ترانه بنی یعقوب
گزارش نویس

 بالاخره ضد واکسن‌ها توانستند روی بخشی از افکار و باورهای عمومی تأثیر بگذارند تا جایی که مشاهدات میدانی و برخی آمارهای غیررسمی می‌گوید تمایل مردم حتی نسبت به تزریق واکسن‌های سه‌گانه کودکان نیز کمتر شده است. پدیده‌ای جهانی و ضد علم که می‌تواند برای آینده خطرناک باشد.
 
به واکسن‌های قدیمی شک نکنید
«تا قبل از همه‌گیری کرونا و بعد واکسن کووید، هر جای دنیا هم مشکلی در زمینه تزریق واکسیناسیون وجود داشت، در ایران هیچ مشکلی نداشتیم. مثلاً در کانادا همیشه سیستم بهداشتی برای تزریق انواع واکسن مشکلاتی داشتند، اما در ایران مشکل جدی وجود نداشت و همه براحتی واکسن فرزندشان را تزریق می‌کردند. پسرها موقع سربازی رفتن باز واکسن می‌زدند و حتی برای تزریق واکسن آنفلوانزا هم هیچ گاردی وجود نداشت و خیلی‌ها از شهریور به بعد دنبال واکسن آنفلوانزا بودند. اما به دنبال شیوع کرونا و تولید سریع واکسن این بیماری و حرف و حدیث‌هایی که در نقاط مختلف جهان درباره آن شکل گرفت، باعث شد این روند با اختلال روبه‌رو شود.» اینها گفته‌های دکتر روزبه بیاتی، متخصص عفونی و بیماری‌های گرمسیری است.
او ادامه می‌دهد: «خیلی‌ها گفتند هنوز سیر مطالعاتی و فازهای تحقیقاتی این واکسن‌ها کامل نشده و از آنجایی که با فوران اطلاعات روبه‌رو شدیم خیلی‌ها درباره دیگر واکسن‌ها هم صحبت ‌کردند و جوری شد که خیلی‌ها این تردید را به دیگر واکسن‌ها هم تعمیم دادند. درحالی که بقیه واکسن‌ها حاصل سال‌ها تجربه است و فازهای کامل مطالعاتی‌شان را طی کرده و اثرگذاری‌شان ثابت شده است، اما بهترین واکسن‌های کرونا هم با توجه به شیوع ناگهانی‌ این بیماری نتوانستند سیر مطالعاتی را کامل کنند که بی‌اعتمادی خیلی از بیماران از همین جا شروع شد. درحالی که همین واکسن‌ها توانستند از بیماری حاد و مرگ و میر بالا جلوگیری کنند. با این همه خیلی‌ها مدام درباره اثرات این واکسن تردید ایجاد کردند و مثلاً گفتند چرا با وجود تزریق واکسن باز هم به بیماری مبتلا می‌شویم و همین هم بی‌اعتمادی به واکسن را بیشتر کرد. بعد هم قضیه سیاسی شد و مانور قدرت کشورها روی واکسیناسیون بالا گرفت و هر کشوری مدعی شد، بهترین و اثرگذارترین واکسن را تولید کرده و بهتر از بقیه توانسته جلوی مرگ‌ومیر بیشتر را بگیرد. از طرفی بسیاری از دولت‌ها تزریق واکسن را اجباری کردند و همیشه اجبار نوعی بدبینی هم به دنبال دارد.»
به گفته این پزشک، هر دارویی عوارض خاص خودش را دارد و واکسن‌ها هم عوارضی دارند اما در همین دوران کرونا فایده واکسن‌ها بیشتر ازعوارض‌شان بود و واکسیناسیون از شکل تهاجمی بیماری جلوگیری کرد. اما مجموع همه مواردی که در بالا گفتم باعث شد تا مردم به واکسن‌های روتین هم شک کنند. عده‌ای از متخصصان و ویروس‌شناسان هم درباره عوارض واکسن‌ها صحبت کردند و این اطلاعات مدام در شبکه‌های مجازی چرخید. درحالی که این تردیدها درباره واکسن‌های قدیمی کاملاً بی مورد است چرا که مراحل کار آزمایی‌شان را کامل طی کرده‌اند و امتناع از تزریق آنها عواقب فاجعه‌بار و وحشتناکی به بار خواهد آورد.

