درجریان معاملات خردادماه، صنعت نیروگاهی بیشترین رشد مثبت و صنعت حفاری بیشترین رشد منفی را در بازار به خود اختصاص دادند

گروه اقتصادی/ در پایان معاملات روز سه‌شنبه، پرونده معاملات بازار در خردادماه نیز بسته شد. نگاهی به آمارهای معاملات و شاخص‌های عملکردی بازار سهام در خردادماه نشان می‌‌دهد که بازار در یک روند نوسانی ملایم درحدود 2.37 درصد از بازدهی خود را نسبت به اردیبهشت‌ماه از دست داده است. در ادامه این گزارش به بررسی وضعیت نماگرهای بازار در خردادماه می‌‌پردازیم.
 نسبت قیمت به درآمد بازار به محدوده عدد 8 بازگشت
نسبت قیمت به درآمد (P/E) که یکی از نماگرهای مهم سنجش ارزندگی در بازار است، نشان می‌‌دهد قیمت سهام نسبت به درآمدهای انتظاری یا EPS بازار درچه وضعیتی قرار دارد. این نسبت که از ماه‌های ابتدایی زمستان 1400 و شروع روند صعودی بازار همواره در حال افزایش بود در اواخر اردیبهشت ماه سال جاری به اوج خود رسید و در محدوده 9 الی 10 واحدی قرار گرفت؛ محدوده‌ای که با توجه به روند 10 ساله نسبت قیمت به درآمد، هرگاه بازار از آن عبور می‌‌کند کارشناسان یک وضعیت حبابی را برای بازار متصور می‌‌شوند.
در خردادماه اما نسبت P/E کل بازار با کاهش روبه‌رو شد و به محدوده عدد 8 بازگشت تا بار دیگر بازار از نظر این نماگر ارزنده شود.
آمارها نشان می‌‌دهد شاخص کل بورس در خردادماه در حدود 2.19 درصد و شاخص فرابورس نیز 3.02 درصد افت کرده و ارزش کل بازار نیز از حدود 7757 هزار میلیارد تومان به 7360 هزار میلیارد تومان رسیده است. همچنین در این بازه با افزایش ارزش ریالی، فروش شرکت‌های بورسی و فرابورسی نیز افزایش داشته است که از این رو پیش‌بینی‌ها برای تحقق سود را در بازار با افزایش قابل توجهی روبه‌رو کرده است. وجود این دو عامل در کنار هم متعاقباً بر نسبت‌های ارزندگی بازار تأثیرگذار بوده و بازار را باردیگر به محدوده ارزندگی بازگردانده است.
ارزش معاملات خرد 25 درصد کاهش یافت
با ورود شاخص‌های بازار به فاز اصلاحی در خردادماه، رفته رفته از تب و تاب معاملات نیز کاسته شد و حجم و ارزش کل معاملات در بازار با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شد. این روند که هرچه به روزهای پایانی خرداد نزدیک‌تر شدیم نمود بیشتری یافت، درنهایت منجر شد که پایین‌ترین رکورد ارزش معاملات خرد از ابتدای سال 18 خردادماه با 3 هزار و 383 میلیارد تومان به ثبت برسد. مقایسه میانگین ارزش معاملات خرد در اردیبهشت و خرداد نشان می‌‌دهد که این عدد با کاهش 25 درصدی، از عدد 6 هزار و 669 میلیارد تومان به 5 هزار میلیارد تومان رسیده است. این روند نشان می‌‌دهد که سهامداران نسبت به رشد یا ریزش بیشتر بازار در روزهای آتی مطمئن نیستند و ترجیح می‌‌دهند در این روزها معاملات کمتری را در بازار انجام دهند.
 8593 میلیارد تومان پول حقیقی از جریان معاملات خرد خارج شدند
خروج پول حقیقی که از زمان «سقوط بزرگ» در مردادماه 1399 شروع شده بود، به جز مقاطعی کوتاه که بازار یک روند صعودی را در پیش گرفت، همواره ادامه داشت. این روند در زمستان 1400 و با ارزندگی بیشتر بازار تا حد زیادی کاهش یافت تاجایی که آمارهای فروردین و اردیبهشت‌ماه سال جاری شاخص خالص خرید حقیقی در بازار مثبت شد. اما این روند در خردادماه ادامه نیافت و با توجه به فعل و انفعالات صورت گرفته در سایر بازارهای مالی و وجود شکاف ارزندگی در حدود 8 هزار و 593 میلیارد پول حقیقی از جریان معاملات خارج شد. هرچند که این روند نشان دهنده خروج پول‌های هیجانی از بازار است اما می‌‌تواند رونق بازار را نیز تا حدودی کاهش دهد.
