مهسا قوی‌قلب
خبرنگار
بنابر اعلام سازمان ثبت احوال کشور در سال ۹۹ تعداد ۱۸۳ هزار و ۱۸۲ طلاق طی پارسال در کشور به ثبت رسید، این در حالی است که در سال ۹۸ رقم ۱۷۶ هزار و ۸۱۲ طلاق در کشور به ثبت رسیده بود. در طول زمان، سازوکارهای زیادی برای کاهش نرخ طلاق در کشور ارائه شده است، آخرین دستورالعمل که توسط قوه قضائیه به کار بسته شد، اعلام عدم جلب بدهکاران مهریه در دوران کرونا بود که تنها دستاورد آن در سال ۹۹ و با شروع کرونا ناتوانی دریافت مهریه توسط زنان بود تا جایی که معیشت آنها را با مشکل مواجه کرد، این فرایند، ثابت می‌کند که حتی کاهش نرخ مهریه و تقلیل یافتن میزان حبس مردان بدهکار مهریه، هیچ یک نتوانستند آنچنان که باید و شاید در کاهش نرخ طلاق نقش داشته باشند.
گیتی خزاعی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه پیش‌بینی کرده بودیم که کرونا می‌تواند سبب افزایش طلاق شود، به «ایران» می‌گوید: مشخص بود که به‌خاطر کرونا و همزیستی طولانی در خانه‌ها، چالش‌های ارتباطی افزایش پیدا می‌کند، البته این مشکلات قبلاً هم وجود داشته اما تا قبل از کرونا اگر ۸۰ درصد مردان در خارج از خانه بودند تنها ۲۰ درصد  از آنها در کنار خانواده و در خانه حضور داشتند، اما در دوران کرونا بعضاً این ساعات جابه‌جا شد و سبب ایجاد چالش‌های خانوادگی زیادی شد. بحث دیگری که می‌توان از جمله دلایل افزایش طلاق در دوران کرونا به آن اشاره کرد، تعطیل بودن دادگاه‌ها یا نیمه تعطیل بودن آنها است، بخشی از پرونده‌های طلاق به این دلیل معلق مانده بود؛ همچنین به دلیل هراس از ابتلا به کرونا خیلی از افراد برای طلاق مراجعه نمی‌کردند و در نهایت شاهد تجمیع پرونده‌های طلاق در سال ۹۹ شدیم. دلیل سوم و شاید هم مهم‌ترین دلیل، وضعیت اقتصادی و مشکلاتی است که در دوران کرونا در حوزه معیشت ایجاد شد و با عامل قبلی یعنی حضور طولانی مدت افراد در کنار یکدیگر، تنش در خانه‌ها هم افزایش پیدا کرده و خانواده‌ها را با مشکلات جدی مواجه کردند. به گفته این جامعه‌شناس، دلایل یاد شده قطعی نیستند و برای دستیابی به نتایج درست باید مطالعات عمیق‌تری در این حوزه انجام شود؛ به اعتقاد من دادگاه‌های خانواده و قضات هم باید در این حوزه ورود کرده و با ارائه عمده دلایل طلاق در سال گذشته در ایجاد راهکارهای جدید برای جلوگیری از این معضل یاری‌رسان باشند.
او در ادامه می‌افزاید: تجربه افزایش طلاق در دوران کرونا نشان داد که راهکار عدم جلب مردان و بحث مهریه در نهایت با رقم طلاق مرتبط نیستند. در حالت کلی فردی که می‌خواهد طلاق بگیرد، فارغ از داستان مهریه در نهایت طلاق خواهد گرفت، حتی افرادی که به دنبال مال‌اندوزی از طریق مهریه هستند، رقم معناداری را در‌بر‌نمی‌گیرند، پس در نهایت باید راهکارهای بهتری برای کاهش نرخ طلاق اندیشیده شود.
افزایش آمار طلاق با وجود سیاست‌های سختگیرانه
مریم بهادری، فعال حوزه زنان نیز با بیان اینکه هر ساله و به صورت پیاپی با افزایش آمار طلاق مواجهیم به «ایران» می‌گوید: البته در کنار ازدیاد آمار طلاق با شیب تقریباً یکسانی افزایش ازدواج را نیز شاهدیم و از طرفی همین آمارها نشانگر ازدیاد طلاق توافقی است.
