سرپرست مؤسسه مطالعات بینالمللی انرژی در گفتوگو با «ایران» مهمترین عامل سفر رئیسجمهور ونزوئلا به ایران را بررسی میکند
ائتلاف نفتی علیه تحریم امریکا
ونزوئلا میداند که تسهیل تحریمهای امریکا علیه صنعت نفت این کشور مقطعی و متناسب با نیاز امریکاست، از اینرو به دنبال تعامل 20 ساله با کشور ایران است
گروه اقتصادی/ امریکا با افزایش قیمت نفت در ماههای اخیر برخی تحریمها علیه صنعت نفت ونزوئلا را تسهیل کرده است. برای مثال، به دو شرکت نفتی انی ایتالیا و رپسول اسپانیا برای صادرات نفت ونزوئلا به اروپا مجوزهایی اعطا کرده است. پس از دو سال اعمال تحریمهای سفت و سخت نفتی علیه ونزوئلا، حتی برخی شرکتهای امریکایی از جمله شورون هم مجاز به همکاری با صنعت نفت ونزوئلا شدهاند. عدهای این موضوع را چراغ سبز واشنگتن به دولت نیکلاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا قلمداد میکنند و مدعی هستند که سفر اخیر مادورو به تهران برای باجگیری از دولت بایدن انجام شده است.
درخصوص اینکه این موضوع صحت دارد یا خیر؟ محمدصادق جوکار، سرپرست مؤسسه مطالعات بینالمللی انرژی در گفتوگو با «ایران» بیان میکند: «ونزوئلا میداند که دولت جو بایدن با این اقدام به دنبال کاهش وابستگی اروپا به نفت روسیه و همینطور کاهش قیمت نفت خام است و چشمانداز آتی را به ضرر خود میداند. بر همین اساس همچنان سیاستهای ائتلافی را دنبال میکند.» او در این گفتوگو از یک اتحاد نانوشته نفتی نیز پرده برمیدارد.
به نظر شما چرا امریکا تحریمهای ونزوئلا را کاهش داده است و سفر مادورو به ایران در این شرایط چه پیامی دارد؟
درخصوص سفر مادورو به ایران به چند نکته از منظر انرژی باید توجه کرد. الان فضای بینالمللی به گونهای در حال ترسیم است که به نظر میرسد یک اتحاد نانوشتهای -و اگر هم نوشته، بیان نشده است - میان روسیه و عربستان شکل گرفته است. این دو کشور با استفاده از ابزار بالا بودن قیمت نفت، اثرگذاری بر انتخابات داخلی امریکا را دنبال میکنند؛ که در گام اول تیم دموکراتها شکست بخورند و در گام بعدی دوره آقای بایدن نیز مانند دوره آقای ترامپ یک دورهای شود و با آمدن جمهوری خواهان فضای فشاری که دموکراتها علیه عربستان و روسیه اعمال کردهاند، تغییر کند.
به نوعی این دو کشور فضای بینالمللی انرژی را دارند به شکلی هدایت میکنند که قیمتها کاهش نیابد. در ماه گذشته اجلاس اوپک پلاس زمان پایان تعهدات خودشان را یک ماه عقب بردند و تعدیل 430 هزار بشکهای توافق کاهش تولید را در ماههای پیش رو تقسیم کردند، عملاً وضعیت بازار را به گونهای ترتیب دادند که قیمتها بالا بماند و تا الان عربستان در برابر فشارهای بایدن مقاومت کرده است.
اما این مسأله چه ارتباطی به موضوع تحریمهای نفتی ونزوئلا دارد؟
بهخاطر همین موضوع است که بایدن برای ونزوئلا یک کاهش تحریم را لحاظ میکند. چون نیازمند پایین آوردن قیمت انرژی به خاطر انتخابات میان دورهای است. اکنون شاهد هستیم که انی ایتالیا هم مجوزهایی دریافت کرده است تا نفت ونزوئلا را بخرد. این فضا برای کاهش فشارهای ناشی از تحریم نفت روسیه در اتحادیه اروپا ترسیم میشود.
حالا سفر رئیس جمهور ونزوئلا به ایران در یک برهه زمانی اتفاق میافتد که شاهد کاهش فشار بر این کشور و در عین حال تقویت فشار بر دیگر کشورها هستیم؛ نمونه آن هم چشمانداز توافق ایران و غرب در موضوع هستهای است که با قطعنامه شورای حکام آژانس مبهمتر شد.
