عبدالمجید شیخی
کارشناس اقتصادی
در تبیین رشد شاخص‌های اقتصادی از جمله صادرات غیرنفتی باید میان دومقوله «افزایش درآمدهای نفتی» و «افزایش صادرات نفت» به عنوان دو حوزه مجزا تفاوت قائل شد. آنچه حاصل شده نتیجه اقتدار و مصلحت دولتی است که روی کار آمده است. دولت با رفتار حکیمانه توانسته گام‌های مؤثری بردارد و نتیجه مستقیم آن رشد دیپلماسی اقتصادی است. به بیان دیگر بسیاری از کشورها که در دولت سابق به دلیل ضعف‌های دیپلماسی و سازش و نرمش به خرج دادن باعث شد از موضع قدرت و عناد با ما برخورد کنند درحالی که با روی کارآمدن دولت سیزدهم با نوعی از اقتدار مواجه شدند که بسیار تأثیر‌گذار بود.
بعد از اینکه دولت سیزدهم صلابت خود را در برابر امریکا نشان داد بسیاری از کشورهایی که با بهانه منابع پولی ما را بلوکه کرده بودند متوجه شدند چنین رفتارهایی دیگر تأثیر ندارد چراکه هیمنه و هژمونی آنها شکسته شد، در راه تبعیت از امریکا مسیر خود را جدا کردند. حالا همین کشورها از ایران حساب می‌برند و با زبان نرمش با ایران سخن می‌گویند. از سوی دیگر رویکرد جدید این دولت زمینه بهبود روابط با همسایگان را قوت بخشید است و باعث افزایش مبادلات با کشورهای همسایه شد. به گواه آمار منتشر شده حجم مبادلات ایران با تاجیکستان و ترکمنستان تا سه برابر افزایش یافته است. همچنین افزایش نرخ صادرات به دلیل تسهیلاتی است که دولت به تولید، صادرات و واردات اختصاص داد و باعث افزایش مبادلات ایران شده است.
آمارها نشان می‌دهد میزان مبادلات تجاری ما در 10 ماه گذشته به حدود 80 میلیارد دلار رسیده که نسبت به سنوات گذشته این رقم بی‌سابقه بوده است. نکته قابل توجه دیگر آنکه فروش نفت ما مبنی بر قراردادهای کوتاه مدت نیست و افزایش قیمت نفت بر قراردادهای از پیش امضا شده تأثیر نمی‌گذارد بلکه فروش روزانه را متأثر می‌کند، پس تأثیر قابل توجهی بر درآمد نفت ما درکوتاه مدت ندارد اما اگر قیمت‌ها ثابت شوند این افزایش قیمت بر قراردادهای آتی ایران هم تأثیر می‌گذارد.
با این تفاسیر به‌صورت متقن می‌توان گفت افزایش قیمت نفت تأثیری بر افزایش صادرات نفت ما نداشته است.البته که دولت هم هرگز ادعای افزایش درآمد نفتی را نداشته بلکه افزایش صادرات و افزایش بازگشت درآمدهای بلوکه شده مد نظر بوده است. در رابطه با حجم مبادلات تهاتری هم شاهد افزایش بوده ایم بویژه در مبادله با کشورهای چین، ترکیه، عمارات و عراق این توان بیشتر دیده می‌شود که البته در دولت قبل ،از این ظرفیت استفاده نشد.