سیاوش رضایی
 خبرنگار
دیروز بازار ارز و به‌دنبال آن طلا، روز متفاوت‌تری را نسبت به روزهای اوج خود تجربه کرد. درحالی که طی روزهای گذشته نرخ دلار امریکا کانال
32 هزار تومان را هم لمس کرده بود، روزگذشته (تا زمان تنظیم این گزارش) با افت بیش از 2 هزار و 200 تومانی به کانال قیمتی 28 هزار تومان عقب نشینی کرد.
دراین روز، هر دلار امریکا با افت 2 هزار و 297 تومانی به 28 هزار و 500 تومان رسید. یورو نیز با افت بیش از 3 هزار و 300 تومانی وارد کانال 33 هزار تومان شد. همچنین درهم امارات 350 تومان افت قیمت داشت و به 8 هزار و 84 تومان رسید. از سوی دیگر لیرترکیه بیش از 200 تومان عقبگرد کرد و روی 3 هزار و 700 تومان ایستاد.
در شرایطی که طی روزهای گذشته نرخ ارز شتابان کانال‌های قیمتی بالاتر را فتح می‌کرد و تقاضا برای آن نیز به اوج رسیده بود، مهم‌ترین پرسش این است که چه عواملی به افت قابل توجه نرخ دراین بازار منجر شده است، روندی که به اعتقاد بسیاری از فعالان بازار ادامه دار خواهد بود. این درحالی است که در روزهای اخیر عوامل هیجانی و روانی مهم‌ترین عامل تشدید کننده رشد نرخ ارز بوده است. این عامل که به‌صورت عمده از خارج از مرزهای ایران نشأت می‌گیرد باعث افزایش نااطمینانی به آینده شده تا جایی که مردم ترجیح می‌دهند ریال خود را به دارایی دیگری تبدیل کنند تا حداقل از افت ارزش آن جلوگیری کنند. در هفته‌های گذشته نگرانی‌هایی که از ناحیه انتخاب دوباره ترامپ و باقی ماندن او در صندلی ریاست جمهوری امریکا وجود داشت باعث شد تا به‌دلیل پیش‌بینی‌هایی که از اعمال بیشتر فشار و تحریم بر اقتصاد ایران می‌شد، هیجان در بازار ارز افزایش یابد. درهمین راستا اعلام گزارش‌های نرخ تورم درماه‌های اخیر نیز که دوباره روند صعودی به خود گرفته است انتظارات تورمی جامعه را دامن زده است.
درهمین راستا بانک مرکزی از تزریق روزانه 50 میلیون دلار اسکناس به بازار خبر داد و همزمان عرضه ارز در بازار متشکل ارزی و سامانه نیما نیز رشد قابل توجهی داشت. اما تغییر جو روانی وانتظار برای کاهش بیشتر نرخ ارز در روزهای آینده باعث شده است تا کفه عرضه در ترازوی عرضه و تقاضای ارز سنگین‌تر شود به‌طوری که براساس اعلام بانک مرکزی از 75 میلیون دلاری که در روز دوشنبه عرضه شده است تنها 1.5 میلیون دلار متقاضی داشته است. درهمین راستا اخبار منتشر شده حاکی از افزایش بیشتر ارز صادراتی به چرخه اقتصادی کشور و همکاری بیشتر صادرکنندگان با نهاد ناظر بازار ارز دارد به طوری که برخلاف هفته‌های گذشته بخش عمده‌ای از ارز مورد نیاز برای واردات از محل ارز صادراتی تأمین می‌شود.
اما انتشار نتایج تازه‌ترین نظرسنجی‌ها از رقابت انتخاباتی درامریکا که حاکی از برتری بایدن به‌عنوان رقیب ترامپ است، این جو روانی و هیجانی را تحت تأثیر قرار داده است. این درحالی است که نهاد ناظر بازار نیز در روزهای اخیر اقدامات جدیدی برای مدیریت بازار و مهار هیجانات انجام داده است.
افزایش فروشنده‌ها در بازار
یکی از ویژگی‌های بازار ارز در روزگذشته، افزایش فروشنده‌ها نسبت به خریداران بود. براساس اعلام فعالان بازار و صرافی‌ها دراین روز همه فروشنده بودند و خریدار بندرت برای خرید ارز به بازار می‌آمد.
یکی از صرافان خیابان فردوسی در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: کسانی که درهفته‌ها و ماه‌های اخیر برای سرمایه‌گذاری یا حفظ ارزش دارایی خود ارز خریداری کرده بودند با تغییر شرایط فروشنده شده‌اند. وی افزود: شرایط بازار به‌گونه‌ای شده است که اکثر فعالان بازار انتظار افت بیشتر قیمت‌ها را دارند و برهمین اساس مردمی که ارز خریداری کرده‌اند برای جلوگیری از زیان خود فروشنده شده‌اند، این درحالی است که خریداری در بازار نیست.
