امین محمودی
خبرنگار
​​​​​​​

اشتغالزایی در کشور خصوصاً در مناطق محروم و در عین حال مستعد تولید محصولات کشاورزی از برنامه‌های دولت سیزدهم است به طوری که برای تحقق این امر طی یک سال اخیر گام‌های زیادی برداشته و میزان تسهیلات ارائه شده دولت برای اشتغالزایی طی بازه زمانی مذکور سه‌برابر شده است.
طرح احداث شهرهای مولد کشاورزی در نواحی ساحلی تازه‌ترین برنامه دولت برای اشتغالزایی و شکوفایی بخش کشاورزی کشور در مناطق محروم است. بر اساس آنچه از این طرح منتشر شده قرار است طرح مذکور به فوریت نهایی شده و در فاز نخست 5 نقطه ساحلی کشور تعیین و اجرای آن آغاز شود.
بر اساس این طرح زنجیره ارزش در شهرهای مولد کشاورزی حول محصولات کشاورزی، دامپروری و آبزی‌پروری خواهد بود و اولویت اشتغال در این مناطق بر اساس سند آمایش سرزمین مربوط به مناطق ساحلی تعیین خواهد شد.
از طرف دیگر شهرهای مولد کشاورزی شهرهایی هستند که الگوی جدیدی از زندگی را ارائه می‌دهند که می‌تواند به‌طور همزمان مزایا و جذابیت‌های زندگی شهری را در کنار امکان تولید کشاورزی، آبزی‌پروری و اشتغال و درآمد پایدار ایجاد کند.

اشتغالزایی و مهاجرت معکوس با ایجاد 5 شهر مولد کشاورزی
هفته گذشته محمد مخبر، معاون رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه شهرهای بزرگ دنیا در کنار دریا و مناطق ساحلی هستند، گفت: باید در کنار سواحل کشور شهرهای مولد ایجاد کنیم به نحوی که این شهرها کاملاً هوشمند، علمی و برخوردار از امکانات روز دنیا باشند.
معاون اول رئیس‌جمهور از تمرکز امکانات در نقاط مرکزی و هدایت مردم مناطق ساحلی به مرکز کشور به عنوان اشتباهی تاریخی یاد کرد و افزود: اگر شهرها و مناطق ساحلی کشور به شهرهایی مرفه، مولد و تأثیرگذار تبدیل شوند، شاهد مهاجرت معکوس و ترغیب مردم به سکونت در این شهرها خواهیم بود.
مخبر با اشاره به طراحی و برنامه‌ریزی انجام شده برای ایجاد ۵ شهر ساحلی در فاز نخست طرح، تصریح کرد: باید فاز نخست با سرعت اجرایی و عملیاتی شود. البته ممکن است موانع و پیچیدگی‌هایی در مسیر اجرا وجود داشته باشد که این نواقص در فرایند اجرا مرتفع خواهد شد.
امکان‌سنجی 5 شهر مولد توسط قرارگاه تحول و پیشرفت وزارت جهاد
وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به ایجاد قرارگاه «تحول و پیشرفت» در وزارت جهاد کشاورزی گفت: این قرارگاه وظیفه شهرهای مولد را برعهده دارد و در حال حاضر در حال امکان‌سنجی 5 شهر بر اساس مصوبه است.
سیدجواد ساداتی‌نژاد اظهار کرد: حوزه شیلات حوزه‌ای است که نسبت به سایر بخش‌ها در سال‌های گذشته مورد غفلت بوده و نیاز به حمایت بیشتری دارد، از طرف دیگر میزان تولید در استان‌های داخلی برابر با استان‌های ساحلی است و این موضوع نشان می‌دهد که فعالیت‌های بسیاری را می‌توان در سواحل انجام داد.
