گروه اقتصادی/ اهمیت سازمان شانگهای بر هیچ کس پوشیده نیست. با دائمی شدن عضویت ایران در سازمان شانگهای که 12 عضو دارد اقتصاد ایران با بازاری روبه‌رو خواهد شد که درمجموع 3.4 میلیارد نفر جمعیت دارد. این جمعیت معادل 42.7 درصد از جمعیت 8 میلیاردی جهان است. از سوی دیگر حجم تولید ناخالص داخلی اعضای سازمان شانگهای 23 هزار و 661 میلیارد دلار است که این میزان معادل 24.6 درصد از کل GDP جهان است. این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که با الحاق دائمی ایران به این سازمان، اتفاق‌های جدیدی در اقتصاد کشور رخ خواهد داد. در این باره با مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک ایران و چین گفت‌و‌گویی انجام دادیم که در ادامه می‌آید.
پیمان شانگهای در چه شرایطی است و آیا برای الحاق دائمی ایران به این سازمان دولت اقدام عملی انجام داده است؟
پیوستن به پیمان شانگهای مراحل متعددی دارد. یک مرحله قبول عضویت است که در مورد ایران سال گذشته اتفاق افتاد. دوم تأیید عضویت توسط همه کشورهای عضو که سال‌جاری محقق شد. اکنون نوبت به مرحله‌ای رسیده که ما باید به تک تک تعهداتی که پیمان شانگهای در سال‌های گذشته بین اعضای خود مصوب کرده به‌صورت لایحه به مجلس ارائه کنیم تا تصویب شود.
همانطور که می‌دانید روز گذشته مجلس ما نیز پیوستن ایران را به شانگهای تصویب کرد. مراحل مختلف پیوستن به یک پیمان بویژه در مورد پیمان شانگهای روندی است که برای کشورهایی چون هند و پاکستان حدود یک سال و نیم زمان برد. تصور می‌کنم ما هم در انتهای راه هستیم و ظرف ماه‌های آینده (شاید تا پایان سال‌جاری) مراحل پیوستن به پیمان شانگهای به پایان می‌رسد.
پیمان شانگهای می‌تواند باعث تغییر مبادلات تجاری ایران شود و آیا اساساً در فرایند تجارت اثرگذار است؟
ماهیت سازمان شانگهای امنیتی است. اما باید پذیرفت گردهمایی کشورها در هر جای دنیا در قالب یک پیمان منافع اقتصادی متعددی دارد. در حقیقت بالقوه این منافع وجود دارد. لذا بهره‌گیری از پیمان‌های مشترک، مستلزم پیگیری‌های مستمر است و به طور قطع سیاستگذاران و فعالان اقتصادی ایران می‌توانند از پیمان شانگهای بهره‌برداری اقتصادی کنند. ایران دروازه غربی کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای است. با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران می‌توانیم مسیر ترانزیتی مناسبی میان این کشورها باشیم؛ زیرا دو کشور هند و چین می‌توانند از طریق زمینی با ایجاد خط لوله از طریق خاک ایران و روسیه انرژی مصرفی خود را دریافت کنند. اعضای دیگر سازمان همکاری‌های شانگهای تنها به‌صورت دریایی می‌توانند محصولات خود را منتقل کنند که این فرصتی بزرگ برای ایران فراهم می‌کند تا با استفاده از آن، دستاوردهای بسیاری از ترانزیت داشته باشد. اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای یا همسایه ایران یا در نزدیکی کشور قرار دارند و گسترش روابط با آنها از مدت‌ها قبل در دستور کار قرار گرفته است. بر اساس آنچه که گمرک اعلام کرده از ابتدای امسال تا پایان مردادماه، ۲۱ میلیون و ۴۱۵ هزار تن کالا به ارزش ۱۷ میلیارد و ۵۶ میلیون دلار بین ایران و اعضای سازمان همکاری شانگهای تبادل شد که این میزان ۳۱ درصد بیشتر از پنج‌ماهه نخست سال قبل بوده است. در این میان سهم صادرات کالای ایرانی به کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، در پنج ماه نخست امسال، ۱۷ میلیون و ۳۸۱ هزار تن کالا به ارزش ۹ میلیارد و ۷۸ میلیون دلار بود که با رشد ۱۰ درصدی همراه بوده و واردات از این کشورها نیز در این مدت، با رشد ۶۸ درصدی به چهارمیلیون و ۳۴ هزار تن کالا به ارزش هفت میلیارد و ۹۷۸ میلیون دلار رسیده است.
