فرهنگی/ کشمکش بر سر اثرپذیری فیلم «قهرمان» از یک مستند با انتشار بیانیه‌ای از سوی مؤسسه کارنامه، ابعاد تازه‌ای پیدا کرد. حالا فارغ از صف‌کشی و جدال فضای مجازی، این ماجرا در سیر یک دعوای حقوقی قرار گرفته و به‌نظر می‌رسد در روزهای آینده بحث‌های شکل گرفته پیرامون این ماجرا با تکیه بر ابعاد عرف و قانون به مسیر درست‌تری هدایت شود تا شاید تکلیف بحث مالکیت فکری این آثار به سرانجام مطلوب برسد. اطلاعیه منتشر شده از سوی این مؤسسه آموزشی بر عرف رایج درباره مالک اصلی تولیدات کلاس‌ها و ورک‌شاپ‌ها تکیه دارد. این مؤسسه در بخشی از این اطلاعیه با تأکید بر نگرانی‌ هنرجویان و طرح پرسش‌هایی چون «سرنوشت دستاوردهای آموزش (حاصل کلاس) که از سوی هنرجو تولید می‌گردد چیست؟ به چه کسی تعلق دارد؟ مؤسسه؟ هنرجو؟ مدرس؟» پاسخ داده است: «از آنجا که مؤسسه جهت ارائه خدمات آموزشی شهریه دریافت می‌کند و مدرس نیز بابت آموزش و راهنمایی هنرجو دستمزد می‌گیرد، بدیهی است که محصول کلاس اعم از داستان، فیلم، نمایشنامه، فیلمنامه و غیره متعلق به هنرجو است و کارنامه از این محصول حمایت معنوی می‌کند، زیرا رابط حقوقی بین مدرس و هنرجو است.»
همزمان با حضور «قهرمان» اصغر فرهادی در جشنواره کن یک مستندساز جوان مدعی شد این فیلم با اثرپذیری جدی از یکی از آثار مستند او ساخته شده است. آزاده مسیح‌زاده که هنرجوی فرهادی در مؤسسه‌ کارنامه بوده ادعا کرد که چندین سال پیش مستندی در شیراز ساخته با عنوان «دو سر برد، دو سر باخت» که داستان زندگی شخصیت اصلی قصه‌ فیلم فرهادی است. این ادعا که آن زمان به‌صورت محدود مطرح شده بود با آغاز اکران فیلم «قهرمان» در ایران رسانه‌ای شد و در پی این ادعا هیأت مدیره انجمن مستندسازان بیانیه‌ای صادر و ابراز امیدواری کرد که با تماشای هر دو فیلم فضایی آزاد برای گفت‌وگو در زمینه این ادعا فراهم شود. این انجمن همچنین از بررسی حقوق مؤلفان و مستندسازان خبر داد. ساعتی پس از انتشار این بیانیه، کاوه رضوانی‌راد وکیل اصغر فرهادی هم در نامه‌ای که به رسانه‌ها ارسال کرد به توضیح درباره این ماجرا پرداخت و برخی ابهامات را روشن کرد. در بخشی از توضیحات او آمده که این مستندساز جوان قبل از ساخت فیلم «قهرمان»، در حضور دو شاهد در مؤسسه آموزشی بامداد متنی را به دستخط و امضای خود تهیه کرده و در آن صراحتاً اظهار کرده که ایده و طرح فیلم مستند «دو سر برد، دو سر باخت» متعلق به آقای فرهادی است. با صدور اطلاعیه ای از سوی مؤسسه کارنامه درباره عرف رایج درباره مالک اصلی تولیدات ورک‌شاپ‌ انتظار می‌رود حقوقدانانی که درباره مالکیت فکری کار کرده‌اند در این رابطه توضیح دهند.

