در حالی که بنا براظهارات کارشناسان اقتصادی و همچنین داده‌های آماری، وضعیت اقتصادی کشور در سال 92 تا 93 نسبت به سال 1400 تا 1401 در شرایط مطلوبی بود، اما در اولین سال دولت روحانی یک میلیون و 64هزار نفر شغل خود را از دست دادند.
مروری بر تحولات مربوط به اشتغال و بیکاری در دولت فعلی و دولت قبل در سال اول، وضعیت اشتغال کشور را به خوبی آشکار می‌کند.
برای مقایسه عملکرد دولت فعلی و دولت قبل در سال اول، ارقام مربوط به مهم‌ترین شاخص‌های بازار کار مطابق با گزارش مرکز آمار در جدول ارائه‌شده آورده شده است.
همان‌طور که مشخص است، در سال اول دولت رئیسی یعنی از بهار ۱۴۰۰ تا بهار ۱۴۰۱ حدود ۹۸هزار نفر از جمع شاغلان کشور کاسته شده؛ این در حالی است که در سال اول دولت روحانی یعنی از بهار ۹۲ تا بهار ۹۳ حدود یک میلیون و ۶۴هزار نفر از جمع شاغلان کشور کم شده بود. این یعنی در سال اول دولت روحانی افت تعداد شاغلان بیش از ۱۰برابر رقمی بوده که در گزارش اخیر مرکز آمار آمده است.
مطابق گزارش مرکز آمار، همزمان با کاهش بیش از یک میلیون نفری جمعیت شاغل در حد فاصل بهار ۹۲ تا بهار ۹۳، حدود یک میلیون و ۱۵۲هزار نفر از جمعیت فعال (شاغل یا بیکار) کاسته و به جمعیت غیرفعال (نه شاغل و نه بیکار) افزوده شد. این یعنی تقریباً تمامی افرادی که شغل خود را از دست دادند به علاوه بخشی از جمعیت بیکار، امیدی به یافتن شغل نداشته و به جمعیت غیرفعال اضافه شدند. این در حالی است که حدود ۹۸هزار نفر که شغل خود را در حد فاصل بهار ۱۴۰۰ تا  بهار ۱۴۰۱ از دست داده‌اند، به جمعیت بیکار افزوده و حتی بخشی از جمعیت غیرفعال نیز به آن اضافه شده‌اند یعنی امید به پیدا کردن کار در دولت رئیسی بسیار بیشتر از دولت روحانی بوده است.

 دلایل افزایش اشتغال از دست رفته در دولت روحانی
برای درک بهتر تفاوت تحولات رخ داده و عملکرد دو دولت قبلی و فعلی در مدیریت اقتصاد کشور، سنجش تحولات بازار کار در دو مقطع  پیش‌گفته باید با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی دو برهه یاد شده انجام شود.
این در حالی است که در آن سال دولت روحانی با توافق صورت گرفته اولیه با کشورهای غربی در سال 92، تا حدودی تحریم‌های اقتصادی را از میان برده بود و شرایط اقتصادی و سیاسی جهان نسبت به سال 1400 تا 1401 کاملاً متفاوت بود.
در آن سال‌ها نه رشد اقتصادی جهانی کاهش یافته بود و نه خبری از افزایش موادغذایی و اولیه در سطح جهان بود. از همه مهم‌تر اینکه ایران سایه تحریم را بالای سر خود نداشت، اما خروج یک میلیون و 64هزار نفر از بازار کار شکست بزرگی برای دولت بود.
به گواه آمارها و بسیاری از کارشناسان، شرایط اقتصادی کشور در بهار ۹۲ به مراتب بهتر از بهار ۱۴۰۰ بود و اقتصاد کشور در آن برهه توان بسیار بیشتری برای اشتغالزایی داشت. این در حالی است که دولت قبل طی هشت سال مدیریت خود هیچ اقدام اساسی برای اصلاح اقتصاد و رونق بازارها و در نهایت ایجاد اشتغال در کشور انجام نداد. با این حال دولت سیزدهم در کمتر از یک سال از آغاز به کار خود با اقدامات مختلفی فضا را برای رونق کسب‌وکارها و رشد جمعیت شاغل کشور انجام داد؛ اما در اثر بی‌تدبیری‌های دولت، اقتصاد کشور با کاهش تقاضا، افزایش تورم انتظاری، افت سرمایه‌گذاری و رشد قیمت داخلی بیشتراز افزایش نرخ ارز در سال 92 مواجه شد و همین امر باعث رشد هزینه‌های تولید و افزایش قیمت کالاهای تولیدی صادراتی برای بازارهای خارجی شد تا این امر منجر به کاهش قدرت رقابت و میزان صادرات شود.