برخی‌ها عنوان می‌کنند که پیوستن به پیمان و موافقتنامه‌های مختلف بین‌المللی برای اقتصاد ایران که مورد شدیدترین تحریم‌ها است، فایده و منفعتی ندارد. به اعتقاد شما چنین صحبتی درست است؟
تحریم‌ها بزرگترین مانع در برابر تجارت و مبادلات اقتصادی ایران در دنیا است، اما برطرف کردن تحریم‌ها در اختیار ما نیست ولی به جهت وجود تحریم‌ها نمی‌توان از هر روزنه و امیدی غافل بود. ما باید تمام تلاش خود را انجام دهیم که تحریم‌ها را دور بزنیم و یا بی‌اثر کنیم. از این‌رو پیوستن به سازمان‌های بین‌المللی، منطقه‌ای و جهانی می‌تواند راه‌هایی را برای نفس کشیدن اقتصاد ایران باز کند و یا حتی بخشی از تحریم‌ها را خنثی کند.
پیمان اوراسیا توانسته چنین نقشی را ایفا کند و یا باعث شود که مبادلات تجاری کشور را تسهیل کند؟
پیمان اوراسیا در رونق و افزایش تجارت کشور اثرگذار بوده است و توانسته به اقتصاد کشور کمک‌های قابل توجهی کند و البته پیوستن به اوراسیا تحریم‌ها را تا حدودی برای ایران بی‌اثر کرده است، اما هنوز با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستیم.
حدود یکسال و دو ماه از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد، شما حوزه تجارت و فعالیت‌هایی که در این بخش صورت گرفته است را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یکی از مهم‌ترین اتفاق‌هایی که در دولت سیزدهم رخ داده، تغییر دیدگاه و نگاه تجاری سیاستگذاران است. تنوع بخشی به مبادی تجاری کشور از سوی سازمان توسعه تجارت هدف قرار گرفته شده است. در این میان معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز همکاری‌های لازم را در این خصوص دارد. در گذشته ما به برخی از کشورها اهمیتی نمی‌دادیم اما در دولت سیزدهم مورد توجه واقع شده‌اند. همچنین اختلاف‌هایی با برخی از کشورها داشتیم مانند ترکمنستان که در گذشته لاینحل مانده بود اما اکنون می‌بینیم که با مذاکره و تعامل اصلاح شده است. از طرفی طی چند وقت اخیر با کشورهای امریکای لاتین روابط خود را توسعه دادیم. این اتفاق‌ها و تغییر نگرش‌ها هنوز در آمار تجاری کشور نمایان نشده است. لذا از سال آینده می‌توان شاهد رشد و یا حتی جهش صادراتی کشور بود.
برخی از منتقدان می‌گویند که دولت سیزدهم به چین تکیه کرده و سطح تعاملات اقتصادی با این کشور رو به افزایش است. آیا چنین موضوعی را تأیید می‌کنید؟
تغییر خاصی رخ نداده است. رابطه ایران و چین مانند گذشته متعادل و متناسب است. همان‌طور که گفتم دولت سیزدهم بیشتر به‌ دنبال احیای روابط اقتصادی با کشورهای همسایه و حضور در بازارهای جدید است. یکی از معضلات تجاری فرامرزی ایران که از نیمه دهه 80 در مبادلات تجاری کشور رخ داد، محدود شدن شرکا بود. یعنی 80 درصد تجارت کشور تنها با 5 الی 6 کشور انجام می‌شود. این امر خطر است. هر چقدر که مبادی ورودی کالا و یا مقاصد صادراتی کشور را متنوع کنیم به نفع تجارت فرامرزی است. خوشبختانه دولت سیزدهم این نگاه را دارد که در تجارت فرامرزی به سمت تنوع بخشی حرکت کند. دولت سیزدهم به کشورهای همسایه، آسیای میانه، شرق آسیا، جنوب شرق آسیا، امریکای لاتین و آفریقایی نگاه مثبت دارد و همچنین در تلاش است که تعاملات تجاری با این کشورها تقویت شود. به طور قطع با وجود چنین دیدگاهی در تجارت فرامرزی به موفقیت‌های خوبی خواهیم رسید و اگر تا چند ماه آینده آن چیزی که مدنظر بود محقق نشد باید مسیر و راه‌های رفته شده را عوض کرد و اگر نه دیدگاه دولت کاملاً درست است.