شاید این مطالبی که گفته می‌شود تکراری باشد اما ظهور کرونا به عنوان یک واقعیتی که همه با آن زندگی می‌کنیم بر تمامی ساحات زندگی شخصی و اجتماعی اثر گذاشته که یکی از این ساحت‌ها زندگی زناشویی است. در کنار تحریم‌های بی‌سابقه بین‌المللی، کرونا هم مزید بر علت شده و هم‌اکنون با واقعیت تلخ تشدید نابسامانی‌های اقتصادی روبه‌روییم. از طرفی داده‌های جهانی به ما می‌گوید در بحران پاندمی‌ کرونا، ۷۰ درصد از زنان موقعیت شغلی خود را از دست داده و بار اقتصادی بسیاری از خانوارها بیش از پیش به دوش مردانی افتاده است که اتفاقاً آنها نیز با بحران اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و شیوع کووید۱۹ دست و پنجه نرم‌ می‌کنند.
حال در کنار این موارد، شاید توجه به حقوق مالی زن در طول ازدواج جزو اولویت‌های آخر بررسی اجتماعی باشد؛ درحالی که عدم استیفای حقوق مالی زنان در ازدواج می‌تواند بر حیات شخصی و اجتماعی آنان تبعات قابل توجه و زیانباری داشته باشد.
به گفته بهادری، در آبان‌ماه سال ۹۹ ریاست قوه قضائیه در بخشنامه‌ای به دادگاه‌ها ابلاغ کرده است که در ابتدای به جریان افتادن دادخواست‌های مطالبه مهریه از «اجرای مهریه مندرج در سند ازدواج» خودداری کرده و آنها را به واحدهای ادارات ثبت اسناد ارجاع دهند. بخشنامه‌ای که به نظر من مشکل تازه‌ای را برای خانواده‌های درگیر طلاق ایجاد کرده است و البته دریغ بعدی این می‌تواند باشد که مطالبه مهریه آخرین ایستگاه زندگی زناشویی و به مثابه یک گروکشی برای طلاق است در حالی که مطالبه نفقه، مهریه و اجرت‌المثل حق قانونی و شرعی زنان از ازدواج است. در بادی امر توجه قوه قضائیه به حفظ کانون خانواده با سخت‌تر کردن فرایند طلاق توافقی، راهبردی مناسب به نظر می‌رسد، اما چنانکه پژوهش‌ها و متولیان امر می‌گویند چنانچه از پس این راهبرد برنامه‌ای عملی برای استحکام زندگی زناشویی وجود نداشته باشد و عملاً مسائل اقتصادی لاینحل باشند، این راهبرد نیز مانند برنامه‌های پیشین به سرمنزل نهایی نخواهد رسید. به‌طوری‌ که هم‌اکنون می‌بینیم طلاق عاطفی در زیر پوست جامعه ریشه می‌دواند و از طرفی آمارهای ثبتی طلاق با وجود سیاستگذاری‌های سختگیرانه حقوقی طلاق، هم‌چنان رو به افزایش است.
موانع وصول مهریه
سهراب سلیم‌زاده، وکیل پایه یک دادگستری و حقوقدان نیز با اشاره به اینکه مهریه از جمله حقوق مالی ممتاز زن است و در هر زمانی که آن را مطالبه کند مرد مکلف به پرداخت است، به «ایران» توضیح می‌دهد: امکان مطالبه مهریه طبق رویه جاری ابتدا از طریق اجرای ثبت محل وقوع عقد و سپس از طریق محاکم دادگستری وجود دارد. مهریه در ایجاد تعادل بین حقوق زن و مرد نقش جدی ایفا می‌کند در واقع و در نگاهی واقع‌بینانه زنی که از داشتن حقوق برابر مثل حق طلاق و غیره محروم است یا حداقل شرایط سخت‌تری دارد با داشتن مهریه پشتوانه‌ای خواهد داشت تا با اعمال آن بتواند این خلأ قانونی را پر کند. همچنین برای زنی که پس از سال‌ها زندگی مشترک که حق کار نداشته و صرفاً به امور منزل و فرزندان رسیدگی می‌کرده و عموماً تخصصی هم برای اشتغال احتمالی در آینده به‌دست نیاورده است (چرا که نیازی به آن نداشته یا امکان آن را نداشته است) و خود را وقف رشد و تکامل یک زندگی کرده است، در دوران پس از جدایی به‌عنوان سرمایه‌ای است تا یک بازنده تمام‌عیار نباشد و بتواند یک زندگی حداقلی را برای خود و احتمالاً فرزندانش مهیا کند. باید افزود عموماً زن تا زمانی که اختلافات به جدایی نرسیده است در فکر وصول مهریه خود نیست.