لازم به ذکر است که در این بازه آمارهای خالص ورود حقیقی به صندوق‌های قابل معامله و رسوب پول‌های حقیقی در حساب کارگزاری‌ها با تغییر مثبتی روبه‌رو نشده است که نشان دهنده خروج پول از بازار است.
 سهام نیروگاهی در صدر بازدهی ماهانه قرار گرفتند
سهام شرکت‌های نیروگاهی در این ماه  با بازدهی حدود 9 درصدی در صدر گروه‌های معاملاتی بازار سهام قرار گرفتند. در این ماه خبرهایی مبنی بر افزایش ظرفیت‌های تولیدی، افزایش سرمایه‌گذاری‌ها و ایجاد زیرساخت‌ها برای فروش برق تولیدی مازاد بر مصرف و همچنین وصول بخش قابل توجه مطالبات صنعت برق و تغییر نرخ خدمات ارائه شده نیروگاه‌ها به شرکت‌های صنعتی بزرگ منجر شد تا سهام این شرکت‌ها با استقبال مناسبی از طرف سهامداران روبه‌رو شود تا این گروه معاملاتی در مجموع درصدر بازدهی ماهانه قرار گیرد.
همچنین گروه‌های معاملاتی سیمان، گچ و آهک با 7.75 درصد و چاپ و نشر با 7.69 درصد در رتبه‌های بعدی گروه‌های معاملاتی از نظر بازدهی قرار گرفتند. تأمین انرژی مورد نیاز برای تولید کارخانه‌های سیمان و افزایش قابل توجه تولید در کنار فروش شرکت‌های سیمانی در بورس کالا بزرگ‌ترین عوامل تأثیرگذار بر سهام این گروه معاملاتی بوده است.
گروه معاملاتی حفاری 26 درصد از ارزش بازاری خود را از دست داد
در آخر جدول بازدهی ماهانه گروه‌های معاملاتی، سه گروه حفاری با 26.23 درصد، تجهیزات مخابراتی با 17.92 درصد و سایر مواد معدنی با 16.18 درصد بیشترین کاهش ارزش بازاری سهام را تجربه کرده‌اند. وجود زیان‌های بالای شرکت‌های حفاری در کنار افزایش هزینه‌های عملیاتی بخصوص در شرکت حفاری شمال که منجر به شمولیت این شرکت ذیل اصل 141 قانون تجارت (قانون ورشکستگی ) شد، از جمله مهمترین عومل تأثیرگذار بر این صنعت در ماه‌های قبل بوده است. لازم به ذکر است که با توجه به اخبار منتشرشده درخصوص اخذ قراردادهای جدید برای حفاری‌های برون مرزی و صادرات خدمات فنی و مهندسی به دیگر کشورها، این صنعت می‌‌تواند در ماه‌های آینده با استقبال سرمایه‌گذاران روبه‌رو شود.
 خودرویی‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در صدر معاملات
آمارهای مربوط به خردادماه نشان می‌‌دهد که دو گروه معاملاتی خودرو و ساخت قطعات و شرکت‌های سرمایه‌گذاری بیشترین حجم معاملات روزانه را به خود اختصاص داده‌اند. این دوگروه که نمادهای پرتراکنشی همچون «خودرو»، «خساپا»، «خگستر» و «شستا» در آنها قرار دارد بیش از 35 درصد حجم معاملات کل بازار را به خود اختصاص می‌‌دهند و از این نظر به عنوان بزرگ‌ترین گروه‌های معاملاتی بازار شناخته می‌‌شوند.

مجید میرزاحیدری
خبرنگار
حرکت رفت و برگشت شاخص کل درمیانه دامنه یک میلیون و 500 تا یک میلیون و 600 هزارواحد، اتفاقی است که دست‌کم در دوماه اخیر تا حدودی مورد توجه بوده وذهن معامله‌گران را بیشتر به خود معطوف ساخته است.