ونزوئلا یکی از گزینههایی است که امریکا در کنار سیاستهای داخلی از جمله ارتقای کارایی و بهرهوری و استفاده از ذخایر استراتژیک، به عنوان یک عرضه کننده جدید در نظر میگیرند تا بتوانند قیمتها را کنترل کنند.
در چنین شرایطی، حضور مادورو در ایران آیا برای باجگیری از امریکا بوده است؟
ونزوئلا میداند که نگاه جریان غربی با رهبری امریکا -چه در دوره ترامپ که علنی بود و چه در دوره بایدن- نسبت به سیستم سیاسی آن چگونه است. این نگاه تهاجمی و با هدف تغییر رژیم است. از هیچ گونه فشاری هم ابا نکردهاند و جایگزین این رژیم را هم فردی به نام گوایدو میدانند.
دولت مادورو میداند که این کاهش موقتی است. ونزوئلا در سالهای گذشته ایدههایی را مطرح میکرد که تحریمشدگان باید یک ائتلافی با هم داشته باشند و اکنون نیز به نظر میرسد که همچنان همان باور را دنبال میکند. به عبارتی، چون موضوع کاهش تحریمهای امریکا را موقتی و ناشی از نیاز آنها در دوره انتخابات میداند، سعی میکند که این ایده را حفظ کند.
البته دو دلیل برای این سفر مادورو به تهران عنوان میشود؛ یکی آنکه کاهش را موقتی میداند و اطمینان راهبردی را از تغییر نگاه امریکا احساس نمیکند و دوم آنکه ممکن است بخواهد نرخ را در روابط با امریکا بالا ببرد و روند کاهش فشارها علیه خودش را تسریع ببخشد و نشان دهد که همچنان بر آن سیاق ائتلاف تحریم شدگان هستم.
اما به نظر میرسد که ونزوئلا از نظر راهبردی به مرحله اطمینان نرسیده و بیش از آنکه به دنبال بالابردن نرخ باشد، این است که کاراکاس نمیداند کاهش فشارهای غربی چقدر استمرار دارد و چقدر ساختاری است. از اینرو، در حال اجرای سیاست قدیمی خود یعنی شکل دهی به ائتلاف کشورهای منتقد نظم کنونی بینالمللی انرژی است. این نظم بخشهای مختلفی داشت. ایده ونزوئلا در این خصوص پیشرو بود و مواردی مانند ایجاد سیستم تراکنشهای غیر دلاری را هم در برداشت. حتی به دنبال استفاده از ارزهای مجازی برای تراکنشهای نفتی بود. همچنین مواردی از این دست که راهبرد ائتلاف تحریم شدگان را به صورت ساختاری شکل دهد.
یعنی سند همکاریهای ۲۰ساله امضا شده میان دو کشور به نوعی آغاز شکلگیری این ائتلاف است؟
اینکه ونزوئلا یک توافق 20 سالهای را دنبال میکند، نشاندهنده تمایل این کشور به ایجاد این ائتلاف است. فارغ از نگاه بدبینانهای که مدعی است ونزوئلا از این تعامل به دنبال چانه زنی و بالابردن نرخ در ارتباط با طرف امریکایی است، به نظر میرسد که همچنان تعامل آن در راستای ائتلاف تحریم شدگان است و راهبرد اصلی کشور خود را در این مسیر میبیند. چراکه هنوز به مرحله اطمینان راهبردی از تغییر سیاستهای غرب نسبت به کشور خود پی نبرده و نامطمئن است.
در روابط بینالملل کشورها معمولاً تا زمانی که ابهام رفتاری نسبت به ذهنیت و رفتار دیگران داشته باشند، بهراحتی تغییر رویکرد نمیدهند. تعامل آن با ایران بخصوص در چند ماه اخیر و در دولت سیزدهم تعاملات خوبی بوده و الان هم به دنبال آن است که آنها را در توافقی 20 ساله به صورت ساختاری، نظام مند، ادامه دار و کاملاً غیراثرپذیر از تحولات نوسانی ژئوپلیتیک بینالمللی پیش ببرد. در این راستا، باید اقداماتی را که ما در بخش پالایشگاهی آنها و مواردی از این دست دنبال کردیم، پی بگیرد.
با تمام این تسهیلات تحریمی، سیستم حاکمه ونزوئلا به دنبال ائتلاف تحریم شدگان است. برای اینکه چشمانداز آتی را با همین روند به ضرر خود میدانند و میدانند که باید به این سمت بروند.
