درحالی که دولت سیزدهم با کوهی از مشکلات اقتصادی کار خود را آغاز کرد و هنوز عمر آن به یک‌سال هم نرسیده است، اما بررسی شاخص‌های کلان اقتصادی حاکی از بهبود شرایط است، شرایطی که چشم‌انداز روشنی از آینده پیش‌رویمان قرار می‌دهد.
باوجود تنگناهای اقتصادی مردم، شاخص‌های کلان از بهبود وضعیت و حرکت روی ریل صحیح برای حل مشکلات اساسی کشور حکایت دارد.
برپایه گزارشی که اخیراً ازسوی سازمان برنامه‌ و بودجه منتشر شده است، اقتصاد کشور دارای بیماری‌های مزمن و ناشی از بی‌عملی در سال‌های گذشته است که برخی رویه‌های ناصواب هم این مشکلات را تشدید کرده است؛ اینکه مردم تحت‌فشار عواملی مانند تورم بالا هستند بر کسی پوشیده نیست؛ اما بررسی و نقد صحیح و علمی عملکرد دولت باید مبتنی بر متغیرها و شاخص‌های کلان اقتصادی باشد.
رشد 102 درصدی درآمد دولت در نیمه دوم 1400
براساس این گزارش، مهم‌ترین معضلی که دولت در ابتدای آغاز به کار خود با آن مواجه بود، خزانه با موجودی منفی بود که حتی پرداخت حقوق را با اما و اگر مواجه کرده بود. در برابر مشکلات برای تأمین هزینه‌های جاری، اغلب طرح‌های عمرانی خوابیده بود.
در مجموع بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان تخصیص بدون منابع در خزانه باقی مانده بود و دولت برای اداره کشور باید علاوه بر صرفه‌جویی به فکر افزایش درآمد هم می‌بود.
در این میان انتشار سنگین اوراق مالی در دولت قبل عملاً موجب تعهد بازپرداخت بین ۱۰ تا ۱۲ هزار میلیارد تومان در ماه شده بود و دولت سیزدهم باید ۵۳۵ هزار میلیارد تومان اوراق قبلی را باز پرداخت کند.
با اقدامات جهادی و برنامه‌ریزی‌های کارشناسی دولت سیزدهم، در شش ماه دوم سال ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال قبل میزان منابع درآمدی دولت ۱۰۲ درصد افزایش یافت و با تمرکز بر احیای فروش نفت، میزان درآمدهای نفت و فرآورده‌های نفتی در این مدت یک هزار و ۴۴۳ درصد رشد کرد.
رکورد تاریخی بودجه عمرانی و اشتغال
طبق اعلام سازمان برنامه و بودجه، دولت برای کمک به شرایط بازار سرمایه کمتر به سراغ فروش اوراق مالی رفت و درآمدها از این محل ۵ درصد کاهش پیدا کرد؛ به عبارت دیگر دولت نگاه درآمدی و تأمین هزینه‌های جاری خود از محل بورس را نداشت.
اعتبارات عمرانی و اشتغال در پایان سال ۱۴۰۰ رکورد تاریخی زد و به بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان رسید، تنها در شش ماه دوم اعتبار تملک دارایی‌های سرمایه‌ای ۶۳ درصد افزایش یافت.
حتی یک ریال استقراض نشد
مهمترین ریشه تورم، رشد نقدینگی در اثر استقراض از بانک مرکزی بود؛ دولت سیزدهم زمانی روی کارآمد که در پنج ماه اول سال ۵۴ هزار میلیارد تومان تنخواه بانک مرکزی توسط دولت قبل هزینه شده بود؛ این تنخواه البته در پایان سال ۱۴۰۰ توسط دولت سیزدهم تسویه شد. دولت قبل در فروردین ۱۴۰۰ بیش از ۲۳ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی استقراض کرد که در اردیبهشت ۱۴۰۰ این رقم به ۳۹ هزار میلیارد تومان رسید. این درحالی است که در دو ماه ابتدای سال ۱۴۰۱ دولت سیزدهم برای تأمین هزینه‌های خود حتی یک ریال از منابع بانک مرکزی استفاده نکرده است.
از سوی دیگر همزمان با بازپرداخت اصل و سود اوراق منتشرشده دولت قبل، میزان فروش و واگذاری اوراق مالی اسلامی در سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۲ درصد کاهش پیدا کرد که بیانگر افزایش سهم درآمدهای پایدار در تأمین هزینه‌های دولت است.
