پرستو رفیعی
خبرنگار
دوری از اجتماع و انزوا، سوغات میهمان ناخوانده چینی است که بر بسیاری از ارتباطات اجتماعی و مشاغل سایه انداخته و توانسته زنجیره کار و شغل را در بسیاری از کشورهای جهان به ناپایداری بکشاند. مشاغل حوزه خدمات که در ایران بیش از 50 درصد مشاغل را به خود اختصاص داده‌اند در دوره انزوای ناشی از شیوع کرونا بیش از سایر حوزه‌ها تحت تأثیر قرار گرفته و صاحبان این مشاغل بواسطه بیکاری‌های موقت و دائمی با مشکلات جدی مواجه شده‌اند.
در این میان افراد دارای معلولیت هم مانند سایر آحاد جامعه تحت تأثیر این فرایند منفی قرار گرفته و با چالش‌های جدی مواجه شده‌اند. اما این موضوع از آن جهت قابل تأمل است که بسیاری از معلولان که همواره در معرض محرومیت از فرصت‌های شغلی قرار دارند و به سختی می‌توانند برای خود شغلی مهیا کنند حالا با شیوع بیماری کرونا و تعطیلی‌های مکرر و گاه و بیگاه یا بیکار شده‌اند یا در آستانه بیکاری قرار گرفته‌اند. از سوی دیگر گروهی هم برای حفظ شغل خود در معرض ابتلا به بیماری قرار گرفته‌اند چون تنها یک میلیون و هفتصد هزار نفر از معلولان کشور تحت حمایت نهادهای حمایتی همچون بهزیستی قرار دارند و جمعیتی بیش از دو میلیون نفر بدون هیچ حمایتی همانند افراد عادی زندگی می‌گذرانند.
محمود ناشنوا است. همسرش می‌گوید: به آشنا و غریبه رو انداختیم تا محمود آقا به‌عنوان پیک در یک رستوران مشغول به کار شد.اما با شیوع کرونا رستوران تعطیل شد و بدبختی ما از سر گرفته شد. اوایل فکر می‌کردیم مرخصی اجباری چند روز بیشتر طول نمی‌کشد اما وقتی تعطیلی طولانی شد و پس‌اندازمان ته کشید استرس و اضطراب، خواب و خوراک را بر ما حرام کرد. مجبور شدیم همه پولی را که برای خرید موتور جدید پس‌انداز کرده بودیم خرج کنیم. موتور قدیمی محمود آقا به خرج افتاده و هر چند روز یکبار دست او را در حنا می‌گذارد. اما چاره‌ای نداشتیم شکم گرسنه بچه‌ها نان می‌خواست و خرج الکل، ماسک و لوازم بهداشتی هم به مخارج خانه اضافه شده بود. پس‌انداز که تمام شد دست نیاز جلوی دوست و آشنا دراز کردیم. از خدا می‌خواهم حتی کافران هم به حال ما دچار نشوند. حالا با باز شدن رستوران کمی از غم و غصه‌های ما کم شده اما محمود آقا شیفتی سرکار می‌رود. صاحب رستوران گفته اگر همه بخواهند مانند قبل به محل کار بیایند باید دو نفر از 4 نفر پیک اخراج شوند چون رستوران دیگر مانند گذشته مشتری ندارد و دخل و خرج با هم همخوانی ندارند. حالا محمود آقا بعضی روزها دستفروشی می‌کند و خدا می‌داند که من چقدر نگرانم که مبادا او بیمار شود.
خانم لاهوتی هم 40 سال بیشتر ندارد. براثر تصادف دچار معلولیت شده اما این اتفاق نتوانسته او را به فردی وابسته تبدیل کند. حالا سال‌هاست که تنها زندگی می‌کند و تا قبل از شیوع کرونا هزینه زندگی‌اش را بدون حمایت دیگران و با تلاش‌های خودش تأمین می‌کرد. او می‌گوید: یک غرفه در پارک اجاره کرده بودم و اقلام خوراکی یکی از شرکت‌های مواد غذایی را می‌فروختم. این کار سختی‌های خاص خود را داشت اما از اینکه به دیگران وابسته نبودم خدا را شکر می‌کردم. اما با شیوع کرونا شرایط تغییر کرد و از سال 99 هم اجازه فعالیت لغو شد. از آن موقع تاکنون با استفاده از پس‌انداز و بعد از آن قرض گرفتن از خواهر و برادر زندگی خود را می‌گذرانم. خوشبختانه چندی پیش اعلام کردند که می‌توانیم فعالیت خود را از سر بگیریم اما متأسفانه من باید همه پروسه اخذ مجوز و ارائه معرفینامه را از اول انجام دهم و این مدت‌ها وقت مرا خواهد گرفت و دردسر زیادی هم دارد.
