کشورهای عضو است و می‌تواند به فرصت‌های طلایی سیستان‌وبلوچستان و ایران و کشورهای عضو کمک کند.» میرحسینی با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: چابهار سریع‌ترین، ارزان‌ترین و در عین‌ حال امن‌ترین مسیر گردشگری را دارد و بهترین مسیر شرق و غرب عالم است. نقطه به نقطه سواحل مکران دارای اهمیت استراتژیک است. بندر چابهار می‌تواند با مجموعه برنامه‌های مصوب، اسناد بالادست، نگاه جامع حاکمیت، به یک کریدور - در قلب یک شبکه حمل‌ونقل بزرگ‌تر برای حمل کالا و مسافر در حاشیه اقیانوس هند-  مرکز گردشگری دریایی و پایتخت گردشگری دریایی تبدیل شود. 
آن‌طور که معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان‌وبلوچستان می‌گوید: چابهار یکی از مهم‌ترین محورهای تجارت جهانی در غرب آسیا در آینده نزدیک خواهد شد و می‌‌تواند به قلب ترانزیت خاورمیانه تبدیل شود. با ایجاد امور زیربنایی مناسب برای توسعه و رشد اقتصادی در منطقه و ارتباط با آسیای میانه، تقویت کریدور چابهار- میلک و اتصال چابهار به راه‌آهن سراسری می‌تواند در این مسیر در کنار توسعه مسیر جاده ابریشم و طرح یک کمربندی که با سرمایه‌گذاری چین در حال انجام است، آینده درخشانی را برای استان سیستان‌وبلوچستان و ایران رقم بزند.