عطیه لباف
خبرنگار
وزیر نیرو روز گذشته، بلافاصله بعد از بهره‌برداری از پروژه‌های سی و سومین پویش #هرهفته_الف_ب_ایران، برای استقبال از معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان به فرودگاه رفت. «شاهین مصطفی‌یف» ظهر دیروز به تهران آمد که برای گسترش همکاری‌ها میان دو کشور بویژه در بخش انرژی با مقامات کشورمان دیدار و گفت‌و‌گو کند. این مذاکرات از ساختمان وزارت نیرو شروع شد و به پاستور رسید.
«مصطفی یف» شب گذشته با رئیس جمهوری نیز دیدار و گفت‌و‌گو داشت که البته تنها همکاری‌ها در زمینه انرژی مطرح نبود و به‌صورت مفصل‌تری به روابط دو کشور پرداخته شد. معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان محور اصلی این سفرش به تهران را که اولین سفر او پس از پایان جنگ قره‌باغ است، گسترش همکاری‌ها به ویژه در زمینه انرژی با ایران دانست. در این سفر مهم قرارداد مبادله انرژی با جمهوری آذربایجان به تمدید رسید و همین‌طور اعلام شد که مسیر سنکرون‌سازی شبکه برق ایران و روسیه از جمهوری آذربایجان است. در عین حال دو طرف درباره گسترش همکاری‌ها در زمینه بازسازی شهرهای آسیب‌دیده در جنگ قره‌باغ نیز گفت‌و‌گو کردند. آن‌طور که «مصطفی یف» می‌گوید، جمهوری آذربایجان که به دنبال جبران خسارت‌های ناشی از جنگ با ارمنستان است و از حضور شرکت‌های ایرانی در بازسازی شهرهای آسیب‌دیده خود حمایت می‌کند.
3 تفاهم و توافق در یک نشست
یکی از اهداف مهم سفر «مصطفی یف» به تهران گفت‌و‌گو درباره سدهای مرزی، نحوه تقسیم هزینه‌ها و تنظیم معاهده‌های همکاری در این زمینه بود.
به گزارش «ایران»، وزیر نیرو پس از نشست ابتدایی خود با معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان و همچنین وزیر انرژی این کشور در این‌باره گفت: «خوشحالم که برای دومین بار طی یک سال اخیر میزبان معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان هستیم.
جمهوری آذربایجان همسایه مهمی برای ایران است و زمینه‌های همکاری گسترده‌ای در بخش برق و آب میان دو کشور وجود دارد. دو کشوری که پرسابقه‌ترین پروژه‌های همکاری بهره‌برداری از رودخانه‌های مرزی را در جهان به خود اختصاص می‌دهند و سال آینده عمق بهره‌برداری از سد مشترک ارس روی رودخانه ارس به 50 سال می‌رسد. سدهای خدا‌آفرین و قیزقلعه‌سی و نیروگاه‌های برقآبی مربوط به این پروژه‌ها نیز در حال اجرا و تکمیل هستند و در رابطه با این پروژه‌ها، جلسه‌های ما بر‌اساس موافقتنامه‌های امضا شده در سال 1395 که به تصویب مجلس شورای اسلامی نیز رسیده است برگزار شد. بر طبق آن موافقتنامه قانونی، به دنبال نهایی کردن تقسیم هزینه‌های احداث این پروژه و گام‌های تکمیلی آن هستیم و در زمینه برق و انرژی هم مذاکرات خوبی داشته‌ایم.»
رضا اردکانیان ادامه داد: «با حضور وزیر انرژی جمهوری آذربایجان تمدید قرارد مبادله انرژی مورد توافق قرار گرفت و توسعه ارتباطات الکتریکی هم در دستور کار است. ما تصمیم گرفته‌ایم که سنکرون شبکه برق ایران و روسیه را از مسیر جمهوری آذربایجان اجرا کنیم. مشاور ایرانی مستقلی که سه کشور انتخاب کرده بودند، بعد از مطالعات فنی و عملیاتی این مسیر را برای اجرای پروژه مناسب دانست و این هم یکی از زمینه‌های گسترش همکاری میان دو کشور است.»
گفتنی است که در کنار مسیر نهایی شده برای سنکرون (اتصال) شبکه برق کشور با سیستم برق فدراسیون روسیه، یک مسیر دیگر نیز در دست بررسی قرار داشت که از طریق ارمنستان و گرجستان بود.