توانمندسازی معلولان برای کاهش آسیب
در عصر کنونی توسعه ملی و تحقق عدالت اجتماعی در جوامع بشری در گرو حمایت و توانمندسازی گروه‌های آسیب‌پذیر و دهک‌های پایین جامعه است. از این‌رو توانمند‌سازی این گروه از جامعه موضوع مهمی است که باید در دستور کار نهادهای حمایتی دولتی و تشکل‌های مدنی و مردم نهاد جامعه قرار گیرد.
سهیل معینی مدیرعامل انجمن «باور» در این‌باره به «ایران» می‌گوید: شیوع کرونا باعث شده بسیای از معلولان شاغل در بخش‌های دولتی و غیر دولتی به‌عنوان گروهی که عموماً در معرض بیشترین محرومیت‌ها و تبعیض‌ها قرار می‌گیرند دچار آسیب‌های ناشی از بیکاری و از دست دادن فرصت‌های شغلی شوند.
او ادامه می‌دهد: با شیوع کرونا شرکت‌های زیادی در بخش خصوصی تعطیل شدند و بالطبع افراد معلولی که در استخدام این شرکت‌ها بودند مانند سایر نیروها تعدیل شدند. با این توضیح که بازگشت به‌کار برای این افراد سخت‌تر از افراد سالم اتفاق می‌افتد. از سوی دیگر برخی از افراد دارای معلولیت که توانسته بودند با کمک نهادهای حمایتی دولتی و مردمی کسب و کارهای کوچکی به‌صورت دستفروشی، کیوسک‌ها و مغازه‌های کوچک راه‌اندازی کنند، با شیوع کرونا، دچار مشکل شدند. بخش زیادی از تقاضاهایی که برای کمک‌های عاجل دولتی وجود داشت از جانب این افراد بود.
مدیرعامل انجمن باور در ادامه به شاغلان در بخش دولتی اشاره می‌کند و می‌افزاید: این گروه هم دچار آسیب‌های جبران‌ناپذیری شدند. مثلاً معلمان و کادر آموزشی نابینا و کم‌بینا که در آموزش و پرورش مشغول به کار بودند با انتقال آموزش به فضای مجازی و آموزش از راه دور عملاً دچار مشکل شدند. چون بستر پیش‌بینی شده برای آموزش یعنی نرم‌افزار شاد برای ارائه‌دهنده خدمت یعنی معلمان نابینا و برخی از دریافت‌کنندگان خدمت یعنی دانش‌آموزان استثنایی قابل دسترس نبود و مناسب‌سازی نشده بود.
این باعث شد برخی از دبیران و معلمان نابینا و کم‌بینا که در گذشته تدریس می‌ کردند حالا دچار مشکل شده وبه اعضای خانواده خود متکی شوند. متأسفانه در آزمون‌هایی که امسال از سوی آموزش و پرورش برگزار شد در مورد تصدی برخی مشاغل توسط نابینایان سختگیری بیشتری شد.
معینی تأکید می‌کند: در بخش‌های حمل‌ونقل نیز برخی از معلولان که در تاکسیرانی‌های اینترنتی فعالیت می‌کردند یا آنهایی که به‌عنوان پیک فعالیت می‌کردند با تعطیلی فروشگاه‌ها و مراکز عمومی در معرض بیکاری قرار گرفتند بویژه که این افراد عموماً قراردادهای موقت کاری دارند و قرارداد آنها از استحکام حقوقی بالایی برخوردار نیست. خانم‌هایی که در خانه کالاهایی را تهیه می‌کردند و از طریق زنجیره فروشگاه‌ها به فروش می‌رساندند و گروهی که به‌دلیل دورکاری و عدم پیش‌بینی زیرساخت‌ها امکان ادامه فعالیت را نیافتند نیزمتحمل ضررهای بسیاری شدند.
او همچنین به گروهی که نتوانستند از فرصت دورکاری استفاده کنند و مجبور شدند خطر آلودگی به ویروس را به جان بخرند، اشاره می‌کند و می‌گوید: برخی همانند متصدیان شغل اپراتورتلفن در شرکت‌های مختلف، نمی‌توانستند از خانه خدمات خود را ارائه دهند. آنها درحالی که همکارانشان در خانه بودند هر روز به سرکار می‌رفتند تا مبادا بیکار شوند.