مریم سادات گوشه
خبرنگار
عملیات والفجر10 مقدماتی شروع شده بود، آن هم در جبهه میانی فکه. غافل از اینکه عملیات، قبل از شروع لو رفته بود. عصر بود. حجم آتش دشمن کم شده بود. ابراهیم به‌همراه بچه‌ها داخل کانال کمیل گیر افتاده بود. از محل کانال فقط دود بلند می‌شد. سه نفر زخمی و بی‌رمق به سمت عقب برمی‌گشتند... به سختی حرف می‌زدند. می‌گفتند به غیر از ما دیگر کسی زنده نمانده است. از ابراهیم گفتند که پنج روز تمام کانال را سرپا نگه داشته بود. یک طرف آرپی جی می‌زد و طرف دیگر تیربار شلیک می‌کرد. همه شهدا را ته کانال مرتب می‌چید. آذوقه و آب را پخش می‌کرد، به مجروحان می‌رسید و در یک کلام او با آن هیکل تنومند ورزشکارش اصلاً انگار خستگی نداشت. بعدها هم در آخرین صفحه خاطرات یک شهید از بچه‌های کانال نوشته شده بود:«امروز روز پنجم است که در محاصره هستیم، آب و غذا را جیره‌بندی کردیم، شهدا انتهای کانال کنارهم قرار دارند، دیگر شهدا تشنه نیستند. فدای لب تشنه ات پسر فاطمه(س)».
اکنون از سال 61 و آن واقعه نزدیک به 40 سال می‎‌گذرد. با اینکه ابراهیم دلش به گمنامی بود و اصلاً دوست نداشت مطرح شود، وهنوز هم پیکر مطهرش شناسایی نشده و در گمنامی خودخواسته ماند، اما اکنون دوستان و همرزمانش با گفتن خاطرات دلاوری‌ها و جوانمردی‌هایش و به‌همت نویسندگانی جوان، یاد و خاطره این شهید بزرگوار را گرامی داشتند و از کتاب «جوانمرد» نوشته علی اکبری مزدآبادی در فرهنگسرای گلستان با حضورغلامرضا هادی برادر شهید‌هادی، سردار عباس نظیفی، سرگرد رحیمی جانشین فرمانده بسیج ناحیه شهید بهشتی، مرتضی پارساییان همرزم شهید و جمعی از خانواده‌های معظم شهدا رونمایی شد.
در این مراسم سردار نظیفی درباره شهید هادی گفت: «بعد از ۵ روز در محاصره دشمن بودن در آن کانال تشنه‌تر از شهید ابراهیم‌هادی کسی نبود. او دنبال مسئولیت و نامش نبود. کسی بود که اگر یک قمقمه آب در آن شرایط داشت، آن را به همه بچه‌های حاضر در آنجا می‌داد ولی خود جرعه‌ای از آن آب را نمی‌نوشید. ابراهیم هادی یک تفکر بود، از مرام و معرفت و دست به سینه بودن و جوانمرد بودن او هرچه بگوییم کم گفته‌ایم.»
نظیفی که در والفجر10 مقدماتی با شهید هادی همرزم بوده است، درباره ماجرای شهادت هادی در گیلانغرب گفت:«شب قبل از عملیات بچه‌ها دور هم نشستیم و شهید ابراهیم هادی گفتند بچه‌ها بیایید با هم قرآن بخوانیم و دست در دست هم دادیم و قسم خوردیم که هر کس در عملیات شهید شد بقیه را شفاعت کند. روز عملیات به علت برخی مشکلات و پاتک‌های دشمن نتوانستیم عملیات والفجر ۱۰ را انجام بدهیم و من به بچه‌ها گفتم که به عقب برگردند ولی متأسفانه ابراهیم هادی در کانال ماند و نتوانست برگردد.»
مرتضی پارساییان از همرزمان شهید هم در این مراسم گفت: «شهید ابراهیم هادی یکی از اعضای گروه دستمال سرخ‌ها بود که بعد از شهادت شهید علی اصغر وصالی در گیلانغرب، گروه اندرزگو را تشکیل دادند. اخلاق و منش او را باید از کسانی شنید که شنیده‌ها را دیده‌اند.»
