مریم طالشی
گزارش نویس


هنوز هوا سرد نشده اما تصاویر صف‌‌های طولانی گاز در برخی شهرهای سیستان و بلوچستان در شبکه‌‌های اجتماعی منتشر می‌‌شود. در واقع چله تابستان است و کسانی که از نزدیک درگیر مشکل کمبود گاز بوده‌‌اند یا اخبار آن را پیگیری می‌‌کنند، می‌‌دانند که با شروع فصل سرما بویژه در نقاط سردسیر استان که شامل شمال سیستان و بلوچستان می‌‌شود، مردم نیز دچار مشکل سوخت می‌‌شوند که عمده آن به منظور گرمایش است.
حالا صف گاز به تابستان رسیده و این یعنی برخی مردم با مشکل پخت‌وپز هم مواجه هستند و به همین دلیل است که ساعت‌‌ها در صف‌‌های طولانی می‌‌ایستند تا صاحب کپسولی پر شوند. شهرستان راسک از جمله شهرهایی است که این روزها مشکل تأمین گاز دارد و همین مسأله سبب می‌‌شود مردم در گرمای تابستان ساعت‌ها در صف کپسول گاز بایستند. یکی از شهروندان این شهر که حدود 95 هزار نفر جمعیت دارد، می‌‌گوید: «اینجا همیشه مشکل داشتیم اما زمستان که سرد می‌‌شود مشکل ما بیشتر است چون راسک از شهرهای سرد استان است. الان مشکل ما این است که قیمت کپسول بالا رفته و کپسول دولتی هم راحت پیدا نمی‌‌شود و برای اینکه کپسول دولتی بگیریم باید چند ساعت در صف باشیم که در این گرمای 50 درجه خیلی سخت و طاقت‌فرسا است. گاهی ناچاریم کپسول را با قیمت آزاد از دلال‌‌ها بخریم که آن هم راحت پیدا نمی‌‌شود. ما الان گاز برای مصرف پخت‌و‌پزمان می‌‌خواهیم که واقعاً به خاطر آن دچار مشکل و گرفتاری شده‌‌ایم.»
یکی دیگر از شهروندان زابل هم اینطور می‌‌گوید: «همیشه در شهرهای شمالی استان مثل زابل و زاهدان و همین طور خاش، میرجاوه و سراوان، مشکل کمبود گاز خیلی بیشتر است چون این نقاط سردسیر هستند و زمستان‌‌های طولانی و سرد دارند. در منطقه بلوچستان و چابهار بیشتر برای پخت‌و‌پز از گاز استفاده می‌کنند چون برای گرمایش نیاز چندانی به گاز ندارند و زمستان آنقدر سرد نمی‌‌شود که مصرفشان از حد پخت‌و‌پز خیلی بالاتر برود. اما در مناطق سردسیر مثل منطقه ما مردم هم برای پخت‌و‌پز و هم برای گرمایش به سوخت نیاز دارند. با توجه به این مسأله ما معمولاً زمستان‌‌ها مشکل گاز داریم، اما امسال تابستان چند روز است که گاز سخت پیدا می‌‌شود و دلیل صف‌‌های گاز هم همین است.»
شهرستان گلشن سیستان و بلوچستان هم از جمله شهرهایی است که این روزها دچار مشکل کمبود گاز است. این شهرستان که حدود 62 هزار نفر جمعیت دارد، در جنوب شرق استان قرار دارد و از جمله شهرهای جدیدالتأسیس سیستان و بلوچستان است که در دی ماه 1399 با جدا شدن از شهر سراوان، افتتاح و با ترکیب بخش‌‌های «مرکزی» و «کله‌گان» تشکیل شده است.
عامری، یکی از شهروندان شهرستان گلشن می‌‌گوید: «ما در گرمای مرداد ماه ساعت‌‌ها در صف سیلندر گاز هستیم. این همه سال است که به ما وعده داده‌‌اند و هیچ کاری نکرده‌‌اند. فکر کردیم حالا که از سراوان جدا شده‌‌ایم بودجه می‌‌گیریم و مشکلاتمان حل می‌‌شود اما همین الان هم در این شهر خیلی مشکلات از جمله مشکل تأمین گاز داریم. از وقتی گلشن شهر شده جمعیت زیادی از حاشیه به این شهر آمده‌‌اند و جمعیت دو برابر شده اما امکانات تغییری نکرده است. ما در این شهر فقط یک جایگاه سوخت داریم که نسبت به جمعیت شهر خیلی کم است. در شهر گلشن و سراوان مشکل مردم خیلی زیاد است و برای پخت‌و‌پز مشکلات زیادی داریم، نگرانی‌‌مان این است که در زمستان اوضاع بدتر شود. الان دلال‌‌ها نانشان در روغن است و هرچه بخواهند سود می‌‌گیرند.»
به گفته نوید برهان زهی، از فعالان اجتماعی سیستان و بلوچستان، علاوه بر راسک و گلشن، در روزهای اخیر در شهرهای چابهار و زرآباد هم صف‌‌های طولانی گاز تشکیل شده است. به عقیده او این مشکل بیشتر به توزیع خارج از شبکه و بحث قاچاق سوخت برمی‌‌گردد. طبق گفته این شهروند اهل ایرانشهر، در حال حاضر قیمت یک کپسول دولتی بین 20 تا 25 هزار تومان است اما در بازار آزاد 100 هزار تومان قیمت دارد.
