سال گذشته در چنین روزهایی، خاموشی گسترده در سراسر کشور داشتیم؛ اما امسال حتی یک مورد قطعی برق به دلیل کمبود تولید نداشته‌ایم

گروه اقتصادی/ یک مقام مسئول صنعت برق می‌گوید، به نظر می‌رسد که امسال خبری از جداول خاموشی نباشد و تاکنون هم حتی یک مورد قطعی برق به سبب کمبود تولید نداشته‌ایم. به این ترتیب، تاکنون برق هیچ خانه‌ای به خاطر کمبود تولید برق قطع نشده است و احتمالاً از این پس نیز قطع نخواهد شد.
این درحالی است که سال گذشته در چنین روزهایی خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده در اغلب شهرهای ایران آغاز شده بود. در اوج گرمای روز و تاریکی شب، برق خانه‌ها مدام قطع می‌شد و این مسأله موجی از نارضایتی‌ها را به راه انداخته بود. آن زمان، کسری تجمعی تولید برق کشور به 15 هزار مگاوات رسیده بود و این ناترازی در میان تولید و مصرف که ناشی از کمبود سرمایه‌گذاری در ایجاد ظرفیت نیروگاهی بود، شرایط سختی را در سراسر کشور رقم زده بود.
اما با وجود خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده دو سال پیاپی، حجم سرمایه‌گذاری‌ها -که حداقل یک‌سال برای بهره‌برداری از آن زمان لازم است- افزایشی نداشت و پیش‌بینی می‌شد که کسری برق در تابستان امسال به بیش از 19 هزار مگاوات برسد و خاموشی‌ها باز هم تکرار شود، ولی این اتفاق نیفتاد. حتی مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران با اشاره به پایداری شبکه سراسری به «ایران» می‌گوید: «با وجود آنکه سال گذشته در چنین روزهایی خاموشی‌های گسترده داشتیم، اما امسال خبری از جداول خاموشی نیست.»
مصطفی رجبی مشهدی ادامه می‌دهد: «خوشبختانه هیچ نقطه از کشور به خاطر کمبود تولید برق با خاموشی برنامه‌ریزی شده و گسترده مواجه نیستیم. ولی ممکن است در برخی نقاط به دلیل حوادثی که روی شبکه پهناور رخ می‌دهد، خاموشی رقم بخورد؛ که این مقطعی است.» اما چگونه خاموشی‌های گسترده و برنامه‌ریزی شده سال گذشته، با وجود آنکه احتمال داده می‌شد کسری تولید برق به بیش از 19 هزار مگاوات برسد، مدیریت شد؟

ایجاد ظرفیت جدید نیروگاهی در 3 بخش
یکی از اقداماتی که از شهریورماه پارسال تاکنون رقم خورد و منجر به کاهش کسری تولید برق شد، ایجاد ظرفیت جدید نیروگاهی بیش از دوره‌های گذشته بود. به این ترتیب که وزیر نیرو می‌گوید: «اگر شرایط طبق منوال سال گذشته پیش می‌رفت، امروز حدود 20 هزار مگاوات -یعنی بیش از یک چهارم کل مصرف کشور- ناترازی داشیم، اما اکنون با همراهی مردم و اقداماتی که در زمینه تولید و توزیع برق انجام شده، ناترازی در حد 15 هزار مگاوات باقی مانده است.»
به گفته علی‌اکبر محرابیان، تابستان امسال حدود 6 هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور افزوده می‌شود که در 3 بخش نیروگاه‌های حرارتی، نیروگاه‌های بخش صنعت و نیروگاه‌های تجدیدپذیر تعریف شده است. این 6 هزار مگاوات ظرفیت تولید برق را به نزدیک 90 هزار مگاوات می‌رساند.
در همین حال، با برنامه‌ریزی انجام شده، قرار است ۱۵ میلیون مگاوات ساعت برق توسط نیروگاه‌های برقابی در زمان اوج مصرف تأمین شود.