وزیر نیرو همچنین به مذاکره با جمهوری آذربایجان برای مشارکت فعال شرکت‌های ایرانی اشاره کرد و گفت: «به مقامات این کشور پیشنهاد توسعه همکاری‌ها و فراهم کردن زمینه‌های بازسازی مناطق آزادشده جمهوری آذربایجان پس از جنگ قره باغ را ارائه داده‌ایم و به دنبال این هستیم که شرکت‌های ایرانی مشارکت فعال در این کار داشته باشند. شرکت‌های متعدد ایرانی وجود دارند که می‌توانند در جهت توسعه همکاری‌ها و فراهم کردن زمینه‌های مناسب‌تر برای تأمین نیاز کشورهای منطقه و همسایه از جمله جمهوری آذربایجان حضور فعال داشته باشند.»
مرز ایران و جمهوری آذربایجان مرز دوستی است
معاون نخست‌وزیر جمهوی آذربایجان نیز در این نشست از اهمیت ویژه‌ای که کشورش به ارتباط با ایران می‌دهد، صحبت کرد و سفر روز گذشته‌اش را به تهران در همین زمینه تعریف کرد. اینکه چقدر جمهوری آذربایجان به دنبال گسترش روابط و مناسبات با ایران است و اراده سیاسی کشورش حول توسعه این همکاری هاست.
«مصطفی یف» به جنگ اخیر کشورش با ارمنستان اشاره کرد و نتیجه این جنگ را «تغییر آرایش سیاسی منطقه» دانست. او در این زمینه توضیح داد: «بعد حادثه اخیر که موجب تغییر جغرافیای سیاسی در منطقه شد و زمینه احیای زمین‌های جمهوری آذربایجان را فراهم کرد در اولین سفرم به تهران آمدم تا همکاری‌های بیشتری را میان دو کشور همسایه شاهد باشیم. این سفر نشان می‌دهد که جمهوری آذربایجان چقدر به همکاری با ایران و همسایگان اهمیت می‌دهد.»
«مصطفی یف» ادامه داد: «30 سال بود که 20 درصد خاک جمهوری آذربایجان توسط ارمنستان اشغال شده بود و علی‌رغم مذاکرات نتیجه نداشت و در نهایت جمهوری آذربایجان مجبور به اجرای راه‌حل نظامی برای حفظ تمامیت ارضی خودش شد. پیروزی در این جنگ در سایه وحدت مردم آذربایجان و تدبیر و درایت رئیس جمهور بود. جمهوری آذربایجان در این جنگ شهید و جانباز داد؛ اما در نهایت این پیروزی در سایه حمایت کشورهای دوستمان بود. جمهوری اسلامی ایران در میان این دوستان قرار داشت و در چارچوب حقوق بین‌الملل از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان حمایت کرد. آذربایجان حکمرانی خود را بر اراضی احیا کرد و شرایط جغرافیایی جدید صلح و ثبات را به منطقه خواهد آورد.»
معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان تأکید کرد که این واقعیت جدید شرایط همکاری‌های بیشتر را از جمله در زمینه پروژه‌های آبی میان ایران و جمهوری آذربایجان فراهم می‌کند.
او به گسترده بودن روابط جمهوری آذربایجان و ایران در زمینه‌های متفاوت اشاره کرد و گفت که انرژی یکی از مهمترین آنهاست و در 7 سال گذشته کارهای زیادی در این راستا انجام شده و تفاهمنامه‌هایی نیز به امضا رسیده که امیدوار هستیم هرچه سریع‌تر به اجرا برسد.
معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان ارس را میراث مشترک ایران و جمهوری آذربایجان دانست و گفت: پروژه‌هایی که روی این رودخانه اجرا می‌شود در خدمت منافع دو کشور و دوملت است. ارس مرز دوستی و همکاری میان ماست و ما باید این همکاری‌ها را به عنوان نمونه مثال‌زدنی به جهان نشان دهیم.
گفتنی است، جمهوری آذربایجان برای توسعه بلوک گازی البرز در دریای خزر نیز با ایران تفاهمنامه‌ای را امضا کرده که اگر به نتیجه برسد، ایران و جمهوری آذربایجان به صورت مشترک این بلوک گازی را توسعه خواهند داد و همکاری‌های مرزی به آبها نیز کشیده خواهد شد.