به عنوان سؤال آخر! چین و روسیه نیز آیا در این معادلات ائتلاف تحریمی جایی دارند؟
بخش دیگری از این ائتلاف هم همکاری و تعامل با شرکتهای چینی و روسی و حتی شرکتهای هندی است. ونزوئلا میداند که از این طریق میتواند الگوهای سرمایهگذاری در بخش انرژی را نسبت به نوسانات رفتاری دولت امریکا ایمن کند. به بیانی دیگر، کاراکاس با این ائتلاف میتواند از این تحولات که کاملاً مشخص است در مقابل ونزوئلا مقطعی و متناسب زمان است، ایمن شود. رفتار غرب با این کشور به صورت ابزاری و کارت بازی است.
آغاز راهبری واحد مخازن مشترک نفت و گاز کشور
ایران با در اختیار داشتن حداقل ۲۸ میدان مشترک نفت و گاز با کشورهای همسایه از جمله ۱۸ میدان نفتی، چهار میدان گازی و ۶ میدان نفت و گاز، یکی از معدود کشورهای جهان با این تعداد ساختار مشترک است. از این ۲۸ میدان، ایران با عراق ۱۲ حوزه مشترک، با امارات هفت مخزن مشترک، با قطر و عمان هرکدام دو مخزن مشترک و با عربستان، کویت و ترکمنستان هرکدام یک مخزن مشترک دارد و به عبارتی حدود ۵۰ درصد ذخایر گاز طبیعی ایران در مخازن مشترک است. از اینرو مطالعه و شناخت تمامی ابعاد سیاسی، فنی، اقتصادی و حقوقی توسعه مخازن مشترک هیدروکربوری با تأکید بر مدیریت صیانتی مخزن، از اهمیت و ضرورت برخوردار است و دولت سیزدهم با توجه به حیاتی بودن این مسأله برای منافع کشور، آن را در صدر اولویتهای خود قرار داده است. بر این اساس، کارگروه راهبری مخازن مشترک نفت و گاز با ابلاغ مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران تشکیل شده است.
به گزارش وزارت نفت، در ابلاغیه مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران خطاب به مدیران عامل شرکتهای تابع و مدیران و رؤسای واحدهای ستادی این شرکت آمده است: «با استناد به اسناد بالادستی، قوانین برنامههای پنجساله توسعه کشور، بویژه سیاستهای کلی نظام ابلاغی رهبر معظم انقلاب در زمینه صیانت از منافع ملی در مخازن مشترک نفت و گاز، همسو با برداشت حداکثری از میدانهای مشترک نفت و گاز و اولویتدهی به برنامهها و اقدامهای اکتشافی، توسعهای و تولیدی در شرکت ملی نفت ایران و بهمنظور استفاده حداکثری از ظرفیتهای ستادی و عملیاتی و همکاری تمامی کارشناسان، نخبگان و صنعتگران، کارگروه راهبری مخازن مشترک نفت و گاز تشکیل میشود.»
محدوده فعالیت کمیته شامل تمامی فعالیتهای مرتبط با مخازن مشترک تولیدی و میدانهای مشترک در حال توسعه و توسعهنیافته نفت و گاز و ظرفیتهای اکتشافی هیدروکربنی مرزی خواهد بود.
تلاش برای حرکت روی ریل حکمرانی مؤثر آب
وزیر نیرو ضمن اشاره به اقدامهای انجام شده در بخش آب، بر تلاش وزارت نیرو برای حرکت روی ریل حکمرانی مؤثر آب تأکید کرد. به گزارش وزارت نیرو، «علیاکبر محرابیان» در سی و یکمین جلسه شورای آب متشکل از مدیران شرکت مدیریت منابع آب ایران، شرکت توسعه منابع آب و نیرو، شرکت آب و فاضلاب و مدیران حوضههای آبریز، پس از توجه به گزارشهای ارائه شده، نکات خود پیرامون حرکت وزارت نیرو در مسیر سیاستگذاری و حکمرانی مؤثر آب را تبیین کرد.
قطع برق ۱۵ اداره و ۳ وزارتخانه پرمصرف تهران
در راستای برخورد با ادارات پرمصرف شهر تهران، در یک روز، برق ۱۵ اداره پرمصرف پایتخت شامل سه وزارتخانه و چندین سازمان ملی و استانی قطع شد. به گزارش تسنیم، بهدنبال هشدارهای دادهشده مبنی بر لزوم خاموش کردن سامانههای سرمایشی ادارات از ساعت 13 که پیش از این اطلاعرسانی شد، با گذشت 24 ساعت از اعلام موضوع، روز یکشنبه برق 15 دستگاه اجرایی که توجهی به هشدارهای ارائهشده نکرده بودند، قطع شد.