مریم سالاری
خبرنگار دیپلماسی
بامداد یکشنبه 27 مهرماه بود که با لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران بعد از قریب به 13 سال، ممنوعیت خرید و فروش تسلیحات نظامی ایران برداشته شد و فرصت ارتقای ناوگان نظامی برای تقویت اجرای سیاست‌های دفاعی کشور فراهم گشت. رویدادی که درست در هنگامه جنگ دیپلماتیک امریکا علیه ایران و به رغم تلاش‌های ناکام مقام‌های این کشور برای ممانعت از لغو این تحریم‌ها صورت گرفت. با وجود این باز هم بودند کسانی که فارغ از پرداختن به فرصتی که زیر سایه برجام حاصل شد آن را اهرم دیگری برای بروز جهت‌گیری‌های سیاسی تبدیل کردند. جهت‌گیری‌هایی که حتی در تعارض با سیاست‌های کلی نظام قرار می‌گیرد که از سوی مقامات عالی نظام در موقعیت‌های مختلف تبیین می‌شود. اتفاقی که وجه بارز آن بویژه در واکنش به لغو تحریم‌های تسلیحاتی به عنوان یکی از بارزترین پیامدهای برجام بروز پیدا کرد و منجر به بازتاب نامتناسب دستاورد نهادهای حاکمیتی نظام شد.
درست ساعاتی بعد از برداشته شدن ممنوعیت‌های تسلیحاتی آنچه در سرفصل خروجی برخی از رسانه‌های منتقد دولت نشست، انتقاد از برداشته شدن دیرهنگام این تحریم‌ها بعد از دستیابی به برجام با عنوان «خودتحریمی» بود. در این سناریو که روز گذشته محور مطالب رسانه تندروها قرار گرفت، ادعا می‌شود که ممنوعیت‌های تسلیحاتی می‌توانست همچون تحریم‌های هسته‌ای در فواصل کوتاهی بعد از اجرای این توافق برداشته شود اما با ناکامی دیپلمات‌های ایرانی در روند مذاکرات، دایره این محدودیت‌ها تا پنج سال بعد از برجام هم ادامه یافت و لغو دیرهنگام آنها تنها در قطعنامه 2231 بازتاب یافت. شماری از تیترهای رسانه‌های دیروز کشور درباره لغو تحریم‌های تسلیحاتی به این شرح بود: «خودتحریمی تسلیحاتی»، «وقتی خودتحریمی تسلیحاتی را فتح‌الفتوح جا می‌زنند»، «پایان یک تحریم داوطلبانه» و تیترهایی از این دست تا بدین ترتیب بتوانند از سد خبرهای متفاوت و گاه متعارض درباره دستاوردهای برجام گریزگاهی پیدا کرده باشند. این انتقادات شاید در وهله نخست می‌توانست بخش جدایی‌ناپذیر گزارش‌نویسی با سویه خبری و انتقادی باشد اما نگاه به آنچه دلیل این اعتراض‌ها شده است، جایی برای این دفاع نمی‌گذارد.