ایران در زمینه آب و برق توانمند است
یکی از صحنه‌های نمایش‌های توانمندی ایران در زمینه آب و برق که فعالیت شرکت‌های ایرانی را در کشورهای همسایه نیز جذاب کرده، پویش #هرهفته_الف_ب_ایران است.
روز گذشته نیز درست ساعاتی قبل از نشست هیأت عالی جمهوری آذربایجان با وزیر نیرو 28 پروژه صنعت آب و برق با اعتبار 553 میلیارد تومان در استان‌های تهران و گیلان افتتاح شد.
وزیر نیرو در این مراسم به توانمندی شرکت‌های ایرانی و فعالیت مجموعه‌ای در صنعت آب و برق اشاره کرد و گفت: وزارت نیرو صرفاً یک خط‌‌ نگهدار، هماهنگ کننده و در برخی مواقع یک سخنگو برای این جمع وسیع و اراده‌های استوار و محکم بوده است.
او با اشاره به تلاش دشمنان در به زانو درآوردن کشور در شرایط تحریمی و اعمال تحریم‌های ظالمانه و همچنین القای ناامیدی در داخل گفت: با طراحی این پویش به کمک همدیگر بیش از هر چیز نشان دادیم که در جمع فعال در این عرصه توانایی اهداف و برنامه‌ها در یک برنامه‌ریزی ۶ ماهه و بعد از آن، یک ساله وجود دارد.
اردکانیان با اشاره به 4 دفعه دریافت پیام مشوق از سوی مقام معظم رهبری، افزود: همتی که در این مجموعه نمایان و ابراز شد، مسئولان کشور گروه‌های مرجع، معتمدان مردم و در رأس همه این‌ها، مقام معظم رهبری را هم به این نقطه رساند که می‌بایست این لشگر بزرگ دلگرم‌تر به کار خود ادامه دهند.
وزیر نیرو با اشاره به تحقق اهداف پویش #هرهفته_الف_ب_ایران ادامه داد: همه به درستی در این زمینه دریافتند که باید موجب دلگرمی هر چه بیشتر دست‌اندرکاران این پویش شوند نه فقط به منظور عبور ایمن کشور از این برهه زمانی که با آبرومندی سپری شد و روسیاهی آن بر چهره کسانی ماند که در حال ترک مناصب و موقعیت‌های خودشان هستند، بلکه این پویش سرمایه‌ای برای کشور خواهد بود.
اردکانیان گفت: طبیعتاً مدیریت وزارت نیرو هم در این مجموعه، نقشی برای تدارک شرایط داشت. موفق شدیم به اتکای مجموعه برنامه‌ریزی‌ها، اصلی‌ترین دستاورد خودمان را افزایش سطح اعتماد عمومی مردم قرار دهیم.
او همچنین گفت: بیش از ۳۵۰۰ نفر از همکاران ما بویژه در رده‌های مدیریتی با اختیار قانونی دستگاه‌های اجرایی بازنشسته شده‌‌اند که تا پایان دولت تدبیر و امید این تعداد به حدود ۵ هزار نفر خواهد رسید.
وزیر نیرو با اشاره به تحقق برنامه مدیریت مصرف و صرفه‌جویی در هزینه‌های احداث نیروگاه‌ها و در عین حال افزایش میزان عرضه انرژی به بخش‌های تولیدی کشور اظهار داشت: در ۶ ماه اول سال ۹۹ عرضه انرژی به نسبت مدت مشابه سال قبل، به‌طور متوسط حدود ۴.۵ درصد افزایش داشته که برای صنایع بزرگ تا ۱۲ درصد هم بوده تا سال جهش تولید یک مفهوم عملی و قابل اندازه‌گیری در مقایسه با سال قبل خود باشد.
او ریشه اصلی این خیزش را پویش #هرهفته_الف_ب_ایران دانست و اظهار داشت: این پویش موجب شد که بیشتر به اندازه‌ها و ظرفیت‌های خودمان در داخل کشور در صنعت آب و برق توجه کنیم که صرفاً شامل همکاران در وزارت نیرو نیست.
اردکانیان گفت: نتیجه این مشارکت این بود که امسال توانستیم پویشی بزرگ‌تر با ۲۵۰ پروژه را اعلام کنیم که تاکنون با احتساب طرح‌های هفته سی و سوم در استان‌های تهران و گیلان، در مجموع ۱۷۶ پروژه ساخت‌و‌سازی و ساز‌وکاری با سرمایه‌گذاری بیش از ۵۱ هزار میلیارد تومان به افتتاح رسیده که این مسیر هفته به هفته ادامه خواهد داشت‌.
