ترانه بنی‌یعقوب
گزارش نویس
«وقتی شنیدم یک مدل جدید کرونا در آفریقا دارد همه‌گیر می‌شود گفتم واکسن بزنم.» پسر 20 ساله را در یکی از مراکز واکسیناسیون شرق تهران می‌بینم که تا حالا راضی به تزریق واکسن نشده بوده و به قول خودش از واکسن زدن می‌ترسیده و فکر می‌کرده اگر واکسن بزند حتماً بلایی سرش می‌آید. اما وقتی شنیده سویه جدیدی از کرونا آمده دیگر مجاب شده است. دست‌هایش را روی چشمانش گذاشته تا تزریق واکسن را نبیند. خانم مسئول بعد از تزریق می‌خندد و می‌گوید: «دستت را بردار... اصلاً فهمیدی؟» پسر می‌خندد، اصلاً متوجه نشده.
 سویه اُمیکرون از جهش‌های جدید ویروس کووید19 است و از آفریقا به دیگر نقاط جهان راه پیدا کرده و برخی را راهی مراکز واکسیناسیون کرده است. اما من امروز به چند مرکز واکسیناسیون سر می‌زنم تا ببینم آیا دوز بوستر یا یادآور که همان دوز سوم است و به توصیه پزشکان باید سه ماه بعد از دوز دوم زد، تزریق می‌شود یا نه؟ اولین مرکز واکسیناسیونی که می‌روم خلوت است. روی در ورودی نام چهار پنج واکسنی که در این مرکز تزریق می‌شود فهرست شده. خانم مسئول می‌گوید: «فعلاً فقط افراد بالای شصت سال، بیماران خاص و کادر درمان می‌توانند دوز یادآور را تزریق کنند و تا حالا دستور دیگری به ما ابلاغ نشده.» به چند نفری که منتظرهستند هم اشاره می‌کند: «اینها که جوانند هم ازهمین ضدواکسن‌ها بوده‌اند که این روزها مجاب شده‌اند تزریق کنند.»
اُمیکرون سویه جدید کرونا کلی حرف و حدیث درست کرده؛ از اینکه سرایت‌پذیری بالایی دارد و اینکه ممکن است دوباره خیلی از کشورها را درگیر کند. جواب متخصصان هم معلوم است؛ باید چندهفته‌ای بگذرد تا دقیقاً بفهمیم این سویه جدید چه می‌کند. اما هر چه هست یکی از مهم‌ترین توصیه‌ها برای مقابله با این سویه جدید تزریق دوز یادآور یا دوز سوم است.
مرد 64 ساله است و برای تزریق دوز یادآور آمده. کلاه سرش گذاشته و ماسک را تا نزدیک چشمانش بالا کشیده است. می‌گوید: «تا گفتند بالای شصت‌ساله‌ها می‌توانند دوز سوم  را بزنند من هم کفش و کلاه کردم. خانم راستش را بخواهی، اگر بگویند 10 تا واکسن هم بزن می‌زنم. مگر چه ضرری دارد؟ همه چیز هم که مهیاست. ببین چقدر همه چیز مرتب است.» راست می‌گوید؛ مرکز واکسیناسیون خلوت است و امکان انتخاب واکسن دوز سوم هم وجود دارد. دیگر از صف و شلوغی روزهای اول تزریق واکسن خبری نیست.
 مرد که دو دوز اول را سینوفارم تزریق کرده تصمیم گرفته دوز سوم واکسن آسترازنکا بزند. به جوانی که برای تزریق دوز دوم همین واکسن آمده درباره عوارض این واکسن می‌گوید:«ببین پسر جان، من به همه گفته‌ام طرفدار علم هستم. هر چقدر هم که این واکسن‌ها عوارض داشته باشند به اندازه خود بیماری عوارض ندارند. سه تا که سهل است 10 تا واکسن هم حاضرم بزنم.» پسر جوان هم تأکید می‌کند: «عوارض واکسن فقط دو روز است و روز سوم آدم کلاً سرحال می‌آید.»
 زن و مرد جوانی تازه از راه رسیده‌اند و به این گفت‌و‌گو گوش می‌دهند. زن رو به همسرش می‌گوید: «ببین یاد بگیر! بعد من تو را به زور آورده‌ام.»
 به مرکز واکسیناسیون دیگری در مرکز تهران سر می‌زنم. محوطه روباز بزرگی را با چادر و پلاستیک تبدیل به مرکز واکسیناسیون کرده‌اند. اینجا هم واکسن‌هایی که در دسترس است، فهرست شده‌اند. چند نفری با فاصله روی صندلی‌ها نشسته‌اند و منتظر تزریق هستند. از ناظر واکسیناسیون این مرکز می‌پرسم آیا می‌توانم دوز سوم واکسن را دریافت کنم؟ همان پاسخ قبلی را می‌شنوم: «فعلاً سه گروه در اولویت هستند، بقیه باید منتظر خبر رسمی باشند.» اوهم می‌گوید این روزها با شنیدن خبر انتشار سویه جدید کرونا تعداد مراجعان به مرکز بیشتر شده و این خبر خوبی است: «این خبرها که می‌پیچد، عده‌ای به واکسن زدن ترغیب می‌شوند.»
