زلزله و سیل در سال جاری به 30 هزار واحد مسکونی آسیب زد
خانههای زلزلهزدگان اندیکا تا پایان سال به سقف میرسد
زهره افشار
خبرنگار
11 استان کشور در سال 1400 حوادث غیرمترقبهای از جمله سیل و زلزله را پشت سر گذاشتند. وقوع این حوادث به تخریب و یا آسیب 30 هزار واحد مسکونی منجر شد که عمده آنها در مناطق روستایی کشور هستند.
هر چند در برخی از نقاط مانند چلگرد چهارمحال و بختیاری کار نوسازی واحدهای زلزلهزده بهدلیل سرمای فوقالعاده تقریباً خوابیده و درروستای عشایری «سرشط» اندیکا کار بهدلیل وجود معارض در بخشی از واحدها و بروز برخی مشکلات اجتماعی گره خورده اما کارنوسازی واحدهای دیگر به فراخور زمان رویداد حادثه در جریان است. به گفته معاون بازسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن در نیمه اول سال آینده، کار ساخت کلیه این واحدها به پایان میرسد و سرپناه سیلزدگان و زلزلهزدگان میشود.
امسال اما حضور شخص رئیسجمهور در برخی مناطق مانند اندیکای خوزستان نه تنها موجب دلگرمی زلزلهزدگان شد بلکه موجب تسریع در عملیات بازسازی مناطق زلزلهزده شد و تصویب مصوبههای لازم برای بازسازی با فوریت صورت گرفت.
البته در کنار همت مسئولان باید به نقش مؤثر نیروهای جهادی چه در مرحله امداد و نجات و چه در بازسازی هم توجه کرد، چرا که مردم وقتی احساس میکنند که هنوز کسانی هستند که در چنین شرایطی به کمکشان میآیند حس خوبی پیدا میکنند و خودشان هم با اطمینان از حضور جهادگران، شور و انگیزه میگیرند و پای کار میآیند.
«مجید جودی» معاون بازسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن به «ایران» گفت: در سال 1400 تاکنون در 13 نقطه استانهای خراسان شمالی، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، کرمان، خوزستان (بندرامام و اندیکا)، چهار محال و بختیاری، فارس، بوشهر، کردستان، کهگیلویه و بویراحمد و هرمزگان حوادث غیر مترقبه کوچک و بزرگی داشتیم که سبب شد در مجموع 15 هزار واحد مسکونی نیاز به بازسازی و 15 هزار واحد نیاز به تعمیرات پیدا کنند.
وی افزود: هر چند از برخی حوادث مانند سیل هرمزگان حدود یک ماه گذشته اما در مجموع پیشرفت فیزیکی تعمیر واحدهایی که نیاز به تعمیرات داشتهاند خوب بوده و در شش ماهه اول سال 1401 کلیه این واحدها تعمیر و نوسازی میشوند.
وی همچنین در خصوص نوسازی واحدهای زلزله زده اندیکای خوزستان هم توضیح داد: در جریان زلزله اندیکا 800 واحد مسکونی روستایی و 180 واحد مسکونی شهری آسیب دید که بازسازی این واحدها روند مناسبی دارد اما در برخی نقاط مانند روستای 32 واحدی «سرشط» کار با مشکلاتی روبهرو شده است.
جودی تصریح کرد: اندیکا منطقه عشایری است و مسکن مفهوم خاص منطقه را دارد و در واقع مردم هر جا دلشان خواسته چه در منابع طبیعی یا دیگر نقاط اقدام به ساخت سرپناهی بهصورت خشکه چینی کردهاند و حالا این واحدها با معارضاتی مواجه هستند.
بنیاد هم بهدلیل رانش زمین منطقه تمایل داشت بخشی از واحدهای این روستا را به نقاط دیگر منتقل کند اما ساکنان همکاری نکردند. درحال حاضر کار ساخت واحدهای مسکونی زلزله زده این روستا بهدلیل داشتن معارض و مسائل اجتماعی با مشکلاتی روبهرو شده است. وی خاطرنشان کرد:البته با ساخت راه روستایی سرشط با کمک بنیاد مستضعفان بهدلیل سهولت حمل مصالح و حل برخی معارضات، تا پایان سال کار بازسازی این روستا نیز کلید میخورد.