آنچه مخالفان نادیده گرفتند
آنچه مخالفان در انتقاد از لغو تحریم‌های هسته‌ای نادیده می‌گیرند، پیشینه‌ای است که به دلیل سیاست‌های شعاری دولت نهم و دهم به درهم آمیخته شدن موضوع فعالیت‌های نظامی و موشکی ایران به اختلافات هسته‌ای در خلال مذاکرات انجامید تا شش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل علاوه بر ایجاد محدودیت پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای ایران، هرگونه خدمات مرتبط با عرضه، فروش، انتقال، ساخت، یا استفاده از اقلام مربوط به تسلیحات نظامی و موشکی را هم با ممنوعیت رو‌به‌رو کند. مذاکرات بی‌حاصل در دوره سعید جلیلی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی تا جایی پیش رفت که با تصویب قطعنامه بی‌سابقه 1929 ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل راه برای استفاده کشورها از نیروی نظامی و قهری علیه ایران باز شد و همه آنها را برای تفسیر به رأی یکجانبه نه فقط درباره فعالیت‌های هسته‌ای که درباره برنامه‌های متعارف دفاعی ایران هم مخیر کرد. آیا دلواپسان از خود نمی‌پرسند که اساساً چرا فعالیت‌های موشکی ایران به برنامه‌های هسته‌ای گره خورد و چرا نتایج مذاکرات تیم مذاکره کننده در دولت محمود احمدی‌نژاد به تصویب مرحله به مرحله قطعنامه‌هایی منجر شد که در نهایت فرمان جنگ علیه ایران را صادر می‌کرد؟ و آیا کسانی که مدعی بودند برجام برای امریکا سندی طلایی است که هرگز از آن خارج نمی‌شود و هرگز امتیازات باد آورده آن را از دست نمی‌دهد اینک پاسخ نمی‌دهند که چرا این‌گونه نشد و اگر برجام نبود چه چشم‌اندازی برای رفع ممنوعیت‌های تسلیحاتی قابل تصور بود؟
سخت‌ترین بخش مذاکرات هسته‌ای
کمتر کسی تردید دارد که موضوع تحریم‌های تسلیحاتی و نحوه لغو آنها از چالش برانگیزترین موضوعات مذاکراتی بود که تا آخرین لحظات قبل از به ثمر رسیدن گفت‌و‌گوهای هسته‌ای، مذاکره بر سر آن ادامه داشت. پذیرش لغو تحریم‌های تسلیحاتی و صدور نظام مجوزخواهی در قطعنامه ٢٢٣١ تنها برای پنج سال که در قالب یک بده بستان برد-برد در کنار سایر موضوعات حاصل شد، یکی از درخشان‌ترین دستاورهای تیم دیپلماتیک ایرانی و شکست امریکا در مذاکرات برجام بود. به این معنا که تحریم‌های تسلیحاتی در قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت، از تاریخ ٢٧ دی ١٣٩۴ خاتمه پیدا کرد و جای آن را به مدت پنج سال یک نظام مجوزدهی گرفت که در قطعنامه ٢٢٣١ پیش‌بینی شده بود. چه ایران می‌توانست بر اساس این نظام مجوزدهی از منظر حقوقی به صورت مورد به مورد تسلیحات نظامی مورد نیاز خود را با طی فرآیندی در شورای امنیت سازمان ملل تأمین کند. این روند هم تنها پنج سال اعتبار داشت و بر اساس قطعنامه ٢٢٣١، در ٢٧مهر ١٣٩٩ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۰) به طور خودکار از بین رفت و پس از آن دیگر هیچ محدودیتی در حوزه دفاعی و تسلیحاتی، چه برای صادرات و چه برای واردات متوجه ایران نخواهد بود. این در حالی است که پیشتر تحریم تسلیحات متعارف ایران بخشی موفق از کمپین فشار حداکثری امریکا علیه ایران قلمداد می‌شد که دولتمردان امریکایی به بهانه فعالیت هسته‌ای ایران توانسته بودند بر شورای امنیت تحمیل کنند و هیچ مصالحه‌ای درباره آن را نمی‌پذیرفتند. اتفاقاتی که امریکا برای ممانعت از لغو تحریم‌های تسلیحاتی در خلال هفته‌ها و ماه‌های گذشته از سر گذراند به خوبی گویای جایگاه این بخش از تحریم‌ها برای این کشور بود.