هرچند معامله‌گران بازار سرمایه معتقدند که شاخص کل به تنهایی نمی‌تواند بیانگر وضعیت همه مختصات بازار باشد و این شاخص به هیچ عنوان رکود و رونق بازار سرمایه را به خوبی نشان نمی‌دهد. به‌نظر می‌رسد که بازار در شرایط فعلی بیشتر در حال کف‌سازی بوده که درصورت قطعی بودن این گزاره، احتمال رشد بیشتر شاخص بازارچندان هم دور از انتظار نیست.
شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران دیروز در پایان معاملات با کاهش 7 هزار و 617 واحدی به رقم یک میلیون و 539 هزار و 630 واحد رسید.
شاخص کل با معیار هم‌وزن هم با عقب‌نشینی 3 هزار و 127 واحدی به رقم 423 هزار و 456 واحد رسید.
دیروز همه شاخص‌های بورس قرمز بودند هرچند که میزان کاهش شاخص‌ها زیر یک‌ درصد بود، به گونه‌ای که شاخص کل و شاخص قیمت با معیار وزنی - ارزشی 49صدم درصد کاهش یافتند. ارزش بازار دربورس تهران هم در روز مورد بررسی به بیش از 6 هزار و 99 میلیارد تومان رسید.
ناگفته نماند که این روز‌ها، سبز بودن شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران یا قرمزپوشی سبد سهامداران، یکی از مسائلی است که بر سر زبان معامله‌گران افتاده است. البته، فعالان بازار سرمایه برای انجام سرمایه‌گذاری موفق دراین حوزه، اطلاعات و عوامل متعددی را بررسی می‌کنند.
این اطلاعات شامل حجم و ارزش معاملات، بهای تمام شده، روند قیمت یا بازدهی سهام شرکت‌ها است.
به عبارتی ساده‌تر، شاخص‌های کل و هموزن به عنوان یکی از مهم‌ترین معیارهای این حوزه به شمار می‌‌روند که با تحلیل آنها می‌توان وضعیت عمومی بازار سهام را تا حدودی ارزیابی کرد.
البته که دربرخی مواقع، این شاخص‌ها به‌درستی نماینده کل نمادهای بازار سرمایه نیستند و سبد دارایی سهامداران و شاخص کل بورس در وضعیتی عکس یکدیگر حرکت می‌کنند. همین مسأله سبب شده تا برخی از افراد حاضر در بورس، شاخص کل را معیار مناسبی برای اعلام وضعیت بازار سهام ندانند.
با این توضیحات، پرسش اصلی بسیاری از سهامداران سرمایه این است که آیا بازار سرمایه جذابیت‌های لازم را دارد؟
جواد وکیلی، تحلیلگر بازارهای مالی در گفت‌و‌گوبا «ایران» پیرامون ابهامات این روزهای بازار سرمایه پاسخ داده که با هم مرور می‌کنیم:
باتوجه به p/e حدود 8، بازار سرمایه را درمقایسه با سایر بازارهای موازی تا چه میزان جذاب و دارای بازدهی مناسب می‌دانید؟
مقایسه نسبت قیمت به سود سهام بازار با بازارهای موازی، به عنوان معیاری برای ارزندگی بازارسهام چندان گزینه مناسبی نیست، زیرا در بورس عملاً آینده شرکت‌ها مبنای تصمیم‌گیری معامله گران قرار می‌گیرد و بنا به چشم‌انداز و تحلیل هرسرمایه‌گذار برآورد سودهای آتی بر پایه مفروضات متفاوت می‌تواند قیمت‌های آینده صعودی یا نزولی باشد. به همین جهت در برخی از زمان‌ها، علی‌رغم میانگین نسبت به قیمت به سود پایین، بازار رشد نکرده و بالعکس در بازار فعلی نیز میانگین قیمت به سود سهام با میانگین تاریخی بازار فاصله‌ای ندارد. در واقع، آنچه که بازار را مستعد رشد می‌کند انتظارات تورمی است.
