سعید زاهدیان/ یادم نیست دقیق چه سالی بود؛ تقریباً حدود 12-10 سال قبل، مصاحبه‌ یکی از مقامات ارشد پلیس را خواندم با موضوع نقش ورزش بر جرایم و آسیب‌های اجتماعی. جانمایه آن مصاحبه چنین بود که براساس تحقیق پلیس، رابطه مستقیمی میان ورزش و کاهش جرم و بزهکاری در جامعه وجود دارد. آن مقام مسئول در پلیس که به‌نظرم فرمانده پلیس در مبارزه با مواد مخدر بود، پیرامون تحقیق و پژوهش مجموعه‌اش گفته بود: «در روز برد و پیروزی‌های بزرگ ملی، میزان بزهکاری و جرم در جامعه کاهش پیدا می‌کند و مراجعه مردم به پلیس درخصوص دزدی، دعوا و مشاجره کاهش می‌یابد؛ همچنین بازداشت توسط پلیس به‌دلیل مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر در روز بردهای بزرگ ملی بشدت در جامعه کاهش دارد. در نقطه مقابل، در روز شکست‌های ملی، آمار برعکس می‌شود و بزهکاری در جامعه افزایش پیدا می‌کند.»
تأکید پلیس بر رابطه مستقیم ورزش، جرم و سلامت روحی و روانی جامعه بود؛ بدون هیچ پژوهشی، می‌توان این موضوع را به حوزه بهداشت و درمان هم تعمیم داد. بی‌شک هرچه میزان فعالیت و تحرک نزد مردم جامعه‌ای بیشتر باشد، بیماری‌هایی نظیر چاقی، دیابت و... کاهش پیدا می‌کند و مردم مراجعه کمتری به بیمارستان و مجموعه‌های پزشکی ‌دارند. گرچه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای میزان آسیب‌ها را نزد ورزشکاران افزایش می‌دهد اما ورزش عمومی و همگانی بدون شک تأثیر مثبتی بر جامعه خواهد داشت.
شاید اگر بخشی از بودجه‌‌ای که در اختیار پلیس یا وزارت بهداشت و درمان گذاشته می‌شود یا درصدی از مالیات سیگار به حوزه ورزش اختصاص یابد، پروژه‌های بزرگی برای ورزش کشور قابل تعریف است و در بلندمدت، آثار این تصمیمات را مشاهده می‌کنیم. البته این موضوع نیازمند پژوهش و تحقیق بیشتری است اما تردیدی وجود ندارد که هرچه بودجه ورزش افزایش پیدا کند، با معضلات کمتری در جامعه مواجه هستیم. این روزها بحث بودجه کشور در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی و تصویب است و آنچه از بودجه 1401 به بیرون درز کرده، آنچنان انتظار ورزشی‌ها را برآورده نمی‌کند و به‌نظر می‌رسد بودجه مناسبی برای ورزش در نظر گرفته نشده؛ در حالی که شاید مسئولان از افزایش دو برابری بودجه ورزش نسبت به سال قبل صحبت به میان می‌آورند اما پرسش اینجاست که با این اعداد و ارقام چه کارهایی می‌توان انجام داد؟ تورم و نیاز ورزش کشور در سال جدید، رویدادهای بین‌المللی به ما می‌گوید که این بودجه کفاف کارهای بزرگ و ویژه را نمی‌دهد. به همین دلیل در این صفحه قصد داریم بحث بودجه ورزش کشور را از زوایای مختلف در گفت‌وگو با کارشناسان و صاحبنظران حوزه ورزش و درمان به نقد و کارشناسی بگذاریم و مقایسه‌ای میان بودجه ورزش کشورمان با سایر کشورها داشته باشیم. برآیند این صفحه به ما می‌گوید که آیا بودجه ورزش متناسب با نیازها و کارکرد ورزش تعیین شده یانه؟!