لزوم روشنگری درباره شکسته شدن حصر تسلیحاتی
به رغم همه اینها جهت‌گیری در تحلیل و واکاوی موضوع لغو تحریم‌های تسلیحاتی که همه ابعاد آن هویدا شده، اهرمی است که مخالفان دولت آن را سوار بر امواج احساسات تند و زودگذر می‌کنند تا اغراض سیاستمدارانی را که به این موج‌سواری نیاز دارند، برطرف سازد. شاید این‌چنین است که حسام‌الدین آشنا، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری با آگاهی از موضعگیری عامدانه رسانه‌ای علیه دستاورد بزرگ برجام از نیروهای مسلح و وزارت دفاع می‌خواهد که درباره اهمیت شکسته شدن حصر تسلیحاتی و صنایع دفاعی ایران روشنگری کنند. آشنا همچنین در واکنش به جبهه‌گیری منتقدان برجام در صفحه توئیتر خود نوشت: «نکند این همه فحاشی‌ها و تهدیدها برای به حاشیه راندن واقعیتی به نام «شکسته شدن حصر تسلیحاتی ایران» باشد.خدا می‌داند این جماعت چه خواهد کرد در روزی که «حصر اقتصادی ایران» شکسته ‌شود.»
با وجود همه نادیده‌انگاری‌های مخالفان، مقام‌های دیپلماتیک ساعاتی بعد از بامداد یکشنبه اعلام کردند که ایران از این پس در حلقه هیچ تحریم تسلیحاتی قرار ندارد و آزاد است که همکاری دفاعی خود با سایر کشورها را از سرگیرد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران پس از به پایان رسیدن محدودیت تسلیحاتی ایران در صفحه توئیتر خود نوشت: «روزی بسیار مهم برای جامعه بین‌المللی است که در مخالفت با تلاش‌های بدخواهانه ایالات متحده از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد و برجام صیانت کرده است». او افزود: «عادی‌سازی همکاری دفاعی ایران با جهان از امروز، پیروزی برای آرمان چندجانبه‌گرایی و نیز صلح و امنیت در منطقه‌ ما به شمار می‌آید.»
روسیه: در حال توسعه همکاری چندجانبه با تهران هستیم
بامداد یکشنبه ۲۷ مهر ماه در پنجمین سالگرد دستیابی به برجام محدودیت‌های تسلیحاتی ایران و محدودیت سفر ۲۳ شخص حقوقی موضوع فهرست قطعنامه ۲۲۳۱ خاتمه یافت. وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با صدور بیانیه ای ضمن اعلام لغو محدودیت‌های تسلیحاتی و ممنوعیت مسافرتی تصریح کرد که از امروز، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند هرگونه سلاح و تجهیزات لازم را، از هر منبعی، بدون محدودیت قانونی و صرفاً براساس نیازهای دفاعی خود تهیه کند و همچنین می‌تواند بر مبنای سیاست‌های خود تسلیحات دفاعی صادر کند. «سرگئی ریابکوف»، معاون وزیر خارجه روسیه هم با تأکید بر اینکه کشورش هراسی از تحریم‌های امریکا ندارد، گفت: «روسیه از تحریم‌های امریکا نمی‌ترسد زیرا به آنها عادت کرده است.» او افزود: «روسیه در حال توسعه همکاری چندجانبه با ایران است و همکاری در زمینه نظامی-فنی بسته به نیازهای طرفین و آمادگی متقابل برای چنین همکاری‌هایی به روشی آرام ادامه خواهد یافت.» لوان جاگاریان، سفیر روسیه در تهران نیز در گفت وگو با خبرگزاری روسی «اینترفکس» در واکنش به این رویداد گفت: «به پایان رسیدن تاریخ تحریم تسلیحاتی ایران در تاریخ 18 اکتبر، بدون شک موجب تسهیل تعامل ما با تهران در این زمینه خواهد شد. چشم اندازهای مشخصی در حال شکل گیری در این راستا هستند.»