نرخ ارز کنترل می‌شود
درهمین زمینه رئیس کل بانک مرکزی نیز نسبت به آینده بازار ارز امیدوار است و اعتقاد دارد که در شش ماهه دوم سال‌جاری با رشد قابل توجه صادرات و درنتیجه افزایش منابع ارزی روبه‌رو می‌شویم. عبدالناصر همتی درحاشیه نشست شورای گفت‌و‌گوی دولت و بخش خصوصی در عصر دوشنبه با بیان اینکه کشور دوران اوج تحریم را پشت سر گذاشته است، تأکید کرد: ما امیدواریم در شش ماهه دوم سال جهش خوبی در حوزه صادرات داشته باشیم و با توجه به افزایش عرضه ارز در سامانه نیما امیدواریم نرخ ارز بزودی کنترل شود. در روزهای گذشته به طور متوسط ۱۵۰ میلیون دلار ارز در سامانه نیما ثبت شده و امیدواریم با عبور از اوج تحریم‌ها قیمت‌ها در این بازار کنترل شود.
به‌گفته همتی اسامی ۲۵۰ صادرکننده بدحساب که حتی یک دلار ارز را به کشور بازنگردانده‌اند   به قوه قضائیه تحویل داده است.
وی اظهار کرد: با توجه به شرایط فعلی، صادرات برای ما اهمیت بسیار زیادی دارد و از این‌رو بانک مرکزی به هیچ عنوان قصد فشار آوردن به صادرکنندگان تا جایی که آنها نتوانند کار خود را پیگیری کنند، ندارد اما با وجود این رفع تعهد ارزی نیز به‌عنوان یکی از اولویت‌های جدی کشور دنبال خواهد شد.
وی ادامه داد: با توجه به شرایط تحریم ما مجبوریم که سختگیری‌ها را ادامه دهیم زیرا برای واردات کالاهای مورد نیاز کشور به ارز نیاز داریم ولی این به هیچ عنوان به معنی نادیده گرفتن نقش صادرکنندگان و اهمیت فعالیت آنها برای کشور نیست.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به صادرکنندگان بدحسابی که ارز خود را بازنگردانده‌اند، بیان کرد: در کنار آن که ما تلاش می‌کنیم از صادرکنندگان خوشنام تقدیر کنیم، باید در نظر داشت که در این مدت ۲۵۰ صادرکننده حتی یک دلار ارز را نیز به کشور بازنگردانده‌اند. این در حالی است که این افراد باید هفت میلیارد دلار تعهد ارزی را اجرایی می‌کردند.
به گفته همتی، بررسی‌ها نشان داد که ۷۰ نفر از این افراد کارتن‌خواب بوده‌اند و با استفاده از کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف این صادرات انجام شده است. از این‌رو بانک مرکزی نام این متخلفان را به قوه قضائیه تحویل خواهد داد.
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه تحویل نام صادرکنندگان بدحساب به قوه قضائیه مصوبه سران قوا بوده است، بیان کرد: ما حتی تلاش کردیم افرادی که بخشی از ارز خود را بازگردانده‌اند نیز به این قوه معرفی نشوند. من حتی در صحبت با رئیس قوه قضائیه اعلام کردم که بانک مرکزی علاقه‌ای به این کار ندارد اما باید نسبت به رفع تعهد ارزی اقدام شود.
همتی ادامه داد: وقتی واردکنندگان در مقابل بانک مرکزی تجمع می‌کنند که چرا به ما ارز نمی‌دهید ما باید به آنها چه پاسخی بدهیم. در این تردیدی نکنید که نظر دولت و بانک مرکزی حمایت قاطع از صادرکنندگان است. اما بحث تعهد ارزی نیز برای مدیریت نیازهای کشور اهمیت جدی خواهد داشت.
وی درباره پیشنهاد مطرح شده در رابطه با تهاتر ارز واردات و صادرات نیز بیان کرد: اگر وزیر صمت در این زمینه قبول مسئولیت می‌کند و برای مثال به ما اعلام می‌کند که فلان صادرکننده برای واردات اولویت دارد ما این موضوع را قبول می‌کنیم اما باید مسئولیت آن تقبل شود. ما معتقدیم کاهش صادرات به‌دلیل بخشنامه‌های بانک مرکزی نبوده است و این موضوع پشت پرده‌هایی دارد که ما از آن خبر داریم.
افزایش ساعت کاری صرافی‌ها
از سوی دیگر گزارش‌ها حاکی از آن است که دیروز بالغ بر 200 میلیون دلار ارز صادراتی در سامانه نیما ثبت شد که این خود نشان می‌دهد که بازگشت ارز صادراتی قوت گرفته است و نیز بانک مرکزی در راستای ارائه خدمت بهتر به متقاضیان ارز، ساعت کار صرافی‌ها را افزایش داد. بنا بر گزارش بانک مرکزی درحالی که دلالان پس از ساعت اداری و پایان کار صرافی‌ها فعال‌تر می‌شوند، بانک مرکزی به منظور ارائه خدمات بهتر و بیشتر تا اطلاع ثانوی صرافی‌های بانکی و بازار متشکل ارزی را موظف کرد تا ساعت ۱۸ به ارائه خدمت بپردازند. بررسی میزان تغییر قیمت‌ها در بازار ارز نشان می‌دهد، در ساعات عصر بر نوسان قیمت‌ها در بازار آزاد افزوده می‌شود و اکنون با افزایش ساعت کاری صرافی‌ها علاوه بر فراهم شدن ارائه بهتر خدمات، نهاد ناظر بازار دلالان را بیش از پیش تحت فشار گذاشته است.