به همین خاطر هر چند در سال اول دولت روحانی نرخ بیکاری نسبت به سال قبل از آن کاهش اندکی یافت، اما مجموع عوامل گفته‌شده باعث شدند یک میلیون و 64هزار نفر، از گردونه نیروی انسانی محیط کسب‌وکار خارج شوند.
از سویی مهم‌ترین موضوع در افزایش نرخ بیکاری را باید کاهش تقاضا برای کالاهای تولیدشده دانست زیرا افزایش قیمت کالاها باعث شد تقاضا از سبد کارگران، کارمندان و بازنشستگان با حقوق و مزایای ثابت کاهش یابد یا حذف شود.
تورم انتظاری سبب شد خانواده‌ها از خرید کالاهای مصرفی صرفنظر کنند و در عوض کالاهای با دوام  مانند طلا، سکه، مسکن و... بخرند به‌طوری‌که تمایل به خرید مصرفی کاهش یافت.
در آن زمان با بی‌تدبیری دولت تدبیر و امید در بخش عرضه، تولیدکنندگان به جای تولید، در راستای انتظارات تورمی، سرمایه در گردش خود را صرف خرید مواد اولیه وارداتی کردند، یا تولید و عرضه مسکن به دلیل افزایش قیمت مصالح ساختمانی کاهش یافت بویژه اینکه کاهش تولید مسکن، در بخش‌های زیادی به لحاظ اشتغالزایی تأثیر مستقیم و غیرمستقیم داشت.
برخلاف دولت روحانی، شروع دولت سیزدهم در اولین گام همراه با واکسیناسیون عمومی و نجات اقتصاد از مهلکه قرنطینه‌های هزینه‌ساز بود. این اقدام باعث شد خطر از بین رفتن میلیون‌ها شغل در پی ورشکستگی ناشی از تعطیلی طولانی‌مدت کسب‌وکارها برطرف شود. اقدام دیگر دولت سیزدهم در کمتر از یک سال از آغاز به کار خود، حذف مجوزهای دست‌و‌پاگیر از فرایند شروع کسب‌وکار بود که این اقدام  سبب شد مدت زمان اخذ مجوزهای لازم برای بسیاری از کسب‌وکارها طبق اظهارات مسئولان امر از چندین ماه به چند روز کاهش یابد.
تسهیل فضای کسب‌وکار موضوعی بود که دولت قبل هیچ‌گاه آنچنان که باید اقدامی برای آن نکرد تا در این موضوع هم همچون صدها موضوع دیگر، رفع تمام عقب‌ماندگی‌ها برعهده دولت سیزدهم باشد.

بر اساس تعاریف مرتبط با حوزه مهارت‌آموزی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، یکی از روش‌های آموزش فنی و حرفه‌ای که طی آن مهارت و شایستگی‌های مورد نیاز در چهارچوب استانداردهای آموزشی این سازمان همزمان با فرایند تولید محصول و ارائه خدمت از مربی به مهارت‌آموز منتقل می‌شود در قالب طرح مهارت‌آموزی در محیط واقعی کار ارائه شده است.
به گزارش آتیه آنلاین، با توجه به اینکه مهم‌ترین مأموریت هدفگذاری شده سازمان فنی و  حرفه‌ای در راستای ارائه آموزش‌های فنی و تخصصی استاندارد و مورد نیاز بازار کار و تدوین استانداردهای روز آموزش مهارت تعریف شده است، اجرای طرح مهارت‌آموزی در فضای کسب‌وکار در راستای یادگیری عملی و کاربردی مهارت‌های شغلی نیز در این مسیر تهیه و تدوین شده است که مبنای آموزش مهارت در محیط کار همزمان با اشتغال و تولید را هدف قرار داده است.
اهداف طرح مهارت‌آموزی در محیط واقعی کار
بر اساس ویژگی های هدفگذاری شده در ارتباط با طرح مهارت‌آموزی در فضای کسب‌وکار، یاد‌گیری عملی و کاربردی مهارت‌های آموزشی، آشنایی با محیط کسب و کار واقعی، افزایش خودباوری مهارت‌آموزان، حفظ مشاغل فعلی و سنتی، جذب نیروی کار  برای تولیدی ها و بنگاه‌های اقتصادی و کاهش هزینه‌های آموزش برای دولت و متقاضیان از جمله بازرترین اهداف مهم این طرح برشمرده شده  است.
گفتنی است در اجرای طرح جدید مهارت‌آموزی در محیط کار واقعی یا استاد شاگردی نوین، ایرادات و مسائل گذشته آن مانند دغدغه ضوابط قوانین کار و مالیات، پرداخت بیمه تأمین اجتماعی، بازرسی‌ها و دیگر موارد که عدم استقبال و بخش خصوصی را در استفاده از آن به‌دنبال داشت، احصاء و در شورای عالی مهارت و شورای عالی اشتغال کشور طبق دستورالعمل‌ها رفع مشکل شده است.
