ایران زمین / «مونسون» اکنون آسمان 20 استان کشور را فرا گرفته است. شمار کشته‌ها بر‌اساس اعلام جمعیت هلال احمر به 61 نفر رسیده و 32 نفر هم مفقودند. اما فاجعه در همین جا پایان نیافته است. ساکنان 11 شهرستان و 310 روستا در کشور باید همچنان منتظر بارش‌هایی باشند که خطر سیل را در پی دارد. امدادگران می‌گویند فقط کافی است هشدارها جدی گرفته شود؛ آنوقت سیل تابستانی چنین بی رحم نخواهد شد. سیلی که اگر تجاوز به حریم و بستر رودخانه‌ها نبود، اگر هشدارها بموقع می‌رسید و جدی گرفته می‌شد جز رحمت در خشکی تابستان زحمتی نداشت. اکنون هشدار سازمان هواشناسی باید جدی گرفته شود که ادامه فعالیت سامانه موسمی (مونسون) در روزهای آینده در نیمه جنوبی کشور موجب ناپایداری‌های جوی می‌شود.

​​​​​​​هشدار قرمز هواشناسی برای ۱۰ استان
سازمان هواشناسی در هشدار سطح قرمز رنگ از گسترش و تشدید فعالیت سامانه موسمی تا فردا (دوشنبه) در ۱۰ استان خبر داد و توصیه کرد تا هموطنان از نواحی حادثه خیز مانند بستر رودخانه‌ها دور بمانند. سازمان هواشناسی از تداوم، گسترش و تشدید فعالیت سامانه موسمی تا روز دوشنبه خبر داد. بر‌اساس این خبر در نیمه شرقی خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، جنوب یزد، فارس، بوشهر، کرمان، شمال و غرب هرمزگان و جنوب و مرکز سیستان و بلوچستان سامانه بارشی فعال است.
امروز یکشنبه نیز در نیمه جنوبی و نیمه شرقی خوزستان، نیمه غربی و نیمه جنوبی کرمان، مرکز و جنوب سیستان و بلوچستان، شمال هرمزگان، نیمه غربی و نیمه جنوبی فارس و نیمه شرقی بوشهر تداوم بارندگی‌ها پیش‌بینی شده. روز دوشنبه نیز در نیمه جنوبی سیستان و بلوچستان، فارس، بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، غرب و مرکز کرمان و نوار شرقی خوزستان نیز این شرایط ادامه دارد.
اثر مخاطره نیز وقوع سیلاب، طغیان رودخانه‌ها، آبگرفتگی گسترده، آبگرفتگی منازل در مناطق مستعد، اختلال در ناوگان حمل و نقل، کاهش شعاع دید، احتمال تخریب پل و مسدود شدن جاده، خسارت به صنعت کشاورزی و شکستن درختان و تیرهای برق عنوان شده است. 
سازمان هواشناسی به آماده باش کلیه دستگاه‌های امدادی و اجرایی مانند فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، راهداری، وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و غیره جهت مقابله با خسارت احتمالی، تخلیه هموطنان از نواحی حادثه خیز مانند بستر رودخانه‌ها و مسیل‌ها توصیه کرده است.