روستای سرشط اندیکا 8 کیلومتر راه مالرو داشت که با 30 میلیارد تومان اعتبار اختصاص یافته از سوی بنیاد مسکن و بنیاد مستضعفان این راه در حال آسفالت شدن است و به گفته جودی در حال حاضر ساخت این راه روستایی 70 درصد پیشرفت دارد. وی همچنین در خصوص نوسازی واحدهای چلگرد چهار محال و بختیاری هم گفت: آب و هوای این منطقه با اندیکا بسیار متفاوت است و بهدلیل سرمای منطقه عملاً یک ماه است نمیتوان کار اجرایی انجام داد ولی با بهبود هوا، کار ساخت سرعت خواهد گرفت.
وی با تأکید بر اینکه سرعت ساخت واحدهای زلزله زده و سیلزده بستگی به مشارکت خود مردم دارد گفت: بهعنوان مثال بهدلیل فرهنگ مردم زاگرس نشین، استانهای واقع در این منطقه معمولاً بیشتر پای کار خودشان هستند و مشارکت از مناطق دیگر بالاتراست ولی در استانی مانند سیستان و بلوچستان بیشتر مردان به دریا میروند و این شاید علت مشارکت کمتر مردم باشد. از سوی دیگر حضور نیروهای جهادی هم مردم را دلگرم میکند و از نظر روحی و روانی بسیار مؤثر است و جای تقدیر دارد. وی با اشاره به اینکه در سال 1384 تنها 7 درصد واحدهای مسکونی کشور مقاوم بودهاند گفت: در حال حاضر این رقم به 50 درصد رسیده است و به همین دلیل میبینیم که هر ساله از تعداد واحدهایی که بر اثر حوادث آسیب میبینند، کاسته میشود.
ما در 40 سال گذشته معمولاً میبایست سالانه 50 تا 60 هزار واحد را نوسازی میکردیم که با تلاشهای صورت گرفته برای مقاومسازی واحدهای مسکونی روستاها این رقم در سالجاری تاکنون به 15 هزار واحد رسیده است.
220 واحد روستایی اندیکا در مرحله نازک کاری هستند
«حسین جنتی» مدیرکل بنیاد مسکن خوزستان نیز به «ایران» گفت: عملیات ساخت 750 واحد مسکونی از 980 واحد مسکونی روستایی که نیاز به تخریب و بازسازی داشتند آغاز شده است. از این تعداد 500 واحد مسکونی در مرحله فونداسیون است و 320 واحد مسکونی هم به مرحله اسکلت زنی رسیده.همچنین 220 واحد مسکونی نیز در مرحله نازک کاری است.
جنتی درخصوص عدم شروع ساخت 230 واحد مسکونی روستایی نیز توضیح داد: اینها واحدهایی هستند که مشکل معارض داشتهاند و ما مشکلات آنها در بخش دولتی را با سازمانهایی مانند منابع طبیعی حل کردهایم و در حال حاضر معارض شخصی دارند که به محض رفع مشکل، کار ساخت آنها نیز آغاز میشود.
بهعنوان مثال همه واحدهای مسکونی در روستای سرشط اندیکا دارای معارض است با وجود این کار آواربرداری به پایان رسیده است.
وی خاطرنشان کرد: زلزله زدگان در این منطقه برای نوسازی واحدهای مسکونی زلزله زده 150 میلیون تومان تسهیلات و 60 میلیون تومان کمک بلاعوض دریافت کردهاند.
وی تأکیدکرد: همه واحدهایی که شروع به ساخت کردهاند تاقبل از پایان سال به مرحله نازک کاری میرسد و سقف آنها زده میشود. میانگین مقاومت واحدهای مسکونی روستای در خوزستان حدود 46/4 درصد کمتر از میانگین کشوری است.
مشکل سرشط را حل کنید
در همین حال «علی شرفی» دهیار روستای سرشط اندیکا نیز به «ایران» گفت: این روستا قدمت 300 ساله دارد و برخی از ساکنان چند نسل است که اینجا زندگی میکنند.
پس از وقوقع زلزله برخی افراد خارج از روستا که در شهر زندگی میکنند، آمدهاند و ادعا میکنند مالک برخی زمینهای روستا هستند و جالب است که مجوز ساخت نیز به آنها داده شده است.