وزیر جهاد کشاورزی همچنین از ایجاد شهرهای مولد کشاورزی بر بستر شیلات و در فاز نخست 5 نقطه ساحلی در جنوب کشور خبر داد و گفت: 5 شهر مولد کشاورزی را بر پایه توسعه آبزی‌پروری و تولید محصولات شیلاتی راه‌اندازی کردیم که این شهرها به عنوان شهرک‌های نمونه آغاز به کار می‌کنند و خانه‌های این شهرک‌ها و شهرهای مولد خانه‌های مولد هستند که علاوه بر سکونت اشتغال نیز دارند.
وی افزود: هر خانه مولد در کنار سکونت، اشتغال و تولید را انجام می‌دهد و خرید نهاده‌ها و محصول عملاً توسط عامل توسعه انجام می‌گیرد؛ به‌نوعی در این شهرها کشاورزی قراردادی به‌عنوان یک بستر برای حمایت از اشتغال و اسکان آن منطقه داریم.
وزیر جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: با این کار قصد داریم تولید قراردادی را در این شهرها انجام بدهیم به‌طوری که نهاده‌ها داده می‌شود و محصول از آنها برای بازار داخل یا صادرات خریداری خواهد شد.
ساداتی‌نژاد گفت: تلاش وزارت جهاد کشاورزی بر این بود که این 5 شهر از بین شهرهای ساحلی انتخاب شوند که زیرساخت‌های بهتری نسبت به دیگر شهرها داشته باشند.

جزئیات راه‌اندازی 5 طرح مولد کشاورزی
محمدهادی حاج محمد، رئیس قرارگاه تحول، نوآوری و پیشرفت وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص جزئیات راه‌اندازی پنج طرح مولد کشاورزی اظهار کرد: وزارت جهاد کشاورزی در مرحله امکان‌سنجی 30 منطقه ساحلی را برای این امر شناسایی کرده که از بین آنها تا چندی دیگر پنج شهر معرفی خواهند شد.
وی افزود: با این حال چهار استان جنوبی کشورمان شامل خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان در اولویت هستند.
رئیس قرارگاه تحول، نوآوری و پیشرفت وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: در این طرح قصد داریم زمین و نهاده‌ها را به صورت رایگان در اختیار سرمایه گذاران قرار داده تا آنها به تولید محصولات کشاورزی خصوصاً محصولات شیلاتی و میوه‌های گرمسیری بپردازند و دولت تمامی محصول آنها را برای بازار داخل و صادرات خریداری خواهد کرد.
حاج محمد گفت: بدون شک تا قبل از عید کار شناسایی شهرها و زیرساخت‌ها به اتمام خواهد رسید و بعد از عید نیز عملیات اجرایی تولید و اشتغالزایی در این بخش آغاز خواهد شد. وی افزود: چون باید مجوز به بهره برداران داده، مسکن ساخته شود و اشتغالزایی در آنها صورت گیرد وزارتخانه‌های اقتصاد، کار و تعاون و راه و شهرسازی نیز در کنار وزارت جهاد کشاورزی در این طرح همکاری خواهند کرد.
این مقام مسئول در پاسخ به سؤالی در خصوص تفاوت شهرهای مولد با شهرک‌های صنعتی نیز گفت: شهرک‌های صنعتی صرفاً به اشتغالزایی مبادرت می‌ورزند ولی در طرح شهرهای مولد افراد در همان منطقه اسکان داده می‌شوند و در همان منطقه نیز به تولید محصولات کشاورزی خواهند پرداخت.
حاج محمد اظهار کرد: از طرف دیگر صنایع بسته بندی، فرآوری و امور مربوط به بازار و زنجیره ارزش محصولات تولید شده کشاورزی نیز در این شهرهای مولد ایجاد خواهد شد.
وی افزود: برنامه‌ریزی دوساله‌ای برای اتمام این پروژه انجام شده است و تأمین مالی آن به این صورت خواهد بود که زیرساخت‌های زیربنایی شهرهای مولد به صورت رایگان توسط دولت به افراد داده خواهد شد، با این حال در مسائل روبنایی برنامه‌ریزی به این صورت است که عامل توسعه سرمایه‌گذاری در کنار عامل توسعه تخصصی یک کنسرسیوم تشکیل داده و سرمایه‌گذار کلان نقش تأمین مالی را داشته باشد.