بــــرش

طبق لایحه بودجه سال آینده مجموع بودجه وزارت ورزش و جوانان در بخش جاری و عمرانی معادل ۳ هزار و ۱۲۴ میلیارد و ۱۲۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برآورد شد. بر اساس این لایحه، بودجه جاری وزارت ورزش و جوانان در بخش مصارف عمومی در سال ۱۴۰۱ یک هزار و ۵۲۶ میلیارد و ۳۳۶ میلیون تومان و بودجه عمرانی این وزارتخانه در بخش مصارف عمومی در سال آینده معادل یک هزار و ۵۱۷ میلیارد و ۷۹۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برآورد شده است. همچنین بودجه جاری این وزارتخانه در بخش مصارف اختصاصی در سال آینده معادل ۸۰ میلیارد تومان برآورد شده است.
برآورد صورت گرفته دولت جمعاً حاکی از بودجه ۳ هزار و ۱۲۴ میلیارد و ۱۲۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی در بخش جاری و عمرانی است که البته نیازمند تصویب در مجلس شورای اسلامی است.

آرمن ساروخانیان/ یکی از انتقادات رایج به ورزش ایران کمبود زیرساخت‌ها است. بیشتر ورزشگاه‌هایی که میزبان مسابقات لیگ برتر فوتبال هستند مستهلک شده و هواداران آرزو دارند که برای تماشای بازی‌ها به ورزشگاه‌های تازه‌ساز بروند. ولی سؤال این است که ساخت ورزشگاه جدید چقدر هزینه دارد و با توجه به بودجه مصوب ورزش چقدر میسر است؟ بررسی هزینه ساخت ورزشگاه‌هایی که قطر برای میزبانی جام جهانی ساخته، می‌تواند در این باره تا حدودی روشنگری کند.
یکی از این ورزشگاه‌ها «جنوب» نام دارد که در منطقه الوکره، در فاصله 14 کیلومتری دوحه ساخته شده و میزبان هفت بازی جام جهانی خواهد بود. هزینه ساخت این ورزشگاه 40 هزار نفری 587 میلیون یورو بوده که معادل 17 هزار میلیارد تومان است.
در میان هشت ورزشگاهی که برای میزبانی جام جهانی ساخته یا بازسازی شده‌اند، ورزشگاه «الثمامه» در دوحه یکی از ارزان‌ترین‌ها است که هزینه ساخت آن 342.5 میلیون دلار (9 هزار میلیارد تومان) بوده است. ظرفیت این ورزشگاه هم 40 هزار نفر است و میزبان هفت بازی از جمله یکی از بازی‌های مرحله یک چهارم نهایی خواهد بود.
ورزشگاه 60 هزار نفری «البیت» یکی از گران‌ترین ورزشگاه‌های این مجموعه است که با هزینه 847 میلیون دلار (22 هزار میلیارد تومان) ساخته شده است.
ورزشگاه 80 هزار نفری «لوسیل» با هزینه 767 میلیون دلاری ساخته شده (20 هزار میلیارد تومان)؛ مجموعه‌ای که قرار است میزبان بازی فینال هم باشد.
این درحالی است که مبلغ 3هزار و 124 میلیارد بودجه کل ورزش ایران برای سال 1401 در نظر گرفته شده است.

 اینکه بودجه سر زمان می‌رسد  یا نه، بسیار مهم است. در تمام ادوار گذشته معمولاً بودجه سر موعد نمی‌رسید.
 در سال آینده، بازی‌های کشورهای اسلامی، بازی‌های آسیایی، پاراآسیایی و جام جهانی پیش روی ورزش ایران قرار دارد.
 البته بجز  رویدادهای مهم، هر رشته باید در مسابقات قهرمانی جهان و آسیا نیز شرکت کند.
 نحوه تقسیم بودجه بسیار مهم است و همواره مورد اختلاف فدراسیون‌ها است.
 درآمدهای وزارتخانه از اماکن ورزشی؛ مثلاً تمام ورزشگاه‌ها اجاره داده می‌شوند. بجز بودجه‌ای که مجلس تصویب می‌کند، وزارت ورزش از اماکن ورزشی خود درآمد چشمگیری دارد که شفاف نیست و باید دید در چه جایی هزینه می‌شود.
 ترکیه سال‌ها قبل به باشگاه‌های فوتبالش وام ۲۵ ساله برای ساخت استادیوم و ورزشگاه داد که به موفقیت تیم‌های این کشور کمک بزرگی کرد.
 نگهداری ورزشگاه‌ها نیز هزینه‌هایی دارد و اگر به آنها نرسیم، فرسوده می‌شوند. اینکار نیاز به بودجه جداگانه دارد.
 در دنیا رسم است که شرکت‌های هواپیمایی و شرکت‌های بزرگ، ورزشگاه می‌سازند و تا ١٠سال اسم ورزشگاه و بخشی از درآمد به آن شرکت می‌رسد.