طرحی آموزش‌محور بر مبنای اشتغال مولد
طرح مهارت‌آموزی در محیط کار واقعی با رویکرد ایجاد بسترهای لازم برای اشتغال مولد و پایدار و مورد نیاز جامعه بویژه مشاغل خرد و خانگی و توسعه آموزش‌های مهارتی و نیز برای استفاده از ظرفیت‌های آموزشی موجود در محیط‌های کارگاهی و در راستای توسعه و تنوع الگوهای آموزشی تدوین شده است.
اشتغال مولد و ایجاد فرصت‌های شغلی بر پایه استانداردهای مهارتی با توجه به نیاز بازار کار برای ایجاد بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار شغل جدید در راستای کاهش نرخ بیکاری در واقع یکی از اساسی‌ترین بسترهای ضروری در حوزه اشتغال کشور بر مبنای آموزش مهارت است که در قالب طرح مهارت‌آموزی در محیط واقعی کار متبلور خواهد شد.
استقبال بیشتر جوانان و مردان از مهارت‌آموزی در محیط کار واقعی
آمارهای مرتبط با اجرای طرح مهارت‌آموزی در محیط واقعی کار نشان می‌دهد که بیش از ۴۰ درصد متقاضیان این طرح را جوانان دیپلمه ۲۱ تا ۳۰ ساله تشکیل می‌دهند و مردان از این طرح بیشتر استقبال کرده‌اند.
طرح مهارت‌آموزی در محیط واقعی کار به منظور تربیت و ارتقای مهارت‌های شغلی و اشتغال‌پذیری جوانان جویای کار ۱۵ ساله و بالاتر فاقد مهارت یا کم مهارت تدوین شده است و مسئولیت اصلی اجرای این طرح در سال‌های اخیر به عهده سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای بوده است.
در قالب این طرح فرصتی یک ساله در اختیار کارفرمایان قرار می‌گیرد تا به داوطلبان گروه سنی ۱۵ تا ۲۲ سال، مهارت‌های شغلی در محیط کار را انتقال دهند و مهـارت‌آموزان پس از کسب دانش فنی لازم در یکی از حرفه‌های آموزشی، براساس توافق کارفرما و فرد آموزش گیرنده با ورود به یکی از بنگاه‌های اقتصادی خصوصی و تعاونی یا واحدهای وابسته به نیروهای مسلح و تحت نظارت مرکز یادگیری و مطابق مقررات آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، طرح دوره‌های مهارت‌آموزی را بگذرانند.
طول دوره مهارت‌آموزی در قالب این طرح حداقل ۱۲۰ روز و حداکثر ۳۶۰ روز و حداقل سن مهارت آموز ۱۵ سال است و مهارت‌آموز در طول دوره تحت پوشش بیمه مسئولیت مدنی قرار گرفته و دولت، هزینه بیمه مسئولیت و حوادث مشمولان را برعهده دارد. همچنین با پایان دوره مهارت‌آموزی، با برگزاری آزمون به مهارت آموزان گواهینامه اعطا می‌شود.
اصناف به طرح مهارت‌آموزی در محیط واقعی کار بپیوندند
معاون وزیر تعاون، کارو رفاه اجتماعی و رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور از اصناف کشور دعوت کرد تا با پیوستن به طرح «مهارت‌آموزی در محیط واقعی کار» زمینه مهارت‌آموزی یک میلیون و ۴۰۰ هزار جوان در کارگاه‌های صنفی تولیدی و خدماتی را فراهم کنند.
غلامحسین حسینی نیا با اعلام اینکه بیش از ۲۰ هزار میلیارد ریال اعتبار برای تجهیز و تکمیل مراکز فنی و حرفه‌ ای از طرف دولت در نظر گرفته شده است، اظهار داشت: امروز اهمیت مهارت‌آموزی و آموزش های فنی و حرفه‌ای که منجر به ایجاد مهارت‌های لازم جهت اشتغال‌پذیری جوانان و همه افراد جویای کار است، بر کسی پوشیده نیست.
رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای ادامه داد: بی‌تردید تلاش های کسانی که در جهت مهیا کردن جوانان با ارائه آموزش‌های مهارتی اقدام می‌کنند، یک عبادت و کار مقدس است و ما در سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای افتخار داریم که شرایط اشتغال‌پذیری جوانان را با ارائه آموزش های مهارتی فراهم می‌کنیم.