هشدار قرمز برای فارس و بی‌توجهی مردم
مدیرکل مدیریت بحران استانداری فارس در گفت‌و‌گو با «ایران» درخصوص آخرین وضعیت بارندگی و ایجاد سیل در استان گفت: شهرستان‌های داراب، بختگان، نی‌ریز، سرچهان، کوار، فراشبند، فیروزآباد، نورآباد، لارستان، گراش، کازرون، مرودشت، شیراز، صدرا و سپیدان از روز سه‌شنبه چهارم مردادماه تاکنون درگیر بارندگی‌های شدید تابستانی شدند که در حال حاضر با تلاش تمامی اکیپ‌های امدادرسانی، بسیج و نیروی‌انتظامی همه چیز تحت کنترل درآمده و با توجه به پایدار بودن وضعیت جوی و رفع مشکلات، تمامی جاده‌ها باز است و رفت و آمد در آن جریان دارد. خلیل عبداللهی با بیان اینکه همچنان در استان هشدار قرمز اعلام شده است، افزود: روز جمعه باران در نقاط مرکزی، شمالی و شرقی استان فارس و با شدت بیشتری در شیراز و چندین شهرستان دیگر بارید. تاکنون یک زن سالخورده عشایری جان خود را از دست داده است. همچنین در این مدت تنها با آبگرفتگی خانه‌ها روبه رو شدیم و به زیرساخت‌هایی از جمله آب و برق خسارت وارد شد. تنها روستای صالح آباد بختگان که قریب به یک هزار نفر جمعیت دارد هنوز با مشکل قطعی برق روبه رو است که در حال برطرف شدن می‌باشد. وی با تأکید بر اینکه این سامانه بارشی تا فردا (دوشنبه) ادامه دارد، اظهار داشت: با وجود اینکه از مردم بارها خواسته‌ایم هشدارها را جدی بگیرند و از خانه‌های خود بویژه در زمان بارندگی خارج نشوند اما متأسفانه همچنان شاهد هستیم که مردم از زن و کودک در بستر و داخل رودخانه رفته و حتی به جمع‌آوری چوب یا شنا می‌پردازند. حتی متأسفانه با وجود هشدارهای مداوم به عشایر برای ترک کردن ارتفاعات، آنان از پایین آمدن از کوه ممانعت کرده‌اند که مجبور شده‌ایم برای حفظ جانشان از نیروی انتظامی کمک بگیریم.
سیل، توزیع آب در اصفهان را دچار اختلال کرد
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص خسارت ناشی از سیل گفت: در پی بارش باران‌های سیل آسا و روان شدن سیل، اختلال در توزیع آب در این استان صورت گرفته، به طوری که گل‌آلود شدن رودخانه باعث افزایش کدورت آب در تصفیه خانه بابا شیخعلی و کاهش عملکرد این تصفیه خانه شده است. منصور شیشه‌فروش افزود: هم اینک برخی مناطق استان اصفهان با قطعی و افت فشار آب مواجه هستند. تصفیه خانه باباشیخعلی بزرگ‌ترین واحد تصفیه و تأمین آب آشامیدنی استان اصفهان است که در سال‌های اخیر به سبب برخی حوادث غیرمترقبه از قبیل سیلابی شدن رودخانه یا ریزش مواد نفتی به زاینده رود دچار اخلال در عملکرد شده که پیامد این حوادث، قطعی موقت آب شرب بخش بزرگی از ساکنان استان بوده است.
ساکنان بافت تاریخی یزد تا فروکش کردن سیلاب خانه‌های خود را ترک کنند
«مهران فاطمی» استاندار یزد هم از تخلیه بافت تاریخی این شهر خبر داد و به «ایران» گفت: با توجه به سست شدن زمین‌های آبگرفته در شهر یزد ضروری است تا اطلاع ثانوی ساکنان از ورود به بافت تاریخی خودداری کرده و در حسینیه‌ها، تکایا، مساجد و ورزشگاه‌های بیرون از بافت تاریخی اقامت کنند.  وی ادامه داد: در حال حاضر سیل بندهای شهر یزد در شرایط پایدار قرار داشته و با تلاش نیروهای امدادی وضعیت به حالت نرمال برگشته است. البته ضروری است مردم از هر گونه تردد غیر ضروری در سطح معابر و جاده‌های استان جداً خودداری کنند تا روند امدادرسانی تسهیل شود. ستاد مدیریت بحران یزد نیز با توجه به شرایط این شهر و در مسیر تسهیل عملکرد دستگاه های خدمت رسان به مناطق و مردم، ادارات یزد را امروز، یکشنبه، نهم مردادماه تعطیل اعلام کرد.