این در حالی است که ساکنان اصلی همراه خانواده در حال حاضر در زیر چادر و در منطقه برفگیر زندگی میکنند و به این دلیل که گفته میشود زمینها معارض دارند و نمیتوانند واحدهای خود را بسازند. از آنجا که آقای رئیس جمهور به روستای ما آمده بودند و مشکلات ما را از نزدیک دیدند انتظار داریم این مشکل هر چه زودتر حل شود.
به نام امنیت؛ به ضرر محیط زیست
ایران چگونه مانع ورود آب هیرمند به خاک خود میشود؟
حجت میان آبادی
عضو هیأت علمی گروه مهندسی و مدیریت آب دانشگاه تربیت مدرس
رودخانه هیرمند بهعنـــــوان منبع اصلی تـــــــــأمین آب تالابهـــــــــای بینالمللی هامون و حوضه سیستان از رشته کوه های بابا افغانستان سرچشمه گرفته و پس از عبور از افغانستان و تشکیل مرز مشترک دو کشور ایران و افغانستان وارد تالابهای بینالمللی هامون میشود. (شکل 1)
تالابهای بینالمللی هامون از سه تالاب 1 -هامون پوزک (تقریباً واقع در افغانستان) 2 -هامون سابوری/صابری (مشترک بین دو کشور ایران و افغانستان) و 3 -هامون هیرمند (واقع در ایران) تشکیل شده است. سیستم طبیعی این سه تالاب به این شکل است که به ترتیب آب پس از ورود به هامون پوزک و تغذیه آن، به سمت تالاب سابوری جریان پیدا می کند و پس از تکمیل آبگیری این تالاب، آب از هامون سابوری وارد دریاچه هامون هیرمند در ایران می شود.
بجز رودخانه هیرمند، رودخانههای خاش رود، هاروت رود، فراهرود، شور رود، حسینآباد و نهبندان، سایر رودخانههای تأمینکننده منابع آبی و نیاز زیست محیطی تالابهای بینالمللی هامون هستند که در این بین، رودخانه فراهرود، پس از رودخانه هیرمند، دومین سرشاخه مهم و پرآب حوضه آبریز هیرمند است که آب آن به سوی تالاب سابوری (مشترک بین دو کشور ایران و افغانستان) جریان دارد.
در سالهای گذشته، دولتمردان ایران با توجیه جلوگیری از قاچاق سوخت در امتداد مرز مشترک دوکشور (خط قرمز رنگ در تصویر شماره 2)، اقدام به ایجاد یک خاکریز بزرگ (خطوط آبی تیره رنگ [چسبیده به خط قرمز] در تصویر شماره 2) در داخل تالاب هامون سابوری کردهاند. این خاکریزهای دستساز که با توجیه مقابله با ناامنی و مبارزه با قاچاق ایجاد شدهاند، درست روی خط مرزی و در وسط تالاب هامون سابوری احداث شدهاند. همان طور که در تصویر هوایی شماره 2 کاملاً مشهود است این موانع دستساز احداث شده توسط ایران، مانع و سد بسیار جدی برای ورود آب از افغانستان به ایران است.
همانطور که قبلاً نیز اشاره شد یکی از منابع اصلی تغذیه کننده و تأمین کننده آب در تالاب سابوری، رودخانه فراهرود-دومین سرشاخه پرآب حوضه آبریز هیرمند است. در سالهای گذشته بویژه در مواقع سیلابی به کرات آب وارد هامون سابوری شده و با برخورد به خاکریز ساخت ایران، به داخل خاک افغانستان برمیگشت و مانع رسیدن آب به داخل ایران و همچنین تالاب هامون هیرمند میشد. به بیان ساده، ایران با احداث خاکریزهایی که خودش ایجاد کرده است مانع اصلی رسیدن آب فراهرود به تالابهای سابوری و هیرمند واقع در ایران می شود.