با توجه به جدیدترین آمار و اطلاعات به ثبت رسیده در سامانه طرح مشوق بیمه‌ای کارفرمایان وزارت کار، از تعداد بیش از 19 هزار ثبت‌نام کننده دانش‌آموخته جویای  کار، تا اوایل مرداد ۱۴۰۱، تعداد ۱۲ هزار و ۱۸۹ نفر موفق به ثبت قرارداد و جذب در بازار کار از طریق طرح مشوق بیمه‌ای کارفرمایان شده‌اند. بر اساس آمار موجود در این طرح، در این میان استان‌های خوزستان، آذربایجان شرقی و فارس بیشترین و استان‌های مرکزی، همدان و قم کمترین تعداد اشتغال به کار از طریق این طرح را در اختیار دارند. گفتنی است که در همین مدت تعداد ۶ هزار و ۳۵۶ کارفرما در قالب طرح مشوق بیمه‌ای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اقدام به ثبت‌نام کرده‌ و از مزایای آن در حوزه معافیت‌های بیمه‌ای بهره‌مند شده‌اند که در این بین استان‌های فارس، اصفهان و خوزستان به ترتیب با ۷۷۹، ۵۵۰ و ۵۲۴ مورد بیشترین تعداد ثبت‌نام را در کشور به خود اختصاص داده‌اند و همچنین در استان‌های قم، مرکزی و سمنان کمترین استقبال از این طرح را شاهد بوده‌ایم. همچنین تعداد جویندگان کار دانش‌آموخته دانشگاهی که تا به امروز موفق به ثبت‌نام در طرح مشوق بیمه‌ای وزارت کار شده‌اند ۱۹ هزار و ۱۸۱ نفر است که استان‌های فارس و خوزستان هرکدام با تعداد ثبت‌نام بیش از ۲ هزار نفر و آذربایجان شرقی با بیش از هزار و ۸۰۰ نفر، بیشترین ثبت‌نام جوینده کار را در قالب این طرح دارا هستند. طرح مشوق بیمه کارفرمایی در راستای اجرای بند «الف» تبصره ۱۸ قوانین بودجه سنواتی برنامه ششم توسعه و در چهارچوب سیاست اقتصاد مقاومتی با هدف تحرک به بازار کار کشور، حمایت از کارفرمایان و صاحبان کسب و کارهای آسیب‌دیده از شیوع ویروس کرونا و ایجاد اشتغال با ترغیب و تشویق کارفرمایان کارگاه‌های تولیدی و خدماتی به استفاده از نیروی کار جدید تهیه شده است. سال‌های برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زمان اجرای این طرح اعلام شده است و دانش آموختگان دانشگاهی دارای مدرک کارشناسی و بالاتر و کارگاه‌های خصوصی و تعاونی فعال در بخش‌های اقتصادی دارای کد کارگاهی تأمین اجتماعی، گروه هدف این طرح هستند. کارفرمایی که مشمول این طرح می‌شود باید شرایطی از جمله مجوز فعالیت از مراجع قانونی، داشتن کد کارگاهی تأمین اجتماعی، ثبت‌نام در سامانه مشوق بیمه‌ای، مجوز فعالیت از دستگاه اجرایی ذیربط و تعداد نیروی کار جدید مشمول طرح براساس نیروی کار مازاد بر بیشترین تعداد بیمه‌شدگان، دوماه قبل از ثبت کارگاه داشته باشد. از طرفی نیروی کار جدید باید شرایطی از جمله دارا بودن مدرک تحصیلی کارشناسی یا بالاتر، حداکثر ۳۸ سال سن (مدت زمان خدمت وظیفه به حداکثر سن افراد ذکور اضافه می‌شود) و حداکثر سابقه بیمه ۳۶ ماه باشد. ساز و کار اجرای طرح مشوق بیمه‌ای به این صورت است که ابتدا نیروی کار جدید و کارفرما در سامانه طرح مشوق ثبت‌نام می‌کنند و در ادامه نیروی کار جدید مشمول، توسط کارفرما در سامانه انتخاب می‌شود. همچنین قرارداد کار در سامانه توسط کافرما بارگذاری می‌شود و درخواست مشوق در سامانه توسط اداره کار شهرستان و استان بررسی و تأیید می‌شود. مشوق بیمه‌ای معادل ۲۳ درصد حداقل دستمزد تعیین شده از سوی شورای عالی کار براساس گزارش اعلامی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به‌صورت واریز نقدی به حساب معرفی شده توسط کارفرما در صندوق کارآفرینی امید پرداخت می‌شود.
بر اساس این طرح، افرادی که از دوره مقدماتی طرح کارورزی (دوره ۳ ماهه) در کارگاه‌ها و مؤسسات استفاده کرده‌اند حداکثر می‌توانند تا ۲۱ ماه از مشوق بیمه‌ای استفاده کنند.