زهره افشار
خبرنگار
تصویر جاری شدن فاضلاب در خیابان‌ها و پس‌زدگی آب هنگام بارش باران در اهواز تصویری تلخ و سیاه است که همیشه در فصل بارش تکرار می‌شود و مردم صبور و خونگرم بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر خوزستان را با رنج‌ها و مصایب بسیار مواجه می‌کند.
کمتر کسی است که مشکلات مردم اهواز را پس از بارش‌های سیلابی 98 از یاد برده باشد، برخی مناطق اهواز مانند شهرک دانشگاه، بهارستان و منطقه غرب اهواز شامل خیابان‌های انقلاب، زکی‌زاده، امیرکبیر و... پس از این سیلاب تا دو هفته زیر آب بود و فاضلاب به دلیل پس زدگی در خانه‌های مردم جاخوش کرده بود. شرایطی که حتی تصور کردنش موجب رنجش خاطر می‌شود.
اما امسال با تلاش‌های صورت گرفته در دولت سیزدهم این مشکلات به کمترین میزان خود رسیده و در بارش‌های پاییزی و زمستانی امسال مردم در نقاط مختلف شهر شاهد مشکلات گذشته نبودند و این مسأله مردم اهواز را نسبت به تحقق قول‌های دولت سیزدهم برای حل مشکلات مردم دلگرم و امیدوار کرده است.
البته میزان بارش‌ها در پاییزی که پشت‌سر گذاشتیم قابل مقایسه با بارش‌های‌سیل آسای آذر 98 نیست اما «سعید دشتی‌زاده» مدیر‌عامل شرکت آب و فاضلاب اهواز در گفت‌و‌گو با «ایران» تأکید می‌کند: با اقدامات مناسبی که انجام شده حتی در صورت وقوع چنین سیلی در خوزستان احتمال ورود آب به درون منازل به حداقل رسیده و پس‌زدگی فاضلاب و آب حداکثر از یک روز فراتر نخواهد رفت.
از وی چرایی این اتفاق برای مردم اهواز را جویا شدیم، وی توضیح داد: علاوه بر تأمین بموقع اعتبار برای رفع مشکلات فاضلاب که سال‌ها دغدغه بزرگ مردم اهواز در پی بارش‌ها بوده، ما راهکار‌های کوتاه مدت خود را برای رفع این مشکل مانند لایروبی نقاط پر خطر از پنج تا شش ماه گذشته آغاز کردیم.
در واقع 250 کیلومتر از شبکه فاضلاب اهواز با اولویت نقاط پرخطر مانند کوت عبدالله، کیان‌پارس، لشکرآباد، کیانشهر، گلستان و... در این بازه زمانی لایروبی شد، کاری که متأسفانه در 5 سال گذشته به صورت جزئی انجام شده بود و این مسأله نقش بسزایی در جلوگیری از پس‌زدگی فاضلاب دارد.
از سوی دیگر 3 ایستگاه پمپاژ فاضلاب مهم در غرب اهواز شامل زکی‌زاده، ولیعصر و الهادی و 2 ایستگاه پمپاژ مهم صنایع فولاد و قلعه چنعان در شرق را که در سال‌های گذشته بدلیل عدم بازسازی و نصب تجهیزات لازم و کافی باعث پس زدگی فاضلاب در مناطق می‌گردید تعمیر اساسی و نوسازی کردیم.
علاوه بر این با نصب و تکمیل تجهیزات ایستگاه‌های پمپاژ مهم توانستیم 30 درصد بر ظرفیت پمپاژ این ایستگاه‌ها بیفزاییم.
وی با اشاره به مشکلات پمپاژ فاضلاب در شهری مانند اهواز که شهری به لحاظ توپوگرافی مسطح است افزود: شهر اهواز در مجموع دارای 186 ایستگاه پمپاژ و منهول پمپ فاضلاب است، در طول چهار ماه گذشته 170 دستگاه الکتروپمپ این ایستگاه‌ها بازسازی و تعمیر شد، 118تابلوی برق موجود در این ایستگاه‌ها تعمیر اساسی و نوسازی شد تا در مواقع بحرانی موجب قطع مقطعی برق هم نشود.