به دلیل جلوگیری و کاهش تبخیر بشدت زیاد در منطقه، ایران در قبل و پس از انقلاب اقدام به بهرهبرداری از گودالهای طبیعی به نام چاه نیمهها کرد (شکل 1 و 2 ) که «حقابه قانونی شرب و کشاورزی» خود از رودخانه هیرمند را در آنجا ذخیره کند. در صورت تکمیل ظرفیت این چاه نیمهها، آب موجود میتواند نیازهای شرب و کشاورزی منطقه را طبق معاهده تأمین کند.
مقایسه حجم و میزان آب برگشت خورده در پشت خط مرزی و خاکریزها، با میزان آب ذخیره شده درچاه نیمهها (مخازن طبیعی نگهداری آب شرب و کشاورزی منطقه سیستان) بخوبی گواه این مطلب است که بهدلیل احداث خاکریز توسط ایران، چه میزان از حجم آب قابل استفاده و بهرهبرداری ورودی از افغانستان وارد کشور نشده و به افغانستان برمیگردد. اگر این آب، به طور طبیعی وارد ایران شود، پس از سیراب کردن بخش ایرانی تالاب هامون سابوری میتواند هامون هیرمند ایران را نیز تغذیه و سیراب کند.
همچنین با تکمیل آبگیری هامون سابوری و هیرمند در ایران و با توجه به شرایط طبیعی منطقه، علاوه بر کاهش کانونهای گردوغبار در منطقه سیستان، بسرعت شاهد رشد نیزارهای طبیعی در تالاب خواهیم بود که این نیزارها همزمان میتوانند برای خوراک دام اهالی سیستان مورد استفاده قرارگیرد. همچنین استفاده از این نیزارها برای مشاغل و معیشتهای موازی در منطقه بسیار مهم هستند.
از طرفی این نیزارها، خود یک عامل کاهش تبخیر آب و در نتیجه ماندگاری معیشتی و اقتصادی و همچنین کاهش گردوغبار خواهند بود.
از سوی دیگر، با تکمیل و بهرهبرداری از سدکمال خان، دولت افغانستان اقدام به انحراف و تغییر مسیرطبیعی و قانونی رودخانه هیرمند (فلش قرمز رنگ در تصویر شماره 1) به سمت بیابانهای گودزره (فلش مشکی رنگ در تصویر شماره2) کرده است که این اقدام، هم از نظر حقوقی و هم از نظر عرفی و بینالمللی نقض صریح اصول و قواعد عرفی بینالمللی است. بیان آنچه در بالا به آن اشاره شد و نجات سیستان در آن نهفته است، نافی پیگیری دیپلماسی آبی مبتنی بر پایبندی افغانستان به رهاسازی حقابه قانونی ایران نیست و این مسیری است که لاجرم باید از سوی مقامات مربوطه پیگیری شود.
باتوجه به شرایط پیش رو و امتناع افغانستان از رهاسازی حقابه قانونی ایران، بهتر است که ایران راهحلهای جایگزین را بهصورت جدی پیگیری کند. بدون شک، راهکارهای متعددی وجود دارند که بتوان همزمان با تأمین امنیت منطقه، بدون احداث موانع جدی، مانع رسیدن جریان طبیعی و حقوقی آب از حوضه هیرمند به داخل ایران نشد. در حال حاضر بزرگترین دغدغه و در عین حال خطرآفرین در منطقه سیستان، مسأله گردوغبار، آب و معیشت است که سبب مهاجرت گسترده مردم محلی شده که امنیت مرزهای شرقی را برای ایران به ارمغان میآورند و اگر به فوریت به آن رسیدگی نشود میتواند زیان غیرقابل برگشتی را برای امنیت کشور بهدنبال داشته باشد.
9 استان در معرض تهدید
آماده باش ایران برای مقابله با ملخ های مهاجم
ایران زمین / ملخهای مهاجم طبق روال هر ساله در حال آماده کردن خود برای حرکت از شبه جزیره عربستان به ایران هستند. پیشبینیهای فائو(FAO) نشان میدهد ملخهای مهاجم احتمالاً در اواخر اسفند ماه یا اوایل فروردین ماه به ایران میرسند.
