گروه اقتصادی| دویست و سی و پنجمین جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت روز سه‌شنبه به ریاست رئیس‌جمهور برگزار شد. در ابتدای این جلسه با توجه به نزدیک شدن به مراحل پایانی مذاکرات احیای توافق برجام و روند موجود در این زمینه، بانک مرکزی گزارشی از تمهیدات در نظر گرفته شده برای فعال‌سازی منابع ارزی بلوکه شده کشور پس از رفع تحریم‌ها در چرخه بازار مالی و سرمایه‌ای کشور ارائه کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، حسن روحانی با تأکید بر ضرورت آمادگی برای ورود منابع ارزی آزاد شده کشور به فرایندهای تبادلات مالی گفت: بانک مرکزی و سایر دستگاه‌های دخیل در این موضوع می‌بایست به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که جریان تأمین کالاهای اساسی و مواد اولیه تولید داخلی کشور به سرعت عملیاتی و مناسبات بانکی بین‌المللی در مسیر رونق تولید کشور راه‌اندازی شود.
در این جلسه وزیر راه و شهرسازی گزارشی از تقویت ناوگان ریلی و جاده‌ای برای تخلیه و حمل کالاهای موجود در بنادر و گمرکات کشور ارائه کرد. براساس این گزارش، میزان حمل کالاها در 2 ماه گذشته، 11 درصد افزایش داشته است.
رئیس جمهوری با قدردانی از تلاش دستگاه‌ها برای تأمین کالاهای اساسی و مورد نیاز تولید، علی‌رغم محدودیت‌های شدید تحریمی تأکید کرد: در این مرحله که کالاها به بنادر و گمرکات کشور رسیده، لازم است با تسهیل در تشریفات ترخیص و حمل و اولویت‌دهی لازم، این کالاها با سرعت بیش از پیش منتقل شود و به ادامه جریان روبه رشد تولید و تأمین بموقع کالاهای اساسی کمک کند.
حجم منابع ارزی بلوکه شده کشور
اسفند ماه سال گذشته اعلام شد که حدود ۴۰ میلیارد دلار از منابع ارزی ایران در کشورهای چین، هند، کره جنوبی، ژاپن و عراق بلوکه شده و چین با ۲۰ میلیارد دلار، بیشترین سهم را دارد. بجز چین با 20 میلیارد دلار که همچنان درحال مراودات مالی و کالایی با ایران است، باقی کشورها در پرداخت، مشکل‌ساز شده‌اند.
برای آزادسازی منابع ارزی مسدود شده ایران در کره‌جنوبی، هند، عراق و ژاپن از طریق انتقال ارز یا خرید کالاها چشم‌انداز روشنی به سبب روند مذاکرات وین و رویکرد دولت جدید امریکا وجود دارد. به‌طوری که چندی پیش، کره‌جنوبی پیگیری‌های تازه‌ای را شروع کرد و ژاپن هم پیشنهاد فروش واکسن با منابع بلوکه شده ایران داد.
تمهیدات بانک مرکزی برای آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده احتمالاً در همین ساختارها تعریف شده است که بخشی از آن در قالب خرید واکسن با منابع ارزی در کشور عراق در حال تحقق است.
پرداخت هزینه خرید ۱۶ میلیون دوز واکسن  کووکس
در همین حال، وزیر نیرو روز گذشته از خرید ۱۶ میلیون دوز واکسن  کووکس  از محل منابع ارزی در عراق خبر داد.
به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو، «رضا اردکانیان» در این خصوص بیان کرد: با پیگیری‌های به عمل آمده، از منابع ارزی موجود در بانک تجارت عراق، روز سه‌شنبه مبلغ ۱۱۵ میلیون فرانک سوئیس به حساب بانک سوئیسی برای دریافت ۱۶ میلیون دوز واکسن  کووکس  واریز شد.
رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی با عراق هشتم خرداد نیز از صدور مجوز برای تأمین منابع ارزی ایران در عراق برای خرید ۱۶ میلیون دوز واکسن  کووکس  و انتقال این مبلغ به یک بانک اروپایی خبر داده بود.
وی همچنین پیشتر اعلام کرده بود: ارز مورد نیاز خرید واکسن کرونا از روسیه از محل مطالبات‌ ایران از عراق تأمین و بزودی نخستین پرداخت انجام می‌شود.
به گفته وزیر نیرو، جمهوری اسلامی ایران دارای منابع مالی خوبی در خارج کشور از جمله عراق است که وزارت بهداشت کشور با رعایت مجموعه ملاحظاتی که هست درصدد خرید دوز مورد نیاز واکسن کرونا از شرکت اروپایی است و هزینه آن از محل این منابع مالی پرداخت خواهد شد.
حل برخی مشکلات اقتصادی با آزادسازی منابع بلوکه شده
درحالی که بانک مرکزی از تمهیدات در نظر گرفته شده برای فعال‌سازی منابع ارزی بلوکه شده کشور پس از رفع تحریم‌ها به ستاد هماهنگی‌های اقتصادی دولت گزارش می‌دهد، برخی از کارشناسان اعلام کرده‌اند که با این اتفاق بخشی از مشکلات حل خواهد شد.
سید کمال سیدعلی معاون ارزی اسبق بانک مرکزی به یکی از رسانه‌های کشور گفته است: تحریم‌ها امکان برنامه‌ریزی را از دولت گرفته است اما در صورت رفع یا کاهش آن دولت می‌تواند نسبت به برنامه‌ریزی در حوزه اقتصادی کشور اقدام کند. اگر شرایط صادرات نفتی کشور به روال عادی برگردد و منابع ارزی بلوکه شده آزاد شود امکان کنترل تورم و نرخ ارز وجود خواهد داشت.
به گفته سیدعلی، تصمیم‌گیری درخصوص سرانجام مذاکرات موضوعی حاکمیتی است و ارتباط چندانی به تغییر دولت‌ها ندارد. اما با توجه به کسری بودجه دولت در سال‌جاری بدون انجام توافق، کنترل تورم و نرخ ارز کار آسانی نخواهد بود.
جهش مبادلات ایران و جهان با لغو تحریم‌ها
کارشناسان بر این باورند که آینده اقتصاد ایران بیشتر به تیم دیپلماسی مربوط است، تا به هر موضوع دیگری. این تنها مربوط به آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده نیست و از آن مهمتر، مبادلات را افزایش خواهد داد.
در این باره رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین اظهار داشت: آینده اقتصادی کشور بیش از آنچه به تیم اقتصادی دولت مربوط باشد به تیم دیپلماسی مربوط است. سیاست‌های بین‌المللی و دیپلماسی نیز چندان در اختیار دولت‌ها نیست و شورای عالی امنیت ملی و نظام در مورد آن نظر می‌دهند. اگر مذاکرات وین با موفقیت پیش برود آن وقت باید مطالباتی را از تیم اقتصادی بیان کرد؛ اولویت اول که باید به آن فکر شود، برنامه مدون، زمان‌بندی شده و قابل اندازه‌گیری و پایش برای تورم باشد.
مجیدرضا حریری در گفت‌وگو با ایلنا فقط در مورد مبادلات با کشور چین عنوان کرد: پیش‌بینی می‌شود در صورت لغو تحریم‌ها میزان مبادلات دو کشور نسبت به سال ۲۰۲۰ یک جهش دوبرابری داشته باشد. مجموع مبادلات دو کشور در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۶ میلیارد دلار بود ولی این قابلیت را دارد که به مرز ۳۰ میلیارد دلار برسد.
وی افزود: با توجه به چشم‌اندازی که از آینده و لغو احتمالی تحریم‌های نفتی در پی مذاکرات وین پیش‌بینی می‌شود اگر تحریم‌ها لغو شود میزان مبادلات ایران و چین تغییر محسوسی نسبت به سال 2020 خواهد داشت؛ چراکه چین بزرگترین خریدار نفت ایران است و می‌تواند در رفتار تجاری ایران و چین را تحت تأثیر قرار دهد.
وی افزود: اگر سیاستگذاری اقتصادی، دیپلماسی اقتصادی و سیاست‌های پولی، مالی و بانکی ما مشخص نباشد، نمی‌توان انتظار داشت وزارتخانه‌های اقتصادی در دولت سیزدهم ظرفیت حداکثری از خود نشان دهد. اگر تحریم‌ها برداشته نشود صادرات موفق نخواهد شد و همین وضعیت ادامه خواهد داشت. اگر تکلیف ما با همسایگان و کشورهایی که با آنها تنش داریم مشخص نشود بسیاری از بازارهای ما از دست می‌رود. بنابراین همه اینها تشکیل یک مجموعه می‌دهد.

گروه سیاسی/ مواضع حجت الاسلام و المسلمین سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهور منتخب کشورمان  در نخستین نشست خبری‌اش پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران با واکنش‌های زیادی در محافل بین‌المللی روبه‌رو شد.
رئیس جمهور منتخب در سخنان اخیر خود با تأکید بر حفظ برجام اعلام کرد که مذاکرات باید آورده‌ای برای ملت بزرگ ایران داشته باشد و این گفت‌وگوها در راستای رفع محدودیت‌ها و تحریم‌ها و راستی‌آزمایی مسأله ارتباطات ادامه خواهد یافت. او با اعلام اینکه ایران در دولت وی به مذاکرات احیای برجام ادامه می‌دهد، تأکید کرد که دیپلماسی کشور به این مسأله محدود نمی‌شود. او همچنین اولویت دولت خود را تقویت روابط با کشورهای منطقه از جمله کشورهای حوزه خلیج فارس عنوان کرد و بر گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری متقابل سودمند با قدرت‌های اقتصادی آسیایی تأکید کرد.
در واکنش به این مواضع بود که وزارت خارجه فرانسه با اشاره به اینکه انتخاب رئیسی را به عنوان رئیس جمهور جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار داده است، در بیانیه کوتاهی اعلام کرد که این کشور همچنان آمادگی کامل اجرای توافق هسته‌ای با ایران را دارد. همچنین پاسخ منفی رئیس جمهور منتخب ایران در نشست خبری اخیر به سؤالی درباره احتمال دیدارش با رئیس جمهوری امریکا در صورت رفع تحریم‌ها هم با واکنش سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا روبه‌رو شد. به گزارش ایسنا، خبرگزاری رویترز گزارش داد که «جن ساکی» در واکنش به رئیسی مبنی بر اینکه برنامه‌ای برای دیدار با «جو بایدن» ندارد، گفت: «ما در حال حاضر هیچ روابط دیپلماتیکی با ایران  یا هیچ برنامه‌ای برای دیدار در سطح رهبران نداریم. دیدگاه ما در این باره این است که رهبر ایران تصمیم گیرنده است.» در همین حال «ند پرایس»، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا هم تأکید کرد که نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران بر بحث‌های جاری در وین درباره برجام تأثیری نخواهد داشت.
تأکید رئیسی بر لزوم تقویت مناسبات منطقه‌ای ایران هم با استقبال «مقتدی صدر»، رهبر جریان صدر روبه‌رو شد. او  در رشته توئیتی به نقش‌آفرینی مثبت عراق در منطقه و کمک به حل مشکلات میان ایران و عربستان اشاره کرد و به این دو کشور یادآور شد که عراق می‌تواند حلقه اتصال میان کشورهای منطقه باشد. صدر افزود: «ما همچنان می‌خواهیم که روابط خوبی با هر دو طرف ایران و عربستان داشته باشیم و حسن همجواری را با همه آنان رعایت کنیم و تا زمانی که آنها با ما ارتباط دارند، نمی‌خواهیم به ضرر یکی از دو کشور به کشور دیگر متمایل شویم.» رئیس جریان صدر همچنین از رئیس جمهوری منتخب ایران خواست که اقدامی را صورت دهد که درگیری‌های سیاسی و فرقه‌گرایی در منطقه پایان یابد، چرا که این کار موجب تقویت اسلام و تضعیف دشمن مشترک بویژه رژیم صهیونیستی می شود که از همه این درگیری‌های فرقه‌ای برای برنامه‌های سست خود که به مانند تار عنکبوت است، بهره‌برداری می‌کند.
این واکنش‌ها در حالی است که حسین امیرعبداللهیان، دستیار ویژه رئیس مجلس در امور بین‌الملل، در گفت‌وگو با شبکه خبری «سی ان ان» تأکید کرد که سیاست خارجی دولت رئیسی، پویا و منطقی و توأم با گفتمانی قوی خواهد بود. او در پاسخ به این پرسش که روابط بین ایران و امریکا در دوره جدید به چه صورت خواهد بود گفت: «امریکا همواره فرصت‌ها را از دست داده است و این مسأله بیشتر منوط به رفتار طرف امریکایی است بویژه آنکه  تصمیم بگیرند روابط با ایران چگونه باید باشد.»
به گزارش فارس ،امیرعبداللهیان در این مصاحبه که بخش کوتاهی از آن منتشر شده است، درباره مواضع خارجی آیت‌الله رئیسی می‌گوید: «من تصور می‌کنم سیاست خارجی دولت آقای رئیسی، فعال و پویا است؛ یک سیاست خارجی که متوازن و با نگاه به همه کشورهای جهان است، با گفتمانی منطقی و قوی، گفتمانی که بتواند حقوق ملت ایران را در همه زمینه‌ها بخوبی تأمین کند.»
مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی ایران در واکنش به سؤالی مبنی‌ بر اینکه آیا احساس متفاوتی نسبت به دولت بایدن در مقایسه با دولت ترامپ در ایران وجود دارد، توضیح داد: «من فکر می‌کنم اگر بایدن به‌دنبال بازگشت به برجام است، نباید حرف‌های جدیدی مطرح کند درخصوص منطقه، موشکی و دخالت در امور ایران.» امیرعبداللهیان همچنین تأکید کرد که امریکا باید به‌ جای مطرح‌ کردن موضوع های جدید برای گنجاندن در توافق هسته‌ای، باید روی بازگشت به برجام و انجام تعهداتش تمرکز کند. وی در پاسخ به اینکه آیا باور دارد که توافق هسته‌ای ایران را می‌توان به مسیر اصلی بازگرداند، اظهار داشت: «من فکر می‌کنم هر زمانی مذاکرات وین به نقطه‌ای برسد که منافع ملت ما تأمین بشود، می‌تواند وارد مرحله اجرا شود.»
پیام تبریک مقام‌های خارجی به رئیسی
پیام‌های تبریک مقام‌های بلندپایه کشورهای مختلف به رئیس جمهوری منتخب ایران همچنان ادامه دارد.«کیم جونگ اون»، رهبر کره شمالی پیروزی رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری ایران را تبریک گفت. «کیم جونگ اون» تأکید کرده است: «در دوره جدید روابط دوستانه و همکاری میان کشورهایمان گسترش بیشتری خواهد یافت.» «بدالمجید تبون»، رئیس جمهوری دموکراتیک خلق الجزایر هم در پیامی خطاب به رئیسی، انتخاب وی به عنوان رئیس جمهور ایران را تبریک گفت. «صادر جباروف»، رئیس جمهور قرقیزستان هم با ارسال پیامی خطاب به رئیسی، انتخاب وی به عنوان  رئیس جمهوری اسلامی ایران را تبریک گفت.
کاظم غریب‌آبادی، سفیر نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین از ارسال پیام کتبی «محمد سانوسی بارکیندو»، دبیرکل اوپک، به رئیسی بابت پیروزی در انتخابات و انتخاب وی به عنوان رئیس جمهوری اسلامی ایران خبر داد.
همچنین «اشرف غنی»، رئیس‌ جمهوری افغانستان در تماس تلفنی با رئیسی ضمن تبریک به او برای پیروزی در انتخابات ابراز امیدواری کرد که در زمان فعالیت او، همکاری‌ها میان دو کشور گسترش یابد. رئیسی نیز از تماس تلفنی رئیس جمهورغنی ابراز امتنان کرده و بر گسترش و تعمیق روابط و همکاری‌ها میان دو کشور تأکید ورزید.
«نیچروان بارزانی»، رئیس منطقه کردستان عراق هم با آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، گفت‌وگو کرد و پیروزی وی در انتخابات را تبریک گفت. در این تماس تلفنی رئیسی هم ابراز امیدواری کرد دو طرف با فعال شدن ظرفیت‌های موجود، بیش از پیش شاهد افزایش امنیت در منطقه و همگرایی اقتصادی باشند. «حمدو بوهاری»، رئیس جمهوری نیجریه هم از دیگر مقام‌هایی بود که در پیامی پیروزی سید ابراهیم رئیسی در سیزدهمین دور انتخابات ریاست جمهوری را تبریک گفت.