همراهی مشترکان و مدیریت مصرف
بر اساس گزارش شرکت مدیریت شبکه برق کشور، روز پنجشنبه میزان نیاز مصرف برق کشور از 62 هزار مگاوات عبور کرد، اما با برنامه‌های مدیریت مصرف و همراهی صنایع و کشاورزی حدود 6 هزار و 966 مگاوات از این نیاز مصرف مدیریت شد. به این ترتیب رقم مصرف برق کشور به 55 هزار و 263 مگاوات رسید. حالا سخنگوی صنعت برق می‌گوید که «با اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف برق در تمامی بخش‌ها، تابستان امسال را با کم‌ترین محدودیت پشت سر خواهیم گذاشت که همکاری مردم در آن نقش بسزایی دارد.»
البته همکاری با صنایع و کشاورزی نیز امسال به شکل متفاوتی در حال اجرا است. به طوری که محدودیت شرکت‌های صنعتی تنها یک روز در هفته آن هم با اعلام قبلی است، در صورتی که طی سال گذشته محدودیت شرکت‌های صنعتی روزانه انجام می‌شد. ضمن آنکه طرح مدیریت مصرف صنایع شامل 92 درصد صنایع نمی‌شود.
در همین حال، برای مدیریت مصرف در بخش خانگی نیز طرح‌های تشویقی طراحی شده است، به این ترتیب که به ازای هر کیلووات ساعت کاهش مصرف، ۵۰۰ تومان پاداش تخصیص داده می‌شود. برای مثال، اگر شهروندی در مناطق عادی کشور مانند تهران و شیراز که منطقه عادی محسوب می‌شود، ۳۰۰ کیلووات ساعتی را که میزان مصرف آن مشخص شده به ۲۵۰ کیلووات ساعت کاهش دهد، قبض آنها رایگان می‌شود و با بیش از این میزان صرفه‌جویی تا ۵۰۰ هزار تومان پاداش تعلق می‌گیرد.

حتی یک مورد خاموشی ناشی از کمبود نداشتیم
مدیرعامل شرکت توانیر نیز با اشاره به ثبت مصرف 64 هزار مگاواتی در سال‌جاری می‌گوید: «با وجود افزایش مصرف، امسال حتی یک مورد قطعی برق به دلیل کمبود تولید نداشته‌ایم.»
البته آرش کردی که در برنامه «صبح بخیر ایران» حضور یافته بود، از هفته گرم جاری سخن گفت و عنوان کرد: «برای حفظ این شرایط، نیازمند کمک و همراهی هموطنان هستیم. مشترکان اگر فقط 10 درصد کاهش مصرف داشته باشند، در کل کشور 3 هزار مگاوات مصرف کاهش خواهد یافت. بخش خانگی نصف مصرف برق کشور را در دوران اوج مصرف به خود اختصاص می‌دهد و اگر مشترکان در این بخش فقط 10 درصد کاهش مصرف داشته باشند، بدون هیچ مشکلی از تابستان عبور خواهیم کرد.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد که سهم مشترکان خانگی از مصرف برق در فصول گرم سال 30 هزار مگاوات است. 80 درصد مشترکان این بخش زیر الگوی مصرف دارند، اما پرمصرف‌ها و بدمصرف‌ها میزان بالایی از برق تولیدی کشور را به خود اختصاص می‌دهند. به این ترتیب که از 30 میلیون مشترک خانگی، 25 میلیون مشترک 60 درصد و 5 میلیون مشترک 40 درصد از برق کشور را مصرف می‌کنند. اگر این مشترکان مصرف خود را اصلاح کنند هم از پرداخت تعرفه‌های بازدارنده معاف می‌شوند و هم به عبور بدون خاموشی کشور از تابستان جاری کمک خواهند کرد.
اما راه کاهش مصرف چیست، راهکار ساده‌ای دارد؛ اگر مشترکان در ساعت اوج مصرف استفاده از وسایل برقی را به نیمه شب یا ساعت خنک روز منتقل کنند و دمای کولرهای گازی را روی 25 درجه و کولرهای آبی را روی دور کند قرار دهند، 10 درصد کاهش مصرف، به‌راحتی و بدون آنکه رفاه و آسایش آنها کاهش یابد، قابل دسترسی است. ساعت اوج مصرف روز ساعت 13 تا 17 است و با انتقال مصارف غیرضرور به ساعت خارج از این محدوده و همینطور تنظیم دمای وسایل سرمایشی می‌توان به‌راحتی از خاموشی در کشور جلوگیری کرد. بویژه خاموشی‌ها در استان‌هایی مانند خوزستان که اکنون دمای هوای این استان به بالای 50 درجه رسیده است و اندکی مدیریت مصرف به‌خصوص در استان‌های با دمای هوای پایین‌تر می‌تواند به پایداری جریان برق در تمام استان‌ها کمک کند.

