محسن فائضی 
کارشناس مسائل فلسطین

در سال‌های گذشته بویژه قبل از محاصره غزه مجموعه‌ای از تنش‌ها و درگیری‌ها میان غزه و اسرائیل وجود داشت اما در جنگ اخیر، یک اتفاق نسبتاً جدیدی رخ داد. بر این اساس در مقاطع قبلی، اسرائیل جنگی را به بهانه‌های مختلف  یا حتی بدون بهانه شروع می‌کرد تا بتواند به غزه ورود پیدا کرده  یا محاصره آن را تغییر بدهد. اما این بار تا حدودی متفاوت‌تر بود و نیروهای اشغالگر یکی از رهبران جنبش جهاد اسلامی به نام بسام السعدی را دستگیر کردند. با دستگیری او نیروهای جهاداسلامی در مرز غزه با فراخوان نیروها، آماده باش اعلام کرده و رژیم صهیونیستی را تهدید کردند که در صورت عدم آزادی بسام السعدی واکنش شدیدی نشان خواهند داد. 
این تحرکات جهاد اسلامی در غزه در جهت ایجاد مانعی برای رژیم بود تا برای ترور و دستگیری رهبران اسلامی در کرانه باختری ایجاد هزینه کند و رژیم نتواند به راحتی دست به چنین اقداماتی بزند، اما اتفاقی که افتاد این بود که معادلات تغییر کرد و اسرائیل با سوءاستفاده از فرصت به وجود آمده جنگ را آغاز کرد و رهبران جهاد اسلامی را مورد هدف قرار داد و آنها را به شهادت رساند.
چرا آتش‌بس شکل گرفت؟
با توجه به اینکه منابع عبری اعلام کردند که جنبش جهاد اسلامی ۳۲۰۰ موشک آماده شلیک به سمت اراضی اشغالی دارد، اساساً رژیم خود را وارد جنگ کرد. جنگی که هدف جهاد اسلامی بود ولی اسرائیل پیشدستی کرد تا معادلات را تغییر بدهد. در مقابل، جهاد اسلامی نیز در مقابله با پرتاب موشک برای رژیم صهیونیستی ایجاد هزینه کرد و در برابر این اقدام ایستاد. 
هزینه دیگری که جهاد اسلامی برای رژیم به وجود آورد در بستر مفاد آتش بس بود که در آن خواستار آزاد‌سازی رهبر جهاد بسام السعدی در شهر جنین شد.
اسرائیل در این چند روز بعد از جنگ، سعی کرده افراد جدیدی را در شهر جنین و در برخی نقاط کرانه باختری دستگیر و تهدید کند و ظاهرا این گونه نشان دهد که می‌تواند افراد بیشتری را هم دستگیر کند.
در همان اوایل، اسرائیل با شرایط بحرانی که در آن قرار گرفت، درخواست آتش بس را با واسطه‌های مصری و دیگران اعلام کرد. ناگفته نماند که حماس و سایر گروه‌های مقاومت هم به این دلیل که نیاز به برنامه‌ریزی بیشتر داشتند، آتش بس را پذیرفتند و معتقد بودند که در شرایط کنونی، توقف تنش می‌تواند بیشتر به نفع مقاومت باشد.
علاوه بر آن، موشک‌های جهاد اسلامی برای اسرائیل دردسرساز بودند؛ هر چند که گنبد آهنین می‌توانست برخی از موشک‌ها را خنثی کند اما با توجه به اقتصاد بحران زده و بالا بودن قیمت تمام شده موشک برای اسرائیل، آن را متحمل ضرر می‌کند. همچنین رژیم را دچار چالش امنیتی در درون خاک خود کرده است که برای عرصه اجتماعی و سیاسی خسارت بار خواهد بود. 
بنابراین فضای به وجود آمده، به گونه‌ای بود که در مجموع اسرائیل مجبور به آتش بس شد. از طرفی رژیم صهیونیستی به هدفش یعنی ترور رسیده بود و انگیزه‌ای برای ادامه تنش نداشت و از طرف دیگر ادامه جنگ برای آن هزینه بر بود.