سوسن صادقی
خبرنگار
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات از ارائه نتایج ارزیابی عملکرد ۱۴۰ دستگاه به رئیس جمهوری و معرفی اسامی ۱۰ دستگاه برتر در شفافیت و دسترسی آزاد به اطلاعات عمومی خبر داد. با رضا باقری اصل درباره این ارزیابی گفت‌و‌گو کرده و نظر کارشناسان فناوری اطلاعات را درباره این اقدام شورای اجرایی فناوری اطلاعات جویا شدیم.
شفافیت؛ رکن اساسی توسعه دولت الکترونیک
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات معتقد است رکن اساسی توسعه دولت، داشتن قابلیت‌های مبارزه با فساد، مشارکت‌پذیری مردم و شفافیت است و اگر دولتی این ارکان را دارا باشد بهتر حکمرانی خواهد کرد. باقری اصل با اشاره به اینکه قانون دسترسی آزاد به اطلاعات در سال 88 تصویب شد ولی تا سال 93 عملیاتی نشده بود، گفت: عملیاتی کردن این قانون در دولت یازدهم آغاز شد و سرانجام وزارت ارتباطات در سال 95 نخستین سامانه دسترسی آزاد به اطلاعات را راه‌اندازی کرد.
وی با اشاره به اینکه راه‌اندازی این سامانه کافی نبود و باید مردم  از وضعیت دستگاه‌ها و نحوه پاسخگویی به آنها نیز مطلع می‌شدند، افزود: در جلسه شانزدهم شورای اجرایی فناوری اطلاعات که مهرماه سال 99 با حضور رئیس‌جمهوری و وزرا تشکیل شد، مصوبه شفافیت و دسترسی آزاد به اطلاعات عمومی دستگاه‌های اجرایی با 10 شاخص اولیه برای ارزیابی و اعلان عمومی تصویب و عملیاتی شد.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، هدف از این مصوبه را تسهیل در تعاملات الکترونیکی شهروندان با دستگاه‌های اجرایی، ارتقای شفافیت دستگاه‌های اجرایی، دسترسی مردم به داده عمومی و ایجاد یکپارچگی و تسهیل فرایندهای تجاری و خدمات عنوان کرد.
به گفته باقری اصل، 10 شاخص اولیه برای ارزیابی شفافیت دستگاه‌ها  شامل تکالیف قانونی و برنامه‌های توسعه راهبردی، قوانین، مقررات و پیش‌نویس مصوبات دستگاه‌ها، مجوزهای صادره به‌همراه گیرندگان مجوز، فرایندهای استخدام و تخصیص پست، صورتجلسات شوراها، رزومه مدیران و معرفی مدیران دستگاه‌ها، انتشار اسناد سفارش، اجرا و نتایج حاصل از پژوهش ها، در دسترس قرار دادن اطلاعات قابل استفاده برای کسب وکارها (در سامانه Data.Gov.IR)، هزینه کرد دستگاه‌ها و جزئیات قراردادها است که باید در زیرپورتالی (به نام شفاف دات نام دستگاه مربوطه) منتشر شود.
وی با بیان اینکه با این شاخص‌ها 140 دستگاه اجرایی در شفافیت ارزیابی شدند، افزود:  10 دستگاه برتر یعنی وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی، کار و امور اجتماعی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت ارتباطات، سازمان فناوری اطلاعات، صندوق بازرسی کشور، بیمه سلامت ایرانیان، آموزش و پرورش، پست بانک، وزارت کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ترتیب اول تا دهم شدند. باقری اصل گفت: ارزیابی کنونی با همکاری پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات و خوشنام‌ترین نهاد مردمی یعنی اندیشکده شفافیت انجام شد. از سوی دیگر جزئیات شاخص‌ها، فرایند و نمره دهی شفاف بوده و حتی میزان سنجه‌ها هم مشخص است. به‌گفته باقری اصل، این ارزیابی اولیه است و آخرین ارزیابی نخواهد بود، در مرحله بعدی ارزیابی بیشتری از دستگاه‌ها انجام و منتشر خواهد شد و هر دستگاهی بخواهد دستگاهش را شفاف‌سازی کند باید جداولی را که در اختیارشان است ، اصلاح کرده و برای شورای اجرایی فناوری اطلاعات ارسال کند. دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات معتقد است اینکه دستگاه‌ها باید اطلاعات را فقط به سازمان بازرسی کل کشور ارائه دهند، روش و تفکر درستی نیست بلکه مردم خود بازرسان خوبی هستند و می‌توانند در ارزیابی عملکرد دستگاه ‌ها نقش مؤثری ایفا کنند. از این‌رو شهروندان، رسانه‌ها و... می‌توانند با مراجعه به سایت‌ها، دستگاه‌ها را ارزیابی کنند.
اقدامی مثبت و سازنده
 رضا کرمی کارشناس دولت الکترونیک معتقد است شفافیت و دسترسی آزاد به اطلاعات یکی از بحث‌های کلیدی و راهگشای دولت الکترونیک است و هر اقدامی که آن را تقویت کند، مثبت و سازنده است. کرمی گفت: انتخاب و معرفی 10 دستگاه برتر راهی برای ایجاد انگیزه بین دستگاه‌های اجرایی برای شفافیت است که استمرار داشتن در ارزیابی‌ها، می‌تواند به نهادینه شدن شفافیت و پاسخگویی دستگاه‌های حاکمیتی کمک مؤثری کند.
وی به تبعات انجام شفافیت و دسترسی آزاد به اطلاعات در دولت الکترونیک نیز اشاره کرد و گفت: امروزه اصل شفافیت و دسترسی آزاد شهروندان به داده‌های حاکمیتی و عمومی، یک اصل پذیرفته شده در حکمرانی شایسته است و به اذعان همه صاحبنظران، فساد و نبود شفافیت یکی از مشکلات نظام اداری و اقتصادی کشور است، این موضوع اهمیت آن را برای ما دوچندان می‌کند.
کرمی افزود: به جرأت می‌توان گفت در صورتی که چشم‌انداز نهایی شفافیت و دسترسی آزاد برای شهروندان (یعنی حاکمیت در اتاق شیشه‌ای) تا حد مطلوبی محقق شود، بسیاری از روزنه‌های فساد و ویژه خواری و حتی ناکارآمدی‌های دستگاه‌های حاکمیتی بسته می‌شود. نکته بسیار مهمی که همیشه باید به یاد داشت، این است که شفافیت منحصر به دستگاه‌های اجرایی (قوه مجریه) نیست و سایر ارکان و اجزای حاکمیت هم باید در آن مشارکت داشته باشند.
این کارشناس دولت الکترونیک معتقد است برای ارائه داده‌های باز جهت ایجاد شفافیت و پاسخگویی (نهادهای حاکمیتی مطابق قانون موظف به ارائه آن هستند) را می‌توان با ابزارهای نظارتی و پیگیری اجرای قانون مانند استفاده از اهرم‌هایی مثل نظارت مستمر درون دولت (نهادهایی مانند سازمان امور اداری و استخدامی یا سازمان فناوری اطلاعات)، نظارت بیرون دولت (نهادهایی مثل سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات) و همچنین استفاده از سازوکارهای کنترلی و اعمال حاکمیت مالی (نظارت ذی حسابان) پیگیری کرد. به‌گفته کرمی، انتشار مرتب وضعیت پاسخگویی دستگاه‌ها در فضای عمومی هم بتدریج باعث شکل‌گیری مطالبه عمومی می‌شود و در درازمدت از فشار حاکمیتی مؤثرتر خواهد بود.
وی افزود: انتشار داده‌های باز برای دسترسی عموم یک اقدام ضروری است که خوشبختانه با ایجاد سامانه ملی کاتالوگ و مجموعه داده‌های باز و کاربردی به نشانی data.gov.ir قدم اول آن برداشته شده ولی با بررسی دقیق محتوای فعلی و اولیه آن متوجه می‌شویم که برخی از اصول پایه داده‌های باز در آن رعایت نشده است. به‌عنوان مثال در انتشار داده‌های باز، اصل بر ارائه داده‌های خام و پردازش نشده است، نه جداول و گزارش‌های پردازش شده. به‌گفته این کارشناس، قاعده بر این است که داده‌ها حتی المقدور به‌صورت خام در دسترس عموم قرار گیرد تا اشخاص و شرکت‌ها بتوانند هم برای شفافیت و نظارت عمومی و هم برای ایجاد ارزش افزوده روی داده‌ها (بر ترکیب، مقایسه، تحلیل و...) از آن استفاده کنند که در برخی از اطلاعات ارائه شده، این اصل رعایت نشده است. وی اعتقاد دارد برای تکمیل داده‌ها باید یک نقشه راه مشخص بر مبنای اولویت‌های کشور، تنظیم شود و دستگاه‌ها برمبنای آن موظف شوند تا داده‌ها را تأمین کنند و ارائه دهند، چرا که در شرایط فعلی به‌نظر می‌رسد غیر از آماده بودن مجموعه‌های داده‌ای یا میزان همکاری دستگاه‌های متولی، هیچ اولویت‌بندی خاصی وجود ندارد.
مبارزه با فساد با شفاف سازی
سهیل تقوی کارشناس فناوری اطلاعات هم اعتقاد دارد که برداشتن گام اول برای شفافیت دستگاه‌های اجرایی، اقدامی بسیار خوب و مبارک است هرچند باید زودتر از اینها انجام می‌شد ولی باز قابل تقدیر است. تقوی گفت: ای کاش فقط به جای معرفی 10  دستگاه برتر در انجام شفافیت و دسترسی آزاد به اطلاعات، بدترین دستگاه‌ها را معرفی کرده و برجسته می‌کردند که چه دستگاه‌هایی درزمینه مطالبه گری، شفافیت و... ضعیف عمل کرده‌اند تا با برجسته کردن این دستگاه‌ها آنها را مجبور به شفافیت کرد، چرا که این دسته از دستگاه‌ها که در برابر شفافیت و دسترسی آزاد به اطلاعات مقاومت می‌کنند به علت وجود فساد این شفاف‌سازی برای آنها مضر است.
وی افزود: در برابر دستگاه‌هایی که در زمینه شفافیت مقاومت می‌کنند باید بخش‌های نظارتی حاکمیت به همراه مردم و تشکل‌های مردمی و حتی رسانه‌ها ورود کنند و دستگاه‌هایی را که از این کار سر باز زده‌اند  با فشار وارد کردن مجبور به شفافیت کنند. این کارشناس فناوری اطلاعات اعتقاد دارد که در شفافیت و دسترسی آزاد به اطلاعات، تعارض منافع مورد تأکید بوده و یکی از ارکان مبارزه با فساد است و می‌توان با شفافیت جلوی فساد دستگاه‌ها را گرفت و به نظر می‌رسد مانند امریکا بهترین گزینه برای اعمال قوه قهریه برای شفاف کردن دستگاه‌ها وزارت دادگستری است تا دستگاه‌ها در بحث شفافیت مقاومت‌ها را بشکنند و بدرستی شفاف‌سازی کنند. به‌گفته تقوی، بررسی حیف و میل‌ها در دستگا‌ه ها مهم است و معمولاً در شفافیت، دستگاه‌های نظارتی روی بحث میل‌ها حساس هستند ولی حیف‌ها هم مهم است و باید این دسته از هزینه‌ها هم مشخص شود که بودجه چرا در جاهایی که اولویت نداشته، هزینه شده است. وی در ادامه گفت: در مرحله و گام بعدی باید به‌دنبال تقاطع اطلاعات، تحلیل و تجمیع کردن اطلاعات دستگاه‌ها بود تا مسائل و مشکلات دستگاه‌ها و تعارض منافع‌ با صحت سنجی دقیق تر شناسایی شود.

زهره صفاری/  روابط مستحکم ایران و روسیه در سال‌های متمادی منشأ تحولات مثبت در خاورمیانه و در سایه همکاری‌های وسیع وصلح طلبانه این دو کشور بوده است که مناقشات منطقه ای به سمت آرامش رفته‌اند. روز گذشته «لوان جاگاریان»، سفیر روسیه در ایران در نشستی خبری در خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) که با حضور خبرنگاران این خبرگزاری و روزنامه‌های ایران، ایران دیلی و الوفاق برگزار شد، به تشریح اهمیت این روابط پرداخت و فردای مناسبات بین دو کشور را روشن ترسیم کرد.
«لوان جاگاریان» در آغاز این نشست خبری، در پاسخ به سؤال خبرنگار روزنامه ایران، با اشاره به روابط مثبت دو کشور در گذشته، ضمن ابراز امیدواری درباره تداوم همکاری‌های ثمربخش دو کشور در دولت آتی ایران، گفت: «آقای پوتین نخستین رئیس جمهوری بود که پس از پیروزی آقای رئیسی در انتخابات، این پیروزی را تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد همکاری‌ها بین دو کشور مانند گذشته در عرصه‌های مختلف مستحکم باشد. امیدوارم با برطرف شدن مشکلاتی مانند کرونا، دیدارهای مکرر در سطوح و عرصه‌های مختلف از سرگرفته شود. من به عنوان سفیر فدراسیون روسیه به این روابط بسیار خوشبینم و برای آن تلاش می‌کنم. چراکه شکی ندارم این همکاری‌ها همچون گذشته، ثمربخش و به نفع هر دو کشور است و بدون حمایت دوستان ایرانی، نمی‌توان به اهداف مشترک دست یافت.»
وی همچنین در پاسخ به سؤال دیگری از روزنامه ایران درباره رویکرد روسیه در خروج نیروهای نظامی امریکا از افغانستان و جابه جایی‌های استراتژیک نظامیان این کشور در خاورمیانه گفت: «امریکا و متحدانش بیش از 20 سال در افغانستان حضور داشته‌اند، اما با وجود برخی دستاوردها، نتوانستند مشکلات امنیتی این کشور را برطرف کنند و در نهایت نیز متوجه شدند نمی‌توانند در این کشور کاری از پیش ببرند و تصمیم به خروج از آن گرفتند. تصمیمی که می‌توان آن را «خروج غیرمسئولانه» دانست. به نظر من آنها می‌خواهند مسئولیت ساماندهی شرایط را برعهده کشورهای منطقه و همسایگان افغانستان بگذارند. بویژه که سطح زندگی مردم افغانستان مانند گذشته همچنان پایین است و مردم برای فرار از این فقر و ناآرامی‌ها، اقدام به مهاجرت به پاکستان، ایران و اروپا می‌کنند. از همین‌رو روسیه که همواره نگران شرایط افغانستان بوده، در جهت رفع مشکلات این کشور، برای همکاری با امریکا و دیگر بازیگران مهم حاضر در این کشور اعلام آمادگی کرده است و اکنون نیز با توجه به اینکه تا 11 سپتامبر هنوز وقت زیادی مانده، ما به‌طور دائم با دوستان ایرانی و سایر کشورها در حال رایزنی هستیم تا به بهترین وجه افغانستان از بحران خارج شود. در موضوع خاورمیانه نیز، ما وقایع را به دقت دنبال می‌کنیم. روسیه از این فرصت برخوردار است که با همه ارتباط داشته باشد؛ در یمن با دولت قدیم و انصارالله و در غرب خاورمیانه با اسرائیل و حزب الله. این یک امکان منحصر به فرد است که روسیه از آن برای قانع کردن و رفع و حل و فصل سیاسی تمام مناقشات بویژه در حوزه «خلیج فارس» از آن بهره می‌گیرد.»