گروه ورزشی/ بودجه مشکل همیشگی ورزش ایران بوده و تنها مختص یک فدراسیون نیست. شاید حالا خیلی از فدراسیون‌ها با بودجه‌ای که قبلاً در برنامه‌شان بوده اداره می‌‌شوند، نمونه‌اش فدراسیون دوومیدانی است که سید مصطفی کریمی رئیس اسبق دوومیدانی بعد از درخشش ملی‌پوشانش با 5 مدال در بازی‌های آسیایی 2010 گوانگژو، قول بودجه 10 میلیاردی را برای 89 گرفت. بودجه‌ای که آن موقع کریمی معتقد بود با آن می‌‌تواند دوومیدانی کاران را ساپورت کرده و برای بازی‌های آسیایی 2014 مدال‌های بیشتری بگیرد. به گفته او بودجه فدراسیون دوومیدانی در سال ۸۹ پنج برابر شده و ۱۰ میلیارد تومان می‌‌شود. قرار بود از این ۱۰ میلیارد تومان، ۷ میلیارد تومان را سازمان وقت تربیت بدنی و ۳ میلیارد تومان را هم کمیته ملی المپیک به فدراسیون بدهد تا دوومیدانی کاران با تمرین در اردوهای اروپایی آماده شوند. کریمی هم برنامه‌های فدراسیونش را تا بازی‌های المپیک 2012 روی بودجه 10 میلیاردی چید و امیدوار بود روی دیگری از دوومیدانی را در المپیک لندن و بازی‌های آسیایی با مدال‌های خوشرنگ نشان دهد. اما این رویه درحد قول ماند. چرا که چنین بودجه‌ای به فدراسیون داده نشد و برنامه‌ها استارت نخورده ماند و بعد هم مصطفی کریمی با اجرای قانون ممنوع‌الکاری مدیران بازنشسته رفت. اما نکته جالب اینکه بعداز 10 سال حالا سهم فدراسیون دوومیدانی از بودجه ورزش همان 10 میلیارد است که 9 میلیارد از وزارت ورزش و یک میلیارد و خرده‌ای از کمیته ملی المپیک،آن هم حالا که ارز 28 هزار تومان است. البته دیگر خبری از درخشش و مدال دوومیدانی‌کاران نیست و از طرفی‌ هاشم صیامی رئیس هم معتقد است فدراسیونش شرایط خوبی ندارد، هرچه بودجه می‌‌گیرد صرف مالیات می‌‌شود و بنابراین پول زیادی برای دوومیدانی نمی‌ماند.»