او در بخش دیگری از سخنانش گفت: امسال دولت در همه عرصه‌ها، فعالانه کار می‌کند که حضور رئیس جمهوری در برنامه‌های افتتاح نشانه‌ای از آن است.
اردکانیان افزود: در خانواده بزرگ آب و برق، اصلاحات ساختاری در حال انجام است؛ اصلاحاتی که زمان انجام آن سال آخر فعالیت دولت با پشت‌سر گذاشتن آزمون و خطاها است.

گروه اقتصادی / هر فعال تجاری در هر اقتصاد به‌دنبال پاسخ به یک سؤال است: آینده اقتصاد چه می‌شود؟ به عبارت دیگر، اقتصاد چه روندی را طی می‌کند؟ بر اساس این سؤال است که هر بنگاه اقتصادی استراتژی کوتاه‌مدت و میان‌مدت خود را می‌ریزد. حتی زمانی که دولت هم لایحه بودجه را تدوین می‌کند، در واقع می‌خواهد به فعال اقتصادی این پیغام و پالس را بدهد که اوضاع دولت در سال آینده چگونه خواهد بود و تا چه اندازه می‌تواند به دولت متکی باشد و دولت را حامی خود بداند.
اکنون اقتصاد ایران که دوران نهفتگی خود را طی می‌کند باید برای فعالان اقتصادی دورنمایی را به تصویر بکشد تا آنها بتوانند راهبرد اقتصادی خود را ترسیم کنند.
1  در ابتدا باید تصویری از اقتصاد کشور بازسازی کنیم: اقتصاد ایران از یک دوره تحریم سخت سه ساله که ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده بر آن تحمیل کرده بود بیرون آمده است. آخرین آمار رشد اقتصادی تابستان حاکی از آن است که روند منفی اقتصاد معکوس شده و رشد اقتصادی فصل تابستان به بیش از یک درصد رسید.
تورم سالانه کشور هم بنا بر آخرین آمار مرکز آمار ایران حدود 29 درصد است. از این دو آمار می‌توان نتیجه گرفت که اقتصاد ایران یک حرکت بطئی دارد، اما این برای برنامه‌ریزی راهبردی فعالان تجاری کفایت نمی‌کند.
اگر هر اقتصادی برای خود یک دورنمای 5 و 10 ساله دارد دورنمای اقتصاد ایران، فارغ از برنامه ششم توسعه که رو به اتمام است و به احتمال سال آینده برنامه هفتم توسعه رونمایی خواهد شد، برای مثلاً سال 1405 چیست؟
2  برای این منظور بهتر است ابتدا به سراغ ساختار جمعیتی کشور برویم. مرکز آمار ایران آخرین برآورد جمعیت کشور را حدود 84 میلیون و 100 هزار نفر اعلام کرده است. این مرکز برآورد جمعیت در سال 1405 را حدود 89 میلیون و 121 هزار نفر پیش‌بینی کرده است. اما مهم در این ساختار نسبت سالخوردگی است؛ یعنی نسبت جمعیت 60 ساله به بالا به زیر 15 سال است. در سال 1395 این نسبت برای کل کشور 38.6 درصد بوده است اما در سال 1405 این نسبت به 47 درصد می‌رسد یعنی آن‌که جمعیت کشور به سمت پیری می‌رود. ولی برآوردها حاکی از آن است که با توجه به کاهش زاد و ولد در سال‌های اخیر و نیز بالا رفتن سن ازدواج از حدود 10 سال بعد یعنی از سال 1415 نسبت سالخوردگی جمعیت حتی به 64 درصد هم می‌رسد. یعنی در آن سال ایران به احتمال خیلی زیاد پیرترین جمعیت منطقه را خواهد داشت. در واقع این زنگ هشداری است به سیاستگذاران کشور که هر چه زودتر در این خصوص تمهیداتی بیندیشند. زیرا این اتفاق روی جمعیت کار هم اثر خواهد گذاشت که می‌تواند موضوع بعدی این نوشته باشد.