مسأله سوریه
«جاگاریان» در بخش دیگری از این نشست خبری، همکاری‌های ایران و روسیه در حوزه مبارزه با تروریسم بویژه در سوریه را به‌رغم کارشکنی غربی‌ها و امریکا بسیار رضایتبخش خواند: «در حوزه سوریه ما با ایران همکاری‌های ثمربخشی داشته و داریم و با تلاش مشترک دو کشور توانستیم به حفظ دولت قانونی جمهوری عربی سوریه و در رأس آن آقای «بشار اسد» کمک کنیم. ما به این حمایت ادامه می‌دهیم چراکه این پیروزی، اراده اکثریت مردم سوریه بود. در تلاش هستیم تا روند حل و فصل مناقشات سوریه را سرعت بخشیم. اما متأسفانه در این میان برخی کشورهای غربی مخالفت، تحریم یا تهدید می‌کنند. اما این تحریم‌های غیرقانونی مانند قانون سزار تنها بر زندگی مردم این کشور اثر منفی می‌گذارد. ما به همراه ایران کنفرانسی را برگزار کردیم تا بتوانیم مهاجران سوری را از اروپا و سایر کشورهای منطقه بازگردانیم اما آنها مانع شدند چون نمی‌خواهند مهاجرین برگردند. این در حالی است که اروپا و کشورهایی مانند اردن و امارات مشکلاتی با مهاجران دارند. پس ما برای بازگشت مهاجران تلاش می‌کنیم. در حوزه تروریسم هم ساختارهای ایران و روسیه همکاری‌هایی دارند که ما از این همکاری بسیار راضی هستیم.» وی درباره روند مذاکرات آستانه و همکاری سه کشور ایران و روسیه و ترکیه در مسأله سوریه نیز گفت: «امیدواریم در آینده نه چندان دور در ماه ژوئیه، جلسه آستانه را تشکیل دهیم و این در دستور کار ما است.»
مسأله هسته‌ای ایران و امنیت منطقه
سفیر روسیه همچنین به همکاری‌های دفاعی آتی دو کشور ایران و روسیه با توجه به پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران اشاره و خاطرنشان کرد: «در ماه اکتبر سال گذشته میلادی تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران لغو شد و ما با وجود مقاومت امریکا و متحدانش برای تحقق آن تلاش بسیاری کردیم. طوری که از 18 اکتبر 2020 به این‌سو دیگر هیچ منعی برای واردات و صادرات سلاح به جمهوری اسلامی ایران وجود نداشته است. گرچه برخی کشورها نگران هستند اما من این نگرانی را بی‌دلیل می‌دانم چراکه ایران تهدیدی برای هیچ‌کس نیست و تنها برای منافع دفاعی خود سلاح می‌گیرد و تسلیحاتی نیز به روسیه می‌فروشد. کشورهای دیگر نیز در منطقه سلاح می‌فروشند پس نباید نگران بود.» سفیر روسیه، روند مذاکرات وین را خوشبینانه خواند و ادامه داد: «مشکلات زیاد است اما نمی‌توان آنها را رسانه‌ای کرد. البته بسیاری از این مشکلات با نقش سازنده دیپلمات‌های اروپایی و انعطاف امریکایی‌ها رفع شده است. من شخصاً به این مذاکرات خوشبین هستم.» وی درباره تحریم‌های امریکا درباره ایران و موضع روسیه در قبال این اقدام نیز گفت: «برخورد و موضع روسیه در قبال جمهوری اسلامی ایران اصولی است. اما تحریم‌های امریکا غیرقانونی است و باید برداشته شود چراکه ایران بازیگر مهمی برای منطقه است.»
«جاگاریان» با اشاره به اهمیت صلح منطقه‌ای در خلیج فارس، خواهان رایزنی و همراهی همه طرف‌ها شد: «طرح صلح منطقه خلیج فارس را با دوستان ایرانی و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مطرح کردیم. می‌خواهیم همه کشورهای خلیج فارس گردهم آیند و رایزنی داشته باشند اما متأسفانه هنوز پیشرفت عملی در این حوزه نداشتیم. پیش‌تر بین ایران و عربستان رایزنی‌هایی برگزار شده و امیدواریم در آینده نیز این وضعیت ادامه یابد و ایران و عربستان؛ دو کشور دوست ما بتوانند به نوعی سازش و توافق دست یابند تا کارها برای همه راحت شود. این توافق می‌تواند تأثیر مثبتی بر پایان جنگ یمن بگذارد که بسیار اهمیت دارد و در دستور کار ما است. ما با دوستان ایرانی مان در ارتباطیم و امیدواریم مذاکرات هسته‌ای به سرانجام برسد تا با هموار شدن این راه مناقشات منطقه‌ای از جمله در خلیج فارس را حل و فصل کنیم.»
روابط تجاری ایران و روسیه موضوع دیگری بود که سفیر روسیه به آن پرداخت و با وجود تأیید مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا تأکید کرد: «گرچه کرونا بر اقتصاد اثر منفی داشته اما ما تا حد زیادی توانستیم جلوی این زیان را بگیریم. به طوری که واردات و صادرات بین ایران و روسیه در سه ماه ابتدایی سال‌جاری میلادی افزایش داشت و اگر این روند ادامه پیدا کند شاید تا پایان سال از 2 میلیارد دلار فراتر رود. البته این مبلغ برای ما راضی کننده نیست چون هر دو کشور قابلیت‌های بسیاری دارند. امیدوارم وضعیت هر چه زودتر عادی شود و ما بتوانیم کمیسیون مشترک ایران و روسیه را برگزار کنیم. در حال حاضر منتظریم دولت جدید ایران تشکیل شود و طرف ایرانی رئیس بخش ایرانی این کمیسیون را معرفی کند.»

رئیس جمهوری منتخب در حرم رضوی گفت:با مدد الهی و کمک مردم و جوانان شرایط را تغییر می‌دهیم.
به گزارش تسنیم، سید ابراهیم رئیسی عصر دیروز در جمع زائران و مجاوران صحن پیامبر اعظم(ص) بارگاه منور رضوی اظهار داشت: خدای را شاکریم که در روز ولادت باسعادت مولا و آقایمان در جوار مضجع نورانی آن بزرگوار هستیم. شکرگزار درگاه پروردگار متعال هستیم که در این مکان مقدس زائر و مجاور گردهم آمده‌اند برای عرض تبریک و شکرگزاری به درگاه ذات مقدس ربوبی.
رئیسی بیان کرد: خداوند متعال یک کرامت ذاتی داده به انسان‌ها و او گل سرسبد عالم خلقت است و انسان بودن سبب کرامت ذات کبریایی شده است؛ انسان بر سایر موجودات برتری دارد و این کرامت ذاتی است و به همه انسان‌ها داده شده است اما قسم دیگری از کرامت اکتسابی است و باید انسان برایش تلاش کند و آن هم در پرتو شناخت و معرفت به حجت بالغه الهی اتفاق می‌افتد. کرامت اکتسابی نیاز به کار و اندیشه و فکر و اخلاق کریمه دارد.
رئیس جمهوری منتخب  با اشاره به خدمت از نوع مادی‌گرایانه افزود: خدمت دوم از نوع انسان‌دوستی است و با نگاه اومانیستی صورت می‌گیرد؛ می‌گوید دلم سوخت و کمک کردم. این که بد نیست نوع‌دوستی وجود داشته باشد اما ما سخن از خدمت سوم داریم که هیچ کدام از این دو نوع خدمت نیست و آن خدمتی است برای خدا و به دیگران توجه کردن در پرتو خدادوستی. رئیسی تأکید کرد: در نظام اسلامی، دولت خدمتگزار مردم است و نه منت‌گذار به مردم. در دولت اسلامی تمام کارگزاران باید خود را خدمتگزار بدانند و بالاترین سخنی که در مدیریت می‌گویند از مشتری‌مداری بحث می‌کنند. ما سخن‌مان این نیست بلکه سخن ما سخن علی ابن موسی الرضا(ع) است و آن دوست داشتن مردم است. امروز مدیران باید به مردم محبت داشته باشند و آنها را دوست داشته باشند. این عشق مرتبه نازل محبت‌الله است. وی ادامه داد: در دولت هم این را همه عزیزان بدانند؛ همه کسانی که در جای جای دولت مشغول به کار هستند از وزرا گرفته تا مدیران میانی؛ قبول داشتن بنده شرط کار با بنده نیست اما حفظ کرامت مردم شرط کار کردن در این دولت است.
باید کرامت مردم را حفظ کرد و هیچ‌کس حق ندارد به کرامت مردم کوچک‌ترین خدشه‌ای وارد کند. ما در اقتصاد باید محور کارمان عدالت باشد مردم رأی به تحول دادند؛ باید در کشور تحول به نفع مردم و ارزش‌های انقلاب صورت بگیرد و تحول باید به نفع سفره مردم و کسب و کار مردم باشد. اجازه نخواهم داد هیچ کدام از حقوق ملت ضایع شود. وی خاطرنشان کرد: در حفظ کرامت و در اقتصاد، محور عدالت اقتصادی یعنی تقسیم ظرفیت‌های کشور براساس عدالت است؛ امکانات بر مبنای عدالت؛ در مسائل داخلی توجه به عدالت، در حوزه آموزش عدالت آموزشی و در حوزه مسائل جتماعی توجه به عدالت اجتماعی و در سیاست داخلی و خارجی توجه به کرامت و در هیچ نشست و گفت‌وگویی نباید کرامت و عزت مردم مخدوش شود؛ در سیاست داخلی و خارجی و در نوع تعامل با دنیا، محورمان حفظ کرامت ملت ایران خواهد بود.