به گفته سلیم‌زاده، با شیوع همه‌گیری کرونا دستورالعمل‌های بهداشتی متنوعی اعمال شده است. یکی از این دستورالعمل‌ها جلوگیری از تجمعات در مراکز مختلف عمومی و اداری است. زن برای وصول مهریه خود باید به واحد اجرای ثبت محل وقوع عقد و یا واحد‌های اجرای احکام دادگاه‌های خانواده مراجعه کند. این ادارات نیز مشمول دستورالعمل‌های بهداشتی بوده‌اند و در بسیاری از مواقع با یک سوم نیروهای انسانی خود مشغول انجام امور مربوط به وصول مهریه بوده‌اند. که بدون تردید وقت‌های رسیدگی طولانی مدت به جهت ممنوعیت تجمع در محل اجرای ثبت و اجرای احکام باعث طولانی‌تر شدن روند وصول مهریه شده است. همچنین یکی از ابزار‌های مؤثر در وصول مهریه صدور حکم جلب از طریق اجرای احکام دادگستری بوده است که با بخشنامه‌های متنوعی که در ایام کرونا صادر شد زنان از داشتن چنین ابزار مؤثری محروم شده‌اند چرا که اجرای احکام با شیوع همه‌گیری کرونا طبق دستور از صدور حکم جلب معذور است. زنانی که نتوانسته‌اند از اموال مرد مهریه خود را وصول کنند یا به جهت دریافت اقساط مهریه در مواعد مشخص برای صدور حکم جلب به‌عنوان آخرین حربه و آخرین تیر ترکش به اجرای احکام مراجعه می‌کنند با بخشنامه عدم جلب در ایام کرونا تا اطلاع ثانوی مواجه می‌شوند و مرد نیز با علم و اطلاع از اینکه حکم جلبی در کار نیست اموال خود را از دسترس خارج کرده و نهایتاً وصول مهریه بسیار سخت می‌شود. در نهایت باید گفت فرایند مطالبه مهریه در مدت این همه‌گیری طولانی‌تر و در مواردی عملاً منتفی شده است و متأسفانه اطاله در رسیدگی و کمرنگ شدن ضمانت اجرای قانون برای دریافت مهریه به دلیل مشکلات اقتصادی و شیوع ویروس کرونا مشکلاتی را برای زنان ایجاد کرده است.

 

رئیس مجلس شورای اسلامی در جریان بازدید از فاز ۱ و ۲ کارخانه واکسن «کوو ایران برکت»  گفت: این افتخار بزرگ و کار ملی و عظیمی که به دست جوانان تربیت شده در مکتب امام و مکتب جهاد و شهادت و مکتب حاج قاسم سلیمانی خلق شده، بی شک جای تقدیر و تشکر دارد.
به گزارش ایسنا؛ محمد باقر قالیباف در جمع مدیران و مسئولان بنیاد برکت انقلاب اسلامی با بیان اینکه این حماسه با وجود همه محدودیت‌ها و تحریم‌ها، کشور ما را در میان معدود کشورهای دنیا قرار داده است که توانسته تکنولوژی تولید واکسن را از صفر به دست بیاورد، افزود: این جوانان «ما می‌توانیم» را معنا کرده‌اند و امروز این دستاورد موجب شده است هم افرادی که از توان و تمکن مالی برخوردارند از آن بهره‌مند شوند و هم کسانی که در مناطق دورافتاده و روستایی دچار محدودیت هستند، از آن بهره‌مند شوند و ان شاءالله تا پایان پاییز این واکسن در اختیار عموم قرار می‌گیرد. رئیس قوه مقننه با بیان اینکه من باور دارم که این کشور با یک برنامه پنج ساله در همین شرایط سخت تحریمی می‌تواند به ثبات و آرامش برسد، گفت: البته باور این موضوع برای خیلی‌ها سخت است، اما با توکل به خدا و اراده واقعی، این کار شدنی است. قالیباف ادامه داد: امروز شاهد بودیم رزمنده ۱۶ ساله ما در سپاه خراسان که روزی در سرمای زیر صفر درجه، می‌جنگید، در میدان علمی جهاد می‌کند و همان افتخارات را خلق کرده است و من معتقدم خدای دوران دفاع مقدس، خدای اقتصاد نیز هست، اما ما بنده‌های خوبی نیستیم و فرق بین خدا و کدخدا را قائل نبودیم و ارادت ما به کدخدا بیشتر از خدا بود، وگرنه همان حماسه‌هایی که در دفاع مقدس خلق شد، امروز نیز قابل خلق است.