رئیس قرارگاه تحول، نوآوری و پیشرفت وزارت جهاد کشاورزی در پایان گفت: برای سرمایه گذاران کلان نیز تسهیلاتی همچون در اختیار قرار دادن زمین‌های تجاری برای توسعه تولید در نظر گرفته شود.

گروه اقتصادی / مرغ ایرانی بر‌اساس رایزنی‌های صورت گرفته، قرار است بعد از کشور عراق به کویت صادر شود و این کشور برای واردات آن به ایران درخواست داده است. کویت علت این درخواست را عاری بودن کشور از آنفلوانزای فوق حاد پرندگان عنوان کرده است. این در حالی است که اکثر کشور‌های دنیا درگیر بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان هستند و استقبال زیادی از واردات مرغ از آنها نمی‌شود، بلکه به دنبال واردات محصولات سالم از کشورهای دیگر هستند. خوشبختانه تاکنون نمونه آنفلوانزای فوق حاد پرندگان به دلیل تدابیر اندیشیده شده ستاد ملی مبارزه با آنفلوانزا در استان‌ها و شهرستان‌ها دیده نشده است و این برگ برنده‌ای شده تا کشور‌های دیگر از ایران درخواست واردات داشته باشند.
سید محمد آقامیری معاون وزیر جهاد کشاورزی درباره روند صادرات مرغ از ایران به کویت گفته است: «مکاتبات ایمیلی و اداری با این کشور داشته‌ایم و مسئولان کویتی درخواست خود را مطرح کرده‌اند، ما هم به اتحادیه مرغداران اعلام کردیم که بازاریابی انجام دهند و محصولات خود را به این کشور صادر کنند.»
وی در پاسخ به این سؤال که آیا غیر از کویت کشور‌های دیگری هم درخواست کرده‌اند و میزان درخواست‌شان چقدر است، گفت: «کشور‌های دیگری هم برای صادرات هستند که صادرات مرغ به آنها داشته‌ایم، اما جزئیات آن توسط معاون دامپزشکی باید اعلام شود.»
حمایت از تولیدکنندگان با آزاد شدن صادرات مرغ
یکی از اقدامات اساسی وزارت جهاد کشاورزی برای حمایت از مرغداران، آزاد‌سازی صادرات این محصول و صفر کردن تعرفه صادرات مرغ در سال‌جاری بوده است، به طوری که آزاد‌سازی صادرات مرغ از خردادماه و صفر شدن تعرفه صادراتی این محصول اعمال شد و عراق، افغانستان و قطر مهم‌ترین مقاصد صادراتی مرغ کشورمان درنظر گرفته شدند.
توان تولید سالانه مرغ 3.5 میلیون تن است که حدود 2.6 تا 2.7 میلیون تن در سال تولید می‌شود. تولید ماهانه مرغ کشور هم به حدود 230 هزار تن می‌رسد که مجوز 5 هزار تن صادرات در هر ماه گرفته شده است. علاوه بر این به طور شفاهی مجوز صادرات تا 15 هزار تن صادر شده است که این میزان حدود 6 تا 7 درصد از تولید داخلی را دربرمی گیرد. بنابراین با توجه به این میزان صادرات برای بازار تولید داخل مشکلی به وجود نیامده است.
تأمین نیاز داخلی و رفع کامل محدودیت‌های صادراتی از برنامه‌های معاونت امور تولیدات دامی است به طوری‌که از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا کنون صادرات گوشت مرغ، تخم‌مرغ، جوجه یکروزه و تخم‌مرغ نطفه‌دار انجام گرفته است.