علاوه بر این 70 دستگاه الکتروپمپ جدید خریداری شده و برای اطمینان خاطر بیشتر، در حال حاضر 50 دستگاه جدید با هدف رزرو در ایستگاه‌های مختلف جانمایی و قرار داده شد.
به گفته وی هزینه تعمیر این پمپ‌ها حدود 5 میلیارد تومان است و هزینه پمپ‌های خریداری شده 100 میلیارد تومان می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب اهواز با اشاره به کاهش قابل توجه آبگرفتگی‌ها طی بارندگی‌های اخیر، گفت: 115 پروژه فعال در سطح کلانشهر اهواز در حوزه فاضلاب وجود دارد که موجب شد مسائل و مشکلات سالیان قبل به‌صورت چشمگیر و قابل توجه کاهش یابد.
سعید دشتی‌زاده اظهار کرد: 30 پروژه فعال فاضلاب توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا و 85 پروژه توسط پیمانکاران مختلف و به‌صورت پراکنده در کلیه مناطق شرق و غرب کلانشهر اهواز در دست اجرا هستند.
وی بیان کرد: پروژه‌های فاضلاب بدین صورت برنامه‌ریزی شده که شاید یک پروژه در یک منطقه در حال اجرا باشد، اما با اجرا و اتمام آن نقاط دیگر نیز مشکل‌شان مرتفع گردد.
گفتنی است دلیل انتخاب پیمانکاران مختلف، در راستای تسریع در کار بوده که در قالب طرح ضربتی 3 ماهه و در دو بخش به اجرا درآمد.
این در حالی است که طرح جامع فاضلاب کلانشهر اهواز نیز توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا در دست اجراست که با توجه به سرعت کار و عدم وجود هیچ گونه مشکل و مانع در انجام عملیات، به‌نظر می‌رسد می‌توان ظرف کمتر از 3 سال آینده شاهد بهره‌برداری از آن باشیم.
دشتی‌زاده افزود: تمرکز اصلی روی ایستگاه‌های پمپاژ بوده که شامل اورهال‌سازی سیستم‌های برق، مکانیکال و لایروبی است. این در حالی است که قدرت مکش آب در ایستگاه‌های پمپاژ الهادی، ولی عصر و زکی‌زاده در غرب اهواز در شرایط مناسبی قرار دارند و در کمترین زمان آب‌های جاری در سطح خیابان‌ها و معابر را دفع می‌کنند.
وی تصریح کرد: امسال همچنین با هدف واکنش سریع در مواقع بحرانی بارندگی، اهواز را به چهار ناحیه تقسیم کردیم و چارت سازمانی دقیقی برای هرمنطقه شامل نیروهای عملیاتی خودمان و پیمانکاران تعریف کردیم که کار هر واحد به‌طور مشخص تعریف شده است. دشتی‌زاده همچنین تصریح کرد: از سوی دیگر در مواقعی که سازمان هواشناسی هشدار نارنجی یا قرمز اعلام می‌کرد با هدف استفاده از دقایق طلایی تخلیه هر چه سریعتر ایستگاه‌های پمپاژ فاضلاب را شروع می‌کردند و ماشین‌آلات مورد نیاز ضروری در هنگام بارندگی مانند جرثقیل و بیل مکانیکی را به حالت آماده‌باش در هر منطقه و ایستگاه مهم مستقر می‌کردیم.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب اهواز خاطر نشان کرد: با اتکا به کمک‌ها و منابع دولتی که با وجود مشکلات فعلی کشور در این مدت به اهواز تزریق شد و جای تشکر دارد ، سازماندهی نیروها، حتی دادن پاداش با هدف ایجاد انگیزه برای ایشان تمام توان خود را گذاشتیم تا از آلام مردم در تجربیات تلخ سال‌های گذشته جلوگیری کنیم که خوشبختانه تلاش‌ها امیدوار کننده بوده و اگر این روند ادامه پیدا کند به مردم قول می‌دهیم تا پایان سال بازهم با مشکلات کمتری در بخش پس زدگی فاضلاب روبه‌رو خواهند بود.