حدود 70 درصد بازار، کامودیتی پایه بوده بنابراین افزایش نرخ تورم در عرصه بین‌الملل تا چه میزان بر این صنایع در بازار داخلی تأثیرگذار است؟
رشد قیمت‌های جهانی به صورت کلی محرک رشد سود سهم و درنتیجه افزایش قیمت سهم خواهد بود ولی شرکت‌های تولیدکننده کالاهای زیربنایی (کامودیتی) داخلی در سال‌جاری با ریسک افزایش بهای تمام شده ناشی از افزایش قیمت انرژی و خوراک مواجه هستند که باید در تحلیل‌ها آنها را مدنظرگرفت.
با توجه به رفت و برگشت شاخص کل در دامنه یک میلیون و 500 هزارتا یک میلیون و 600 هزار واحد، آیا بازار در حال کف‌سازی برای برداشتن یک خیز بلند‌تر است یا احتمال دارد که شاخص دچار افت جدی شود؟
حرکت شاخص به بالاتر از 1,500,000 واحد و تداوم حضور عدد شاخص در این حوالی نشان دهنده تمایل و اعتقاد بازار به رشد بازار است.
با توجه به رشد نقدینگی به نظر می‌رسد در صورت عدم تحمیل ریسک سیستماتیک جدید به بازار، احتمال صعود شاخص بیشتر از ریزش آن باشد.
ذائقه معامله گران حقیقی در بازار فعلی کسب سود کوتاه مدت حتی از بازار‌های موازی است، تا چه میزان این نگاه می‌تواند بر روند بازارسرمایه، آثار مخربی داشته باشد؟
تمایل به کسب سودهای کوتاه‌مدت، بر روند کلی و بلندمدت بازار تأثیر چندانی ندارد، زیرا در بلندمدت سود‌آوری شرکت‌ها است که جهت بازار را تعیین می‌کند اما به هرصورت ناآرامی معاملات و ورود و خروج‌های متوالی نقدینگی سبب می‌شود که سرمایه‌های جدید دچار سردرگمی شوند و از ورود به بورس خودداری کنند.
با توجه به خروج پول هوشمند حقیقی از بازار سرمایه و سرازیر شدن آن به سمت بازارهای موازی، چه زمانی به صورت مجدد به بازار سرمایه برمی گردند؟
تجربه‌های پیشین، نشان داده در زمانی که انتظارات تورمی بالا می‌رود، بازارهای کالایی و سکه و ارز قبل از بورس دچار افزایش قیمت می‌شوند.
سرمایه گذاران نیز به درستی متوجه این روند شده‌اند و با توجه به این نتیجه‌گیری به آن بازار وارد شده‌اند و موقتاً از بورس خارج شده و پس از رشد و شناسایی سود مجدداً به بازار سرمایه بازخواهند گشت.
کدام دسته از صنایع بورسی بر اساس p/e و کدام صنایع بر اساس ارزش بازار در این بازار جذاب ترند؟
بهتراست در ارزیابی صنایع در بازار به جای لحاظ کردن p/e در شرایط تورمی، تغییرات بازار هدف هر شرکت لحاظ شود تا برآوردی از آینده فروش شرکت‌ها به دست آید.
مسلماً هر شرکتی که بتواند تولید و فروش خود را در سطوح بالاتری نگه دارد ارزندگی بیشتری نیز خواهد داشت.
مهم‌ترین اقدام دولت در شرایط فعلی و برای حمایت از بازار سهام چه بوده است؟
مهم‌ترین حمایت دولت از بازار سرمایه را شاید بتوان اصلاح نظام مالیات‌گیری در سایر بازارهای موازی دانست که سبب می‌شود رقابت در بین بازارها عادلانه‌تر شود.
سایه کدام ریسک‌ها بر پیکره بازار سرمایه سنگینی می‌کند؟
مهم‌ترین ریسک‌هایی که بازار را تهدید می‌کند، اول کاهش میزان فروش به سبب تضعیف سمت تقاضا در بازارها و دوم، افزایش بهای تمام شده ناشی از افزایش بهای حامل‌های انرژی برای صنایع بوده که موجب کاهش حاشیه سود خواهد شد. سومین مورد نیز قطعی برق در تابستان بوده که بسیاری از صنایع را با کاهش تولید مواجه می‌سازد.