علی ربیعی، سخنگوی دولت ضمن تبریک به حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهور منتخب و آرزو برای موفقیت دولت سیزدهم برای توسعه کشور و ارتقای اخلاق، از بسیج همه ارکان دولت برای انتقال بهینه قدرت و نیز انتقال اطلاعات، آمار و گزارش‌ها به دولت سیزدهم خبرداد تا این انتقال، بدون بارکردن هزینه‌های اضافه به کشور و مردم انجام شود.
به گزارش ایرنا، سخنگوی دولت در نشست خبری روز گذشته خود در پاسخ به اینکه آیا دولت فعلی برنامه مدونی برای انتقال تجربیات خود به دولت آینده دارد، با اشاره به اینکه رئیس جمهوری بلافاصله بعد از اتمام جلسه ستاد مقابله با کرونا ‌به دفتر آقای رئیسی در قوه قضائیه رفت و ضمن تبریک به وی، آمادگی دولت مستقر برای ارائه اطلاعات مورد نیاز دولت آتی در دوران انتقالی را ارائه کرد، اظهارکرد: علاوه بر این ایشان گزارشی از مهم‌ترین مشکلات فعلی کشور مثل موضوع تأمین کالا و ضرورت تأمین مقدار ارز بیشتر از مصوب برای آن را مطرح کرد. ربیعی، ادامه کار و برنامه گروه مذاکره‌کننده برجام را از دیگر محورهای این نشست برشمرد و افزود: روز یکشنبه هم در جلسه هیأت دولت، شیوه تعامل با دولت بعدی مورد بحث قرار گرفت و مقرر شد تعامل با دولت سیزدهم برای انتقال و ارائه اطلاعات مد نظر رئیس‌جمهور منتخب، در سطح وزرا باشد و آنان اطلاعات مدنظر را در اختیار آقای رئیسی قرار بدهند.
سخنگوی دولت با اشاره به اینکه از قبل پیش‌بینی شده که اطلاعات مدونی تهیه کنیم، ادامه داد: در دولت هم از مدت‌ها قبل به همه وزرا تأکید شد تا مهم‌ترین مسائل و اولویت‌های خود را برای انتقال به دولت بعدی، مشخص کنند. مثلاً گفته شد اگر قرار بود کارهایی ادامه دهید تداوم چه کارهایی مدنظر است که همه اینها مدون شد و رئیس جمهوری این موضوعات را به رئیس جمهور منتخب گفت و مورد استقبال قرار گرفت.
دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس جمهوری با بیان اینکه در مرکز تحقیقات هم این کار در حال جمع‌بندی است و بزودی مهمترین چالش‌های پیش رو برای رئیس جمهور منتخب ارسال خواهد شد، تأکید کرد: در ایران دولت‌ها باید مانند دوندگانی که چوب دویدن را در اختیار دونده بعدی قرار می‌دهند تا به مقصد برسند، تلاش کنند تجارب منتقل شده و از برنامه‌ها استفاده شود.
حفظ جمهوریت در انتخابات اخیر
سخنگوی دولت در ابتدای این نشست، ضمن تبریک به حجت‌الاسلام رئیسی بابت انتخاب از سوی مردم و نیز تأکید بر اینکه یک‌بار دیگر میراث گرانقدر انقلاب اسلامی و جمهوریت با یک انتخابات دیگر تداوم یافت، اظهارکرد: خوشبختانه ما از یک سنت نیکو و نهادینه شده در جهت انتقال قدرت برخوردار هستیم و این موقعیتی است که در جهان و منطقه پر آشوب ما باید آن را پاس بداریم و بر این سرمایه بیفزاییم.
او با بیان اینکه هر دولت حلقه‌ای از زنجیره حکمرانی یک نظام سیاسی است، ایجاد یک سامان سیاسی باهدف دست به دست شدن مشعل رشد و توسعه جامعه از یک دولت به دولت دیگر را ضروری خواند و تأکید کرد: یک اصل شناخته شده و مورد احترام در جوامع مردم سالار اجماع نخبگان درباره یاری رساندن به دولت منتخب برای عبور از شرایط سخت است.
ربیعی با اشاره به اینکه انتظار می‌رود جریان‌های سیاسی که در این انتخابات حامی کاندیدای پیروز نبودند نیز با دوراندیشی آینده‌نگرانه در کنار دولت بایستند، اضافه کرد: رئیس جمهور منتخب بزودی رئیس همه جمهور ایرانیان با همه سلایق و گرایش‌های سیاسی و اجتماعی است.
دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس جمهوری، نفس برگزاری این انتخابات و مشارکت مردم را یک «نه» بزرگ به تحریم‌گران دانست و با اشاره به اینکه برخی مبلغان تحریم انتخابات امتداد طراحان تحریم اقتصادی ایران زیر پرچم «فشار حداکثری» بودند، اظهارکرد: به رغم این تلاش‌ها، سال‌ها در کنار تلاطم‌های تاریخی که داشتیم جمهوریت‌مان حفظ شد. دستاورد مشروطه تا به امروز یعنی صندوق‌های رأی اعتباری دوباره یافتند. نکته دیگر در این انتخابات بیشتر دیده شد اینکه رعایت اخلاق، تحمل و رواداری مخالف هم در بین هواداران نامزدها و هم میان نامزدها چشمگیر بود.
ربیعی درباره شخص رئیس جمهور منتخب هم گفت: در این روزها مخالفان همیشگی ایران تبلیغاتی منفی علیه انتخابات و آینده ایران و ناامید کردن مردم نسبت به منتخب انتخابات به راه انداختند. با شناخت و تجاربی که از منتخب ملت دارم و همان‌گونه در اظهارات کارزار تبلیغاتی هم بیان کرده‌اند، سیاست تعاملی، واقع‌بینی، عملگرایی، مصلحت‌اندیشی، باورمندی به عدالت و اعتقاد به خردجمعی در برنامه کار دولت قرار خواهد داشت.
دیوار تحریم‌ها در آستانه فروریختن
سخنگوی دولت درباره وضع رفع تحریم‌ها در این دولت یا دولت آینده نیز اظهارکرد: هر چند دولت دوازدهم دیوار تحریم‌ها را در نقطه پایانی فروریختن دیوار و شکست تحریم قرار داده است، اما آثار تحریم بر جامعه ایران سال‌ها باقی است. برای عبور از این شرایط سخت و غلبه بر مشکلات ساختاری اقتصادی و اجتماعی در کشور و مقابله با مشکلات توأمان تحریم و کرونا نیازمند کمک و در کنار قرار گرفتن همه قوا و همه نهادها هستیم. این یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است و قرار گرفتن همه جناح‌های سیاسی و نهادهای مسئول و حتی نهادهای رسانه‌ای جهت مقابله با موانع لازمه موفقیت دولت در پشت‌سر گذاشتن مشکلات متعدد ناشی از تحریم‌های ظالمانه و فشار اقتصادی، اجتماعی کرونا است.
او با بیان اینکه از آغاز رقابت‌های انتخاباتی تکرار کرده‌ایم که مذاکرات احیای برجام ارتباطی به سیاست داخلی و نتایج انتخابات ندارد، اضافه کرد:بر‌اساس سیاست‌های کلان کشور و پیرو خطوط تعیین شده از سوی رهبر معظم انقلاب و نهادهای بالادستی، دولت خود را مکلف دانسته که این مذاکرات را بر مبنای تأمین حداکثری منافع ملی دنبال کند. اگر امریکا به تعهداتش برگردد، مذاکره‌کنندگان شرایط را برای تصمیم‌گیری به نهادهای بالادستی گزارش خواهند داد و منتظر دولت بعد نخواهند شد.
ربیعی گفت: اکنون به یک متن روشن و فاقد ابهام در همه کارگروه‌ها رسیده‌ایم. آنچه باقی ‌مانده بیش از آنکه به مذاکره نیاز داشته باشد، نیازمند تصمیم سیاسی همه طرف‌ها است و اگر تصمیمات سیاسی اخذ شود می‌توان امیدوار بود و هیچ بعید نیست که وارد دور پایانی گفت‌وگوها شویم.
سخنگوی دولت افزود: بنابراین در جریان طبیعی امور، در صورتی‌که دیگر طرف‌ها آماده باشند، دولت مانعی برای اتمام مذاکرات ندارد اما اگر به هر دلیلی توافق نهایی تا مهلت قانونی دولت دوازدهم اتفاق نیفتد، مسئولیت مذاکرات و تصمیم درباره جزئیات آن بر عهده دولت سیزدهم خواهد بود.
دستیار ارتباطات اجتماعی در واکنش به اظهارنظر مقام‌های امریکایی درباره انتخابات ایران نیز با تأکید بر اینکه دولت امریکا در جایگاهی نیست که صلاحیت اظهارنظر درباره فرایند انتخابات در ایران یا کشور دیگری را داشته باشد، گفت: هر وقت کشورهای قدرتمند بویژه امریکا در امور ایران اظهارنظر کردند مردم ایران هیچ حسن‌نیت و خیرخواهی در این اظهارات سراغ ندارند. همه جناح‌های کشور حتی با تفکر مخالف نظام هم به این ادراک رسیدند که امریکا هیچ خیرخواهی در این اظهارات ندارد.
ربیعی درباره تأمین واکسن نیز تصریح کرد: تا پایان تابستان علاوه بر واردات، حداقل ۳۰ میلیون دوز واکسن برکت، ۳ میلیون دوز واکسن پاستوکووک و چند میلیون دوز اسپوتنیک تولید داخل و از آن بعد به ترتیب شاهد تولید واکسن‌های دیگر ایرانی خواهیم بود.
سخنگوی دولت گفت: برای ۲۷۰میلیون دوز واکسن اعم از مسیر خرید مستقیم، خرید از کووکس، تولید مشترک و تولید داخلی اقدام شده است که با ضریب تحقق کمتر از ۵۰ درصد برنامه، ۱۲۰ میلیون دوز مورد نیاز کشور تا پایان سال مطابق برنامه قبلی تأمین خواهد شد.
ربیعی در پایان، علت اصلی بروز مشکلات اقتصادی در کشور و برای مردم را تحریم‌های ظالمانه امریکا دانست و افزود: نمی‌دانم چرا هیچ گاه یک جریان عظیم رسانه‌ای که تنها رسالت خود را انتقاد از دولت قرار داده بود، آن را ندید.
دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس جمهوری گفت: این آرزوی قلبی ما است که برای حتی یک روز زودتر هم که شده، رنج تحریم‌ها از زندگی مردم برداشته شود و اقدامات صورت‌گرفته برای شکست تحریم‌ها به نتیجه نهایی برسد. آرزو می‌کنم بعد از این هر شبکه خبری را که می‌بینیم، در آن از علت‌های اصلی به وجود آمدن این وضعیت برای مردم گفته شود و امیدواریم که دولت بعدی، ‌بی‌مهری‌ای را که این دولت دید، تجربه نکند.

گروه سیاسی/ کرسی‌های شورای شهر تهران نیز به اصولگرایان رسید. فهرست ائتلاف اصولگرایان به سرلیستی مهدی چمران و با حضور نرجس سلیمانی دختر شهید قاسم سلیمانی از سوی رأی‌دهندگان تهرانی برای حضور در پارلمان شهری تهران انتخاب شدند. در این دوره نفر اول یعنی مهدی چمران چهارصد و هفتاد و شش هزار و 282 رأی آورده است.
به این ترتیب در شهر تهران از یک میلیون و ۵۶۵ هزار و ۳۷۰ رأی مأخوذه، تعداد یک میلیون و ۱۵۱ هزار و ۴۵۰ رأی صحیح شمارش و محاسبه شد و با رقم خوردن مشارکت ۳۴.۳۸ درصدی به ترتیب آرای مهدی چمران، پرویز سروری، نرجس سلیمانی، حبیب کاشانی، محمد آخوندی، ناصر امانی، مهدی پیرهادی، مهدی بابایی، سیدجعفر تشکری هاشمی، سید احمد علوی، مهدی اقراریان، مهدی عباسی، علیرضا نادعلی شهرستانکی، احمد صادقی، سیدمحمد آقامیری، میثم مظفر، زهرا شمس احسان، نرگس معدنی‌پور، علی‌اصغر قائمی، سوده نجفی و جعفر بندی شربیانی سکان مدیریت شهری تهران را برای چهار سال آینده به دست گرفتند.
شکایت و اعتراض به نتایج انتخابات شورای شهر
برخلاف انتخابات ریاست جمهوری که در این دوره با هیچ ان‌قلتی همراه نشد؛ انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا با گلایه و شکایت نمایندگان و حتی بالاگرفتن اعتراضات خیابانی در معدودی از حوزه‌ها همراه شده است.
در مورد شورای شهر تهران، حسن بیادی از کاندیداهای دوره ششم شورای شهر گفته: «آرا به صورت اسکناسی شمرده شد؛ یعنی به محض دیدن اسم یکی از اعضای لیست ائتلاف (مثلا آقای چمران)، از شمردن رأی مابقی اسامی که به صورت ترکیب چند لیست از سوی مردم نوشته شده، خودداری کرده و همه را جزو رأی لیست ائتلاف محاسبه کرده‌اند.»
محمد سالاری، عضو شورای شهر تهران هم اعتراض مشابهی را طرح کرده و نوشته: «‌شیوع پدیده مذموم ‎شمارش دسته‌ای آرا که با دیدن سرلیست و چند نفر دیگر، تمام 21 رأی به نفع لیست ائتلاف ‎اصولگرایان محاسبه می‌شود، بی‌توجهی به ‎حق‌الناس و خیانت در امانت است. به همراه دیگر همکارانم در ‎لیست جمهور، اعتراض خود را نسبت به این بدعت خطرناک به مراجع قانونی اعلام کردیم.»
محمدرضا میرتاج‌الدینی نایب رئیس فراکسیون نیروهای مردمی انقلاب مجلس هم در تذکری به وزیر کشور و هیأت‌های نظارت مجلس بر انتخابات شوراهای شهر و روستا گفت: «از انتخابات شوراها گزارش‌های ناگواری به ما می‌رسد. در برخی از شهرها، خرید و فروش رأی فراوانی گزارش شده که بسیار نگران‌کننده است.»  او در این‌باره افزود: «هیأت نظارتی که از طرف نمایندگان مجلس، وزارت کشور و فرمانداری‌ها انتخاب شدند، نباید در چنین مواردی کمترین تعامل و مسامحه کنند. خرید و فروش رأی خیانت به آرای مردم است. باید قاطعانه و محکم با متخلفین برخورد شود.»
حسن نوروزی نایب رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس هم از رایزنی‌اش با نمایندگان تهران در هیأت نظارت خبر داد و گفت: «امیدوارم اجازه بازرسی و شمارش مجدد صادر شود و به‌طور قطع در این بازشماری افراد منتخب تغییر خواهند کرد.»
 سید حمیدرضا کاظمی رئیس هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات شوراها در این باره با اشاره به وجود فرصت چهار روزه برای شکایت به نتیجه انتخابات در شهرها و روستاها گفت: «در‌خصوص شکایت شهرها تصمیم‌گیری نهایی برعهده هیأت مرکزی است و اگر تخلف تأثیرگذاری بر سرنوشت انتخابات اتفاق افتاده باشد مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.»
ماجرای اعتراض به نتایج در یاسوج
اعتراض‌ها اما در برخی شهرها از سطح شکایت فعالان سیاسی و نمایندگان بالاتر رفت. اعتراض به نتایج انتخابات شوراها در یاسوج که به دلیل نقص فنی سیستم رأی شماری الکترونیک و انتشار یک فهرست برنده نادرست در فاصله زمانی صرف شده برای بازیابی اطلاعات سیستم رخ داد، به بازداشت بیش از ۱۰۰نفر منتهی شد.  سید علی ملک حسینی دادستان یاسوج در این‌باره گفت: «هیچ‌گونه دخل و تصرف در سیستم الکترونیکی انتخابات شورای اسلامی شهر وجود ندارد و آن کسی که لیست PDF را در فضای مجازی منتشر کرده، باعث و بانی این سر و صدا برای این مردم مظلوم می‌دانیم.
به کسی که این لیست را منتشر کرده برسیم، طبق قانون با او برخورد می‌کنیم.»

رئیس مجلس شورای اسلامی در جریان بازدید از فاز ۱ و ۲ کارخانه واکسن «کوو ایران برکت»  گفت: این افتخار بزرگ و کار ملی و عظیمی که به دست جوانان تربیت شده در مکتب امام و مکتب جهاد و شهادت و مکتب حاج قاسم سلیمانی خلق شده، بی شک جای تقدیر و تشکر دارد.
به گزارش ایسنا؛ محمد باقر قالیباف در جمع مدیران و مسئولان بنیاد برکت انقلاب اسلامی با بیان اینکه این حماسه با وجود همه محدودیت‌ها و تحریم‌ها، کشور ما را در میان معدود کشورهای دنیا قرار داده است که توانسته تکنولوژی تولید واکسن را از صفر به دست بیاورد، افزود: این جوانان «ما می‌توانیم» را معنا کرده‌اند و امروز این دستاورد موجب شده است هم افرادی که از توان و تمکن مالی برخوردارند از آن بهره‌مند شوند و هم کسانی که در مناطق دورافتاده و روستایی دچار محدودیت هستند، از آن بهره‌مند شوند و ان شاءالله تا پایان پاییز این واکسن در اختیار عموم قرار می‌گیرد. رئیس قوه مقننه با بیان اینکه من باور دارم که این کشور با یک برنامه پنج ساله در همین شرایط سخت تحریمی می‌تواند به ثبات و آرامش برسد، گفت: البته باور این موضوع برای خیلی‌ها سخت است، اما با توکل به خدا و اراده واقعی، این کار شدنی است. قالیباف ادامه داد: امروز شاهد بودیم رزمنده ۱۶ ساله ما در سپاه خراسان که روزی در سرمای زیر صفر درجه، می‌جنگید، در میدان علمی جهاد می‌کند و همان افتخارات را خلق کرده است و من معتقدم خدای دوران دفاع مقدس، خدای اقتصاد نیز هست، اما ما بنده‌های خوبی نیستیم و فرق بین خدا و کدخدا را قائل نبودیم و ارادت ما به کدخدا بیشتر از خدا بود، وگرنه همان حماسه‌هایی که در دفاع مقدس خلق شد، امروز نیز قابل خلق است.
او تأکید کرد: ملت با شرکت در انتخابات، مسئولیت ما را بیشتر کرد و ما وظیفه داریم بدون تقسیم جامعه و گرایش بندی‌های سیاسی با افتخار، خدمتگزار مردم باشیم و مسائل اقتصادی نظیر بورس، اشتغال، ازدواج و معیشت را با وجود همه سختی‌ها با همدلی و همکاری بین قوا و کمک مردم حل کنیم. وی تصریح کرد: ما خدمتگزار مردم با هر سلیقه ای هستیم و وظیفه خود می‌دانیم چه برای کسانی که در انتخابات شرکت کردند و چه برای کسانی که در انتخابات شرکت نکردند، نوکری کنیم. امیدواریم بزودی شاهد عادی شدن شرایط کرونا باشیم.
 تأثیر 5/93 درصدی واکسن برکت
محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) نیز در این بازدید گفت: تأثیر واکسن کووبرکت، 5/93 درصد است. او از تأمین کامل واکسن کشور تا پاییز امسال خبر داد و گفت: با توجه به اینکه قدرت صادرات وجود دارد اما رویکرد اقتصادی نداریم و تا نیاز کشور تأمین نشود، هیچ صادراتی انجام نمی‌شود. مخبر افزود: این شرکت در زمینه تولید واکسن کار فنی و جدی با ظرفیت نخبگان کشور انجام داده است. رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) در ادامه  گفت: با تولید واکسن و تأثیرگذاری بالای آن امیدواریم در کشور بزودی شاهد عادی شدن شرایط کرونا باشیم. محمد مخبر گفت: باید شرایطی مثل سوپر مارکت حاکم شود که مردم هرنوع واکسنی که می‌خواهند بتوانند تهیه کنند یعنی اگر مثل فایزر و MRNA خواستند ما داشته باشیم به آن‌ها بدهیم و هرچه بخواهند این ظرفیت وجود داشته باشد. او افزود: این مورد در کشور ظرفیت ۱۰۰ ساله دارد و آزمایش ۱ و ۲ طوری بوده است که 5/93 درصد مؤثر بوده بدون هیچ گونه عارضه‌ای و امیدواریم بزودی شاهد عادی شدن وضعیت کشور از لحاظ کرونا باشیم.