مهری رنجبر/ بودجه ورزش ایران تا چه میزان پاسخگوی نیازهای ورزش کشور است؟ این موضوع را با سیدرضا صالحی امیری مطرح کردم و رئیس کمیته ملی المپیک پاسخ‌های جالبی به ما داد. البته بخشی از توضیحات رئیس را از دل گفت‌و‌گو خارج کردیم و در قالب شماره‌های یک تا پنج می‌توانید در همین صفحه بخوانید. البته نکات ویژه‌ای در دل مصاحبه رئیس کمیته ملی  المپیک هست که‌ بد نیست نمایندگان مجلس به آن توجه کنند.
بودجه سال آینده ورزش را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ایران در منطقه پایین سرانه بودجه ورزش بین کشورهای دنیا قرار دارد، البته منهای عراق، افغانستان و پاکستان. قطر برای جام جهانی 6 میلیارد دلار هزینه کرده ولی کل بودجه ورزش ایران امسال بالای 100 میلیون دلار نبود. ١١۴٢میلیارد و ٩٠٨ میلیون تومان وزارت ورزش و ١۶۶ میلیارد و۵٠٠ میلیون تومان هم کمیته ملی‌المپیک. آن هم با دلار نزدیک 30 هزار تومان.
ادغام بودجه کمیته و وزارت ورزش را چطور می‌بینید؟
اینکه به فدراسیون‌ها 20، 30 یا 40 میلیون بدهند و بعد بگویند با دنیا رقابت کنید. شمشیربازی ما برای رقابت با ایتالیا، کاراته با ژاپن و تکواندو با چین نیاز به زیرساخت، بودجه و منابع استراتژیک همزمان دارد. چرا مدیران برنامه استراتژیک نمی‌دانند؟ من دو ماه بعد از سال 1401 بودجه‌ام را نمی‌دانم که بخواهم بدانم روی چه چیزی برنامه‌ریزی کنم. اواخر اسفند بودجه ابلاغ می‌شود، ما همان را می‌گیریم و به فدراسیون‌ها می‌دهیم تا کار کنند و ببینیم چه می‌شود.
اما سال آینده با وجود بازی‌های آسیایی، کشورهای اسلامی، داخل سالن و جام‌جهانی، بودجه‌ای که اختصاص یافته با این همه رویداد برای حمایت فدراسیون‌ها کفاف می‌دهد؟
سال آینده برای ما سال شلوغی است، بودجه هم زیاد نیست اما مجبوریم با همین رقم برنامه‌ریزی کنیم. من تقاضای کف بودجه یعنی 500 میلیارد تومان را کردم اما 380 میلیارد تومان به کمیته‌المپیک می‌دهند. من میزان بیشتری ارز می‌خواهم، چرا که 60-50 پرواز داریم که 35-30 میلیارد تومان می‌شود و برای اسکان هر نفر 50 دلار باید بدهیم. این قضیه پیچیده نیست. اگر بگویند نمی‌دهیم، مجبوریم 80 میلیارد از کمبودها را جور دیگری مدیریت کنیم. با این شرایط مجبورم بخشی از بودجه فدراسیون‌ها را ندهم یا کم کنم. چاپخانه نداریم. من بودجه 33 میلیاردی را به 208 میلیارد رساندم و حالا 380 میلیارد کف بودجه است. در این مدت مدام به سازمان برنامه و بودجه رفتم و با مجلس صحبت کردم. اما آنها می‌گویند نمی‌توانیم قولی بدهیم.
ظاهراً ورزش اولویت ندارد...
ورزش اولویت هیچ دولتی نبود، چرا که مسأله اول خوراک، معیشت، مسکن، حمل‌ونقل، بهداشت، آموزش و... ورزش موضوع آخر است. ورزش مسأله اصلی کشور نیست، کشورهایی ورزش را در اولویت می‌گذارند که سایر مشکلات را حل کرده‌اند. کشور ما فعلاً درگیر مسائل دیگری است.
معیار تقسیم‌بندی بودجه بین فدراسیون‌ها چیست؟
برای تقسیم بودجه، شاخص‌گذاری می‌کنیم. شاخص برای ما، مدال بازی‌های آسیایی، قهرمانی آسیا و جهان و قدمت رشته‌ها در مسابقات جهانی است. مثلاً شاخص گلف 220 تا 250 است، کشتی 1000، هر امتیاز را ضربدر 100 هزار کردیم. سال قبل ضربدر4 میلیون کردیم. من معتقدم که ما بودجه را عادلانه بین فدراسیون‌ها تقسیم می‌کنیم و هیچ وقت جلسه و مذاکره با فدراسیون‌ها نمی‌گذارم. امسال هم ضربدر 500 میلیون می‌کنیم. فدراسیونی که هزار امتیاز دارد، 5 میلیارد تومان می‌گیرد. جالب اینکه حتی یک مورد اعتراض هم به تقسیم بودجه نداشته‌ایم.
ادغام بودجه وزارت و کمیته ملی المپیک، بودجه فدراسیون‌ها را کم نمی‌کند و همین مسأله بهانه خوبی دست فدراسیون‌ها بابت ناکامی نمی‌دهد؟
به نظر من ادغام بودجه کمیته ملی المپیک و وزارت ورزش در صحن علنی مجلس رأی نمی‌آورد. اما اگر رأی بیاورد دو اتفاق خطرناک رخ می‌دهد. من بابت همان به قالیباف نامه نوشتم و دلایل رد ادغام بودجه را کامل برایش توضیح دادم. نوشتم که ضرورت این کار چیست؟ چرا 40 سال گذشته از ادغام خبری نبود؟ حالا چه اتفاقی افتاده؟ اگر ادغام بودجه انجام شده تا نظارت بیشتر صورت گیرد، بدون ادغام هم مراجع نظارتی مثل دیوان محاسبات براحتی می‌توانند بر ما نظارت داشته باشند. از طرفی به لحاظ منشور کمیته ملی المپیک در رویدادهای بزرگ مثل بازی‌های آسیایی و المپیک متولی است و حتی برای المپیک توکیو هم به ما سهمیه دادند که وزیر و معاونانش را به‌عنوان میهمان دعوت کردیم و حتی آنها نتوانستند به دهکده بروند. نکته آخر تعهدپذیری است. من همه توانم را می‌گذارم تا پول به ورزش بیاورم. اگر این انگیزه گرفته شود، چه انگیزه‌ای می‌ماند؟ وقتی بودجه ادغام شود، وزارت می‌گوید پول نیست و فعلاً به دست ما نرسیده اما اگر مثل قبل مستقل باشیم، برای بودجه فدراسیون‌ها به سازمان برنامه و بودجه می‌روم وهمه تلاشم را می‌کنم تا بودجه را تأمین کنم. مشکل بعدی هم تضاد منافع است، یعنی اگر بودجه اول به سیستم وزارت وارد شود، تضاد منافع پیش می‌آید. به هر حال رؤسای کمیسیون ارزیابی منتظر تصمیم مجلس هستند.
از نظر ioc این قضیه مشکل ساز نمی‌شود؟
کمیته بین‌المللی المپیک قطعاً ادغام بودجه وزارت ورزش و کمیته را دخالت مستقیم دولت می‌داند و حتی ممکن است حکم تعلیق بدهد. این اتفاق قبلاً قرار بود برای کمیته ملی المپیک ایتالیا بیفتد که ioc نامه نوشت اگر این قانون برداشته نشود، ایتالیا تعلیق می‌شود. شک نکنید برای ما هم این خطر هست.