3  در حال حاضر بر اساس آخرین آمار نرخ بیکاری کشور حدود 12 درصد است. این نرخ برای فارغ‌التحصیلان بیکار به بیش از 40 درصد هم می‌رسد. اما رفع بیکاری نیازمند سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه‌گذاری است. واقعیت تلخ این است که ایران در طی سال‌های گذشته به دلایل گوناگون نتوانسته جذب سرمایه‌گذاری مطلوبی داشته باشد. سرمایه‌گذاری خارجی مصوب در سال‌های گذشته بیش از 4 میلیارد دلار بوده اما جذب شده به یک میلیارد دلار هم نرسیده است لذا دولت و دولتمردان باید در رفع موانع جذب سرمایه‌گذاری بویژه سرمایه‌گذاری خارجی تجدید نظرهایی در سیاست‌های خود داشته باشند زیرا ادامه این روند باعث می‌شود نه تنها نرخ بیکاری به بیش از این ارقام برسد بلکه می‌تواند تبعات منفی برای کشور به وجود آورد.
4  دورنمای دیگر اقتصاد ایران را باید در قدرت خرید مردم دید. هر فعال تجاری باید از قدرت خرید مردم در حوزه خودش آشنایی کامل داشته باشد. براساس داده‌های آماری درآمد سرانه کشور از سال 1390 تا 1398 حدود 30 درصد کاهش داشته است و به تبع آن قدرت خرید مردم هم پایین آمده است به طوری که می‌توان گفت تقریباً به یک سوم سال 1390 رسیده است. بالا بردن قدرت خرید مردم هر چند که از وظایف سیاستگذاران کشور است اما بدون شک باید دانست که این یک امر زمانبر است.
براساس تحقیقات صورت گرفته اگر رشد تولید ناخالص داخلی طی سال‌های آتی – طبق پیش‌بینی برنامه ششم توسعه – 8 درصد باشد حدود 6 سال طول می‌کشد تا در آمد سرانه به سال 1390 برسد.یعنی در سال 1405، درصورت تحقق این امر، قدرت خرید مردم به سال 1390 برمی‌گردد.
5  اما مهمترین دورنمای دیگر را باید در سیاست‌های بین‌المللی جست. واقعیتی که نباید از آن گریز داشت آینده تحریم‌ها است. رفتن ترامپ و آمدن بایدن قطعی شده است. اما آیا بایدن به سرعت به برجام باز می‌گردد؟ باید منتظر ماند و دید. اگر بایدن در 100 روز اول کاری خود به برجام بازگردد، اقتصاد ایران یک تحول پرسرعتی را طی خواهد کرد اما اگر این اتفاق طول بکشد، اقتصاد کشور بهتر است یک آلترناتیوی را جلوی خود داشته باشد. یکی از مهمترین آلترناتیوهایی که سیاستگذاران بهتر است مد نظر داشته باشند، عرف بین‌المللی است. در حال حاضر یکی از اساسی‌ترین عرف بین‌المللی که ایران از آن دور مانده نپیوستن به گروه ویژه اقدام مالی یا همان اف‌ای‌تی‌اف است. (در این خصوص گزارش صفحه 8 را بخوانید.) اقتصاد ایران اگر دچار یک رخوت مالی در بخش سرمایه‌گذاری‌ها و تراکنش‌های مالی شده، دلیل مهم آن بنا بر اظهار نظر فعالان تجاری، قبول نکردن عرف بین‌المللی است. تصویب در پیوستن به معاهده اف‌ای‌تی‌اف می‌تواند یکی از موانع مهم رشد اقتصادی را بردارد.
آینده اقتصاد ایران می‌تواند روشن باشد، ساختار جمعیتی را می‌توان متحول کرد  به شرطی که مسیر اقتصادی بهبود یابد. رشد اقتصادی را می‌توان بالا برد به شرطی که جذب سرمایه‌گذاری داشته باشیم و این هم منوط به تغییر اصلاحات ساختاری اقتصاد است.

هادی حق‌شناس
تحلیلگر اقتصادی
تحلیل‌های متفاوتی در مورد آینده اقتصاد ایران مطرح می‌شود، برخی‌ها نسبت به آینده بدبین هستند و گروهی هم سعی می‌کنند به آینده و فضای اقتصادی که ایران انتظار آن را می‌کشد، خوشبین باشند. اگر بخواهیم به وضعیت امروز اقتصاد ایران در یک نما بپردازیم، عبارت است از تورم دورقمی و بالاتر از میانگین تورم بلندمدت ایران، چرا که نرخ تورم بلندمدت ایران عددی در حدود 20 درصد و میانگین تورم 9 ماهه 30 درصد است. پس تورم کشور 50 درصد بیش از میانگین بلندمدت است.