او تأکید کرد: ملت با شرکت در انتخابات، مسئولیت ما را بیشتر کرد و ما وظیفه داریم بدون تقسیم جامعه و گرایش بندی‌های سیاسی با افتخار، خدمتگزار مردم باشیم و مسائل اقتصادی نظیر بورس، اشتغال، ازدواج و معیشت را با وجود همه سختی‌ها با همدلی و همکاری بین قوا و کمک مردم حل کنیم. وی تصریح کرد: ما خدمتگزار مردم با هر سلیقه ای هستیم و وظیفه خود می‌دانیم چه برای کسانی که در انتخابات شرکت کردند و چه برای کسانی که در انتخابات شرکت نکردند، نوکری کنیم. امیدواریم بزودی شاهد عادی شدن شرایط کرونا باشیم.
 تأثیر 5/93 درصدی واکسن برکت
محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) نیز در این بازدید گفت: تأثیر واکسن کووبرکت، 5/93 درصد است. او از تأمین کامل واکسن کشور تا پاییز امسال خبر داد و گفت: با توجه به اینکه قدرت صادرات وجود دارد اما رویکرد اقتصادی نداریم و تا نیاز کشور تأمین نشود، هیچ صادراتی انجام نمی‌شود. مخبر افزود: این شرکت در زمینه تولید واکسن کار فنی و جدی با ظرفیت نخبگان کشور انجام داده است. رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) در ادامه  گفت: با تولید واکسن و تأثیرگذاری بالای آن امیدواریم در کشور بزودی شاهد عادی شدن شرایط کرونا باشیم. محمد مخبر گفت: باید شرایطی مثل سوپر مارکت حاکم شود که مردم هرنوع واکسنی که می‌خواهند بتوانند تهیه کنند یعنی اگر مثل فایزر و MRNA خواستند ما داشته باشیم به آن‌ها بدهیم و هرچه بخواهند این ظرفیت وجود داشته باشد. او افزود: این مورد در کشور ظرفیت ۱۰۰ ساله دارد و آزمایش ۱ و ۲ طوری بوده است که 5/93 درصد مؤثر بوده بدون هیچ گونه عارضه‌ای و امیدواریم بزودی شاهد عادی شدن وضعیت کشور از لحاظ کرونا باشیم.

براساس اعلام روابط عمومی وزارت بهداشت، ۱۱۶ بیمار کووید ۱۹ در کشور جان خود را به دلیل این بیماری از دست دادند. همچنین تاکنون ۴ میلیون و ۴۰۳ هزار و ۷۵۳ نفر دوز اول واکسن کرونا و ۹۷۲ هزار و ۸۷۱ نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۵ میلیون و ۳۷۶ هزار و ۶۲۴ دوز رسید. از ظهر روز 31 خرداد  تا ظهر ۱ تیرماه ۱۴۰۰ و براساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۱۱ هزار و ۷۱۶ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در کشور شناسایی شد که هزار و ۲۷۸ نفر از آنها بستری شدند.

دکتر فربد فدایی
روانپزشک
در بیماری کرونا، واکنش نسبت به بیماری، پیشگیری از آن و درمان بیماری دارای جنبه‌های گوناگون زیستی، روانی و اجتماعی است و مانند همه موضوعات رفتاری وجود روانشناختی مهمی دارد.
بسیاری از اوقات به‌علت بی‌توجهی به مسائل روانی- رفتاری، هزینه‌های گزاف صرف مبارزه با معلول می‌شود که در این مورد می‌توان به بیماری‌های ریه از جمله سرطان ریه اشاره کرد که بخش عمده‌ای از امکانات پزشکی مصروف درمان آنها می‌شود و به عامل اصلی یعنی مصرف دخانیات پرداخته نمی‌شود. در حالی‌که ارتباط بین سرطان ریه و مجاری تنفسی با مصرف سیگار کاملاً واضح است.