غلامرضا هادی برادر شهید هادی در حاشیه مراسم درباره کتاب شهید هادی به «ایران» گفت:«کتاب شهدا هدایتگر مردم است. جوان‌ها باید راه شهدا را ادامه دهند. چون آنها از جانشان گذشتند تا کشور دست اجنبی نیفتد. خانواده‌ای را می‌شناسم که وقتی کتاب شهید هادی را خواندند بسیار متحول شدند.» تحولی که اگر ما بخواهیم شهدا به زندگی‌مان تقدیم خواهند کرد.

گروه فرهنگی: محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پیش از ظهر دیروز در دیدار با نظام‌الدین زاهدی سفیر کشور تاجیکستان در تهران، بر گسترش تعاملات دو جانبه در حوزه‌های مختلف فرهنگی و هنری تأکید کرد و گفت:«اینکه کشورهای ایران و تاجیکستان با یک زبان و بدون واسطه و مترجم با یکدیگر صحبت می‌کنند، نشان دهنده عمق اشتراکات فرهنگی دو ملت است و مردم و ما، دولت تاجیکستان را همانند برادر، دوست و همسایه خود می‌دانیم.»
او افزود: «ایران و تاجیکستان دارای تاریخ کهن مشترکی با یکدیگر هستند که مایه افتخار است و ایرانیان همواره با مردمان این کشور احساس اشتراک و همدلی داشته‌اند.» اسماعیلی تأکید کرد: «سیاست قطعی دولت سیزدهم در جمهوری اسلامی ایران گسترش تعاملات با کشورهای منطقه و کشورهای فارسی زبان و آسیای مرکزی است؛ چرا که همه ما در دایره یک مجموعه واحد و همراه هستیم و این واحد بودن نشان می‌دهد که دلایل بسیاری برای انجام تعاملات فرهنگی مشترک وجود دارد.» رئیس شورای هنر ادامه داد: «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از برگزاری هفته فرهنگی تاجیکستان در تهران و سایر شهرهای ایران استقبال و حمایت می‌کند.» او در عین حال تصریح کرد: «بنای ما این است در دوره جدید از فعالیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روابط دو جانبه بویژه در حوزه‌های فرهنگی و هنری از جمله فیلم، موسیقی، هنرهای تجسمی، نمایش، ادبیات و... را تقویت کنیم.»

گروه فرهنگی: ویژه برنامه شعر بسیج با حضورجمعی از اهالی ادبیات و با تأکید بر ضرورت تلاش برای دستیابی به تعالی هرچه بیشتر ادبیات متعهد برگزار شد.
گرامیداشت یاد و خاطره شهید حسن طهرانی مقدم
در این برنامه که بخشی از آن به گرامیداشت یاد و خاطره شهید «حسن طهرانی‌مقدم» اختصاص داشت؛ حاجی، نماینده سازمان بسیج هنرمندان صحبت‌های خود را با نگاهی به چیستی فلسفه و هنر آغاز کرد. وی از نگاه فرافرهنگی و هنری به عنوان یکی از ضرورت‌های سیاستگذاری و حتی فعالیت‌های فرهنگی یاد کرد و ادامه داد: «متأسفانه در یک دهه گذشته، برخی از ما متولیان این حوزه، بحث مسئولیت را با قدرت اشتباه گرفته‌ایم و از همین بابت هم عمده توجه‌مان تنها به کالبد هنر بوده است. این در صورتی است که اگر به سرشت هنر و به جان متعالی‌اش به دور از نگاه‌های تحمیلی نظام لیبرالیستی بپردازیم به نگاه‌های اصیل اسلامی و رهبری به عنوان نسخه‌هایی شفابخش می‌رسیم.»