به غیر از بهبود شاخص‌های کلان بودجه یعنی کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی؛ کاهش انتشار اوراق؛ رکورد تاریخی تخصیص بودجه عمرانی و عدم استقراض از بانک مرکزی، وضعیت شاخص‌های کلان اقتصادی هم وضعیت مناسب‌تری دارند.
افزایش 36 درصدی تجارت خارجی
حجم تجارت خارجی از شهریور ۱۴۰۰ تا اردیبهشت ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۳۶ درصد افزایش پیدا کرده و میزان صادرات با رشد ۳۱ درصدی در این مدت به ۳۹ میلیارد ۴۷۴ میلیون دلار رسیده است.
میانگین رشد اقتصادی در دو دولت گذشته ۰,۴ درصد یعنی در حدود صفر بوده و این رقم در دولت سیزدهم به مرز ۴ درصد رسیده است؛ در ۴ سال دولت قبل متوسط رشد تشکیل سرمایه منفی بوده یعنی تشکیل سرمایه حتی نتوانسته جبران کننده استهلاک سرمایه باشد.
ایجاد 178 هزار شغل جدید
در پایان دولت قبل، مرگ روزانه ۷۰۰ نفر بر اثر کرونا موجب تعطیلی بسیاری از مشاغل شده بود به‌طوری که در سال ۱۳۹۹ نه تنها شغل جدیدی ایجاد نشد بلکه بیش از یک میلیون و ۲۱ هزار شغل هم از دست رفت. اما با تمرکز دولت سیزدهم بر ایجاد اشتغال از یک‌سو و کنترل کرونا با اجرای واکسیناسیون از سوی دیگر در سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۷۸ هزار شغل ایجاد شد که در اثر آن نرخ بیکاری از ۹,۶ درصد در سال ۱۳۹۹ به ۹.۲ درصد در سال ۱۴۰۰ کاهش پیدا کرد.
کاهش 7.6 درصدی سطح عمومی قیمت‌ها
علاوه بر تسویه تنخواه بانک مرکزی در سال گذشته، خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی هم ۸۰۰ هزار میلیارد ریال کاهش پیدا کرد. در اثر انضباط بودجه‌ای و عدم استفاده از منابع بانک مرکزی، پایه پولی در شش ماهه دوم سال ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳,۹ درصد کاهش پیدا کرد و نقدینگی هم در این مدت ۲ درصد کمتر شد تا در مجموع سطح عمومی قیمت‌ها ۷.۶ درصد کمتر شود.
این در حالی است که میزان نقدینگی در دوره هشت ساله قبل بیش از هشت برابر و تورم حدود ۵۰ درصدی به مردم تحمیل شده بود؛ البته همچنان سهم بی‌نظمی بانک‌ها از رشد نقدینگی بالا است که دولت و بانک مرکزی برای کاهش اضافه برداشت بانک‌ها هم در سال‌جاری برنامه مدونی دارند به طوری که اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی در دو ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل تقریباً نصف شده است.
اگرچه اقدامات اساسی دولت در زمینه اصلاح روند تخصیص یارانه کالاهای اساسی از یک سو و افزایش شدید قیمت کالاهای اساسی و نهاده‌های وارداتی در سطح جهان در ابتدای سال ۱۴۰۱ موجب رشد قیمت‌ها شده اما با انضباط دقیق بودجه‌ای و نظارت بهتر بر رفتار بانک‌ها ریشه‌های اصلی ایجاد تورم کنترل خواهد شد.
اقدامات اساسی برای حل مشکلات
فشار ناشی از یک دوره رکود طولانی و رشد اقتصادی نزدیک به صفر و تورم ۵۰ درصدی، کاهش سرمایه گذاری، تأمین هزینه‌های جاری از طریق منابع بانک مرکزی و چاپ پول؛ کاهش اشتغال و متغیرهای دیگر قطعاً زندگی مردم را تحت تأثیر منفی قرار داده اما روند شاخص‌های کلان اقتصادی و شاخص‌های بودجه نشان می‌دهد دولت در مسیر حل این مشکلات حرکت می‌کند. اگرچه هیچ اقتصاددان و یا کارشناسی انتظار حل معضلات تلنبارشده هشت ساله را در کمتر از یک‌سال ندارد اما دولت در همین مدت اقدامات اساسی برای حل ریشه‌ای مشکلات اقتصادی انجام داده است.