مریم طالشی
گزارش نویس
این دومین تابستانی است که قرار است در خانه سپری شود. برای بچه‌ها تجربه اینکه دوباره بخواهند خودشان را در خانه سرگرم کنند و رؤیای آب تنی  را در نیمروز تابستان  از سر دور کنند زیاد راحت نیست. کرونا فعلاً خیال رفتن ندارد ، اگر چه خیلی‌ها دیگر به شرایط عادت کرده‌اند و سعی می‌کنند زندگی عادی‌شان را پیش بگیرند اما واقعیت این است که ویروس هنوز هست و هنوز قربانی می‌گیرد. حساسیت خیلی خانواده‌ها روی کودکان‌شان با توجه به شرایط کرونا نه‌تنها هنوز کم نشده بلکه گاهی حتی بیشتر هم شده است. مراکز آموزشی و کمک آموزشی هنوز تعطیل اند و مراکز تفریحی تابستان نیز همچنین. خیلی بچه‌ها به فعالیت آنلاین روی آورده‌اند. آنلاین کاردستی درست می‌کنند، آموزش زبان می‌بینند، نقاشی یاد می‌گیرند و خیلی کارهای دیگر، اما برای فعالیت‌هایی مثل رفتن به استخر و بازی‌های آبی و دیگر تفریحاتی که مخصوص تابستان است نمی‌شود برنامه مجازی و آنلاین تدارک دید. تصور کنید بچه به‌صورت مجازی بنشیند و آموزش شنا ببیند. یا بخواهید به‌صورت مجازی از سرسره پایین بیاید یا مجازی توپی را شوت کند؛ به‌خاطر همین شرایط است که امسال بعضی خانواده‌ها تصمیم گرفته‌اند  شیوه متفاوتی را پیش بگیرند. اگر نمی‌شود امکاناتی مثل قبل برای بچه‌ها فراهم کرد، می‌شود حداقل امکاناتی برای آنها فراهم ساخت تا فقدان تفریحات تابستان را حس نکنند.
«من برای بچه‌هایم یک استخر بادی کوچک خریده‌ام، حالا استخر که می‌گویم فکر نکنید چیز خاصی است در واقع می‌شود گفت یک تشت آب یا چیزی شبیه آن. در خانه جای زیادی نداریم، حیاط هم نداریم اما تصمیم گرفتم این کار را بکنم چون بچه‌ها دلیلی برای در خانه ماندن و بازی پیدا کنند. آن را به زحمت در تراس خانه جای دادم که البته تراس بزرگی هم نداریم ،اما بالاخره یک جوری جفت و جورش کردم. حالا بچه‌ها ظهرها که آفتاب هست در آن به قول خودشان استخر بازی می‌کنند. بچه‌های من خیلی بزرگ نیستند پسر کوچکم 3ساله و پسر بزرگم ۵ ساله است. در واقع با توجه به سن و سالشان می‌شود آنها را در خانه به این شکل سرگرم کرد، اما کسانی که بچه‌های بزرگتر دارند می‌دانم با مشکل مواجه می‌شوند و نگه داشتن بچه‌ها در خانه و سرگرم کردنشان واقعاً سخت است.»
مادر پسربچه‌ها این را می‌گوید و ادامه می‌دهد: «وقتی برای خرید استخر بادی مراجعه کردم دیدم خانواده‌های دیگری هم هستند که این تصمیم را گرفته‌اند و تلاش دارند با صرف هزینه‌ای اوقات فراغتی برای بچه‌هایشان در خانه فراهم کنند. معلوم نیست نوبت واکسن کی به ما برسد و در این شرایط ترجیح می‌دهم خودم و بچه هایم بیشتر در خانه بمانیم.»
آقای سعیدی که فروشنده لوازم تفریحی و بازی برای بچه‌هاست می‌گوید: «اخیراً و در شروع فصل تابستان خانواده‌های زیادی برای خرید این‌گونه وسایل اقدام کرده‌اند، حتی کسانی که به نظر می‌رسد شرایط مالی‌شان طوری نیست که چنین وسایلی برای بچه‌هایشان بخرند هم استخرهای بادی و سرسره می‌برند. سرسره‌های کوچک را می‌شود در آپارتمان یک جوری جا داد. ممکن است آپارتمان‌ها هم کوچک باشد اما برای سرگرمی بچه‌ها چاره‌ای نیست. نمی‌شود که بچه‌ها را دائم در خانه نگه داشت، اگر چنین وسیله‌ای در خانه باشد بالاخره بچه‌ها سرگرم می‌شوند، البته باید شرایط آپارتمان را هم در نظر داشت که برای همسایه‌ها مزاحمت ایجاد نشود. من خودم یک دختر کوچک دارم و برای اینکه در خانه سرگرم باشد یک سرسره برایش در اتاق گذاشتم، البته خانه ما بزرگ است و شرایط و فضا طوری است که می‌توانم از چنین وسیله‌ای در خانه استفاده کنم. کسانی که فضای بزرگتری دارند ترامپولین و تشک بادی هم می‌خرند که برای بچه‌ها خیلی سرگرم کننده است؛ به نظر من خوب است بچه‌ها از فضای گوشی‌های تلفن همراه و اینترنت بیرون بیایند و بازی‌های فیزیکی داشته باشند. حالا که امکان بازی در محیط بیرون چندان فراهم نیست می‌شود در خانه امکاناتی را برای آنها فراهم کرد.»
الناز مادر دیگری است که شرایط خانه را طوری برای بچه‌اش فراهم کرده که احساس کمبود نکند او می‌گوید چیزی جای همبازی را نمی‌گیرد، اما چاره‌ای نیست. «من فضای خانه را طوری برای دختر کوچکم آماده کرده‌ام که دیگر خانه شبیه خانه نیست و بیشتر به پارک شباهت دارد. چاره‌ای هم نیست اشکال ندارد مدتی خانه به هم ریخته باشد اما این بچه باید بچگی کند. اینها چه گناهی دارند که در دوره کرونا گرفتار شده اند. من قصد داشتم دخترم را امسال تابستان کلاس شنا بگذارم اما این امکان میسر نشد و امیدوارم تا سال بعد بتوانم این کار را بکنم. الان چند وسیله بازی برایش در خانه گذاشته ام که با آنها سرگرم شود. یک تاب و سرسره کوچک، البته اوایل خیلی اشتیاق نشان می‌داد و برایش جذاب بود اما الان دیگر کم کم خسته شده و به‌نظر می‌رسد دوست دارد در محیط پارک و با بچه‌های همسن و سال خودش بازی کند. پارک هم البته گاهی می‌رویم و این جور نیست که تمام مدت در خانه باشد اما با ماسک و دستکش برای بچه سخت است بازی کند. ما  آدم بزرگ ها در این تابستان تحمل ماسک را نداریم ، چه برسد به بچه‌ها. من الان می‌بینم خیلی مادرها دیگر خیلی سخت نمی‌گیرند و بچه‌ها بدون‌ماسک بیرون هستند که به‌نظرم کار خطرناکی است. بهتر است تا وقتی که همه واکسن نزده‌اند و بیماری از بین نرفته مراقب باشیم.»
تشک‌های بادی و وسایل بازی تنها چیزی نیستند که خانواده‌ها برای سرگرمی فرزندانشان تهیه می کنند. به‌گفته فروشنده فروشگاه لوازم پلاستیکی این روزها خانواده‌هایی مراجعه می‌کنند و تشت‌ها و لگن‌های بزرگ می‌خرند تا در حمام بگذارند برای آبتنی بچه‌هایشان. یک لگن بزرگ چیزی بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومن فروخته می‌شود و هزینه زیادی برای سرگرمی یک بچه نیست.
«می‌بینم پدر و مادرها می‌آیند و لگن بزرگ می‌خرند و محاسبه می‌کنند که بچه داخل آن جا می شود یا نه ،حتی چند نفرشان بچه را  در آن  گذاشتند تا ببینند اندازه‌اش می‌شود یا نه. متراژ حمام‌شان را هم محاسبه می‌کنند، چون همه که تراس و حیاط ندارند. در این ایام چنین مشتری‌هایی زیاد داشتیم. ما خودمان هم که بچه بودیم عاشق آبتنی بودیم؛ تابستان است و لذت آب تنی‌اش. خیلی‌ها می‌گویند مردم دیگر رعایت نمی‌کنند، اما خیلی از مردم هم رعایت می‌کنند و جایی نمی‌روند و نمی‌گذارند بچه هایشان هم جایی بروند.»
این تابستان هم قرار است با کرونا سپری شود. خسته شدیم یا عادت کرده‌ایم؟ بیشتر شبیه تن سپردن به شرایطی است که نمی‌دانیم تا کی برقرار است. تابستان داغ می‌رود و باز حسرت سفر و تفریح می‌ماند به دل خیلی‌ها. در این میان بچه‌ها بیشتر از همه نیاز به توجه و همدلی دارند. این تابستان هم رؤیای آب تنی در بعدازظهر داغ تابستان برای آنها به آب تنی در تشت یک متری داخل حمام خانه خلاصه می‌شود.

مهسا قوی‌قلب
خبرنگار
بنابر اعلام سازمان ثبت احوال کشور در سال ۹۹ تعداد ۱۸۳ هزار و ۱۸۲ طلاق طی پارسال در کشور به ثبت رسید، این در حالی است که در سال ۹۸ رقم ۱۷۶ هزار و ۸۱۲ طلاق در کشور به ثبت رسیده بود. در طول زمان، سازوکارهای زیادی برای کاهش نرخ طلاق در کشور ارائه شده است، آخرین دستورالعمل که توسط قوه قضائیه به کار بسته شد، اعلام عدم جلب بدهکاران مهریه در دوران کرونا بود که تنها دستاورد آن در سال ۹۹ و با شروع کرونا ناتوانی دریافت مهریه توسط زنان بود تا جایی که معیشت آنها را با مشکل مواجه کرد، این فرایند، ثابت می‌کند که حتی کاهش نرخ مهریه و تقلیل یافتن میزان حبس مردان بدهکار مهریه، هیچ یک نتوانستند آنچنان که باید و شاید در کاهش نرخ طلاق نقش داشته باشند.
گیتی خزاعی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه پیش‌بینی کرده بودیم که کرونا می‌تواند سبب افزایش طلاق شود، به «ایران» می‌گوید: مشخص بود که به‌خاطر کرونا و همزیستی طولانی در خانه‌ها، چالش‌های ارتباطی افزایش پیدا می‌کند، البته این مشکلات قبلاً هم وجود داشته اما تا قبل از کرونا اگر ۸۰ درصد مردان در خارج از خانه بودند تنها ۲۰ درصد  از آنها در کنار خانواده و در خانه حضور داشتند، اما در دوران کرونا بعضاً این ساعات جابه‌جا شد و سبب ایجاد چالش‌های خانوادگی زیادی شد. بحث دیگری که می‌توان از جمله دلایل افزایش طلاق در دوران کرونا به آن اشاره کرد، تعطیل بودن دادگاه‌ها یا نیمه تعطیل بودن آنها است، بخشی از پرونده‌های طلاق به این دلیل معلق مانده بود؛ همچنین به دلیل هراس از ابتلا به کرونا خیلی از افراد برای طلاق مراجعه نمی‌کردند و در نهایت شاهد تجمیع پرونده‌های طلاق در سال ۹۹ شدیم. دلیل سوم و شاید هم مهم‌ترین دلیل، وضعیت اقتصادی و مشکلاتی است که در دوران کرونا در حوزه معیشت ایجاد شد و با عامل قبلی یعنی حضور طولانی مدت افراد در کنار یکدیگر، تنش در خانه‌ها هم افزایش پیدا کرده و خانواده‌ها را با مشکلات جدی مواجه کردند. به گفته این جامعه‌شناس، دلایل یاد شده قطعی نیستند و برای دستیابی به نتایج درست باید مطالعات عمیق‌تری در این حوزه انجام شود؛ به اعتقاد من دادگاه‌های خانواده و قضات هم باید در این حوزه ورود کرده و با ارائه عمده دلایل طلاق در سال گذشته در ایجاد راهکارهای جدید برای جلوگیری از این معضل یاری‌رسان باشند.
او در ادامه می‌افزاید: تجربه افزایش طلاق در دوران کرونا نشان داد که راهکار عدم جلب مردان و بحث مهریه در نهایت با رقم طلاق مرتبط نیستند. در حالت کلی فردی که می‌خواهد طلاق بگیرد، فارغ از داستان مهریه در نهایت طلاق خواهد گرفت، حتی افرادی که به دنبال مال‌اندوزی از طریق مهریه هستند، رقم معناداری را در‌بر‌نمی‌گیرند، پس در نهایت باید راهکارهای بهتری برای کاهش نرخ طلاق اندیشیده شود.
افزایش آمار طلاق با وجود سیاست‌های سختگیرانه
مریم بهادری، فعال حوزه زنان نیز با بیان اینکه هر ساله و به صورت پیاپی با افزایش آمار طلاق مواجهیم به «ایران» می‌گوید: البته در کنار ازدیاد آمار طلاق با شیب تقریباً یکسانی افزایش ازدواج را نیز شاهدیم و از طرفی همین آمارها نشانگر ازدیاد طلاق توافقی است.
شاید این مطالبی که گفته می‌شود تکراری باشد اما ظهور کرونا به عنوان یک واقعیتی که همه با آن زندگی می‌کنیم بر تمامی ساحات زندگی شخصی و اجتماعی اثر گذاشته که یکی از این ساحت‌ها زندگی زناشویی است. در کنار تحریم‌های بی‌سابقه بین‌المللی، کرونا هم مزید بر علت شده و هم‌اکنون با واقعیت تلخ تشدید نابسامانی‌های اقتصادی روبه‌روییم. از طرفی داده‌های جهانی به ما می‌گوید در بحران پاندمی‌ کرونا، ۷۰ درصد از زنان موقعیت شغلی خود را از دست داده و بار اقتصادی بسیاری از خانوارها بیش از پیش به دوش مردانی افتاده است که اتفاقاً آنها نیز با بحران اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و شیوع کووید۱۹ دست و پنجه نرم‌ می‌کنند.
حال در کنار این موارد، شاید توجه به حقوق مالی زن در طول ازدواج جزو اولویت‌های آخر بررسی اجتماعی باشد؛ درحالی که عدم استیفای حقوق مالی زنان در ازدواج می‌تواند بر حیات شخصی و اجتماعی آنان تبعات قابل توجه و زیانباری داشته باشد.
به گفته بهادری، در آبان‌ماه سال ۹۹ ریاست قوه قضائیه در بخشنامه‌ای به دادگاه‌ها ابلاغ کرده است که در ابتدای به جریان افتادن دادخواست‌های مطالبه مهریه از «اجرای مهریه مندرج در سند ازدواج» خودداری کرده و آنها را به واحدهای ادارات ثبت اسناد ارجاع دهند. بخشنامه‌ای که به نظر من مشکل تازه‌ای را برای خانواده‌های درگیر طلاق ایجاد کرده است و البته دریغ بعدی این می‌تواند باشد که مطالبه مهریه آخرین ایستگاه زندگی زناشویی و به مثابه یک گروکشی برای طلاق است در حالی که مطالبه نفقه، مهریه و اجرت‌المثل حق قانونی و شرعی زنان از ازدواج است. در بادی امر توجه قوه قضائیه به حفظ کانون خانواده با سخت‌تر کردن فرایند طلاق توافقی، راهبردی مناسب به نظر می‌رسد، اما چنانکه پژوهش‌ها و متولیان امر می‌گویند چنانچه از پس این راهبرد برنامه‌ای عملی برای استحکام زندگی زناشویی وجود نداشته باشد و عملاً مسائل اقتصادی لاینحل باشند، این راهبرد نیز مانند برنامه‌های پیشین به سرمنزل نهایی نخواهد رسید. به‌طوری‌ که هم‌اکنون می‌بینیم طلاق عاطفی در زیر پوست جامعه ریشه می‌دواند و از طرفی آمارهای ثبتی طلاق با وجود سیاستگذاری‌های سختگیرانه حقوقی طلاق، هم‌چنان رو به افزایش است.
موانع وصول مهریه
سهراب سلیم‌زاده، وکیل پایه یک دادگستری و حقوقدان نیز با اشاره به اینکه مهریه از جمله حقوق مالی ممتاز زن است و در هر زمانی که آن را مطالبه کند مرد مکلف به پرداخت است، به «ایران» توضیح می‌دهد: امکان مطالبه مهریه طبق رویه جاری ابتدا از طریق اجرای ثبت محل وقوع عقد و سپس از طریق محاکم دادگستری وجود دارد. مهریه در ایجاد تعادل بین حقوق زن و مرد نقش جدی ایفا می‌کند در واقع و در نگاهی واقع‌بینانه زنی که از داشتن حقوق برابر مثل حق طلاق و غیره محروم است یا حداقل شرایط سخت‌تری دارد با داشتن مهریه پشتوانه‌ای خواهد داشت تا با اعمال آن بتواند این خلأ قانونی را پر کند. همچنین برای زنی که پس از سال‌ها زندگی مشترک که حق کار نداشته و صرفاً به امور منزل و فرزندان رسیدگی می‌کرده و عموماً تخصصی هم برای اشتغال احتمالی در آینده به‌دست نیاورده است (چرا که نیازی به آن نداشته یا امکان آن را نداشته است) و خود را وقف رشد و تکامل یک زندگی کرده است، در دوران پس از جدایی به‌عنوان سرمایه‌ای است تا یک بازنده تمام‌عیار نباشد و بتواند یک زندگی حداقلی را برای خود و احتمالاً فرزندانش مهیا کند. باید افزود عموماً زن تا زمانی که اختلافات به جدایی نرسیده است در فکر وصول مهریه خود نیست.
به گفته سلیم‌زاده، با شیوع همه‌گیری کرونا دستورالعمل‌های بهداشتی متنوعی اعمال شده است. یکی از این دستورالعمل‌ها جلوگیری از تجمعات در مراکز مختلف عمومی و اداری است. زن برای وصول مهریه خود باید به واحد اجرای ثبت محل وقوع عقد و یا واحد‌های اجرای احکام دادگاه‌های خانواده مراجعه کند. این ادارات نیز مشمول دستورالعمل‌های بهداشتی بوده‌اند و در بسیاری از مواقع با یک سوم نیروهای انسانی خود مشغول انجام امور مربوط به وصول مهریه بوده‌اند. که بدون تردید وقت‌های رسیدگی طولانی مدت به جهت ممنوعیت تجمع در محل اجرای ثبت و اجرای احکام باعث طولانی‌تر شدن روند وصول مهریه شده است. همچنین یکی از ابزار‌های مؤثر در وصول مهریه صدور حکم جلب از طریق اجرای احکام دادگستری بوده است که با بخشنامه‌های متنوعی که در ایام کرونا صادر شد زنان از داشتن چنین ابزار مؤثری محروم شده‌اند چرا که اجرای احکام با شیوع همه‌گیری کرونا طبق دستور از صدور حکم جلب معذور است. زنانی که نتوانسته‌اند از اموال مرد مهریه خود را وصول کنند یا به جهت دریافت اقساط مهریه در مواعد مشخص برای صدور حکم جلب به‌عنوان آخرین حربه و آخرین تیر ترکش به اجرای احکام مراجعه می‌کنند با بخشنامه عدم جلب در ایام کرونا تا اطلاع ثانوی مواجه می‌شوند و مرد نیز با علم و اطلاع از اینکه حکم جلبی در کار نیست اموال خود را از دسترس خارج کرده و نهایتاً وصول مهریه بسیار سخت می‌شود. در نهایت باید گفت فرایند مطالبه مهریه در مدت این همه‌گیری طولانی‌تر و در مواردی عملاً منتفی شده است و متأسفانه اطاله در رسیدگی و کمرنگ شدن ضمانت اجرای قانون برای دریافت مهریه به دلیل مشکلات اقتصادی و شیوع ویروس کرونا مشکلاتی را برای زنان ایجاد کرده است.