همچنین نرخ بیکاری دورقمی است با این تفاوت که جمعیت فعال کم شده است. دلایل آن هم به موضوعات اقتصادی بر‌می‌گردد. از سویی رشد اقتصادی منفی است؛ به دلیل اینکه در شرایط تحریم و کرونا نتوانسته‌ایم نسبت به جذب سرمایه و سرمایه‌گذاران اقدام کنیم. از طرفی باید عنوان کرد که خوشبختانه رشد اقتصادی در نیمه اول سال‌جاری مثبت بوده که البته این موضوع به روایت بانک مرکزی است و مرکز آمار عددی را اعلام نکرده است. اگر فرض کنیم که روایت بانک مرکزی درست باشد، عدد رشد اقتصادی خیلی کمتر از میانگین رشد اقتصادی بلندمدت 4 درصد ایران است. اگر شرایط فعلی ادامه پیدا کند، یعنی افق و چشم‌انداز اقتصادی مثبت نباشد، طبیعی است همچنان که دولت و مجلس به این جمع‌بندی رسیده‌اند که حدود 50 درصد مردم ایران با عناوین مختلف یارانه بگیرند؛ ادامه روند فعلی یعنی اینکه در آینده باید به جمعیت یارانه‌بگیر اضافه شود. این امر با توجه به شاخص‌های پولی، سرمایه‌گذاری، تجارت و یا بازرگانی کشور است.
اما سناریوی دیگری را که می‌توان دید و یا پیش‌بینی کرد، این است که دو تکانه‌ای که منجر به وضعیت کنونی اقتصاد ایران شده، حل شود. بر این اساس یک تکانه تحریم‌ها است که ایران را از ده‌ها میلیارد دلار درآمدهای نفتی محروم کرده و تکانه دوم کرونا است که ایران را محروم از صنعت گردشگری و تعطیلی بخشی از خدمات در داخل کشور، کرده است. آثار و عوارض هر دو تکانه هم در نرخ بیکاری و هم درسایر شاخص پیدا است.
دولت کنونی موفق شد در سال‌های 95 و 96 یعنی دو سال پیاپی نرخ تورم و بیکاری را یک‌رقمی و نرخ رشد اقتصادی را دورقمی کند. این دولت می‌تواند در صورت رفع آثار دو تکانه تحریم‌های ظالمانه و کرونا مجدداً شاخص‌های کلان اقتصادی را به سمت عدد مطلوب هدایت کند.
قرائن و شواهد نشان می‌دهد که ما ماه‌های پایانی کرونا را می‌گذرانیم چرا که هم واکسن‌های کرونا در دنیا کشف شده و در حال استفاده است و هم واکسن ایرانی احتمالاً تا چند ماه دیگر در دسترس خواهد بود.
پس انتظار عقلایی این است که عوارض تکانه کرونا بزودی کم شود و یا حداقل سیر صعودی نداشته باشد. در حقیقت چشم‌انداز و افق کنترل کرونا دور از دسترس نخواهد بود. تکانه بعدی تحریم‌های ظالمانه است، با توجه به نتیجه انتخابات امریکا و وعده بایدن رئیس جمهوری منتخب از یک سمت و مجموعه تحرکات وزرای خارجه 1+4 بیانگر این نکته مهم است که همه تمایل به برگشت به برجام را دارند.
همچنین موافقت مقام معظم رهبری برای تمدید مهلت بررسی دو لایحه باقی مانده از 4 لایحه اف‌ای‌تی‌اف (4 لایحه مربوط به FATF شامل «اصلاح قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم»، «اصلاح قانون مبارزه با پولشویی»، «الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم (CFT)» و «الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان یافته (پالرمو)» است که دو لایحه «اصلاح قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم» و «اصلاح قانون مبارزه با پولشویی» تصویب شده است.) بیانگر این نکته مهم است که افق و چشم‌انداز برای تعیین و تکلیف برجام نیز روشن است.