۸۵۰۰ خانه در یزد خسارت دید
«محمد علی ملک زاده»، مدیر کل مدیریت بحران استان یزد میزان خسارت برآورد شده ناشی از باران و سیل اخیر استان را ۶۰۴ هزار و ۴۹۰ میلیارد ریال اعلام کرد و اظهار داشت: سیلاب اخیر به بخش کشاورزی، امور دام و زیرمجموعه آنها ۳۶ هزار و ۷۲۰ میلیارد ریال، تأسیسات زیربنایی شامل آب، برق، گاز و تلفن ۱۹ هزار و ۱۴۰ میلیارد ریال و بخش مسکن 7 هزار و ۵۸۰ میلیارد ریال خسارت وارد کرده است. همچنین چهار هزار و ۳۵۰ خانه روستایی و 4 هزار و ۲۸۰ خانه شهری حداقل ۲۰ درصد به بالا متحمل خسارت شده‌اند. وی بیشترین خسارت‌های بافت تاریخی را مربوط به مناطق فرسوده «اکبر آباد»، «چاه ملکی» و «سر دو راه» اعلام کرد و افزود: تصاویری که در فضای مجازی حاکی از شکسته شدن سیل بند‌ها درج شده صحت ندارد و تاکنون هیچ سیل بندی شکسته نشده است. البته روان‌آب‌ها موجب سرریز شدن برخی سیل بندها شده بود که خسارت‌هایی هم داشته است.
خسارت ۲ هزار میلیارد تومانی سیل در سیستان و بلوچستان
«علیرضا شهرکی»، مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان با اعلام اینکه بارندگی و سیل اخیر بیش از ۲ هزار میلیارد تومان به بخش‌های مختلف استان خسارت وارد کرده است، اظهار داشت: از اول مرداد تاکنون شاهد بارش شدید باران در مناطق مختلف استان بوده‌ایم که بیشترین بارش‌ها با ۱۲۷ میلیمتر در شهرستان تفتان گزارش شده است.
وی ادامه داد: با وجود اینکه برآورد خسارت‌ها همچنان ادامه دارد اما بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد بیشترین خسارت مربوط به شبکه راه‌ها بخصوص جاده‌های جنوب استان بوده و بعد از آن بخش کشاورزی خسارت سنگینی حدود 700 میلیارد تومان متحمل شده است. شهرکی با اشاره به اینکه رکود بارندگی‌های مرداد ماه در 60 سال گذشته در استان شکسته شده است، افزود: بارش ماهانه مردادماه شهرستان زهک که در یک دوره 28ساله برابر با صفر بوده امسال در یک روز تابستانی به 33 میلیمتر رسید. در واقع بارش اخیر زهک تنها در یک روز برابر با 70 درصد میانگین بارش سالانه این شهرستان است. در شهرستان زابل هم که از سال 1356 تاکنون بارندگی در مردادماه ثبت نشده بود، در یک روز 1.5 میلیمتر بارندگی دریافت کرده و رکورد 60ساله خود را شکسته است.
سیل طالقان ۷۰ خودرو را برد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان البرز با اشاره به اینکه در بارش‌های اخیر خطری متوجه سدهای استان نیست، گفت: تاکنون غرق شدن ۷۰ خودرو بر اثر طغیان رودخانه شاهرود طالقان ثبت شده است. داوود نجفیان در خصوص آخرین وضعیت سدهای استان البرز، گفت: در حال حاضر از ۱۸۰ میلیون مترمکعب ظرفیت سد کرج نزدیک به ۶۳ میلیون مترمکعب خالی و ۱۱۷ میلیون مترمکعب پر است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۴ درصد منفی است. نجفیان افزود: سد طالقان هم ۲۴۷ میلیون مترمعکب ظرفیت دارد که از این میزان ۱۷۳ میلیون مترمکعب خالی و ۱۵۴ میلیون مترمکعب آن پر است. وی در پاسخ به اینکه آیا بارش‌های اخیر سدهای استان را تهدید می‌کند یا خیر، گفت: بارش‌های کنونی به صورت رگباری و آنی است که بر اثر آن حجم کمی آب به سمت سدها روانه می‌شود، بنابراین خطری متوجه سدهای امیرکبیر(کرج) و طالقان نیست.