«سعید معین» مدیرکل مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات در گفتوگو با «ایران» میگوید:«امسال با توجه به بارشهای بیشتر از نرمال و بالطبع رطوبت مناسب در عمان و خود عربستان زمینه برای تولید مثل بیشتر این آفت فراهم شده و انتظار میرود ملخ ها در دستههایی با جمعیت بیشتر به بخشهایی از کشور ما حمله کنند، البته ما نیز طبق دستورالعملهای فائو خود را آماده مبارزه با ملخها کردهایم و ان شاءالله با اتکا به نیروهای کارشناس و تجربه سالهای قبل راه آنها را به مزارع خواهیم بست.»
او میگوید: «براساس ردیابی و پایشی که از سوی فائو صورت گرفته انتظار میرود ملخها به استانهای ایلام، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، فارس، هرمزگان، کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی وارد شوند.» از میان این 9 استان انتظار میرود در مرحله اول ملخها به استان های هرمزگان، بوشهر، فارس و جنوب سیستان و بلوچستان وارد شوند. پیشبینی دفتر مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات نشان میدهد ملخهای مهاجم 80 هزار هکتار از اراضی کشور را درگیر خواهند کرد. معین میگوید: «خوشبختانه 10 میلیارد تومان اعتبار برای خرید سم و تجهیزات تخصیص یافته و در حال رایزنی برای دریافت 4میلیارد تومان دیگر تا پایان سال هستیم.»
معین با اشاره به اینکه ملخها در چهارم فروردین ماه 1400 از سمت شمال عربستان به عراق و کشور ما وارد شده بودند، میگوید: «در این حمله ملخها به گناوه و دیلم در بوشهر، مورموری در ایلام و بخشهایی از خوزستان مانند هندیجان و بهبهان روانه شدند که مجبور شدیم در سطح 19 هزار هکتار با آنها مبارزه کنیم.»
مدیرکل دفتر مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات کشور با بیان اینکه حدود ۳۳ درصد محصولات زراعی و باغی در استانهای جنوبی کشور تولید میشود، میگوید:« اگر نتوانیم بموقع با ملخ صحرایی مبارزه کنیم و این آفت گسترش پیدا کند، حدود ۴۰ میلیون تن محصول کشاورزی در معرض خطر قرار میگیرد. البته جای نگرانی وجود ندارد و امسال نیز همانند سالهای قبل از آسیب ملخها به محصولات کشاورزی جلوگیری خواهیم کرد.»
به گفته معین، برای مبارزه با ملخ صحرایی از ناوگان سمپاشی استفاده میشود و با سمپاشهای ulv میتوان روزانه در سطح ۵۰ هزار هکتار با ملخهای مهاجم مبارزه کرد.
عبدالرضا اشرف منصوری مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان نیز در گفتوگو با تسنیم از آغاز برگزاری کارگاههای آموزشی مبارزه با ملخهای صحرایی مهاجم در استان خبر میدهد و میگوید: «هدف از این آموزشها آمادگی کارشناسان جهت ردیابی، پایش و کنترل این آفت است و در این کلاسها آموزشهای لازم در خصوص نحوه نصب و کاربرد نرمافزارهای مرتبط به کارشناسان ارائه میشود.»
او میگوید: «با توجه به بارندگی مناسب اخیر و پیشبینی بارشهای پیشرو و هشدارهای سازمان حفظ نباتات کشور و سازمان بینالمللی فائو و احتمال ورود مجدد ملخهای صحرایی به کشور و هرمزگان، ناوگان مبارزه با ملخ صحرایی سازمان جهاد کشاورزی با تجهیز امکانات و تهیه سموم مورد نیاز در آمادگی کامل برای مبارزه با این آفت خطرناک قرار گرفتهاند.»
«عبدالرضا اشرف منصوری» از شروع رصد و پایش ملخهای صحرایی خبر میدهد و میگوید: «سطح ردیابی استان قریب به 2.5 میلیون هکتار از اول سال رسیده است.»
به گفته اشرف منصوری، استان هرمزگان رتبه اول کشوری را در ردیابی ملخهای صحرابی در کشور در دست دارد. او میگوید: «این ردیابی با استفاده از اپلیکیشن 3m انجام میشود. با توجه به اینکه هرمزگان با 900 کیلومتر مرز دریایی دروازه ورود ملخ صحرایی در چند سال اخیر بوده است مبارزه با این آفت در هرمزگان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.»