جهاد اسلامی نیز با پذیرش آتش بس در تلاش بود که خواسته‌های خود را در این مسیر به دست آورد. آزادی افراد مهمی چون بسام السعدی و خلیل العواوده و همچنین ورود سوخت به غزه از نکات مهم تعیین شده توسط این جنبش بود. علاوه بر آن، رژیم صهیونیستی طبق آتش بس باید از محاصره غزه بکاهد؛ این رژیم با تن دادن به برخی مفاد آن تاکنون، اجازه ورود سوخت به غزه را با واسطه‌های مصری داد و به خانواده العواوده اجازه ملاقات با او را داده است که این موضوع برای جنبش مقاومت، پیروزی محسوب می‌شود.
رهبران جهاد اسلامی و آقای زیاد النخاله اولتیماتوم دادند که یک هفته برای آزادسازی السعدی و العواوده به رژیم فرصت خواهند داد و اگر این کار صورت نپذیرد، معادلات بسیار تغییر می‌کند. در این برهه گروه‌های مقاومت حتی اگر مخالف تنش امروز در غزه باشند، یک واکنش جدی در مقابل اسرائیل خواهند داشت. زیرا حماس به رغم مخالفت لفظی در پشت پرده به جهاد اسلامی کمک و آن را حمایت می‌کرد. اگر این امر صورت نپذیرد، به رژیم این جرأت داده می‌شود که به‌طور صریح آتش بس‌ها را نقض  و از مفاد آن شانه خالی کند ولی با توجه به فضای انتخاباتی و عرصه سیاسی ملتهب در رژیم آزادسازی السعدی و العواوده دور از ذهن نیست و رژیم غاصب برای التیام فضا ممکن است این موضوع را عملی کند، چرا که لاپید به دنبال این است که این فضا در همین حد باقی بماند و تنش و چالش جدیدی شکل نگیرد.
رسانه‌های عبری با جدا کردن واقعیت از جنگ در غزه و معطوف کردن نتیجه آن به ترور رهبران جهاد اسلامی سعی کردند در این جنگ خود را پیروز اعلام کنند و به تبع آن مردم سرزمین اشغالی نیز خود را برنده جنگ می‌بینند.
حماس و جهاد اسلامی با هم متحدند
برخی این گمانه‌زنی را در فضای رسانه ایجاد می‌کنند که حماس با جهاد اسلامی زاویه پیدا کرده است؛ این دقیقاً همان موضوعی بود که سخنگوی حماس در مصاحبه اخیر خود با الجزیره بدان اشاره کرد و بیان داشت که یکی از اهداف اصلی رژیم صهیونیستی از این جنگ ایجاد اختلاف بین حماس و جهاد اسلامی است. حماس و جهاد اسلامی بواقع می‌دانند که اسرائیل می‌کوشد با دامن زدن به اختلافات موجود فیمابین  آنها انشقاق و دودستگی ایجاد کند. از طرفی سخنگوی جهاد اسلامی نیز در مصاحبه خود با المیادین بر وحدت میان نیروهای مقاومت تأکید کرد. برخی رسانه‌ها نیز همراستا با هدف‌گذاری اسرائیل سعی دارند افکار عمومی را متوجه یک شکاف تصنعی کنند که در اصل خود ترسیم نموده بودند و از این طریق به اختلافات دامن زنند.
نکته مهم این است که هر دو محور مقاومت دارای اتاق فکر مشترک هستند و تصمیمات در آنجا گرفته می‌شود. رفتار جهاد اسلامی نیز تاکنون چنین نبوده که وقتی در اتاق مشترک، مخالفتی وجود داشته باشد کنشی انجام دهد. حتی تحلیلگران اسرائیل هم بر این موضوع واقف هستند و هر تحرکی از جانب مقاومت را محصول همان اتاق فکر مشترک می‌دانند. از سویی، هم جهاد اسلامی اراده‌ای مبنی بر یکه تازی ندارد و هم برای آن که توانایی رویارویی در مدت سه روز را داشته باشد، لازم است که موافقت حماس وجود داشته باشد.