ظهور و بروز ضد واکسن‌ها
دکترهادی یزدانی، پزشک هم درباره این پروسه توضیح می‌دهد: «همیشه یک عده ضد واکسن بوده‌اند، اما سؤال اینجاست که چه شد دراین مدت این گروه‌ها امکان ظهور و بروز یافتند و صدای بلندی پیدا کردند؟ این مسأله فقط یک دلیل مشخص دارد و آن اینکه بیشتر واکسن‌ها حاصل یک عمر تلاش و دهه‌ها تحقیقات و بیلان کاری است و تأثیر خیلی از این واکسن‌ها را در ریشه‌کنی بسیاری از بیماری‌ها شاهد بوده‌ایم. تا قبل از این اگر گروه‌های ضد واکسن اثربخشی این واکسن‌ها را زیر سؤال می‌بردند با عدد و رقم و اطلاعات و آمار جواب‌شان را می‌دادیم و می‌گفتیم چقدر این واکسن‌ها تأثیرگذار بوده‌اند و مثلاً در یک بازه زمانی دو دهه‌ای یا پنج دهه‌ای چقدر آمار بیماری‌ها را تغییر داده‌اند. اما در ماجرای کرونا ما با یک همه‌گیری مواجه بودیم که طبیعتاً فرصتی برای اینکه روال همیشگی ساخت واکسن‌ها طی شود، وجود نداشت و واکسن‌ها مجوز تزریق اضطراری می‌گرفتند. بنابراین دوباره این فضا برای عده‌ای ضد واکسن به وجود آمد که بگویند هنوز جواب کارآزمایی این واکسن‌ها نیامده و اثرات طولانی مدت آنها مشخص نشده و از همین حربه و اهرمی که علم علیه ضدعلم استفاده می‌کرد، بهره ببرند. پس دلیل بروز و ظهور اصلی آنها این بود که از شرایط اضطرار دوره کرونا سوءاستفاده کردند. برایتان مثالی می‌زنم؛ حرف‌های آنها مثل این می‌ماند که مثلاً یک بیمار خونریزی دارد، در این شرایط  دیگر نمی‌توانی بگویی شرایط استریل را رعایت کن تا فلان سرم برسد در این اوضاع باید سریع سرم پیدا کنی و جلوی خونریزی را بگیری و فوقش اگر بیمار عفونت کرد بعداً به او آنتی‌بیوتیک بدهی و درمانش کنی. یعنی بیمار باید زنده بماند تا بعد به عفونت فکر کنی. ماجرا از اینجا آغاز شد و آنها پیشروی کردند. یک بحث دیگر هم انتظار نامعقولی بود که در دنیا شکل گرفت و خود محققان و اهل علم هم شاید در رواج آن مقصر بودند و آن هم کشف واکسنی بود که بتواند بیماری کرونا را ریشه‌کن کند  یا امکان ابتلا را از بین ببرد. البته بعد از تزریق واکسن فهمیدیم که واکسن هم ابتلا و هم شدت ابتلا را کم می‌کند اما این انتظار نامعقول بود که منتظر بودند معجزه‌ای رخ دهد و همه‌گیری از بین برود که تصور غلطی بود و توسط رسانه‌ها ساخته شده بود و مردم هم به خاطر خستگی بیش از حد آن را پذیرفته بودند. بنابراین بازهم ضد واکسن‌ها پیشروی کردند اما اگر همین طور چشمی هم نگاه کنید تأثیر واکسن را می‌بینید.»