تصفیه خانه کرج از مدار خارج شد
مدیر روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب استان البرز اعلام کرد: با تداوم بارش‌های جوی بخصوص در حوزه جاده چالوس، حجم کدورت آب ورودی از رودخانه کرج که منبع تأمین کننده آب شرب تصفیه‌خانه آب شماره یک کرج است بالا رفته و به ناچار این تصفیه خانه به طور موقت از مدار بهره‌برداری خارج شد. حجم آبی معادل ۴۰۰ لیتر در ثانیه که از تصفیه خانه آب کرج در قسمت‌های مرکزی و شرقی کرج توزیع می‌شد، از مدار تولید و توزیع خارج شد.
علیرضا لرستانی اظهار کرد: از آنجا که همچنان با تداوم کدورت آب رودخانه مواجه هستیم و حتی اگر کدورت هم برطرف شود حدود پنج ساعت زمان نیاز است که تصفیه خانه به حالت متعادل و متعارف برای فعالیت بازگردد، از شهروندان تقاضا می‌شود در مصرف آب حتماً نیازهای ضروری را انجام داده و از مصارفی که می‌شود به زمان دیگری موکول کرد، پرهیز کنند تا بتوانیم بدون قطع آب ساعت‌های پیش رو را پشت سر بگذاریم. به گفته مدیر روابط عمومی آبفای استان البرز برای جبران قطع آب تصفیه خانه شماره یک کرج، مدیریت شبکه و تأمین آب از سایر خطوط و شبکه در حال انجام است که میزان کافی برای جبران کامل آب این تصفیه‌خانه میسر نخواهد بود. بنابراین صرفه‌جویی جدی مردم ضروری است.
اوج بارندگی در عصر و شب یکشنبه است
مدیرکل هواشناسی البرز با بیان اینکه تا فردا (دوشنبه) استان البرز در وضعیت هشدار قرار دارد و شدت این بارش‌ها در عصر و شب امروز (یکشنبه) است، اعلام کرد: تحلیل آخرین الگوهای پیشیابی حاکی از تداوم فعالیت سامانه بارشی تا اواخر وقت دوشنبه در استان است که به دلیل ماهیت تندری و فعالیت محلی این سامانه رگبار و رعدوبرق، تگرگ، وزش باد و گردوخاک، بالا آمدن آب رودخانه‌ها و مسیل‌های فصلی را در استان البرز شاهد خواهیم بود. برهمین اساس هشدار سطح نارنجی در سطح استان صادر شده است.
 آرش بهاروند احمدی با اشاره به اینکه البرزی‌ها در سه روز ابتدای هفته، با پیش‌بینی بارش‌های تندری باید آمادگی خود را حفظ کنند، افزود: آبگرفتگی موقت معابر شهری، بالا آمدن آب رودخانه‌ها و مسیل‌های فصلی، کاهش میدان دید و لغزندگی سطح جاده‌ها از مخاطرات این شرایط جوی است.
خسارت‌های گسترده سیل به روستاهای چالوس
استاندار مازندران گفت: عمق حادثه سیل روستا‌های چالوس در بخش مرزن‌آباد خیلی زیاد است و بخشی از روستا‌ها خسارت جدی دیدند.
سید محمود حسینی‌پور در جلسه ستاد بحران شهرستان چالوس با بیان اینکه تا آرامش مردم برگردد، مسئولیت مسیر اصلی را بسیج سازندگی به عهده گیرد، افزود: دیروز صبح امکانات خوبی به دستمان رسید، اما نیاز است مدیریت شود و مسیر راه دسترسی به روستا‌ها باز شود و چهار تا روستای متصل به انگوران در اولویت است تا باز شود. وی با بیان اینکه اطلاع‌رسانی بحران به درستی انجام نشد، افزود: بستر رودخانه باید به درستی بررسی شود و بهترین فرصت برای اقدامات پیشگیرانه است. حسینی‌پور تأکید کرد: در حریم رودخانه مجوز‌هایی که داده شد بررسی شوند و کسانی که مجوز دادند باید پاسخگو باشند. وی عنوان داشت: بدون استثنا خانه‌های حریم و بستر باید کاملاً تخلیه شوند.