ظرفیت بالای صادرات مرغ از کشور
با توجه به جوجه‌ریزی مازاد بر نیاز کشور و تأمین مرغ مصرف داخلی، ظرفیت زیادی برای صادرات مرغ فراهم است و آمادگی برای صدور آن به کشورهای همسایه وجود دارد. این در حالی است که در مهر و آبان سال‌جاری جوجه‌ریزی ۵ تا ۱۰ میلیون قطعه بیش از نیاز کشور بود که با این حجم جوجه‌ریزی در مرغداری‌ها، مرغ مورد نیاز کشور به طور کامل تأمین خواهد شد.
تولیدکنندگان در شرایطی که در تابستان میزان جوجه‌ریزی را به کمتر از 90 میلیون قطعه رسانده بودند اما با توجه به وعده حمایت دولت از تولیدکنندگان مرغ و طیور، جوجه‌ریزی را در مهرماه به بیش از 112 میلیون قطعه رساندند که درمقایسه با سال قبل ۱۲ میلیون قطعه افزایش داشته است.
پیش‌تر هم پیش‌بینی شده بود که در آبان‌ماه مرغداری‌های کشور ۱۲۲ تا ۱۲۴ میلیون قطعه جوجه‌ریزی داشته باشند که حالا با توجه به پایان آبان‌ماه به حدود 124 میلیون قطعه رسیده است. برآورد می‌شود میزان جوجه‌ریزی به یک‌ میلیارد و ۳۹۰ میلیون قطعه در سال‌جاری خواهد رسید. تولیدکندگان مرغ و طیور با توجه به مازاد جوجه‌ریزی در کشور، خواستار ایجاد امکاناتی هستند تا حداقل حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تن مرغ تا پایان سال صادر شود. فعالان این صنعت بواسطه عرضه مازاد بر تقاضا خواستار ایجاد تمهیداتی برای صادرات هستند تا مرغداران متحمل زیان نشوند، زیرا تولیدکنندگان صادرات را عاملی برای تعادل در بازار مرغ و جلوگیری از مازاد آن عنوان می‌کنند. صادرات مرغ و تخم‌مرغ یکی از راهکارهای ضروری در حمایت از تولید و مصرف است. در شرایطی که تولیدکنندگان با کمبود نقدینگی روبه‌رو هستند و هزینه‌های تولید افزایش داشته است، حمایت دولت در افزایش کشورهای مقصد صادراتی می‌تواند کمک به افزایش تولید و تداوم در زنجیره تولید مرغ و تخم‌مرغ باشد.

رئیس مؤسسه تحقیقات دیم کشور گفت: با اجرای طرح جهش تولید در دیمزارها و جایگزینی ارقام جدید و مقاوم، تولید محصولات دیم در یک سال اخیر با وجود خشکسالی‌های مکرر ۳۰ درصد رشد داشته است.
 به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت جهاد کشاورزی، مظفر روستایی در کارگاه آموزشی به‌زراعی محصولات زراعی دیم، افزود: این اتفاق در حالی رقم خورده است که با خشکسالی شدیدی روبه‌رو بوده‌ایم که نشان می‌دهد در صورت استفاده از دانش نوین می‌توانیم به دستاوردهای خوبی دست یابیم. این مسئول گفت: با اتکا به توصیه‌های فنی و به‌ کارگیری ارقام جدید در مزارع، می‌توانیم در حوزه دیم به کشت پایدار دست یابیم. روستایی با بیان اینکه قزوین از استان‌های با ظرفیت بالای کشور در کشت و تولید محصولات دیم بویژه حبوبات و گندم است، گفت: سال آینده ارقام جدید بذر گندم با هدف افزایش چند برابری تولید در دیمزارهای استان قزوین کشت خواهد شد. این مسئول تصریح کرد: مؤسسه تحقیقات دیم کشور درخصوص تأمین بذر پایه‌های مورد نیاز ارقام در دیمزارهای کشور، تهیه و اجرای دستورالعمل‌های کاشت، داشت و برداشت و ایجاد جایگاه‌های فناوری ترویجی در مناطق مختلف اقلیمی، با سایر استان‌ها همکاری می‌کند.

معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان شیلات ایران گفت: در صورت برطرف شدن مسائل و مشکلات فرابخشی سازمان‌ها، اقناع‌سازی افکار عمومی و صدور مجوزهای عمومی تولید ۸۰ هزار تنی ماهی تیلاپیا در مدت سه سال امکانپذیر می‌شود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، «سید حسین حسینی» در حاشیه آیین گشایش ششمین نمایشگاه بین‌المللی شیلات، آبزیان، ماهیگیری، غذاهای دریایی و صنایع وابسته افزود: اکنون تولید ماهی تیلاپیا به صورت آزمایشی در یزد انجام می‌شود که رخداد بزرگی است و نگرانی‌هایی را در اختلاف نظر کارشناسی به وجود آورده است. معاون وزیر جهاد کشاورزی اظهار داشت: با توجه به مدیریت در حوزه تکثیر گونه‌هایی که مهاجم و تک جنسی نیستند و برای زیست‌بوم مشکل ایجاد نمی‌کنند در محیط‌های بسته و استان‌هایی که عملاً دسترسی به آب‌های آزاد ندارند، تولیدشان فرصتی برای کشور است که این امر را با جدیت دنبال می‌کنیم. 
وی اظهار داشت: در عین حال باید افکار عمومی را که با آدرس‌های غلط نگران مصرف تیلاپیا شدند بازسازی کنیم تا بتوانیم این صنعت بزرگ را راه‌اندازی کنیم. وی با بیان اینکه اکنون تولید تیلاپیای کشور اندک است، افزود: واردات ما در سال ۹۶ و ۹۷ بیش از ۷۵ هزار تن بوده، سال گذشته ۱۰ درصد کاهش یافت و در شش ماهه امسال بیش از 2 تا ۳ درصد نبوده است زیرا با توجه به تعرفه عوارض گمرکی برای این آبزی در داخل کشور ایجاد شده و واردات این محصول توجیه اقتصادی ندارد. حسینی گفت: مهم‌تر از خروج ارز از کشور به دنبال تهیه ماهی ارزان به عنوان پروتئین سالم در سفره مردم هستیم که به دلیل ارزان بودن ماهی تیلاپیا می‌توانیم مردم را از این محصول بهره‌مند کنیم. وی اضافه کرد: در برخی استان‌ها مصرف آبزیان بالا و در برخی استان‌ها مصرف کمی داریم که برخی بر این باورند ماهی گران است و در دسترس نیست در صورتی که باید فرهنگ مصرف اتفاق بیفتد و می‌توان از ماهیان ارزان غذاهای لذیذ تهیه کرد. وی ادامه داد: آبزیان از ارزان تا گران قیمت است، ما نمی‌توانیم شاخص آبزیان را فقط ماهی‌های دریایی قرار بدهیم بنابراین باید با ترویج، تبلیغ و فرهنگ‌سازی مردم را به سمت مصرف ماهی‌های ارزان سوق دهیم. وی اظهار داشت: اکنون باید تلاش کنیم سی‌فود را جایگزین فست فودها کنیم. 
وی درباره پرورش میگو گفت: تولید میگوی بوشهر از ۲۶ هزار تن به ۳۸ هزار تن رسیده درحالی که ۵۰۰ هزار هکتار از مزارع ما مانده است که فکر می‌کنم تولیدات‌شان به ۴۰ هزار تن برسد. وی افزود: در سیستان و بلوچستان با توسعه این صنعت، تولید به نزدیک ۲ هزار و ۲۰۰ تن می‌رسد که نزدیک دو برابر سال گذشته خواهد بود. وی ادامه داد: در گلستان هم ۳ هزار تن برداشت میگو داشتیم که بین ۴۰ تا ۵۰ درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است. به گفته وی، در استان هرمزگان به دلیل بروز زلزله، یک سایت ۵ هزار تنی میگو از مدار تولید خارج شد و تعدادی از مزارع نیز به دلیل بیماری از مدار خارج شده‌اند اما با وجود این به نظر می‌رسد که امسال نیز تولید میگو نسبت به سال گذشته تفاوت چندانی نداشته باشد.