 مرد 70 ساله‌ای که برای تزریق دوز سوم آمده، می‌گوید: «نمی‌دانم کی این داستان کرونا تمام می‌شود؟ یعنی هر چند وقت یک بار باید بیاییم واکسن بزنیم؟ تازه واکسن هم که می‌زنیم باز باید ماسک بزنیم و باز بچه‌ها می‌گویند زیاد نباید رفت و آمد کنیم. خسته شدیم به‌خدا.» همسرش با دقت به حرف‌هایش گوش می‌کند. بعد رو به من می‌گوید: «می‌دانی مادر جان به من گفته‌اند واکسنی که زده‌ام جوری است که باید سه ماه بعد هم صبر کنم تا سومی را بزنم. من مشکلی ندارم اما شوهرم دائم درباره واکسن زدن و رعایت کردن غر می‌زند. من می‌گویم وقتی یک سوزن می‌تواند جلوی مریض شدن را بگیرد باید گوش بدهیم. مخصوصاً الان که یک جور دیگر کرونا هم آمده. تا شنیدم گفتم بلند شو برویم دوز سوم را هم بزنیم. هرروز تلویزیون اعلام می‌کند، شما نشنیده‌ای؟»
دکتر روزبه بیاتی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران درباره تأثیر دوز یادآور و همچنین سویه جدید ویروس کرونا می‌گوید: «تزریق دوز یادآور صد درصد مؤثر است مخصوصاً در مورد سویه اُمیکرون. اما شاید مثل همان اوایل ترجیح می‌دهند اول گروه‌های هدف مثل کادر درمان، سالمندان و بیماران خاص را واکسینه کنند و بعد افراد دیگر. اما در اینکه دوز بوستر برای همه لازم است هیچ شکی وجود ندارد. اوایل می‌گفتند برای تزریق دوز بوستر فاصله زمانی شش ماهه لازم است اما الان این میزان به سه ماه تقلیل پیدا کرده و می‌گویند همه کسانی که دو دوز واکسن‌شان را زده‌اند بعد از سه ماه می‌توانند دوز یادآور را تزریق کنند.»
 دکتر بیاتی ادامه می‌دهد: «سویه جدید قابلیت سرایت زیادی دارد و در آفریقا و برخی کشورها دیده شده و آنقدر نگران‌کننده هست که تعدادی از کشورها مرزهایشان را روی کشورهای درگیر بسته‌اند. اما علامت‌هایش آن‌طور که تا حالا دیده شده خیلی شدید نیست. البته باید تا دو سه هفته آینده بیماران مبتلا به این سویه را رصد کرد و دید وضع بیمارانی که مبتلا شده‌اند، چطور است، چقدر این سویه تهاجمی است و چه عوارضی به‌جا می‌گذارد؟ فعلاً که فرم شدیدی از بیماری را نمی‌بینیم اما اینکه قابلیت سرایت بیماری زیاد است مشخص شده. ویروس کرونا وقتی دائم از این بدن به آن بدن منتقل می‌شود خاصیت بیماری‌زایی‌اش بیشتر می‌شود. اوایل بروز یک سویه این‌طور است اما بعد کم کم ضعیف می‌شود. ویروس کرونا جهش‌های ژنتیکی دارد که ممکن است ضعیف شود اما نباید در کوتاه مدت این انتظار را داشته باشیم.»
 او تأکید می‌کند: «همین سویه جدید به ضد واکسن‌ها نشان می‌دهد که این ویروس همچنان وجود دارد و جولان می‌دهد و ما هنوز بیماران را به خاطر کووید 19 بستری می‌کنیم و گاه از دستشان می‌دهیم. شاید همین بتواند متقاعدشان کند که واکسن بزنند. الان سؤال اصلی ما از بیماران چه آنها که سرپایی مراجعه می‌کنند چه آنها که در آی سی یو می‌بینیم این است که آیا واکسن زده‌اند یا خیر؟ و این یک حقیقت محض است که این روزها تنها کسانی که واکسن نزده‌اند با درگیری ریوی و حال بد مراجعه می‌کنند. این یک واقعیت است؛ البته می‌دانم برخی افراد را برای واکسن زدن اصلاً نمی‌شود متقاعد کرد و همه جای دنیا هم چنین  افرادی وجود دارند. این را هم باید بدانیم وقتی واکسن بزنید احتمال ابتلا و بستری وجود دارد اما این احتمال خیلی خیلی کم است. واکسن شدت بیماری را واقعاً کم می‌کند و تنها به شکل تک مورد ممکن است، کسی واکسن زده باشد و نوع شدید بیماری را بگیرد. عقل سلیم حکم می‌کند همه واکسن بزنند.»
این روزها برخی را سویه اُمیکرون برای اولین بار و برخی را شرط سنی برای تزریق دوز یادآوری راهی مراکز واکسیناسیون می‌کند. هرچه هست کرونا فعلاً قصد رفتن ندارد و تنها سلاحمان در برابرش واکسن است؛ دوز سوم و شاید در آینده دوزهای بعدی.