بــــرش
تجارت ایران و اعضای شانگهای
​​​​​​​میزان صادرات غیرنفتی ایران به اعضای فعلی سازمان شانگهای از 15 میلیارد و 211 میلیون دلار در سال 1395 و 16 میلیارد و 264 میلیون دلار در سال 96 به 16 میلیارد و 225 میلیون دلار در سال 1397 رسیده و پس از اعمال مجدد تحریم‌های امریکا به 11.3 میلیارد دلار در سال 1398 و به حدود 11.9 میلیارد دلار در سال 1399 رسیده است. اما در سال 1400 صادرات غیرنفتی ایران به 11 کشور مذکور با رشد قابل توجه 73 درصدی به 20 میلیارد و 596 میلیون دلار رسیده است.

از ابتدای امسال تا پایان آبان‌ماه ۸۶۰ واحد صنعتی غیرفعال به چرخه تولید برگشته‌اند که احیای هر بنگاه صنعتی ۱۷ شغل ایجاد کرده است.
همچنین رشد سرمایه‌گذاری در واحدهای کوچک و متوسط در یک‌ساله دولت سیزدهم ۵۱ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد داشته است.همچنین در همین مدت ۷۲ درصد برق بیشتری برای صنعت تأمین شد. به گزارش ایرنا، رویکرد دولت مردمی سیزدهم در بخش صنعت و تولید، رونق بازار کار و احیای واحدهای تولیدی راکد است. این مهم به‌عنوان یکی از سرفصل‌های کاری دولت از ابتدای فعالیت خود در دستور کار قرار گرفته و تاکنون به نتایج خوبی نیز منتج شده است.

سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، با هدف بهبود مستمر کیفیت فرایند و فعالیت‌های خود با استقرار و پیاده‌سازی سیستم مدیریت کیفیت براساس استاندارد بین‌المللیISO۹۰۰۱:۲۰۱۵ مورد ارزیابی قرار گرفت و توانست گواهینامه‌ مربوطه را از مؤسسه SGS دریافت کند.
محمدحسین صابر عضو هیأت‌عامل ایدرو با اعلام این خبر گفت: یکی از ویژگی‌های سازمان‌های توسعه‌ای، پیشرو بودن است و برای پیشرو بودن به اقدام اساسی در حوزه عارضه‌یابی، شناسایی نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها و داشتن شجاعت و شهامت برای نوآوری و تصمیم‌گیری سریع نیاز است که در نهایت منجر به رضایت مشتری می‌شود.
بر اساس این گزارش، استاندارد ایزو ۹۰۰۱ چگونگی مدیریت بر سازمان برای تأمین نیازمندی‌ها و انتظارات مشتری و الزامات قانونی را در برمی‌گیرد و مستقل از اندازه سازمان و نوع محصول یا خدمت برای همه بنگاه‌ها و مؤسسات انتفاعی و غیرانتفاعی کاربرد دارد.این استاندارد الزاماتی برای طرح‌ریزی و اجرای سیستم مدیریت کیفیت سازمان را بیان می‌کند که با تمرکز بر همه فرایندها و فعالیت‌های مؤثر در کسب و کار، حداقل شرایط و تمهیدات لازم برای موفقیت و تعالی سازمان فراهم می‌شود.

به‌ دلیل عدم واردات خودرو در سال‌های گذشته، اگر خودرو در شرایط غیرحرفه‌ای و بدون برنامه عرضه شود شاهد افزایش قیمت‌ها خواهیم بود و به همین دلیل با عرضه اتومبیل‌های وارداتی در بورس، به دنبال شفافیت در معاملات هستیم.
سید رضا فاطمی‌امین وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان این مطلب و اشاره به اینکه در بحث واردات خودرو تدابیری اندیشیده شده که از رانت احتمالی جلوگیری شود، گفت: نخست آنکه خودروهای وارداتی در بورس کالا که قیمت‌ها به صورت شفاف کشف شده و قابل رصد است، عرضه شوند و دیگر اینکه سود بازرگانی حالت متغیر داشته باشد و به خزانه دولت بازگردد؛ با دو تدبیر فوق، رانتی که ممکن بود برای واردکنندگان ایجاد شده و باعث ایجاد تقاضای کاذب شود کاملاً از بین خواهد رفت.
فاطمی‌امین با تأکید بر اینکه یکی از دو اصل اساسی در رهایی از رانت احتمالی واردات خودرو و شفافیت بازار، عرضه خودروها در بورس کالا است، ادامه‌ داد: تجربه گذشته نشان می‌دهد همه کالاهایی که در بورس کالا عرضه شده‌اند از وضعیت مطلوب‌تری برخوردارند که برای مثال می‌توان فولاد یا سیمان را در این حوزه نام برد.
 