1 بودجه شمشیربازی ایتالیا برابر بودجه کل ورزش ایران

نگاه استراتژیک ما برای رسیدن به جایگاه سوم در بازی‌های آسیایی است. کاروان ما نمی‌تواند چین و ژاپن را بگیرد. بنابراین ما برای پنجمی در‌ هانگژو تلاش می‌‌کنیم و 4 دوره دیگر یعنی 12 سال بعد می‌‌توانیم ادعای سومی را داشته باشیم اما وقتی بودجه ورزش ما با فدراسیون شمشیربازی ایتالیا برابر است و تیم ملی ما با نتیجه 45-44 به آنها می‌بازد، این ظرفیت بالای ورزش ما را نشان می‌دهد. در حالی که بودجه فدراسیون شمشیربازی ایتالیا 15 میلیون یورو است و بودجه فدراسیون ایران 250 هزار یورو. بودجه‌ ما برای رقابت با آنها کافی نیست.

2 تجهیزات ما در  ژیمناستیک به درد نمی‌خورد

تجهیزات و زیرساخت‌های ایران استاندارد نیست. تجهیزات ما در ژیمناستیک به درد نمی‌خورد. قیمت یک دوچرخه 450 میلیون تومان است و ملی‌پوشان ما در اردوی تیم‌ملی دوچرخه ندارند. من پیشنهاد دادم یک یا دو چرخه به آنها بدهیم اما دو دوچرخه برای 10 نفر کافی نیست. ما برای یک دوچرخه باید 450 میلیون تومان بدهیم، در حالی که بودجه فدراسیون 500 میلیون تومان است، کل کمک ما به فدراسیون زیر 500 میلیون تومان است. سال قبل زیر 300 میلیون بود. البته 2 ماه به آنها پولی نداده‌ایم. چون نمی‌دانیم چقدر به ما تخصیص می‌دهند. فرض کنید بودجه 500 میلیارد تومانی ما که معادل 25 میلیون دلار است، با بودجه یک فدراسیون اروپایی برابر است. در واقع ما منابع مالی لازم برای رقابت با دنیا را نداریم.