احتمال طغیان بیماری‌های مسری
«وقتی مکانیسم‌های اطلاع‌رسانی آن هم از سوی نهادهای بهداشت و درمان کشور شفاف نباشد شایعه، اطلاعات ناصحیح و جهت‌دار بیشتر خودش را نشان می‌دهد.» دکتر یزدانی این‌ را در ریشه‌یابی شک کردن مردم به واکسن‌های روتین می‌گوید. او ادامه می‌دهد: «ما باید در سیستم بهداشت و درمان یک واکنش سریع نسبت به اطلاعاتی که درباره عوارض واکسن‌ها منتشر می‌شود، نشان می‌دادیم. اگر شفاف جواب مردم را ندهی و دائم پاسخ را به آینده حواله کنی و مرجع مشخصی برای پاسخگویی و ابهام‌زدایی نباشد، فضا برای ضدواکسن‌ها و آنهایی که می‌خواهند ماهی خودشان را از این رودخانه گل‌آلود بگیرند، باز می‌شود. در نهایت ضدواکسن‌ها با توجه به ابهام‌هایی که درباره واکسن کرونا هست کل مسأله واکسن را زیر سؤال می‌برند.
برای همین در کشور خودمان موج سرخک راه افتاد که البته شیوع آن دلایل متعددی داشت؛ مثلاً بخشی از مردم می‌ترسیدند به مراکز درمانی بروند و فکر می‌کردند، ممکن است بچه‌شان در مراکز درمانی کرونا بگیرد و خطر جدی برایش ایجاد شود. بخشی از این ماجرا به مهاجرت افغان‌ها به کشورمان ارتباط داشت که واکسیناسیون کامل نداشتند و بخشی هم حاصل تبلیغات ضدواکسن‌ها بود که البته این فقط مختص ایران هم نبود و مثلاً در امریکا هم بعد از بیست و چند سال یک مورد فلج اطفال دیده شد. اگر این موج ادامه پیدا کند و ضدواکسن‌ها مدام بگویند همه واکسن‌ها مشکل دارد و همچنان تبلیغ کنند با طغیان سرخک در برخی مناطق کشور مواجه می‌شویم و آن چیزهایی که افتخار سیستم درمان ما بوده یعنی پوشش صد درصدی واکسن، زیر سؤال می‌رود. چون اگر این پوشش برای برخی بیماری‌ها صد‌در‌صدی نباشد و حتی یک نفر پوشش واکسن نداشته باشد، می‌تواند برای یک منطقه مشکل ایجاد کند و ممکن است بیماری‌هایی که کلاً ریشه‌کن شده، باز دیده شود.»
 او تأکید می‌کند: «هیچ راه اقناعی برای ضدواکسن‌ها وجود ندارد و فقط باید با ابزار قانون در مقابل‌شان ایستاد. اگر کارت واکسن کودکی کامل نباشد، هیچ خدمتی هم نباید به او ارائه داد و این بچه قبل از ورود به مدرسه باید کاملاً واکسینه شود. ما همیشه در این‌باره وضعیت بهتری نسبت به اروپا و امریکا داشته‌ایم و از طرف دیگر سالمندان در کشور ما کمتر ضدواکسن هستند و هرچه به جوان‌ترها می‌رسیم این موج افزایش پیدا می‌کند. 14 میلیون نفر در کشور واکسن کرونا نزده‌اند که آمار بالایی است و از نظر فکری هم طیف متنوعی دارند و هیچ محدودیتی هم تقریباً برایشان اعمال نشده است. براحتی با ابزار قانون می‌توان جلوی این افراد ایستاد و به محدود کردن‌شان از گرفتن کارت بانکی گرفته تا کارت سوخت و... پرداخت؛ ارائه این خدمات براحتی می‌تواند به سامانه واکسیناسیون وصل شود و کار دشواری هم نیست.»
درست است ویروس کرونا زندگی ما را تغییر داده و سبک و شیوه جدیدی از زندگی برای‌مان ساخته اما نگذاریم در این تغییرات ضدعلم و افکار خرافی بر علم و یافته‌های متقن آن پیروز شود.