وی گفت: اگر با توجه به قولی که درخصوص تخصیص اعتبارات برای اجرای طرح‌های این بخش تخصیص داده شود قطعاً مردم خوزستان و اهواز، مشکلات فاضلاب را به خاطره‌ها خواهند سپرد و شبکه فاضلاب اهواز خواهد توانست حجم روان آب 500 هزار متر مکعب در شبانه روز را بخوبی تاب‌آوری کند.
گفتنی است از 2 هزار و 300 کیلومتر شبکه فاضلاب اهواز یک‌هزار و 100 کیلومتر آن فرسوده است.
وی بیان کرد: پروژه‌های فاضلاب بدین صورت برنامه‌ریزی شده، که شاید یک پروژه در یک منطقه در حال اجرا باشد، اما با اجرا و اتمام آن نقاط دیگر نیز مشکل‌شان مرتفع گردد. گفتنی است دلیل انتخاب پیمانکاران مختلف، در راستای تسریع در کار بوده که در قالب طرح ضربتی 3 ماهه و در دو بخش به اجرا درآمد.
این در حالی است که طرح جامع فاضلاب کلانشهر اهواز نیز توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا در دست اجراست که با توجه به سرعت کار و عدم وجود هیچ‌گونه مشکل و مانع در انجام عملیات، به‌نظر می‌رسد می‌توان ظرف کمتر از 3 سال آینده شاهد بهره‌برداری از آن باشیم.
دولت سیزدهم پای حل مشکلات مردم خوزستان می‌ماند
در همین حال «آقا رضا فتوحی» معاون اقتصادی استاندار خوزستان نیز به «ایران» گفت: با توجه به عنایت مقام معظم رهبری بر حل مشکلات مردم خوزستان، دولت سیزدهم وهمچنین استانداری به عنوان نماینده دولت در این استان عزم خود را برای کاهش تدریجی مشکلات مردم جزم کرده است.
انجام نخستین سفراستانی رئیس جمهور به خوزستان مؤید توجه ویژه دولت به حل مشکلات مردم صبور خوزستان است و در همین حال آیت‌الله رئیسی در جلسه یکم آذر ماه هیأت دولت به معاون اجرایی خود دستور داد که جلسه جداگانه‌ای با استاندار و مدیران استان برگزار کنند و در صورت لزوم دوباره به خوزستان سفری داشته باشند تا مسائل و پروژه‌های اولویت‌دار استان احصا شده و با توجه به مقتضیات در جلسه دولت مطرح شده یا برای اخذ دستور به رئیس جمهور ارائه شود.
وی افزود: مشکلات شبکه دفع فاضلاب و مهار آب‌های سطحی در استان خوزستان و به تبع آن کلانشهر اهواز یکی از معضلاتی است که با و جود اقدامات انجام شده در سال‌های قبل برای اصلاح و ساماندهی شبکه فاضلاب در دست انجام است اما هیچگاه این مشکل به صورت کامل برای این منطقه برطرف نشده است.
کندی پیشرفت این پروژه‌ها و سرعت رشد شهرنشینی در کنار عواملی همچون تکمیل نشدن شبکه فاضلاب، فرسودگی و ریزش این شبکه در نقاط مختلف، وضعیت خاص و توپوگرافی اهواز موجب شده تا این کلانشهر در بارندگی‌ها با معضل بالازدگی فاضلاب و آبگرفتگی معابر مواجه شود. در دو سال اخیر مشکلات ناشی از این معضلات به علت ناکارآمدی دولت قبل در پیشبرد پروژه‌ها و راکد ماندن طرح‌های این حوزه بیش از پیش خود را نشان داده است و موجب وارد آمدن خسارت به مردم شد.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و اهتمام جدی برای حل مشکلات خوزستان با توجه به مشکلات ۲ سال گذشته با دستور استاندار محترم خوزستان ۲ برنامه شامل یک برنامه کوتاه مدت در قالب طرح اضطراری برای کاهش مشکلات در بارندگی‌های پاییز سال‌جاری و یک برنامه بلند مدت برنامه‌ریزی شد.