در مورد کرونا هم به‌عوض درمان پرخرج مبتلایان که شامل تخت‌های بیمارستانی ویژه، اکسیژن ساز و کمک تنفسی، داروهای گرانقیمت و ضرر اقتصادی ناشی از خارج شدن گروه عظیم مبتلایان از چرخه تولید است، باید بر پیشگیری متمرکز شد. در مورد پیشگیری، بدیهی است که دستگاه‌های دولتی وظایفی برعهده دارند که از جمله آنها برقراری محدودیت و قرنطینه و دادن آگاهی برای پیشگیری به عموم مردم است اما در این میان مردم هم مسئولیت‌هایی را برعهده دارند که اگر عمل کنند انتقال بیماری متوقف می‌شود، اما چرا چنین نمی‌کنند و چرا اصول پیشگیری را که به طور مرتب آموزش داده می‌شود رعایت نمی‌کنند؟ درواقع این همان وجه روانپزشکی و روانشناختی موضوع است که عموماً مغفول می‌ماند و ما در ادامه به آن خواهیم پرداخت. به طور کلی انسان راه‌حل‌های ساده و بدون زحمت را به راه‌های دشوار اما دقیق‌ترجیح می‌دهد. انسان می‌خواهد از نگرانی و اضطراب رها شود و برای این کار به توجیهات غیرمنطقی و ناخودآگاه متوسل می‌شود. در مورد کرونا هم که سبب نگرانی او می‌شود و اقدامات دشواری را به او تحمیل می‌کند، به‌همین روش‌ها متوسل می‌شود. یکی از این روش‌ها انکار است. بسیاری از مردم انکار می‌کنند که چنین بیماری ای وجود دارد و اخبار مرگ و میر ناشی از آن را نمی‌پذیرند. انکار بیماری، سبب بی‌توجهی به فاصله اجتماعی، زدن ماسک و ضد عفونی دست‌ها می‌شود. روش دیگر دلیل تراشی است. برای نمونه، فرد می‌گوید من قوی‌ هستم و بیماری زمینه‌ای هم ندارم، بنابراین نیازی به احتیاط ندارم. چنین شخصی به این نکات توجه نمی‌کند که بسیاری از قربانیان کرونا، قهرمان ورزشی، ‌بدون بیماری زمینه‌ای و جوان بوده‌اند. باید توجه کرد که معدودی از افرادی که به پیشگیری از کرونا توجهی ندارند، بیماران افسرده‌ای هستند که تمایل ناخودآگاه برای مردن دارند.  از سوی دیگر واکسیناسیون و اخبار پیشرفت آن در بسیاری از افراد خوشبینی بدون مبنایی را در مورد پایان همه‌گیری کرونا ایجاد کرده است؛ اخباری که در مورد رفع محدودیت و برداشتن قرنطینه در برخی کشورها منتشر می‌شود به این روحیه سهل‌انگاری می‌افزاید. باید توجه داشت که حتی افرادی که دو دوز واکسن را تزریق کرده‌اند، تا زمانی که واکسیناسیون همگی انجام شود مجبور به ادامه توصیه‌های پیشگیری هستند.
نحوه اطلاع‌رسانی در مورد آمار کرونا هم نیاز به بازبینی دارد. ضمن این‌که جنبه‌های مثبت نیز باید در خبررسانی رعایت شود اما تأکید بر بهبود یافتگان به عوض تأکید بر موارد ابتلا و مرگ، ممکن است این استنباط نادرست را در اذهان ایجاد کند که کرونا جدی نیست و احتیاط زیادی برای پیشگیری از آن ضرورت ندارد.
توجه عمومی به این جنبه‌های روانشناختی می‌تواند پیشگیری را به نحو مؤثری بیفزاید و از موج پنجم کرونا جلوگیری کند. بدون ادامه اقدامات پیشگیرانه، با توجه به جهش های متعدد و سریع  ویروس کرونا، حتی با واکسیناسیون عمومی نیز امکان تداوم همه‌گیری کرونا وجود خواهد داشت.