فوت 7  تبعه عراقی در سیل  مشهد
معاون استاندار خراسان رضوی گفت: ۷ تبعه عراقی بر اثر سیل در اطراف مشهد جان باخته و سه نفر دیگر هم مفقود شدند. به گزارش ایرنا محسن داوری بیان کرد: خودروی ون در مسیر میامی به روستای چنارک در اطراف مشهد بر اثر شدت بارش‌ها و سیل واژگون می شود و با کمال تأسف تعدادی از سرنشینان آن جان خود را از دست می‌دهند. وی افزود : سرنشینان این خودروی ون ۱۳ نفر و تبعه عراقی بوده‌اند که برای زیارت به سمت میامی بارگاه امامزاده یحیی حرکت می‌کردند.

احد وظیفه
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی

​​​​​​​سیلاب هایی که از روز نخست مردادماه در بسیاری از استان های جنوب شرقی و جنوب کشور روی داده و کماکان نیز مخاطره ناشی از آنها وجود دارد، به‌دلیل رطوبت کافی جریان های مونسون و گرمایش فصلی هوا در تابستان است. ماهیت این سیلاب‌ها با سیل سال 98 کاملاً متفاوت است. سیل نوروز 98 ناشی از گذر سامانه‌های جبهه‌ای از روی کشور و بارش های سنگین جبهه‌ای در اغلب پهنه کشوراز جنوب تا شمال کشور بود که بخصوض در غرب و جنوب غرب کشور موجب خسارت های سنگین شد ؛با وجود گستردگی پهنه وقوع سیل، با اطلاع رسانی های بهنگام تلفات جانی آن بسیار اندک ولی تلفات مالی آن بسیار زیاد بود و موجب آبگرفتگی شهرها و روستاها شد.
 اساساً در فصل تابستان منبع رطوبتی که موجب بارش در سواحل شمالی کشور و همچنین  بارش های دامنه‌های شمالی البرز می شود، دریای خزر است که با برقراری جریان های شمالی از روی دریا به سمت خشکی و انتقال این رطوبت به سواحل جنوبی و دامنه‌های شمالی رشته کوه البرز و سپس تحت تأثیر ارتفاعات البرز تراکم رطوبت در منطقه سبب بارش های تابستانی در سواحل و دامنه‌های شمالی رشته کوه البرز می‌شود که به طور طبیعی طی مرداد و شهریور بارش این مناطق قابل ملاحظه است و گاهی با وجود ناپایداری های محلی بارش تشدید یافته و رگبار و رعد وبرق شدید منجر به بروز سیل می شود.
برخلاف سواحل شمالی، رطوبت لازم برای ایجاد بارش در دامنه‌های جنوبی رشته کوه البرز، غرب و مناطق مرکزی جنوب و شرق کشور، عمدتاً از روی پهنه اقیانوس هند و در مقیاس کوچکتر از روی خلیج فارس تأمین می شود. ساز و کار بارش های تابستانه در شمال و جنوب کشوریکسان نیست و عوامل دخیل در فرایند بارش در دو منطقه، متفاوت است. در جنوب کشور بارش ها غالباً رگباری هستند که ناشی از تشکیل و رشد طوفان های تندری است و درمقیاس فضایی کوچکتر ولی از نظر شدت گاهی از سطح انرژی فوق العاده زیادی برخوردارند.