با توجه به توضیحات ذکر شده اگر این دو تکانه ظرف ماه‌های پایانی سال‌جاری از اقتصاد ایران حذف شود، پیش‌بینی این است که سال آینده رشد اقتصادی قابل توجهی خواهیم داشت، نرخ تورم تحت کنترل و کاهشی شود، جذب سرمایه‌گذاری انجام گیرد و فعالیت‌های بازرگانی یعنی صادرات و واردات کشور به روال عادی و نرمال برگردد. اگر چنین شود سناریوی اول که بیانگر نامطلوب بودن شاخص‌ها است دیگر تحقق پیدا نخواهد کرد. مواردی که مطرح شده به مفهوم این نیست که ما توجه به منابع داخل کشور نداشته باشیم و یا به معنی این نیست که از ظرفیت داخل بهره نگیریم. مقاومت اقتصاد ایران طی سه سال گذشته در مقابل تحریم‌های ناجوانمردانه بیانگر قوی بودن بنیه اقتصاد ایران است و همچنین با تدبیر در داخل کشور آرزوی امریکایی‌ها تحقق پیدا نکرد. آنها با تحریم‌های سخت، منتظر فروپاشی اقتصاد ایران بودند اما نه تنها اقتصاد ایران به فروپاشی نرسید بلکه در بخش‌هایی چون کشاورزی و صنعت بنیان آن محکم‌تر شد. ولی موفقیت‌های به دست آمده دلیل بر این نیست که ما از روابط و مزیت‌های تجاری خارجی استفاده نکنیم. با این تفاسیر اگر تحریم‌ها رفع نشود و شیوع ویروس کرونا ادامه پیدا کند، طبیعتاً احتمال مطلوب شدن شاخص‌های اقتصادی کمرنگ خواهد شد به هر حال در بودجه مطرح شده یک‌سوم منابع بودجه با نفت و یا فعالیت‌های بخش بازرگانی ارتباط دارد.

مدیرعامل هلدینگ صنایع غذایی بنیاد مستضعفان از افتتاح بزرگترین پروژه سرمایه‌گذاری غرب کشور توسط این بنیاد خبر داد. به گزارش روابط عمومی بنیاد مستضعفان، حمیدرضا شیران با اعلام خبر افتتاح بزرگترین کارخانه ساخت قوطی کشور در استان کرمانشاه در غرب کشور با سرمایه گذاری بنیاد مستضعفان اظهار کرد: تأمین قوطی‌های آلومینیومی نوشیدنی‌های گازدار، یکی از نیازهای کشور بود که سالانه باعث خروج صدها میلیون دلار ارز از کشور می‌شود؛ لذا بنیاد مستضعفان با انجام سرمایه‌گذاری کلان در این بخش، کارخانه‌ای بزرگ را احداث کرد که از خروج 50 میلیون دلار ارز برای تأمین قوطی نوشیدنی‌های گازدار جلوگیری می‌کند.
 مدیرعامل هلدینگ صنایع غذایی بنیاد مستضعفان افزود: کارخانه قوطی‌سازی در کرمانشاه با سرمایه‌گذاری 2 هزار میلیارد تومانی احداث شده است که بزرگترین سرمایه‌گذاری حال حاضر در غرب کشور است.
 وی با بیان اینکه با بهره‌برداری از این کارخانه، سالانه 760 میلیون قوطی نوشیدنی گازدار تولید می‌شود، گفت: با افتتاح این کارخانه، تولیدات آن باعث می‌شود تا یک گام به خودکفایی کشور در تولید این قوطی‌های آلومینیومی نزدیک‌تر شویم و ظرفیت تولید قوطی‌های 330 و 250 سی‌سی در کشور، به میزان 50 درصد افزایش می‌یابد.
شیران با اشاره به تأثیرات این سرمایه‌گذاری کلان بنیاد مستضعفان در اشتغالزایی برای جوانان کرمانشاهی خاطرنشان کرد: احداث این کارخانه بزرگ در منطقه کرمانشاه، زمینه اشتغال مستقیم و غیرمستقیم را برای حدود 500 نفر از جوانان و نیروهای متخصص کرمانشاه فراهم می‌کند و قرار است تا نیروهای بومی منطقه، نیاز به نیروی انسانی این کارخانه را فراهم کنند. مدیرعامل هلدینگ صنایع غذایی بنیاد مستضعفان گفت: این کارخانه یکی از مدرن‌ترین و به‌روزترین کارخانه‌های تولید قوطی در منطقه خاورمیانه است که تولیدات آن می‌تواند صادراتی معادل 15 میلیون دلار را برای کشور داشته باشد.