مشکل تأمین حقابه ایران از رود هیرمند، از فروردین‌ماه سال گذشته که سد انحرافی کمال‌خان در ۷۰ کیلومتری مرز جمهوری اسلامی ایران روی بستر اصلی رودخانه هیرمند در ولایت نیمروز به بهره‌برداری رسیده، شدت گرفت. طرف افغان حدود ۹۵۰ میلیون متر مکعب جریان آب رود هیرمند را که در صورت نبودن سد کمال‌خان به صورت طبیعی و تاریخی به سمت هامون و منطقه سیستان جریان می‌یافت و حقابه شرب و کشاورزی منطقه سیستان نیز از آن تأمین می‌شد، به سمت شوره‌زار گودرزه منحرف و آن را به شورابه تبدیل کرده و این موضوع مورد اعتراض ایران است. به طوری که معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا و مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران می‌گوید: «در سال آبی جاری کمتر از ۴ میلیون متر مکعب آب از حقابه ۸۲۰ میلیون متر مکعبی مندرج در معاهده هیرمند وارد ایران شده است. این اقدام طرف افغان باعث محرومیت ایران از دریافت حقابه قانونی خود و همچنین خشک شدن تالاب‌های بین‌المللی هامون و بروز تبعات منفی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی شدید در منطقه شده است.» به گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، «محمد جوانبخت» با اشاره به پیگیری جدی وزارت نیرو برای تحویل حقابه ایران بر اساس معاهده ۱۳۵۱ هیرمند، عنوان می‌کند: «امیدواریم با مذاکرات اخیری که در تهران با نمایندگان دولت افغانستان داشتیم، حاکمان این کشور پایبندی خود را به معاهده ۱۳۵۱ هیرمند، نه در گفتار، بلکه در عمل به اثبات برسانند و حقابه ایران را تأمین کنند.» معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با ابراز امیدواری نسبت به اجرای کامل تعهدات قانونی طرف افغان، اذعان می‌کند: «با توجه به‌ روابط دوستانه دو کشور ایران و افعانستان و حمایت‌ها و کمک‌های همه‌جانبه دولت و ملت ایران از همسایه افغان، انتظار داریم طرف افغان با ابلاغ پیام جلسه به مسئولان بالاتر، اقدام لازم را برای تحویل حقابه قانونی ایران در هیرمند، انجام دهد.»

2 برابر شدن حمل نفت و فرآورده‌های نفتی

مدیرعامل شرکت ملی نفتکش ایران دستاورد دو برابر شدن حمل نفت و فرآورده‌های نفتی طی 7 ماه گذشته را از افتخارات ملی شرکت ملی نفتکش دانست. به گزارش شرکت ملی نفتکش ایران، حسین شیوا، فعالیت و کار دریانوردان شرکت ملی نفتکش را  در این مدت مصداق واقعی جهاد در خط مقدم جبهه جنگ اقتصادی عنوان کرد.

4 درصد رشد تولید فرآورده‌های نفتی

با توجه به مجموعه اقدامات انجام شده در سال گذشته، مجموع تولید فرآورده‌های نفتی اصلی در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال گذشته رشد حدود ۴ درصدی را به ثبت رساند.آمارهای وزارت نفت نشان می‌دهد، متوسط تولید فرآورده‌های اصلی نفتی از ۲۷۰ میلیون لیتر در روز طی سال ۱۳۹۹ به ۲۸۱ میلیون لیتر در روز طی سال ۱۴۰۰ رسیده است.