مدیرعامل انجمن باور می‌افزاید:یکی از اقدامات حمایتی برای حفاظت از معلولان، اختصاص یارانه حمل‌ونقل است، تا آنهایی که به سیستم حمل و ونقل عمومی دسترسی دارند بتوانند از تاکسی‌های اینترنتی استفاده کنند. از آنجایی که حضور در سیستم حمل‌ونقل عمومی خطر زیادی برای معلولان دارد از این طریق هم می‌توان به مصونیت آنها در برابر آلودگی و هم به بهبود وضعیت اقتصادی آنها کمک کرد. همچنین مسئولان می‌توانند در بودجه‌ای که برای حمایت از اشتغال در برابر کرونا اختصاص یافته افراد دارای معلولیت را در اولویت قرار دهد و از اشتغال افراد معلول اعم از اینکه آنها کارفرما یا خویش‌فرما هستند و یا دراستخدام دیگران هستند حمایت کنند.
تبدیل تهدید کرونا به فرصت
در این میان اما به ادعای مدیرکل اشتغال و کارآفرینی سازمان بهزیستی مددجویان این سازمان در سال 99 با وجود شیوع بیماری کرونا و بروز بحران‌های ناشی از آن وضعیت اشتغال رضایت‌بخشی داشتند و کمتر آسیب دیدند.
رضا دهقان در این باره به «ایران» می‌گوید: در دوران شیوع کرونا بسیاری از مددجویان را تشویق کردیم در حد خودشان وارد فیلد مبارزه با کرونا شوند. به این شکل که کارگاه خیاطی یا تولید مواد شوینده با حمایت بهزیستی به تولید محصولات مبارزه با کرونا مانند ماسک، لباس و مواد بهداشتی ضدعفونی‌کننده تغییر فعالیت دهند. آمارها نشان می‌داد ظرفیت بالایی از مددجویان درگیر مقابله با کرونا شدند و کسب و کارهایشان نه تنها از بین نرفت بلکه رونق یافت. در حوزه کارفرمایی هم سعی کردیم با شرکت‌ها ارتباط داشته باشیم و با استفاده از مشوق‌های موجود در بحث اشتغال مددجویان، یعنی بازپرداخت حق بیمه یا کمک هزینه ارتقای کارآیی معلولان، کارفرماها را به حفظ مددجویان تشویق کردیم.
او ادامه می‌دهد: در شرایط اجتماعی ناشی از بحران کرونا تلاش کردیم با تبدیل تهدید کرونا به فرصت، از آسیب دیدگی مددجویان بکاهیم اما این موضوع مطلق نیست و شاید گروهی هم در این زمینه دچار مشکل شده باشند اما بهزیستی با تمام قوا از مددجویان خود در حوزه‌های مشاغل خانگی، کسب و کارهای خرد و همچنین حوزه کارفرمایی، حمایت ویژه‌ای داشته و خواهد داشت.
او تأکید می‌کند: در سال گذشته بهزیستی توانست در زمینه تعهد اشتغال هم بیش از میزان تعهد، اشتغال ایجاد کند و درحالی که باید طبق برنامه ششم توسعه حدود 56716 شغل ایجاد می‌کرد موفق شد بیش از تعهد و برای 60813 مددجو شغل فراهم کند.