3 بودجه 15 میلیاردی که ناشنوایان ندارد

قرار است کاروان ناشنوایان سال آینده برای المپیک به برزیل برود که هزینه 270 نفر، 15 میلیارد تومان می‌‌شود، کمیته‌ المپیک تعهد تأمین 5 میلیارد را داده و وزارت هم 10 میلیارد تومان می‌تواند به آنها بدهد. در حالی که نه ما پولی داریم و نه وزارت ورزش. هزینه بلیت هر نفر
70 میلیون تومان است؛ بدون هزینه هتل، هزینه‌های جاری، خورد و خوراک و پاداش. برای بازی‌های آسیایی جاکارتا
 2 میلیون دلار و برای بازی‌های جوانان 8400 میلیارد، برای المپیک توکیو هم یک میلیون یورو و 30 میلیارد تومان برای توکیو  7 برابر شده، در حالی که بودجه ما هیچ وقت 7 برابر نشده است. وقتی می‌‌گویند سالی 20 برابر افزایش داریم، دقیقاً 5 سال بعد، بحث جدی‌تر می‌‌شود.

4 برای میزبانی از تیم‌های جام جهانی زمین استاندارد    در کیش نداشتیم

ما برای جام جهانی قطر، می‌خواستیم که 32 کشور برای تمرین به کیش بیایند. اما بعد از بررسی متوجه شدیم هیچ فضای استانداردی در کیش نداریم و پشیمان شدیم. زمین استاندارد برای آنها تعریف دارد. ما در ایران تنها یک مجموعه استاندارد داریم آن هم مجموعه ورزشی آزادی است. می‌گویند مجموعه فولاد اهواز هم دارای استانداردهای لازم است که البته من ندیده‌ام. ما حتی پیست استاندارد دوچرخه‌سواری، سالن ژیمناستیک و وزنه‌برداری نداریم. ست وزنه‌برداری برند خاص هم 5 هزار دلار است، کمان تیراندازی با کمان 120-30 میلیون تومان است. حتی هوگوی تکواندو 3-2 هزار دلار است یا هر قایق 8-7 هزار یورو. ما برنامه استراتژیک، منابع مالی، زیرساخت‌ها و تجهیزات استاندارد لازم داریم.
این آماری که مثلاً 2 هزار و 500 هزار زمین چمن مصنوعی داریم، آمار درستی نیست. مثلاً در روستاها یک تکه زمین چمن مصنوعی درست کرده‌اند که 100 میلیون تومان هم برای آنها هزینه نشده. 5 هزار زمین داریم که برای هرکدام نهایت 15 تا 20 تومان هزینه کرده‌اند و به روستایی‌ها گفته‌اند آنجا بازی کنند؛ اسم اینکه زیرساخت نیست. فقط زمین چمن مصنوعی است.

5 نقش زیرساخت در میزبانی

قطر برای جام جهانی 60 میلیارد دلار هزینه کرده و منطقه‌ای به وسعت 10 کیلومترمربع را به برج‌های 10 طبقه‌ای اختصاص داده و حدود 200 هزار تخت 5 ستاره برای میهمانان آماده کرده است. آن وقت ما در تهران، 10 هزار تخت 5 ستاره نداریم. اما آنها برای 200 هزار نفر تخت 5 ستاره پیش‌بینی کرده‌اند. در این وضعیت قطر سال 2021، حدود 60 درصد رقابت‌های بین‌المللی را در دوحه برگزار کرد. بحث بودجه ورزش شفاف است. ما نیازمند پژوهش هستیم و ایران فاقد رویکرد استراتژیک برای توسعه ورزش است؛ آن هم با نگاه کلان و جامع‌نگر.
برای ورزش ایران نگاه 50 ساله و 20 ساله لازم است، در حالی که ما نمی‌دانیم سال آینده چه می‌‌شود. من به عنوان مدیر، نمی‌دانم سال 1401 چه می‌‌شود، در حالی که برنامه استراتژیک در کشوی میزم است.
وقتی برنامه یکساله نداریم و برای سال بعد هم 10 تا 15 درصد افزایش قیمت هست، بهترین وضعیت افزایش 20 درصد، 1800 هزار تا می‌‌شود 2300 تا 400 میلیون تومان،آن هم با ارز 20 هزار تومانی.