براساس برنامه کوتاه مدت ۱۰۰ جبهه کاری در نقاط مختلف اهواز به منظور اصلاح شبکه مشخص و بنا شد این اصلاح در راستای طرح اصلی شبکه فاضلاب اهواز قرار گیرد تا منجر به دوباره کاری و اتلاف اعتبارات نشود.
با انجام طرح اضطراری خوشبختانه در بارندگی اخیر بخش عمده‌ای از مشکلات بارندگی اخیر به شکل چشمگیری کاهش یافت و امسال در مقایسه با شرایط مشابه سال ۹۸ تعداد روزهای آبگرفتگی مناطق مختلف از ۱۰ روز به ۲ روز و کمتر کاهش یافت.
به گفته وی انجام عملیات لایروبی شبکه فاضلاب شهر اهواز به صورت مشترک میان شهرداری و شرکت آب و فاضلاب، آغاز و اجرای بیش از ۱۰۰ پروژه در نقاط بحرانی، اتمام پروژه‌های طرح ضربتی باقی‌مانده از دولت قبل، اصلاح و بازسازی ایستگاه‌های پمپاژ و سپتیک در سطح شهر اهواز برای دفع سریع آب و فاضلاب از جمله اقداماتی است که در آذر ماه جاری موجب شد تا بخش عمده مربوط به آبگرفتگی کاهش یابد.
البته در برنامه بلند مدتی که برای شبکه فاضلاب اهواز تدوین شده قرار است ظرف دو سال آینده شبکه فاضلاب اهواز به بهره‌برداری برسد.

رضا امینی
شهردار اهواز
اهواز از جمله کلانشهرهای ایران است که به لحاظ جغرافیایی مسطح است. این مسأله ذاتاً مشکلاتی را برای دفع آب‌های سطحی و فاضلاب به همراه دارد. جمعیتی که در سال‌های قبل از انقلاب برای این شهر ترسیم شده بود در حد 500 هزار نفر بوده اما اهواز در چند دهه گذشته به‌دلیل مرکزیت اداری - سیاسی استان و موقعیت خاص صنعتی و اقتصادی که دارد به یک شهر مهاجرپذیر تبدیل شده است؛ در حال حاضر حدود ۴۰۰ هزار نفر در حاشیه شهر و در سکونتگاه‌های غیررسمی با کمترین امکانات ممکن، ساکن هستند.
اهواز علاوه بر گسترش روزافزون در سطح، با رشد فزاینده جمعیت نیز مواجه بوده است، به گونه‌ای که در حال حاضر جمعیتی بالغ بر یک میلیون و 200 هزار نفر دارد.
این رشد سریع جمعیتی سبب شده است، توازنی میان جمعیت و ظرفیت شبکه دفع آب‌های سطحی و فاضلاب کلانشهر اهواز به‌شدت کاهش یابد.
در سال‌های بعد با تأسیس شرکت آبفا، شبکه دفع آب‌های سطحی به‌عنوان شبکه فاضلاب شهر به این شرکت واگذار شده است. اما به‌دلیل فرسودگی شبکه با پدیده‌ای به نام ریزش خطوط فاضلاب مواجه هستیم که موجب پس‌زدگی فاضلاب به معابر می‌شود؛ البته با اجرای بخشی از طرح جامع شبکه فاضلاب شهر اهواز، در بارندگی‌های اخیر مشکلات آبگرفتگی به‌طور محسوسی کاهش یافت.لازم به ذکر است شهرداری‌ها بیش از ۳۰۰ وظیفه به عهده دارند که یکی از آن دفع آب‌های سطحی است.
در سال‌های دور خطوط دفع فاضلاب شهری اهواز از لایه سیمانی و آزبست طراحی و اجرا شده بود که این مسأله موجب می‌شود گاز متصاعد شده از فاضلاب، خطوط انتقال فاضلاب را دچار خوردگی و ریزش کند و فاضلاب از منهول‌ها (گودال تأسیسات زیرزمینی) و دریچه‌های فاضلاب موجود در معابر بالا بزند.