مصطفی آب‌روشن
جامعه شناس
بیش از یک سال و اندی است که ویروس کرونا و پیامدهای وحشتناک آن جامعه ما را دربرگرفته لذا طبیعی است که انتشار این ویروس در ابتدا ترس را در انسان ایجاد و آرام آرام این وحشت به جامعه تسری پیدا کند بدیهی است که ترس از مبتلا شدن به بیماری خطرناک و مسری رفتارهای احتیاطی را در ما بر انگیزاند.متأسفانه بی‌مبالاتی برخی از مردم و از سوی دیگر تعلل بیش از حد مسئولان بهداشتی در پیشگیری و واکسیناسیون عمومی باعث شده است که آمار تلفات جانی از حد متعارف فراتر رود. نکته در خور توجه اینکه، ارائه آمارهای مرگ و میر روزانه کرونا نوعی عادی‌سازی را در ذهن افراد جامعه شکل داده به‌طوریکه در شرایط فعلی ترس و حساسیت اولیه را درمیان شهروندان کمتر مشاهده می‌کنیم زیرا کرونا و پیامدهای ناشی از آن به‌عنوان بخشی از واقعیت زندگی پذیرفته شده و نوعی همزیستی بین بیماری و انسان در حال شکل‌گیری است که بایستی با آن کنار آمد در واقع جوامعی که به این درجه از عادی‌سازی واقعیت‌های تلخ برسند دیگر درک درستی از خطرات آن نخواهند داشت و توصیه‌های بهداشتی و پزشکی آن تأثیر‌گذاری اولیه را نخواهد داشت بر این اساس بهترین و تنها گزینه موجود برای دولت شتاب در اجرای واکسیناسیون سراسری است در شروع پیک پنجم دولت به جای اینکه وقتش را درگیر متقاعد‌سازی اکثریت افراد جامعه بکند که در مناسبات و آیین‌ها شرکت نکنند همانند کشورهای توسعه یافته در عزمی ملی واکسیناسیون عمومی را با شتابی فزاینده در دستور کار قرار دهد زیرا با توجه به این که بیش از یک سال و نیم از همزیستی این ویروس با انسان‌ها می‌گذرد این عادی‌سازی نمود بیشتری پیدا خواهد کرد به عبارتی پیش‌بینی بنده این است که نافرمانی در رعایت کردن پروتکل‌های بهداشتی در ذیل عادی‌سازی واقعیت روز به روز بیشتر خود را نشان خواهد زیرا مکانیسم ذهن انسان در شرایط سخت و طاقت فرسا به گونه‌ای است که آرام آرام خود را با وضعیت جدید سازگار می‌کند و به نظر می‌رسد ارائه آمارهای مرگ و میر کرونا با هدف ترس و وحشت در شهروندان کارکرد اولیه‌اش را از دست داده است. لذا سرعت بخشیدن به واکسیناسیون عمومی تنها گزینه موجود برای افزایش امید و کاهش نگرانی در میان شهروندان خواهد بود.

گروه اجتماعی : رئیس شبکه بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به ادامه روند واکسیناسیون کرونا در گروه‌های سنی بالای ۷۰ سال تأکید کرد: تمام افرادی که منتظر دریافت دوز اول یا دوم واکسن کرونا هستند، پیامک دریافت خواهند کرد؛ بنابراین افراد پیش از دریافت پیامک به مراکز بهداشتی که کار تزریق واکسن را انجام می‌دهند، مراجعه نکنند.
دکتر جعفر صادق تبریزی در گفت‌وگو با ایسنا، درخصوص ادامه روند واکسیناسیون کرونا در گروه‌های سنی بالای ۷۰ سال، گفت: توزیع یک میلیون دوز واکسن وارداتی کرونا از روز شنبه آغاز شده است و نیمی از آن همان روز شنبه و نیم دیگر آن دیروز توزیع شد و ان‌شاءلله طی روزهای آتی هم قرار است یک میلیون دوز دیگر واکسن کرونا هم به کشور وارد شود. بنابراین احتمالاً بزودی گروه سنی دیگری را برای دریافت واکسن اعلام کنیم ولی فعلاً در حال تزریق واکسن به گروه سنی ۷۰ سال به بالا و لکه‌گیری افراد جامانده هستیم.
وی تأکید کرد: افرادی که در این مقطع مشمول دریافت واکسن هستند (فقط ۷۰ سال به بالا) و ثبت‌نام نکردند به سایت salamat.gov.ir مراجعه کرده و اقدام به ثبت‌نام کنند تا پیامک نوبت‌ دهی واکسن برایشان ارسال شود. نوبت‌های گروه سنی بالای ۷۰ سال و افراد جامانده محفوظ است و با ثبت‌نام در سامانه می‌توانند واکسن دریافت کنند.
وی افزود: هر زمان که پارت بعدی واکسن در اختیارمان قرار گیرد گروه‌های سنی دیگر (۶۵ سال به بالا) هم وارد واکسیناسیون خواهند شد.
درخواست وزیر بهداشت برای توقف پروازها به مسکو و بالعکس
از سوی دیگر، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواستار تصمیم‌گیری فوری برای توقف پروازها به مقصد مسکو و بالعکس شد.نمکی در نامه‌ای به سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، بر ضرورت طرح موضوع و اخذ تصمیمات فوری در مورد توقف پروازها به مقصد مسکو و بالعکس در جلسه کمیته امنیتی- اجتماعی ستاد ملی کرونا، تأکید کرد.
براساس گزارش وبدا، در نامه نمکی آمده است: «باتوجه به گزارش های واصله از کشور روسیه در خصوص شیوع بیماری COVID19 ضروری است، موضوع توقف پروازها به مقصد مسکو و بالعکس سریعاً در جلسه کمیته امنیتی-اجتماعی ستاد ملی کرونا مطرح و تصمیمات فوری اتخاذ گردد.»