بارش‌های سیل آسایی که در حوزه امامزاده داوود روی داد از جنس بارش های تندری و ناشی از ابرهای جوششی بود که معمولاً در اواخر روز و اوایل شب اوج فعالیت آنها است و بارش شدید را درطی بازه زمانی چند دقیقه تا کمتر از یک ساعت در محدوده‌های فضایی کوچک ایجاد می‌کنند. گستره نفوذ رطوبت مونسونی یا موسمی در ایران از سواحل جنوب و جنوب شرق کشور به دامنه‌های جنوبی البرز و تهران می‌رسد. در روزهای آینده با تجمیع اطلاعات مختلف بهتر می‌توان در مورد علت رویداد سیل منطقه امامزاده داوود بحث و بررسی کرد، ولی می‌توان گفت این منطقه دارای توپوگرافی قیف مانندی است که بارش بالادست لاجرم از یک دره نسبتاً باریک باید عبور کند. به هرجهت هر بار که بارش سنگین در این منطقه رخ بدهد، می بایست از یک دره نسبتاً باریک عبور کند و به سبب اینکه طی دهه‌های گذشته حریم رودخانه‌ها بخوبی حفظ نشده و انسان ها با ساخت و ساز‌های قانونی و غیرقانونی به حریم رودها دست‌اندازی کرده و غالب مالکان ویلاهای ساحل رودخانه‌ها عملاً رودخانه‌ها را  تسخیر کرده‌اند و با ایجاد دیوارهای متعدد ضمن جلوگیری از دسترسی عامه مردم به رودخانه‌ها و حاشیه آنها، رودخانه‌ها را بین کانال‌های باریک محبوس کرده‌اند، در شرایط سیلابی و بالا آمدن سطح آب، غالب این کانال‌ها ظرفیت لازم را نداشته و آب راه خود را به بیرون و پایین‌دست حوضه پیدا کرده و با شست و شوی خاک منجر به سیل‌های مهیب می شود.
اگر به تصاویر هوایی رودخانه‌ها با دقت نگاه کنیم متوجه می‌شویم که رودخانه‌ها عمدتاً مارپیچی شکل هستند و به شکل مستقیم نیستند، شاید هرگز کنجکاو نشده باشید که علت آن را بیابید. دلیلش طبیعت رودخانه است که جریان آب درون رود تحت تأثیر نیروهای مختلفی است که با حرکت آب در توازن نسبی با یکدیگرند و وقتی آب حرکت می‌کند در جایی رسوب تشکیل می‌شود و این رسوب‌گذاری‌ها و بعضاً رشد گیاهان موجب تغییر جهت آب و کاهش شتاب  آن می شود. در ایران و در برخی کشورهای مشابه، سواحل خوش آب و هوای رودخانه‌ها با ایجاد باغ‌ها و ویلاهای شخصی اشغال شده‌اند و رودخانه ها - عمدتاً -  در عمق دره‌ها معمولاً با ایجاد دیوارهای سنگی و بتنی محصور شده‌اند که هم رودخانه کارکرد طبیعی خود را تا حدودی از دست داده است و هم اینکه عملاً فضایی برای عامه مردم برای مراجعه به طبیعت و دمی آسایش در حاشیه رودخانه باقی نمانده است. در واقع این مسیر مارپیچ معمول رودخانه را با حصار کشی تبدیل به کانال‌های نسبتاً باریک و مستقیم کرده‌ایم که  هنگام بارش‌های شدید و سریع، موجب طغیان و خسارت می‌شوند و این تخلفی است که در بسیاری از رودخانه‌های کشور و از جمله درتمام رودخانه‌های مناطق شمالی استان تهران انجام شده است.
رویداد سیل یک پدیده جوی غیر قابل اجتناب است که دربسیاری از مناطق جهان روی می‌دهد اما با پیش‌بینی وقوع آن و عدم دخالت در طبیعت رودخانه‌ها و احیای آبخیزداری در بالادست حوضه‌ها می‌توانیم از حجم خسارت ناشی از آن بشدت کم کنیم. از منظر دیگر بارش‌های سیلابی در تابستان در دوره بسیار کم بارش و کم آب کشور ما روی می‌دهند. بنابراین با وجود خسارت، آب مورد نیاز این مناطق را تأمین می کنند و در صورتی که آبخیزداری در این استان‌ها بدرستی انجام شود این بارش‌ها می‌تواند به سفره‌های زیرزمینی هدایت شده و از افت سفره‌ها و کاهش ارتفاع سطح آب آنها جلوگیری کند.