 اجرای شبکه فاضلاب اهواز از سال ۱۳۷۲ آغاز شده اما تاکنون حدود ۴۱ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. تکمیل نشدن شبکه فاضلاب، فرسودگی و ریزش این شبکه در نقاط مختلف، وضعیت خاص و شیب صفر زمین اهواز موجب شده است تا این شهر در فصول بارش با مشکل بالازدگی فاضلاب و آبگرفتگی معابر به‌صورت بحرانی روبه رو شود.
به هر جهت کارکرد شبکه فاضلاب شبانه‌روزی است ولی شبکه دفع آب‌های سطحی تنها برای فصول بارشی کاربرد دارد که منطق اقتصادی هم حکم می‌کند شبکه فاضلاب در دست احداث با افزایش حجم و ظرفیت به‌صورت ترکیبی به کار گرفته شود.
 امیدواریم تکمیل شبکه ترکیبی فاضلاب و دفع آب‌های سطحی یکبار برای همیشه مشکل فاضلاب و دفع آب‌های سطحی اهواز را حل کند.
هر چند مشکل بارندگی اهواز به سال‌های خیلی دور برمی‌گردد اما به‌دنبال بروز سیل سال ۹۸ و با رهنمون‌های مقام معظم رهبری به یک موضوع ملی تبدیل شد. در حال حاضر همه مسئولان ملی و استانی دغدغه کاهش مشکل آبگرفتگی معابر ناشی از بارندگی در اهواز را دارند. خوشبختانه رئیس جمهور نیز در نخستین سفر استانی خود، به طور سرزده به خوزستان آمدند و در بازدید وضعیت اجرایی شبکه فاضلاب اهواز را از نزدیک بررسی کردند. رئیس‌جمهور قول تخصیص اعتباراتی  برای حل این مشکل را در آینده‌ای نزدیک دادند.
 دولت سیزدهم اهتمام جدی برای حل مشکل فاضلاب خوزستان دارد. وزارت نیرو هم پای کار آمده و پیگیر روند کار است. از حق نگذریم باید گفت با روی کار آمدن دولت سیزدهم و فعالیت مدیر شرکت آبفای خوزستان اجرای طرح‌های فاضلاب اهواز شتاب گرفته است.
اما همچنین تقسیم کار مناسبی میان شهرداری و آبفا صورت گرفت و ما توانستیم از حدود 200 نقطه بحرانی که در سال‌های گذشته جزو نقاط حادثه خیز بودند را شناسایی و مشکل اکثر نقاط را رفع نماییم. این کار حاصل تعامل جدی بین شهرداری اهواز و شرکت آبفا بود؛ البته هنوز در مناطقی مانند گلدشت کوی گلبهار، خیابان سردار هاشمی، خیابان و میدان انقلاب، کوی بعثت و چند نقطه دیگر مشکلاتی برای دفع آب های سطحی روبه‌رو هستیم. امیدواریم بتوانیم مشکل آنها را هم تا پایان سال حل کنیم و مردم با مشکلی در این زمینه مواجه نباشند.
طرح جامع فاضلاب شهری اهواز برای دوره پنج ساله طراحی شده است که برآورد اجرای آن ۶۰ هزار میلیارد ریال است. برای سال اول ۱۶ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد که خوشبختانه با حسن توجه مقام معظم رهبری برای حل سریع تر مشکل مردم اهواز کل مبلغ اجرای طرح از صندوق ذخیره ارزی تخصیص داده شده است.
با حضور معاون اول ریاست محترم جمهور و وزیر محترم کشور نیز اعتباراتی برای کمک به شهرداری اهواز برای اقدام در زمینه آب‌های سطحی قول داده شد که امیدوارم هر چه زودتر اعتبارات مذکور به شهرداری پرداخت شود تا ان شاءالله شاهد رفع مشکلات پیش گفته در شهر اهواز باشیم.