 

مهسا قوی قلب
 خبرنگار
بر اساس آخرین آمارهای مربوط به خشونت در کشور، میزان خشونت خانگی و خانوادگی در ایران در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۷ چیزی در حدود ۲۶ درصد رشد داشته است، این در حالی است که خشونت‌های خانگی در بیشتر موارد زنان و کودکان را نشانه می‌گیرد، هر چند در موارد متعددی خشونت علیه مردان نیز گزارش شده است، البته افزایش میزان خشونت و قتل‌های خانوادگی فقط به کشور ما محدود نمی‌شود و در سایر کشورهای دنیا و حتی کشورهای پیشرفته نیز این قبیل قتل‌ها دیده می‌شوند و هرازچندگاهی به سوژه‌های خبری رسانه‌های مختلف دنیا تبدیل می‌شوند؛ چندی پیش نیز قتل بابک خرمدین کارگردان سینما توسط پدر و مادرش همگان را در بهت و حیرت فرو برد تا جایی که کارشناسان و متخصصان مرتبط با این حوزه در حال بررسی و چرایی این پدیده شوم در جامعه هستند. نشستی در همین رابطه با عنوان قتل‌های خانوادگی و چالش‌های خانواده ایرانی با واکاوی ساختاری و بین‌رشته‌ای قتل بابک خرمدین با حضور جامعه شناسان و متخصصان اجتماعی و حقوقی در انجمن جامعه شناسی ایران برگزار شد که خلاصه‌ای از آن را می‌خوانید:

به‌ گزارش «ایران»، تقی آزاد ارمکی، جامعه شناس، در این نشست با اشاره به اینکه در قتل بابک‌ خرمدین اطلاعات زیادی در دست نداریم، گفت: ما دقیقاً نمی‌دانیم پشت این اتفاق چه بوده است، آنچه در رسانه‌ها مطرح شد، داده و موضوع درستی نداشت که بتوان به راحتی این پدیده را قضاوت کرد و نمی‌توان به طور خاص درباره آن بحث کرد، اما به‌طور عمومی، افزایش مستمر خشونت و تظاهر به قتل در ایران مسیری افزایشی را طی می‌کند و باید تحلیل شود. اگر یک مقدار تاریخی‌تر نگاه کنیم تصویری از جامعه و انسان داریم و تصوری که پیش می‌آید، مبتنی بر خون، قتل و کشته شدن است، ما مرگ را قابل دسترس در زیست اجتماعی می‌دانیم، در جریان کرونا هم می‌بینیم که اضطرارها جامعه را پیش می‌برند، توجه ما به زندگی توجهی ثانویه است، ما فهم تقدیرگرایانه داریم، اما با این همه مشکل اساسی فقدان نظام اجتماعی با بنیادهای حقوقی است که اصلاح گری در نظام حقوقی می‌تواند در کاهش این پدیده کمک کننده باشد. در عین حال تلاش مردمان ایرانی برای ورود به مدرنیته ضعیف است و ورود به عرصه جهان مدرن به طور مستمر در حال فرو ریختن است. ما امکان‌های حقوقی و مدنی برای گذشته در هم شده ناشناخته را نداشتیم.
 به‌ گفته این جامعه شناس، وقتی ابزارهای حقوقی و مدنی نباشد، همواره نظام خانوادگی و تنظیم روابط جنسی بر اراده شخصی افراد محوریت دارد و آن هم بر اساس خشونت شکل می‌گیرد. به اعتقاد من، تمامی قصه این است که همه قتل‌ها و مشاهده نحوه خشونت در آنها به‌دلیل انتقال جامعه از سنت به مدرنیته است. ما فقدان فهم مشترک متدولوژیک داریم، جامعه ایرانی دو گفتمان رقیب دارد که اولی بر اساس نزاع و دومی بر اساس صلح و زندگی است، در این میان عنصر فضای مجازی نیز این گفتمان را عام کرده است و این امر به متغیرهای فرهنگی، اجتماعی و تاریخی بازمی‌گردد.

کاهش آمار خشونت با اصلاح قوانین
کامبیز نوروزی حقوقدان نیز با بیان اینکه این بحث محصول الگوی واکنشی افراد جامعه است، بیان کرد: وقتی فرد در یک محیط اجتماعی قرار می‌گیرد، برابر هر کنشی، واکنشی دارد. جرم در ارتباط است که تولید می‌شود، بنابراین آنچه در جامعه می‌گذرد به اشکال مختلف بر ما اثر می‌گذارد، به بیان ساده هر اندازه یک جامعه دچار بحران‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بیشتر باشد، رفتار ما در واکنش به این شرایط غیرقابل پیش‌بینی‌تر می‌شود، بنابراین در هر‌ زمینه و هر گروه از جرایم غیر از جرایمی که مربوط به اختلالات روانشناختی هستند، در قتل‌های خانوادگی و انواع خشونت‌های خانوادگی نیز همین قواعد حاکم است. نظام اجتماعی به‌دلیل بحران‌های اقتصادی و بحران‌های اجتماعی، تناقض‌های مختلف و گسترده اخلاقی و ارزشی انسان‌ها را در شرایط ناپایدار قرار می‌دهد و آنها را آسیب‌پذیر می‌کند. اکثر ما تلاش می‌کنیم در پاسخ به این بحران‌ها انتخاب‌های اخلاقی و قانونی داشته باشیم اما ممکن است برخی افراد در معرض انتخاب جرم قرار بگیرند و آستانه تحمل پایینی داشته باشند. در رفتارهای خشونت‌آمیز نزدیکترین افراد در موقعیت بحرانی‌تر و خطرناک تری هستند و به طور طبیعی و کلاسیک ممکن است به‌دلیل سلطه‌ای که بر آنها وجود دارد، در معرض خطر باشند به‌عنوان مثال سلطه‌ همسران، والدین یا معشوق سبب می‌شود که آنها در معرض خشونت قرار بگیرند. عدم احساس امنیت نسبت به موقعیت می‌تواند بحران ساز باشد.
 به‌ گفته نوروزی، مسأله این است که افزایش جرایم خانوادگی و خشونت خانگی در ایران در کنار افزایش سایر جرایم قرار دارد. جرم قتل یا سرقت و جرایم دیگر همگی باهم روند افزایشی دارند، اگرچه با کمال تأسف نهادهای مسئول قضایی از انتشار آمار جرایم خودداری می‌کند و دست و بال ما را از تحلیل جرایم بسته است، از سویی دیگر در سیاست‌های اقتصادی وقتی نرخ ارز جابه‌جا می‌شود در کسری از ثانیه درصد زیادی از افراد فقیرتر می‌شوند. از ابعاد دیگر هم می‌توان این پدیده را تحلیل کرد به‌عنوان مثال ما می‌بینیم که دنیای فیلم و سریال‌های ایرانی خالی از مفهوم عشق هستند و فی نفسه می‌توانند جرم زا باشند، این مواردی که یاد شد می‌توانند میزان اثرگذاری قوانین در بازدارندگی را نیز کاهش دهند، از طرفی موقعیت‌های مجرمانه در ایران نیز افزایش پیدا کرده است. در کنار این موارد مشکلی جدی‌تر نیز وجود دارد و آن هم از بین رفتن مرجعیت رسانه است، یکی از کارکردهای مهم رسانه‌های حرفه‌ای ایجاد نوعی اشتراک در بین افکار عمومی است، اما در حال حاضر پلتفرم‌های موجود در اینترنت سبب اغتشاش ذهن جامعه می‌شوند، در عین حال هر چند جرایم خرد احتمال وقوع بیشتری دارند اما ضریب احتمال تکرار پرونده‌هایی مثل خفاش شب، بیجه یا بابک‌خرمدین بسیار کم است و نمی‌توان آن را شاخص وضعیت خانواده در ایران تلقی کرد با این همه به اعتقاد من باز هم باید اصلاح قوانین صورت گیرد.

 با نقصان نبود اطلاعات کافی روبه‌رو هستیم
حسین سراج‌زاده، جامعه شناس نیز با بیان اینکه به چند نکته در این قتل فجیع باید توجه شود، در این نشست، گفت: در وهله اول باید توجه کنیم در فضایی که کاملاً مجازی شده هستیم و فعالیت رسانه‌ها بسیار گسترده شده، بنابراین چنین رویدادهایی با دامنه‌های بالا بازتاب پیدا می‌کند، یکی از دلایلی که قتل بابک خرمدین یا رومینا بازتاب پیدا کرد، به خاطر بی‌سابقه بودن، نبوده بلکه به خاطر گسترش فضای رسانه‌ای و سرعت بازتاب بالای خبری آن بود، در قتل بابک خرمدین شاهد بودیم که قتلی درون خانواده به‌صورت فجیع اتفاق افتاد و قاتلان می‌خواستند، جنایت را پنهان کنند که در نهایت موفق نشدند، این قتل می‌تواند مصداق قتل‌های بسیار خشنی باشد که قبل از انقلاب هم به وقوع می‌پیوستند، می‌بینیم که در کشورهای مختلف دنیا هم وجود دارند، به‌نظر می‌رسد در این موارد نباید عنصر و عوامل روانشناختی و روان‌شناسی را نادیده گرفت، اما متأسفانه ما با نقصان بزرگ اطلاعات روبه‌رو هستیم و آمار و اطلاعات دقیقی در خصوص این پدیده نداریم و جامعه‌شناسان و روانشناسان اجازه ندارند که از نزدیک چنین پرونده‌هایی را مطالعه کنند، پس نمی‌توان کار علمی درستی هم انجام داد، بحث مطالبه اطلاعات آزاد و دقیق است تا بتوان تحلیل‌های درستی داشت و در نهایت هم مشکلات را کاهش داد. به اعتقاد من، قوه قضائیه باید اجازه دهد تا ورود کارشناسان فراهم شود. لازم است تیمی از جرم شناسان، جامعه شناسان و روانشناسان ورود کنند و اطلاعات سطح میانی خانواده را به‌دست آورند و بدانند که از حیث اجتماعی و انزوای اجتماعی این قبیل خانواده‌ها در چه شرایطی قرار داشتند.
به گفته او، در سطح کلان درست نمی‌دانم که بیاییم چنین قتل‌هایی را به جامعه ایرانی و خانواده ایرانی تعمیم دهیم، البته از دهه ۴۰ تا به امروز این جنایات روند افزایشی داشتند و در سال‌های اخیر این میزان بیشتر هم شده است، اما مسأله دیگر این است که آیا در مقایسه با جوامع دیگر وضعیت بحرانی تری داریم؟ به‌نظر من این گونه نیست، در شرایطی نیستیم که بگوییم همه چیز فرو پاشیده و خانواده ایرانی دچار بحران شده اما در شرایط و وضعیتی قرار گرفته‌ایم که نتوانستیم به درستی، دوره تحول خود را از سنت به سمت دنیای مدرن طی کنیم و همچنان در حال تکاپو در خروج از این وضعیت هستیم، شرایط ساختاری به گونه‌ای است که ما در سیستم سنتی، روش‌های مسالمت‌آمیز حل اختلاف را داشتیم اما حالا به شرایطی وارد شدیم که ساختار پدرسالارانه به هم ریخته و ساختار جدیدی هم جایگزین نشده است. ما به کوشش‌های مدنی و خردمندی بیشتری نیاز داریم و در عین حال هم نباید تعمیم‌های کلان دهیم. آشنا شدن با الگو‌های مسالمت‌آمیز حل اختلاف در جامعه ایرانی در حال حرکت است اما هنوز در سپهر سیاسی به رسمیت شناخته نشده است.