به گفته او، ملخهای صحرایی در مسیر حرکت خود با تغذیه از سبزینههای مختلف مراتع، جنگلها، مزارع و باغهای میوه را از بین میبرند و با توجه به قدرت تخریبی بالایی که دارند باعث قحطی در منطقه مورد هجوم میشوند.
معین از استانهای جنوبی کشور میخواهد از تمام امکانات و ظرفیتهای خود از جمله فرمانداریها، نیروهای نظامی، انتظامی و بسیج نیز برای مبارزه با ملخ صحرایی استفاده کنند. از سوی دیگر مردم و کشاورزان میتوانند به محض مشاهده ملخها و اطلاع دادن به مراکز جهاد کشاورزی استانها در کنترل بموقع این آفت کمک بزرگی کنند.
ضربالاجل شهردار اهواز برای جمعآوری سگهای ولگرد
اهواز - در پی چند حادثه متعدد حمله سگهای ولگرد به شهروندان اهوازی که در آخرین حادثه به فوت یک استاد دانشگاه انجامید، شهردار اهواز برای جمعآوری کامل سگهای ولگرد تا نوروز 1401 ضربالاجل تعیین کرد.
رضا امینی در جلسه رسیدگی به وضعیت سگهای بلاصاحب که در شورای شهر اهواز برگزار شد، اظهار کرد: از زمانی که حساسیت این موضوع در استان خوزستان حس شد، برنامهریزی در این زمینه آغاز شد.
به گزارش ایسنا، وی افزود: جمعیت سگها در ایران نامتوازن و پیچیده شده به گونهای که مسأله وجود سگهای بلاصاحب در شهر به معضل اساسی تبدیل شده است.
شهردار اهواز گفت: افرادی که مورد تعرض قرار میگیرند و حامیان حقوق حیوانات دو طرف این مسأله هستند و مرز تشخیص ما نخست شهر و سپس قانون است که قانون نیز منطبق بر شهر است.
شهردار اهواز گفت: در آموزههای دینی، نگهداری سگ در چهار مورد سگ مزرعه، گله، باغ و شکاری مجاز عنوان شده است. کسی که میخواهد به تأسی از فرهنگ غرب چنین کارهایی انجام دهد میتواند در خانواده خود انجام دهد اما در محیطهای عمومی باید از این قضیه ممانعت شود. امینی با اشاره به دستورالعمل وزارت کشور بیان کرد: در این دستورالعمل عنوان شده سگهای اصیل و مفید از دیگر سگها جدا شوند و نحوه نگهداری و اتلاف این سگها و چگونگی مشارکت دستگاهها نیز مشخص شده است. همچنین در این دستورالعمل، دادن غذا به سگهای ولگرد در فضای عمومی جرم است اما مشکل ما این است که بخوبی از این ظرفیتهای قانونی استفاده نمیکنیم.
شهردار اهواز خطاب به شهرداران مناطق درخصوص جمعآوری سگهای بلاصاحب بیان کرد: باید شجاعت داشته باشید و از فضای مجازی نترسید. هر کسی هم در شهر به شما بگوید چه کسی به شما گفته در این زمینه کار کنید، بگویید شهردار اهواز گفت و من جواب همه را میدهم.
امینی گفت: امنیت مردم در شهر بسیار مهم است؛ اگر در سالهای گذشته به صورت جدی با این پدیده برخورد میشد، اکنون با این مشکل مواجه نمیشدیم. اکنون هم اگر در این زمینه برخورد نکنیم، در شهر فاجعه رخ میدهد.
وی افزود: مشکل پول و محدودیتی در این زمینه نداریم و اگر لازم باشد ساختمان شهرداری را هم میفروشیم و خرج این کار میکنیم بنابراین مسأله نبود پول بهانهای نشود تا شهردار منطقهای بگوید پول نداشتیم. همه اختیارات را به شهرداران منطقه میدهم اما به شرط اینکه روزانه در میدان کار کنند و در این زمینه گزارش ارائه دهند. شهردار اهواز بیان کرد: زندهگیری هر سگ بویژه سگ ماده به معنی کنترل یک جمعیت سگ است بنابراین باید عقیمسازی و اتلاف سگهای غیر مفید، غیر اصیل، بیمار و ناقل بیماری و زندهگیری سگهای مفید انجام شود.