 مزیت‌های قابل توجه
وزیر صمت تصریح‌ کرد: عرضه در بورس کالا چند ویژگی دارد، یکی از این ویژگی‌ها فضای کاملاً شفاف بورس و کشف نرخ‌ها براساس مکانیزم عرضه و تقاضا است. این شفافیت در اعلام میزان عرضه، تقاضا و قیمت پایانی فروش کمک می‌کند که بتوان وضعیت را به صورت دقیق‌تر رصد و برای بهبود شرایط بازار برنامه‌ریزی و اقدام کرد.
وی خاطرنشان‌کرد: همچنین در بورس کالا می‌توان از ابزارهایی استفاده کرد که بازار را متعادل کند. برای مثال در حوزه مس یا فولاد مشاهده کردیم که با استفاده از ابزارهای بورس در کوتاه‌ترین زمان، التهاب بازار رفع شد.
به گفته فاطمی‌امین، بورس کالا هم به لحاظ شفافیت برای خریداران و فروشندگان، هم از نظر تولید داده برای حاکمیت و هم به دلیل ابزارهایی که در آن وجود دارد، برای بازار مؤثر است.
 
توقف واردات خودروهای فرانسوی 
وزیر صمت درباره صحت و سقم ممنوعیت واردات خودروهای فرانسوی گفت: خودروسازهای فرانسوی سابقه خوبی به لحاظ تعهدات‌شان در ایران ندارند همچنین دولت فرانسه در این حوادث اخیر موضع‌گیری‌های نادرستی داشته است و در حال حاضر برنامه‌ای برای اجازه دادن به واردات خودروهای فرانسوی نداریم.

سرمایه‌گذاری برای توسعه معادن کوچک

با توجه به نیاز مبرم استان کرمانشاه به اشتغالزایی، به دنبال توسعه زیرساخت‌های این استان به منظور ایجاد اشتغال هستیم.
وجیه‌اله جعفری معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به تفاهم‌نامه بین ایمیدرو و استانداری کرمانشاه، افزود: اگرچه ایجاد زیرساخت‌ها به‌تنهایی منجر به اشتغال‌زایی بالا نمی‌شود، اما تقویت این بخش به منظور کمک به توسعه صنعتی استان ضروری بوده و زمینه ایجاد اشتغال را فراهم خواهد کرد.
رئیس هیأت عامل ایمیدرو اعلام‌ کرد: در حوزه فعال‌سازی معادن کوچک دو بسته سرمایه‌گذاری در قالب ۱۴ محدوده معدنی در شهرستان‌های کرمانشاه، سنقر، کرندغرب و اسلام آباد غرب برای برگزاری مزایده‌های عمومی در حال آماده سازی است. وی ادامه‌ داد: ایمیدرو در راستای جذب سرمایه‌گذاری و ایجاد ارزش افزوده در حوزه بیتومین در استان‌های کرمانشاه و ایلام، آگهی فراخوان خواهد داد. جعفری بیان ‌داشت: همچنین در مرحله دوم پتانسیل‌یابی معدنی در استان کرمانشاه چهار محدوده امیدبخش در شهرستان‌های پاوه، سنقر، هرسین و صحنه شناسایی شده است.


رشد 100 درصدی  صادرات ایران به قطر 

روند تجاری ایران و قطر مسیر رو به رشدی را طی می‌کند، به‌طوری‌ که در هفت‌ماهه امسال صادرات اقلامی نظیر محصولات نیمه تمام فولادی، انواع شیشه، میگو و ماهیان زنده، گوجه فرنگی گلخانه‌ای، سیمان سفید، شیرینی و شکلات و انواع فرآورده‌های غلات از رشد ۱۰۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل برخوردار شده است. امید قالیباف سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان این مطلب گفت: صادرات  ایران به قطر در مهرماه امسال در مقایسه با سال گذشته ، ۳۰ درصد رشد داشت. همچنین طبق توافق دو کشور قرار است حجم تجارت از رقم اندک ۲۰۰ میلیون دلار در سال به سه میلیارد دلار در چهار سال آینده افزایش یابد. مشاور وزیر صمت از اعزام رایزن جدید بازرگانی به دوحه، تأسیس مرکز تجاری در پایتخت قطر، برگزاری نمایشگاه اختصاصی و توافق بر سر سازکار تسویه مالی به‌عنوان مهم‌ترین اقدامات ساختاری برای توسعه مناسبات بازرگانی ایران و قطر نام برد.