ریزش حدود ۲ میلیون تومانی سکه با عرضه طلای آب شده در بازار
اما کاهش قیمت دلار بر قیمت سکه طلا هم اثر گذاشت. در روزی که اونس جهانی طلا با رشد بیش از 3 دلاری به بیش از هزار و 905 دلار رسیده بود، بازار سکه و طلای ایران ریزش قابل توجهی داشت. دراین روز و تا زمان تنظیم این گزارش هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید با نزدیک به یک میلیون تومان کاهش به 14.5 میلیون تومان رسید. سکه تمام طرح قدیم نیز دراین روز افت 500 هزار تومانی را تجربه کرد و به میانه کانال 13.5 میلیون تومان رسید. همچنین نیم سکه روزگذشته 850 هزار تومان عقبگرد کرد و 7 میلیون و 650 هزار تومان قیمت خورد. ربع سکه هم 5.4 میلیون تومان ارزشگذاری شد که نسبت به روز دوشنبه 300 هزار تومان کاهش نشان می‌دهد. دراین روز هر گرم طلای 18 عیار نیزبیش از 118 هزار تومان افت کرد و بدین ترتیب این نوع از طلا یک میلیون و 288 هزار تومان قیمت‌گذاری شد. محمد کشتی‌آرای نایب رئیس اتحادیه طلا و جواهردرگفت‌و‌گو با ایلنا، اعتقاد دارد عرضه بیش از حد طلای آب شده در بازار باعث ریزش قیمت سکه و طلا شد. دوی در پاسخ به این سؤال که آیا ریزش قیمت‌ها ادامه‌دار خواهد بود، گفت: بازار طلا و جواهر هیچ حساب و کتابی ندارد و شاهد نوسان در این بازار هستیم و نمی‌توان در این شرایط از وضعیت آتی پیش‌بینی داشت.

آلبرت بغزیان
استاد دانشگاه تهران
با خروج امریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها علیه ایران، این ظن مطرح بود که کشور می‌تواند از تحریم‌ها فرصت‌سازی کند و به یک اقتصاد غیرنفتی با تاب‌آوری بالا در برابر فشارهای خارجی دست یابد. تحلیل‌های متفاوتی در این زمینه ارائه شد و برخی نیز معتقد بودند که با کاهش ارزش پول ملی در برابر دلار، صادرات غیرنفتی رونق می‌گیرد و از این طریق تحریم‌ها نوعی فرصت رهایی از اقتصاد نفت خواهد بود.
صفحه 9

بنا بر آمارها حدود 15 درصد اقتصاد ملی ایران متعلق به بخش کشاورزی است . همچنین ارزش افزوده این بخش در سال گذشته بیش از 8 درصد بوده است که بالاترین ارزش افزوده را در میان بخش های اقتصادی کشور داشته است . از این رو توجه به این بخش و تغییر روش تولید آن از اهمیت بسزایی برخوردار است . یکی از سیاست هایی که در دولت روحانی برای بخش کشاورزی اعمال شده است ، توسعه «شهرک های کشاورزی » است .
مزیت‌های تولید در شهرک‌های کشاورزی هزینه تولید کمتر، بهره‌وری
10 برابری مصرف آب، افزایش اشتغالزایی و تولید صادرات محور است.
در قانون برنامه پنجم توسعه در بخش توسعه روستایی تشکیل شرکت شهرک‌های کشاورزی تکلیف شده است. شهرک‌های کشاورزی 7 سال پیش با مجوز مجلس شکل گرفت. تأمین امنیت غذایی، افزایش بهره‌وری در تولید، مصرف آب و اراضی، توسعه صادرات و ایجاد اشتغال از اهداف تشکیل شهرک‌های صنعتی است.
صفحه 10

 مدیرعامل مجتمع گاز پارس جنوبی گفت: با توسعه و افزایش تولید پارس جنوبی، سرانجام ایران برنده ماراتن نفسگیر تولید گاز شد و با تکمیل فازها، اختلاف تولید ایران و قطر، به بیش از ۱۲۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.
هادی هاشم‌زاده فرهنگ، گفت: نکته مهمی که ارزش پیشی گرفتن ایران را بیشتر می‌کند این است که تنها حدود یک سوم از مساحت میدان در آب‌های ایران قرار دارد و دوسوم مساحت در آب‌های قطر قرار گرفته است. در واقع ایران با آنکه فضای کمتری برای توسعه و حفاری چاه‌ها و نصب سکوها در اختیار داشت، توانسته تولید روزانه خود را از رقیب و همسایه بیشتر کند. وی تأکید کرد: تحریم‌ها هم با اینکه در زمینه تأمین قطعات و نیز در زمینه ارائه دانش و خدمات فنی وجود داشت، گام‌های اساسی در چارچوب خودکفایی در این منطقه برداشته شد و پارس جنوبی در مسیر افزایش تولید پیش رفت./ایرنا