هر روز شاهد خشونت در جامعه هستیم
 محمدمهدی صابری، استاد دانشگاه، روانپزشک و عضو هیأت‌علمی سازمان پزشکی قانونی با اشاره به این‌که وقتی موضوع قتل بابک خرمدین در جامعه رسانه‌ای مطرح شد، بحث‌های زیادی پیش‌ آمد، در این نشست، گفت: یکی از بحث‌هایی که مطرح شد، این بود که اختلالات روانی وجود داشته و در حدی بوده که می‌شد گفت بیماری شدید روانی مطرح بوده است، بسیاری هم به‌زعم خود به موضوع نگاه کردند، بسیاری روانپزشکان، بحث اختلالات روانی عمیق را مطرح کردند. روانشناسان از دیدگاه خود و جامعه‌شناسان از نگاه خود این مقوله را بررسی کردند. در بیشتر مواقع یک عامل روانی عمیق و شدید در بروز چنین مواردی مطرح است، اما در کنار آن، مسائل دیگری هم وجود دارد. با نگاهی از بعد جامعه‌شناختی باید دید چرا خشونت در جامعه افزایش پیدا کرده؟ همه می‌دانند که آمار خشونت بالا رفته است، ما خشونت را در برخوردهای معمول زندگی هرروز می‌بینیم،ولی آن‌قدر زیاد شده که از کنار برخی بی‌توجه می‌گذریم، در ترافیک، معاملات و مناسبات اجتماعی روزی نیست که شاهد خشونت نباشیم و افرادی که با پرخاشگری با یکدیگر صحبت می‌کنند، نبینیم. حتی به‌خاطر جای پارک ممکن است، نزاعی خیابانی ایجاد شود و بقیه مردم هم از مشاهده آن لذت می‌برند. چه چیزی باعث می‌شود، پرخاشگری در جامعه زیاد شود؟ مهم‌تر از همه جو اقتصادی است، همه افراد به‌دنبال امنیت اقتصادی هستند. وقتی جو اقتصادی به‌هم‌ریخته باشد، عدم امنیت ایجاد شده و خشونت افزایش می‌یابد. آنچه ما به‌عنوان نسل گذشته به جوانان آموختیم، به وقوع نپیوسته، وقتی آنها تعارضات را در جامعه می‌بینند، سرخورده و دل‌زده می‌شوند. جوانان به جوی برای شادی و تخلیه انرژی خود نیاز دارند. در کنار همه اینها آبرو و حیثیت اجتماعی پررنگ شده و باعث می‌شود، جوانان از بزرگ‌ترها جدا شوند. در همین پرونده قتل بابک خرمدین، کارگردان توسط پدرش، یک نوع گسستگی اخلاقی بین پدر و مادر و فرزندان بروز کرده و باعث شده هیچ کدام طرف مقابل را درک نکنند و مجازاتی مانند مرگ در انتظار فرزندان باشد. می‌توانیم بگوییم که به نوعی مدرنیته معلقی ایجاد شده‌ است و در نهایت هم جوانان سرخورده شده‌اند. گذر از سنت به سمت مدرنیته با این حجم از تلاطم و مشکلات و چالش‌های زیاد نباید همراه باشد.
 به‌ گفته‌ صابری، در دیدگاه روانشناسی، اختلالات روانی ناشی از استرس به‌صورت زمینه‌ای است؛ ازجمله عوامل استرس‌زا می‌تواند بیکاری باشد، زیرا شخص را از ریل منظم زندگی خود خارج می‌کند، مشکلات اقتصادی و ناتوانی جوانان در تشکیل زندگی مشترک نیز از جمله عوامل استرس‌زا هستند. این عوامل می‌توانند سبب تبعیض‌های طبقاتی و اجتماعی و به تبع آن، افزایش نسبت خشونت خطرساز شوند. عوامل بیرونی خطرساز، جامعه را ملتهب می‌کند و استرس و فشار را افزایش می‌دهد. به اعتقاد من، مسئولان حکومت و دستگاه‌های اجرایی و صداوسیما باید به فکر باشند، تا شادی و رفاه بیشتری برای مردم رقم زده شود.
بسیاری از سریال‌های تلویزیون، جنبه‌ها و مایه‌های خشونت دارند که در ذهن جوانان تأثیر می‌گذارند. این سؤال را باید بپرسیم که چقدر کتاب‌هایی که دارای سیاه‌نمایی هستند، در طول سال چاپ می‌شوند و درنهایت هم جوانی که با مهر و محبت آشنا نشده برای رهایی از مشکلات خود به خشونت روی می‌آورد. موضوع فقط یک پرونده نیست و این پرونده به هر ترتیب بسته می‌شود، مسأله باید به‌صورت ریشه‌ای حل شود و جلوی افزایش آمار چنین قتل‌هایی گرفته شود.


واکاوی علل قتل‌های ناموسی و فرزندکشی در ایران

دکتر فهیمه نظری
مدرس و پژوهشگر مسائل اجتماعی
قتل نفس یکی از پدیده‌های مشترکی است که در تمام زمان‌ها و در تمام جوامع وجود داشته است. قتل‌ها به هر علتی که باشند ریشه در خشونت دارند و بروز هرنوعی از آن وجدان عمومی جامعه را جریحه دار می‌کند. قتل‌های رسمی را می توان به 2 دسته تقسیم نمود: نخست - قتل‌های عقلانی، طراحی شده، تعمدی، جنایی و با قصد قبلی مانند: قتل‌هایی که تروریست‌ها انجام می‌دهند. دوم- قتل در حالت احساسات، خشم و کینه شدید یا کشتن در نتیجه عملی که به قصد آسیب و صدمه انجام می‌گیرد بدون اینکه نیت و قصد معینی برای کشتن وجود داشته باشد؛ مانند اغلب همسرکشی‌ها. اگر هریک از جرایم (نظیر مسائل جنسی، سرقت و...) نسبت به زمان ومکان جغرافیایی تغییر مفهومی یا معنایی پیدا کرده‌اند اما مفهوم قتل در گذر زمان تغییر نکرده است و همیشه نزد افراد جامعه امری مذموم و قبیح و البته به‌عنوان جرم شناخته شده است.
آنچه مهم است اینکه خشونت شدید یکی از عوامل مهم در ارتکاب به قتل شناخته شده است. مطابق با اسناد و گزارش‌های موجود، بیشترین قتل ها در ایران به دلایل مسائل ناموسی و اختلافات مالی رخ می‌دهند. نکته مهم در قتل‌های ناموسی این است که بیشتر آنها از نوع عمدی است و قاتل بدون در نظر گرفتن عواقب آن مرتکب چنین جرمی می‌شود.
در کنار قتل‌های ناموسی، نوع دیگری از قتل‌ها وجود دارند که در سال‌های اخیر از فراوانی قابل ملاحظه‌ای برخوردار است که در آن والدین دست به قتل فرزند خود می‌زنند یا فرزندان در قتل والدین خود دخیل هستند.
صرف نظر از فراوانی این نوع از قتل‌ها در ایران، شناختن علل و عوامل قتل‌ها بسیار مهم است که می‌توان به برخی از این علل اشاره کرد:
 اگر خشم‌ها زمینه بروز قتل می‌شوند، علل خشم‌ها نیز ناکامی ‌ها می‌باشد. ناکامی‌ها یکی از مهم‌ترین علل پرخاشگری هستند. در واقع پرخاشگری تنها یکی از چند واکنش احتمالی در قبال تجربه ناکامی ناخواسته است. پرخاشگری واکنشی غیرغریزی است و در نتیجه تأثیر پیامدهای پیش بینی پذیر رفتار قرار دارد.
 بحث مهم دیگر، اینکه وقتی خشونت در رفتارهای افراد جامعه وجود دارد پس خشونت و پرخاشگری رفتاری آموختنی می‌شود و افراد در محیط خانواده و جامعه آن را می‌آموزند. به نظر می‌رسد در این بین نهاد مدرسه و نهاد رسانه در بروز خشم و عدم رفع آن بایست پاسخگو باشند.
 پرخاشگری و خشونت رفتار، کنشی اجتماعی است که از طریق فرایندهای اجتماعی، تولید، بازتولید، فرا گرفته می‌شود. در حال حاضر بسیاری از رفتارهای پرخاشگرایانه ناشی از مسائل و مشکلات اقتصادی است. مشکلاتی که به نظر می‌رسد چه در سطح کلان ودر سطح خرد غیرقابل حل است و عرصه را برای بسیاری از افراد جامعه تنگ کرده است. خشونت ناشی از فشارهای اقتصادی در خانواده نیز تولید و بازتولید می‌شود و یکی از عوامل مهم در بروز قتل‌ها بویژه قتل‌های خانوادگی شناخته می‌شوند.
 قتل‌های ناموسی نیز عمدتاً به علت خیانت یکی از زوجین (عمدتاً از سوی زن) مطرح می‌شود. ازدواج‌های زودهنگام، عدم شناخت زوجین از یکدیگر، هم کفو نبودن زوجین، عدم بلوغ زوجین برای تشکیل زندگی و عادی شدن روابط زوجین در مسیر زندگی و عدم درک متقابل همدیگر از مهم‌ترین مواردی است که یکی از زوجین را نسبت به دیگری بدبین کرده و خشونت پنهانی را در او شکل می‌دهد که در نتیجه منجر به قتل می‌شود.
 عمده قتل‌ها توسط مردان جوان زیر 40 سال و کم سواد که سلامت روانی شان نسبت به جمعیت عادی جامعه پایین تر است همچنین در بین طبقات محروم دیده می‌شود.
 در آخر ذکر این نکته ضروری است که در هرجامعه‌ای عوامل رفتاری، ادراکی و محیطی در تعامل با یکدیگر شکل دهنده شخصیت افراد را شکل می‌دهند. رفتار، عوامل فردی و نیروهای اجتماعی جملگی بر یکدیگر تأثیر گذاشته و از هم تأثیر می‌پذیرند. بنابراین در بروز قتل نیز مجموعه‌ای از عوامل دخیل بشمار می‌آیند اعم از محیط و خانواده و خود شخص.
 وجود مشکلات و مسائل لاینحل در جامعه به‌طور حتم و طبیعی موجب بروز رفتارهای متعارض، پرخاشگرانه در بین افراد است. در حال حاضر در کلانشهرها مسائل و مشکلات اقتصادی، اجتماعی بسیار جدی و عدیده وجود دارند. این مشکلات از یکسو بر روابط میان افراد تأثیر گذارده و از سوی دیگر باعث عدم تاب‌آوری افراد جامعه در مواجهه با آن را موجب شده است. در این بین، خلأ قانونی در نقش حمایتگری از افراد، ضعف در گفت‌و‌گوی اعضای خانواده، نبود برنامه‌های آموزشی در مدارس و در رسانه پیرامون کنترل خشم و پرخاشگری، نبود الگوهای مناسب در سطح کلان یا در دسترس نبودن این الگوها بویژه در زندگی جوانان و نوجوانان که در سن تحریک‌پذیری و فشار اجتماعی هستند بسترساز بروز خشم و رفتارهای پرخاشگرانه را فراهم کرده است. لذا با توجه به شرایط اجتماعی کنونی می‌توان گفت: نقش آموزش و یاددهی در حل مسأله در مواقع بروز مشکلات و خشم‌های ناشی از آن در نهاد رسانه چون رادیو و تلویزیون و شبکه‌های مجازی رسمی از کاربردی‌ترین راه‌هاست.