دلار به کانال 30 هزار تومان بازگشت
رئیس کانون صرافان گفت: صرافی‌های عضو بازار متشکل ارزی، ارز صادرکنندگان را به نرخ توافقی خریداری کرده و آن را به نرخ توافقی دراختیار مشتریان قرار می‌دهند.
به گزارش فارس، کامران سلطانی‌زاده افزود: با خرید و فروش به نرخ توافقی، نرخ هر دلار در بازار متشکل ارزی به کانال 30هزار وارد شده و هر دلار 30هزار تا 30هزار و 300تومان درحال معامله است. سلطانی‌زاده با اشاره به اینکه بازار متشکل ارزی در روز تعطیل جمعه هم فعال بودند، ادامه داد: ارز مسافرتی هم در بازار متشکل به نرخ 27هزار تا 27هزار و 400تومان به هموطنان ارائه می‌شود.
 
صرافی‌ها مجاز به خرید ارز اشخاص حقیقی و حقوقی
با صدور بخشنامه جدید بانک مرکزی، صرافی‌ها مجاز به خرید ارز همه اشخاص حقیقی و حقوقی با نرخ توافقی شدند. به گزارش ایسنا، بانک مرکزی در بخشنامه جدید به صرافی‌ها اجازه داد علاوه‌ بر صادرکنندگان، نسبت به خرید ارز از همه اشخاص حقیقی و حقوقی با نرخ توافقی به منظور فروش به متقاضیان اقدام کنند. در این بخشنامه آمده است: به منظور تسهیل ورود اسکناس به کشور، همه صرافی‌های مجاز معتبر می‌توانند نسبت به خرید ارز از تمام اشخاص حقیقی و حقوقی با دریافت اصل اظهارنامه گمرک معتبر مبنی بر ورود اسکناس با نرخ توافقی اقدام کنند. در این بخشنامه عنوان شده خرید اسکناس خرد از اشخاص با رعایت مقررات ارزی و مبارزه با پولشویی امکان‌پذیر است. بخشنامه جدید بانک مرکزی، شرکت‌های صرافی را مکلف کرده عملیات خرید و فروش فوق را برحسب مقررات ابلاغی در سامانه نظارت ارز (سنا) همزمان با انجام معامله ثبت کنند.
​​​​​​​
تحقق صرفه‌جویی ۷۰ درصدی مصرف برق ادارات 
روز ۲۵ خردادماه میزان مصرف برق در کشور به رقم کم سابقه ۶۲ هزارمگاوات در فصل بهار رسید. وزیر نیرو این رقم را هزار و 500 مگاوات بالاتر از مدت مشابه سال قبل دانست و با تشریح برنامه‌های مدیریت مصرف برای ادارات از جمله تغییر ساعات کاری، از تحقق ۷۰ درصدی هدفگذاری انجام شده در صرفه‌جویی مصرف برق خبر داد. به گزارش وزارت نیرو، علی‌اکبر محرابیان با حضور در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به اعمال برنامه مدیریت مصرف و تغییر ساعات کاری ادارات دولتی، افزود: هدفگذاری شده تا در طرح تغییر ساعات اداری، هزار تا هزار و 200 مگاوات شاهد کاهش مصرف برق در کل کشور باشیم که این میزان صرفه‌جویی به بخش خانگی اختصاص می‌یابد و تاکنون بیش از ۷۰۰ مگاوات صرفه‌جویی در مصرف را داشته‌ایم و حدود ۷۰ درصد هدف در طرح تغییر ساعات اداری محقق شده است. وزیر نیرو با بیان اینکه دستگاه‌هایی که از این طرح تخطی می‌کنند شناسایی و برق آنها قطع می‌شود، یادآور شد: از سه‌شنبه نام این دستگاه‌ها اعلام عمومی خواهد شد.
 
رکورد تولید نیروگاه‌های حرارتی شکست
در همین حال، مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران گفت: امسال برای نخستین بار رکورد تولید برق در نیروگاه‌های حرارتی شکست. مصطفی رجبی مشهدی  در گفت‌وگو با ایرنا افزود: میزان تولید برق در نیروگاه‌های حرارتی به رقم کم سابقه بیش از ۵۱ هزار و ۸۰۰ مگاوات رسیده است. وی ادامه داد: میزان تولید نیروگاه‌های آبی هم متناسب با وضعیت آنها و نیاز شبکه در جریان است. سخنگوی صنعت برق گفت: تاکنون هیچ خاموشی ناشی از کمبود تولید در بخش خانگی کشور رخ نداده است.