اما داستان ناتمام گازرسانی به سیستان و بلوچستان از کجا شروع شد؟ پروژه انتقال گاز از عسلویه به ایرانشهر دقیقاً 17 سال پیش و با آغاز به کار دولت نهم در سال 1384 آغاز شد. 4 سال بعد از آن یعنی در سال 1388 مشعل گاز در ایرانشهر روشن شد. آن زمان قرار بود تا سال 1390 مشعل گاز در زاهدان و زابل هم روشن شود که این اتفاق محقق نشد و روشن شدن مشعل در این شهرها طی چند دوره تمدید و سر آخر به سال 1392 موکول شد که در نهایت باز عملی نشد.
 در سال 1392 با روی کار آمدن دولت یازدهم مجدداً وعده داده شد که تا پایان سال 1393 مشعل گاز در زاهدان روشن خواهد شد. این را اوسط هاشمی، استاندار وقت سیستان و بلوچستان اعلام کرد که البته عملی شدن وعده او دو سال به تعویق افتاد و در نهایت اسفند ماه 1395 زاهدانی‌‌ها شاهد روشن شدن مشعل گاز در شهرشان بودند.
 شادی مردم از روشن شدن مشعل گاز اما دیری نپایید چرا که سرعت کند گازرسانی سبب شد تا سال1397 تنها چیزی حدود 5 درصد مردم از گاز شهری بهره‌مند شوند. 
 گازرسانی به زاهدان بعد از ماجرای آتش‌سوزی دبستانی دخترانه در این شهر به دلیل استفاده از بخاری نفتی و ابعاد این فاجعه سرعت گرفت و تا سال 1397 بخش بیشتری از مردم تحت پوشش شبکه گازرسانی قرار گرفتند اما باز هم مشکلات متعددی سر راه مردم استان قرار داشت؛ شاهدش صف‌‌های طولانی کپسول گاز که بیشتر در فصل زمستان مشاهده می‌‌شد. در واقع گازرسانی چنان با سرعتی کند و لاک‌پشتی پیش می‌‌رفت که مردم امید چندانی به آن نداشتند.
شهریور سال 1399 زمانی بود که طبق اعلام استانداری سیستان و بلوچستان، در زاهدان برای سهولت دریافت گاز در مناطق پرجمعیت ۸ عاملیت توزیع گاز مایع ایجاد شد و سهمیه گاز مایع سیستان و بلوچستان هم ۳۰ درصد افزایش پیدا کرد.
البته هر چند سال 1399 برای سرعت بخشیدن به ورود گاز به استان ١٧ دستگاه کشنده جدید از سایر استان‌‌ها به ناوگان قبلی استان اضافه شد و تعداد واگن‌‌های قطار ورودی گاز مایع استان هم به ۲۴ واگن در هفته رسید، اما باز هم مشکلات کماکان وجود داشت. 
این در حالی است که رضا پنجابی، مدیرعامل شرکت گاز سیستان و بلوچستان گفته بود که پرونده گازرسانی به زاهدان در سال 1399 بسته می‌‌شود و گازرسانی به کل استان هم در افق ۱۴۰۲ به پایان خواهد رسید.
سال 1400 بود که در نهایت استانداری اعلام کرد، مشکل در نرسیدن سیلندرها به مناطق دورتر از مرکز بوده، بنابراین تصمیم گرفته شده تا در 4 شهرستان هامون، زاهدان، دلگان و نیکشهر تأسیسات جدید گاز مایع ایجاد شود و در همان سال به بهره‌برداری برسد.
بنابر آنچه گفته می‌‌شود، توزیع گاز مشکلی عمده در گازرسانی سیستان و بلوچستان است که در همین راستا به تازگی 7 دستگاه کامیون کشنده حمل و توزیع گاز مایع با تسهیلات ارزان‌قیمت به متقاضیان واگذار شده است. 
 اما اگر از آخرین اخبار گازرسانی به سیستان و بلوچستان بخواهید بدانید هم باید گفت که 19 مرداد امسال شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان اعلام کرد، در زاهدان کل شبکه‌‌ها و انشعابات مورد نیاز وصل شده و 93 هزار مشترک گاز در این شهر وجود دارد که پتانسیل زاهدان 140 هزار مشترک گاز است، یعنی در حال حاضر حدود 68 درصد مردم مشترک گاز شده‌‌اند.
بر این اساس خط انتقال زاهدان به زابل حدود یک ماه پیش تزریق گاز شده است. با تسریع تزریق گاز خط انتقال زاهدان به زابل هم‌اکنون کارخانه سیمان در این منطقه قابلیت استفاده از گاز طبیعی را دارد. در خود این منطقه هم که شامل شهرستان‌های زابل، زهک، نیمروز، هامون، هیرمند و زاهدان است، شبکه‌‌های تغذیه و توزیع اجرا شده و در مرحله نهایی قرار دارد. یک‌سری رفع نواقص و تست‌های نهایی است که باید انجام شود که این شبکه‌ها تزریق گاز شوند.
طبق اعلام شرکت گاز استان، در محدوده خاش کل شبکه مورد نیاز شهر خاش به علاوه شبکه‌‌ای که کارخانه سیمان خاش را تغذیه می‌‌کند اجرا شده و ظرف دو سه ماه آینده این شبکه‌‌ها به صورت یک‌جا تزریق گاز خواهد شد و متعاقب آن نصب انشعابات روی این شبکه شروع خواهد شد.
در شهر ایرانشهر نیز شرایط مشابه شهر زاهدان وجود دارد و کل شبکه مورد نیاز اجرا شده و شهروندان می‌توانند از گاز طبیعی استفاده کنند.
با این اوصاف به نظر می‌‌رسد، مشکل گاز سیستان و بلوچستان به ایستگاه پایانی خود نزدیک می‌‌شود؛ دست کم می‌‌توان امیدوار بود که این اتفاق در حال وقوع است و بالاخره شاید روزی در آینده نزدیک بتوانیم شاهد عملی شدن وعده 17 ساله باشیم.