سهیلا یادگاری | فایل‌های واحدهای عرضه شده برای اجاره در بنگاه‌ها و نرم‌افزارها، قیمت‌هایی با بیش از 40 درصد افزایش نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد در حالی که بر اساس مصوبه ستاد ملی کرونا افزایش اجاره بها نباید بیش از 25 درصد باشد.
واحد 65 متری در غرب تهران 120 میلیون ودیعه، 7 میلیون اجاره ماهانه، واحد 75متری در جنوب تهران، 100 میلیون ودیعه، 5 میلیون اجاره ماهانه، واحد 65متری در شمال تهران، 100 میلیون ودیعه، 9 میلیون و 800 هزار تومان اجاره ماهانه، واحد 60 متری در شمالغرب تهران، 100 میلیون ودیعه، 12 میلیون اجاره ماهانه... در فایل‌های اجاره تقریباً واحدی با امکانات، با اجاره ماهانه کمتر از 5میلیون تومان کمیاب است یا اصلاً پیدا نمی‌شود. برخی مستأجران جوان که برای بار اول می‌خواهند خانه اجاره کنند با دیدن قیمت‌ها شوکه می‌شوند آنها باور نمی‌کنند نمی‌توانند خانه‌ای مناسب با درآمدشان اجاره کنند. زوج جوانی که پرستار هستند و چند ماه از عقدشان می‌گذرد، می‌گویند 2 ماه است به‌دنبال واحدی برای اجاره هستند اما اجاره‌ها بسیار بالاتر از توان مالی آنها است و نتوانستند بعد از 2 ماه واحدی را اجاره کنند. زوج جوان دیگری که هر دو تحصیلات عالی با حقوق مناسب دارند در بنگاهی در مرزداران به‌دنبال خانه هستند. آنها می‌گویند صاحبخانه اجاره را از 3 میلیون به ماهی 7 میلیون افزایش داده و 200 میلیون هم به رهن اضافه کرده است که بسیار بیشتر از توان مالی ما بود و به همین دلیل نتوانستیم قرارداد اجاره را تمدید کنیم.
از بنگاه دار می‌پرسم مگر افزایش بیشتر از 25 درصد اجاره بر اساس مصوبه ستاد کرونا ممنوع نیست؟ با لبخند می‌گوید: اینها برای نوشتن در روزنامه‌ها است آنچه که ما در بازار می‌بینیم افزایش اجاره‌ها بیش از 40 درصد است خودتان هم می‌بینید. البته شاید برخی مالکان با توجه به شرایط اقتصادی، مراعات کنند و فشار زیادی به مستأجر وارد نکنند اما بسیاری از مالکان می‌گویند وقتی از پارسال تا الان قیمت‌ها چند برابر شده آنها هم قیمت اجاره را بالا برده‌اند.
پشت به قانون
بعد از شیوع کرونا، ستاد ملی مقابله با کرونا برای حمایت از مستأجران، قانونی را مصوب کرد که بر اساس آن افزایش اجاره بها در تهران و شهرهای بزرگ نباید بیشتر از 25 درصد باشد در شهرهای متوسط و کوچک هم سقف افزایش اجاره بها 20 و 15 درصد است. همچنین بر اساس این مصوبه صاحبخانه‌ها باید بر اساس شرایطی قراردادهای اجاره را تمدید کنند و تا وقتی که کرونا ادامه دارد مستأجران نباید مجبور به ترک واحد استیجاری باشند. امسال هم ستاد کرونا این مصوبه را تمدید کرد و حتی این ستاد اعلام کرد که «امسال قرارداد اجاره‌های منزل مسکونی خود به خود تا یک سال تمدید می‌شود اما این مصوبه ستاد کرونا استثناهایی هم دارد.» بر اساس این مصوبه قراردادهای اجاره مسکن به‌طور اتوماتیک و بدون نیاز به مراجعه به بنگاه‌های املاک بمدت یک سال تمدید می‌شود. بنابراین قراردادهای اجاره‌ای که مدت سررسید آنها از تاریخ ابلاغ این مصوبه یعنی ۲۲ خرداد ماه تا پایان سال ۱۴۰۰ است، به‌صورت خودکار تمدید می‌شود. این مصوبه استثنائاتی هم دارد. بنابراین در شرایط خاصی که ستاد معین کرده است، تمدید خودکار انجام نخواهد شد. بر این اساس چنانچه مالک به‌منظور تخریب واحد مسکونی، احداث ساختمان جدید یا تعمیرات اساسی، پروانه ساختمانی یا پروانه تعمیرات اساسی اخذ کرده باشد، یا مستأجر بعد از تمدید قرارداد اجاره را نپرداخته باشد، اگر مالک واحد قصد فروش ملک را داشته باشد، چنانچه مستأجر با افزایش مبلغ اجاره موافقت نکند به تشخیص مرجع صالح رسیدگی کننده، واحد قابل تخلیه است.
همچنین مستأجرینی که در دوره قرارداد اجاره بر اساس این مجوز به تشخیص مرجع صالح رسیدگی کننده به تعهدات عمل نکنند و موجب تضییع حقوق موجر شوند مشمول این مصوبه نخواهند شد. یا اگرموجر و افراد تحت تکفل وی صرفاً مالک همین واحد مسکونی مورد اجاره باشد و به آن نیاز داشته باشد و همچنین رفتار خارج از عرف مستأجر یا عمل نکردن او به تعهداتش هم جزو مواردی است که صاحبخانه می‌تواند قرارداد را تمدید نکند.
اما مشاهدات میدانی از بنگاه‌های املاک نشان می‌دهد که با اینکه مالک هیچکدام از دلایل عدم تمدید قرارداد را ندارد با این حال حاضر نیست قرارداد را تمدید کند. وقتی از مستأجران هم می‌پرسیم چرا از حق خود استفاده نمی‌کنند چون بر اساس مصوبه ستاد کرونا آنها مجبور به تخلیه نیستند، در جواب می‌گویند حاضر نیستند با صاحبخانه درگیر شوند و کار به شکایت بکشد.
یکی از مشاوران املاک می‌گوید: مصوبه ستاد کرونا پشتوانه قوی قانونی ندارد و مالک مثلاً می‌تواند بگوید خودش یا فرزندانش می‌خواهند در این واحد مستقر شوند و براحتی از تمدید قرارداد سرباز بزنند.
مستأجری که در این بنگاه فایل‌های اجاره را نگاه می‌کند صحبت‌های بنگاهدار را تأیید می‌کند. او می‌گوید صاحبخانه‌اش به این بهانه که قرار است دخترش واحدی که به آنها اجاره داده را برای دفتر کار استفاده کند آنها را جواب کرده است.
وام ودیعه
در تصمیم دیگری که به منظور حمایت از مستأجران در زمان شیوع کرونا سال گذشته توسط ستاد ملی مقابله با کرونا اخذ شد وامسال هم تمدید شد وام ودیعه به مستأجران پرداخت می‌شود. ثبت‌نام وام ودیعه مسکن امسال پس از مصوبه ستاد ملی کرونا از 26 خرداد 1400 آغاز شده است. بر این اساس سقف تسهیلات در تهران 70 میلیون، سایر کلانشهرها 40 میلیون و سایر شهرها 25 میلیون تومان است.
 متقاضیان دریافت این تسهیلات باید متأهل یا سرپرست خانوار، دارای اجاره‌نامه رسمی یا اجاره‌‌نامه ثبت شده در سامانه کد رهگیری باشند. ضمن اینکه تاریخ امضای اجاره‌‌نامه واحد مسکونی نیز باید مربوط به نیمه نخست امسال باشد. بتازگی نیز معاون وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده زنان مجرد بالای 35 سال نیز می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند. با اینکه سال گذشته مستأجران واجد شرایط (البته با توجه به محدود بودن منابع بانکی تعداد کمی از متقاضیان وام را دریافت کردند) وام را دریافت کرده‌اند اما برخی مستأجران هم می‌گویند با توجه به افزایش اجاره‌ها، وام ودیعه مسکن جوابگوی خیلی از متقاضیان نبوده و مبلغ وام در برابر ودیعه‌ای که مالکان درخواست می‌کنند ناچیز است. مشکل دیگر برای دریافت این وام قوانین سفت و سخت بانکی است. با اینکه مبلغ وام در بسیاری شهرها کمتر از 50 میلیون تومان است اما برای دریافت آن دو ضامن به همراه چک سفته نیاز است.
افزایش قیمت ملک عامل افرایش نرخ اجاره
مطابق آخرین آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی در اردیبهشت 1400 اجاره واحدهای مسکونی در شهر تهران و کل مناطق شهری نسبت به اردیبهشت سال 99 به ترتیب معادل 32.6 و 36.3 درصد رشد داشته است. مهم‌ترین دلیلی که فعالان بازار مسکن برای افزایش قیمت‌های اجاره به آن اشاره می‌کنند افزایش دو تا 3 برابری قیمت مسکن است. یکی از مشاوران املاک می‌گوید: ملکی که تا چند سال پیش 3 میلیون قیمت داشت الان بیش از 1.5 میلیارد قیمت دارد بنابراین، این انتظار که صاحبخانه این ملک را با همان قیمت چند سال پیش اجاره دهد درست نیست. آنها همچنین نرخ تورم، افزایش قیمت در بازارهای طلا و ارز و افزایش قیمت کالاها را در افزایش قیمت اجاره مؤثر می‌دانند. همچنین افزایش قیمت مسکن باعث شده بسیاری از متقاضیان توان خرید مسکن را از دست بدهند و این متقاضیان هم به بازار اجاره سرازیر شوند. افزایش تقاضا در بازار اجاره باعث شده قیمت‌ها هم دستخوش افزایش نجومی شود.
بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند دولت‌ برای حمایت از مستأجران و کنترل بازار اجاره باید ساخت و عرضه واحدهای مناسب برای اجاره و قانون اجاره‌داری حرفه‌ای را که در طرح جامع مسکن آمده است اجرا کند. حمایت از اقشار متوسط و ضعیف که توان پرداخت اجاره‌های بالا ندارند از طریق ساخت و عرضه واحدهایی با قیمت ساخت کمتر می‌تواند به کنترل قیمت‌ها در بازار اجاره مؤثر باشد. به نظر می‌رسد با آغاز فصل جابه‌جایی و ادامه شیوع کرونا، ساماندهی این بازار و نظارت بر اجرای مصوبات ستاد ملی کرونا می‌تواند قیمت‌ها را در این بازار از التهاب کنونی دور کند.

محمد هاشمی
فعال سیاسی
آقـــای رئیســـی اکنون بـــه‌عنـــوان رئیـــــس جمهوری منتخب در آستانه شروع دوره‌ای بسیار حیاتی برای کشور قرار گرفته؛ چه در دوره انتقال قدرت و چه پس از آن در موقعیت آغاز ریاست جمهوری. اساساً این ماه‌های ابتدایی ریاست جمهوری به لحاظ اینکه می‌تواند به مثابه شالوده‌سازی برای یک دوره چهار یا هشت‌ساله مدیریت کشور باشد دارای اهمیت بسیار زیادی است. از همین رو می‌طلبد که رئیس جمهوری منتخب و تیم او با حداکثر دقت و ظرافت مسائل را در این دوره دنبال کنند. از یک منظر مهم‌ترین مسأله کشور در شرایط فعلی بحث سرمایه اجتماعی است. در انتخابات اخیر هر چند به مانند ادوار گذشته تلاش دشمنان نظام برای تحریم انتخابات ناکام ماند اما در عین حال شکی نیست که انتظار دوستداران کشور رسیدن به مشارکتی بیش از این بود. این مسأله از آن رو مهم است که وضعیت مشارکت در انتخابات قبل‌تر برای مجلس یازدهم در اسفند 98 هم سطح مطلوب و قابل قبولی نداشت. پیکره سرمایه اجتماعی کشور اکنون زخم خورده است. چنانکه آقای رئیسی هم در مواضع خود و در نشست خبری به موضوع سرمایه اجتماعی و اینکه می‌خواهند رئیس‌جمهوری همه باشند تأکید داشتند.
این مهم را می‌توان به شکلی کارویژه اصلی دولت آقای رئیسی دانست و انتظار این است که بقیه برنامه‌ها، راهبردها و اقدامات ایشان حول همین موضوع یعنی افزایش مجدد سرمایه اجتماعی کشور باشد. کما اینکه خود ایشان هم چه در مناظره‌های تلویزیونی و تبلیغات انتخاباتی و چه بعد از پیروزی در رقابت
28 خرداد بر این موضوع به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم اشاره کرده‌اند که نیاز است تا دوباره رضایت مردم به شکلی در حوزه‌های مختلف جلب گردد. جلب این رضایت در حوزه‌های مختلف و از جمله رفاه و معیشت به نوعی همان افزایش سرمایه اجتماعی است.
اما این مهم رخ نمی‌دهد جز اداره صحیح و واقع‌بینانه کشور. چنین امری خود نیازمند پرهیز از سیاستگذاری‌ها و راهبردهای شعاری است و در عین حال جلب یک مشارکت عمومی در سطوح مختلف را می‌طلبد. تأکید آقای رئیسی بر مستقل بودن‌شان در مقام ریاست جمهوری این امیدواری را ایجاد می‌کند که ایشان در پی استفاده از تمام ظرفیت اجتماعی، سیاسی و کارشناسی کشور به نفع اداره ایران هستند.  دولت سیزدهم میراثی نه چندان مطلوب را از وضعیت کشور به ارث می‌برد. شکی نیست که سرنوشت همه ما به تغییر وضعیت این میراث و دگرگونی مثبت در اوضاع و پدیدار شدن افق‌های امیدوارکننده بستگی دارد. همان‌طور که دولت آقای رئیسی باید از فضای شعارهای جناحی و انتخاباتی خارج شود و بر مبنای یک واقع‌بینی مدیریتی کار خود را آغاز کند، رقبای این دولت هم باید برای تقویت نقاط قوت این دولت و یاری رساندن به آن حداکثر کوشش را از خود بروز دهند. این مهم هیچ تنافر و تناقضی با نقد احتمالی دولت سیزدهم نخواهد داشت. چه اینکه بردن این دولت به گوشه رینگ نقد و حملات سیاسی از همان ابتدای کار، همانقدر مخرب و زیانبار است که اشتباهات دولت می‌تواند منتج به آثار منفی برای کشور شود.

پیرمحمد ملازهی
کارشناس مسائل افغانستان
حل بحران افغانستان همواره بسیار پیچیده و مبهم بوده است، اما حملات اخیر طالبان به ولسوالی‌های این کشور و به دست گرفتن کنترل آنها، بر میزان این ابهام‌ها و پیچیدگی‌ها افزوده است.
افغانستان برای خروج از بحرانی که سال‌ها است در آن به سر می‌برد، دو راه حل دارد؛ نخست راه حل سیاسی و دوم راه حل نظامی. راه حل سیاسی باید از مذاکرات دوحه، مسکو و استانبول به دست می‌آمد. اما اکنون مدت‌ها است که این راه حل به بن‌بست رسیده است. طوری که طالبان اعلام کردند که حاضر به شرکت در نشست استانبول نیستند. در این بین طالبان احساس می‌کند که با مذاکرات و توافقی که با امریکا داشته است، توانسته به شناسایی بین‌المللی به عنوان یک گروه سیاسی دست پیدا کند و علاوه بر آن در زمینه نظامی و جنگی نیز نسبت به دولت افغانستان برتری قابل توجهی دارد. این گروه با حملات اخیر خود به ولسوالی‌ها نیز همین برتری را به اثبات رسانده است. طوری که تنها در چند روز اخیر توانسته بر بیش از 10 ولسوالی افغانستان تسلط پیدا کند. قابل توجه آنکه طالبان در حالی توانسته تا این حد در ولسوالی‌ها پیشروی کند که نیروهای دولتی به سادگی از این مناطق عقب‌نشینی کردند. هرچند نظامیان افغانستان توجیه کردند که این عقب‌نشینی‌ها تاکتیکی بوده است اما واقعیت این است که توان نظامی طالبان را هم نباید دست‌کم گرفت. بویژه که در حال حاضر به نظر می‌رسد اختلافات عمیق و زیادی در درون دولت و حاکمیت افغانستان وجود دارد و حامیان غنی، حامیان عبدالله عبدالله و نیروهای نظامی هر کدام خواهان آن هستند که دیدگاه‌های خودشان پیاده شود. وجود این اختلافات را می‌توان در صحبت‌های اخیر حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان جست‌وجو کرد. او چند روز قبل اشاره کرد که سقوط ولسوالی‌های افغانستان یک «راز امنیتی» است. او در واقع با این عبارات تأکید کرد که این سقوط‌ها حاصل مصالحه‌ها بوده است و در واقع این ولسوالی‌ها به طالبان تحویل داده شده است.
با این حال باید دید طالبان قصد دارد از این برتری نظامی چگونه استفاده کند. آیا قصد دارد با حملات اخیر راه حل سیاسی را دنبال کند و با توسل به پیشروی‌هایش در مذاکرات با دولت افغانستان خواستار دریافت امتیازات بیشتر شود یا برخلاف آن قصد دارد راه حل سیاسی را به طورکامل رها کرده و به راه حل نظامی روی آورد. اگر این طور باشد، طالبان تصمیم گرفته همان سیاستی را در پیش بگیرد که در دهه 1980 آن را دنبال کرده و با به توافق رسیدن با فرماندهان محلی مناطق مختلف را تصرف کرد تا به کابل برسد.
برخی ناظران نیز معتقدند که طالبان در شرایط فعلی نیز قصد دارد از طریق میدان وردک تلاش کند تا کابل راهم به تصرف خود درآورد، اما شخصاً معتقدم که این اتفاق رخ نمی‌دهد. زیرا طالبان به خوبی می‌داند که اگر به زور متوسل شده و کابل را بگیرد، گروه‌های قومی دیگر مثل تاجیک‌ها، ازبک‌هاو هزاره‌ها دست به سلاح خواهند برد و مقابل طالبان خواهند ایستاد. رویدادی که می‌تواند منجر به وقوع جنگ داخلی در افغانستان شود. اما اگر چنین اتفاقی رخ دهد، این جنگ محدود به خود افغانستان نخواهد شد و کشورهای مختلف نسبت به دیدگاهی که دارند، از یکی از گروه‌ها حمایت خواهند کرد و باعث پیچیده‌تر شدن کلاف سر درگم افغانستان خواهند شد.
تلاش غنی و عبدالله برای مذاکره با امریکا و همین طور مذاکرات اخیر هند با این کشور نیز به دلیل همین نگرانی‌ها انجام شده است. در شرایط فعلی با توجه به اینکه نبردها به مزار شریف کشیده شده و عطا محمد نور و ژنرال دوستم مسلح شده و هزاره‌ها دست به سلاح برده‌اند، اگر راه حلی برای توقف پیشروی طالبان به لحاظ سیاسی یافت نشود، جنگ خونین داخلی در راه خواهد بود که در نهایت منجر به تجزیه افغانستان به دو کشور خراسان در شمال و غرب و پشتونستان در شرق و جنوب خواهد شد.