حاجی با تأکید بر آنکه هفته بسیج یادآور یک راه خوب برای دستیابی به پدیده زیباشناختی با نگاهی اصولی است گفت: «مطالبه همه ما در این دولت باید بر نگاه فراهنری، به هنر متمرکز شود. متولیان و دست‌اندارکاران فرهنگ و هنر باید متوجه ضرورت در تغییر مشی و راهبردها باشند. از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتظار می‌رود در این رابطه فرصت رخ‌نمایی به همه فرهیختگان بدهد.»
از آنجایی که بخشی از این مراسم برای گرامیداشت مقام شهید طهرانی مقدم بود، وی از این سردار و دیگر شهدایی همچون سردار سلیمانی نیز یاد کرد. در فواصل دعوت از سخنرانان، حاضران شاهد شعرخوانی تنی چند از شاعران حاضر در جمع نیز بودند. ناصر فیض از جمله اهالی ادب بود که به این محفل دعوت شده و برای حاضران شعرخوانی کرد؛ هرچند که به فراخور موضوع مورد توجه در این جمع، برخلاف همیشه ردپای چندانی از طنز در سروده‌اش دیده نمی‌شد.
بهای حتی یک قطره خون شهدا قابل محاسبه نیست
سردار شکارچی معاون فرهنگی و تبلیغات دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح نیز به ذکر خاطراتی از برخی شهدایی پرداخت که بی‌هیچ توقعی جان خود را در طبق اخلاص گذاشتند؛ شهدایی که به گفته این مقام مسئول شاید به اندازه برخی چهره‌های شاخص، مشهور نشده باشند اما حق بسیاری بر گردن این مرز و بوم دارند. او از رزمنده هفده- هجده ساله‌ای یاد کرد که تنها فرزند خانواده‌ای با شرایط خاص و دشوار بود اما با شجاعت بسیار قدم در جبهه حق علیه باطل گذاشت و با زندگی وداع گفت. سردار شکارچی در بخشی از گفته‌های خود تأکید کرد: «برای پیروزی و حفظ این انقلاب هزینه‌های بسیاری پرداخته شده، هر چه فکر می‌کنم حتی نمی‌توان بهای یک قطره از خون شهدای انقلاب و دفاع مقدس را محاسبه یا جبران کرد.»
افشین علا هم برای شعرخوانی پشت میکروفن دعوت شده بود که از فرصت خود برای طرح برخی ضرورت‌ها در حمایت از ادبیات متعهد استفاده کرد. علیرضا قزوه، نویسنده و شاعر نیز سخنانی درباره وضعیت شعر انقلاب مطرح کرد و گفت: «در فضای خوبی هستیم؛ در میان همه آنهایی که در زمینه رویش‌های شعر انقلاب کار کرده‌اند، مؤسسه انتشارات شهرستان ادب و شاعرانی همچون علی محمد مؤدب کارهای خوبی انجام داده‌اند.»
قزوه از ادبیات دفاع مقدس به عنوان یکی از اتفاقات شاخص ادبیات جهان طی دهه‌های اخیر یاد کرد و از این گفت که این بخش از ادبیات‌مان توانسته حتی از مرزها عبور کند که باید قدر آن را دانست. این شاعر به نقل قولی از یکی استادان دانشگاه «جواهرلعل نهرو» هندوستان پرداخت که گفته بود این سبک ادبی کشورمان را حتی در عرصه جهانی ادبیات یکی- دو دهه اخیر می‌توان اتفاقی تازه به شمار آورد. وی بخش دیگری از گفته‌های خود را به تأکید بر ضرورت تشریح هرچه بیشتر و از سویی تعریف سبک ادبی ایرانی- اسلامی برای گسترش آن اختصاص داد.
گفتنی است که در این برنامه از «بهروز مرادی» به عنوان شهید هنرمند سال 1400 یاد شد، ویژه برنامه عصر شعر بسیج به میزبانی سالن سوره، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و با همکاری مشترک «سازمان بسیج هنرمندان» و «همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» برگزار شد.