دلایل دیگری نیز بر پشتیبانی حماس از جهاد اسلامی وجود دارد و تحلیلگران اسرائیل نیز به آن اشاره دارند؛ مانند نوع و زمان پرتاب موشک‌ها و مدل عملیاتی آن که دقیقاً مشابه مدل عملیات حماس است و اثباتی بر حمایت غیرمستقیم آن است.
از طرفی، استراتژی حماس بر این موضع است که به دنبال درگیری در غزه نیست و آن را از نظر اقتصادی به نفع خود نمی‌بیند. همچنین حماس می‌کوشد بهانه‌ای به دست رژیم و واسطه‌های مصر و قطر براساس توافقات آتش بس پیشین ندهد. ضمن آنکه قطعاً حرکت اردوغان در ماه‌های اخیر به سوی تطبیع (عادی سازی)، تأثیر مستقیمی بر عملکرد حماس و شرایط اقتصادی غزه گذاشته و خواهد گذاشت و حماس باید آن را مدیریت کند.
حماس در درون غزه یک دولت محسوب می‌گردد؛ به همین خاطر باید فضای غزه را از نظر مردمی و مالی حفظ کرده و سیاست حداقل تنش را دنبال کند ولی بدنه جهاد اسلامی جمعیت کمتری نسبت به حماس دارد و تنها یک نیروی نظامی است. لذا به وجود آمدن این فضاها بسیار طبیعی است و در آینده احتمال ورود حماس با طولانی شدن جنگ وجود داشت زیرا حماس صراحتاً بیانیه داد که اگر جنگ تمام نشود، ما به آن وارد خواهیم شد، یعنی اسرائیل را تحت فشار برای پذیرش شروط آتش بس جهاد اسلامی گذاشت.
اما آنچه در برخی رسانه‌های داخلی و غربی در حال مطرح شدن است مبنی بر وجود اختلافات بین کنشگری جهاد اسلامی و حماس اصلاً درست نیست. این موضوع در رسانه‌های فلسطینی تا به حال اصلاً مطرح نبوده است. حماس حتی برای اینکه اسرائیل شروط جهاد را بپذیرد وارد صحنه شده و تهدید می‌کند. نخاله و هنیه در یک تماس تلفنی با یکدیگر گفت‌و‌گو کرده و بر وحدت تأکید کرده‌اند. هیچ وقت چنین ادبیاتی در رهبران حماس وجود نداشته و محتوای آن با واقعیت درونی گروه‌های مقاومت در تضاد است. حتی برخی رسانه‌ها حماس را به پذیرش راه حل دولتی متهم می‌کنند، در صورتی که اگر حماس چنین رویکردی داشت وارد مبارزه در فاز نظامی و عملیات‌های آن نمی‌شد. چنین اظهاراتی در قبال گروهی که سال‌ها در جنگ با اسرائیل بوده  بی‌انصافی است و چنین نگاهی حتی در اسرائیل و غرب هم در مورد حماس وجود ندارد.
ایجاد دوقطبی و بدبین کردن مردم ایران از حماس قطعاً یک پروژه اسرائیل و بخشی از پازل منفی کردن ذهنیت مردم ایران نسبت به گروه های مجاهد در فلسطین است. تا انتخابات بعدی اسرائیل زمان زیادی مانده ولی به هر حال آنها در بحران‌های متعددی به سر می‌برند و به دنبال تنش جدید نیستند. در شرایط کنونی مسأله بحران اقتصادی؛ بحران درونی بسیار جدی برای رژیم صهیونیستی تلقی می‌شود و ثبات اقتصادی برای آن در اولویت قرار دارد. 
در این جنگ کوتاه،  یک نگاه مثبت هم به لاپید در بدنه جامعه رژیم شکل گرفت که حاصل کارکرد رسانه‌ای آن است.