بازتاب

این رویداد در رسانه های بین المللی هم بازتاب گسترده ای یافت. خبرگزاری فرانسه در گزارش خود با اشاره به بیانیه وزارت خارجه ایران و تلاش های ناکام امریکا برای تمدید تحریم های تسلیحاتی از تمایل مسکو و پکن برای توسعه همکاری های نظامی با تهران خبر داد. روزنامه لوموند هم در این باره نوشت: «مسکو در ماه سپتامبر از تمایل خود به توسعه همکاری های نظامی با ایران پس از رفع تحریم تسلیحاتی خبر داد و چین نیز اعلام کرد قصد دارد پس از ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر) به ایران سلاح بفروشد.» شبکه الجزیره قطر نیز در گزارشی نوشت: «پایان این محدودیت‌ها بدان معناست که ایران به طور قانونی قادر به خرید و فروش تسلیحات متعارف از جمله موشک، بالگرد و تانک خواهد بود.»شبکه خبری «سی جی تی ان» چین هم در گزارشی یادآور شد که «ایران اقداماتی برای تقویت تولیدات داخلی سلاح‌های متعارف و توان دفاعی خود تحت فشار تحریم‌های خارجی در دهه‌های گذشته انجام داده است. مقامات گفته‌اند که ایران آماده فروش سلاح پس از پایان تحریم است. در ماه اوت، نیکلاس مادورو رئیس جمهوری ونزوئلا گفت که خرید موشک از ایران ایده خوبی است.» با این حال وزیر جنگ رژیم  صهیونیستی  در واکنش به پایان تحریم های تسلیحاتی گفت: «با خاتمه تحریم تسلیحاتی ایران، ما باید قوی‌تر و مصمم‌تر از قبل شویم.»

گروه سیاسی/ یک روز بعد از تهدیدهای رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس علیه رئیس جمهوری، حسن روحانی بر لزوم حفظ آرامش و انسجام در کشور تأکید کرد چرا که به گفته وی تشدید منازعات و اختلافات داخلی از جمله محورهای اصلی است که دشمنان روی آن مانور می‌دهند. رئیس جمهوری دیروز در بخشی از جلسه ستاد اقتصادی دولت با اشاره به ضرورت هوشیاری در برابر توطئه دشمنان تصریح کرد: «از همه مسئولان، فعالان و دلسوزان نظام و کشور دعوت می‌کنم که با حفظ آرامش و عقلانیت سیاسی مانع اختلافات و منازعات شوند و اجازه ندهند برخی افراد معدود با انگیزه ‏های گروهی، جناحی، مقطعی و زودگذر سیاسی زمینه‏‌ساز تحقق آرزوهای شوم بدخواهان این سرزمین شوند.» با این حال واکنش‌ها به تهدید مجتبی ذوالنور نماینده اصولگرای قم علیه رئیس جمهوری همچنان ادامه دارد و برخی فعالان سیاسی با اشاره به تبعات تندروی برای کشور از هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان خواسته‌اند که به این موضوع ورود کند.
غلامرضا انصاری، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت گفت: «آقایانی که باد می‌کارند یقیناً باید به دنبال درو کردن طوفان باشند. در مجموع استفاده از تعابیر زشت و غیر اخلاقی، با توجه به اتفاقاتی که در روزها و ماه‌های اخیر رخ داده آن هم از سوی کسانی که ادعای مسلمانی دارند، امری زشت و ناپسند است.» این فعال سیاسی به برنا گفت: آقایانی که معتقدند مردم این را (اعدام روحانی) می‌خواهند چه ایرادی دارد رفراندوم برگزار کنند تا ببینند، خواسته ملت چیست تا آن را عملی کنند.  اشرف بروجردی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، هم گفت: «امنیت ملی و قرار گرفتن در جایگاه رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس، اقتضا می‌کند فرد به معنای واقعی کلمه، به امنیت ملی توجه داشته باشد. تهدید به قتل کردن رئیس جمهوری یک کشور که با آرای هزاران برابر رأی یک نماینده روی کار آمده، بوی خشونت، تعدی و ناامنی را به همراه دارد و این شخص نمی‌تواند، ادعا کند که حافظ منافع کشور و ناظر بر پارامتر‌های امنیت ملی است.» بروجردی ادامه داد: کسانی که بر مسند حکمرانى در سه قوه قرار گرفته‌اند، باید تعامل و همفکری داشته باشند تا مسائل کشور را حل کنند. باید مشکلات جامعه مرتفع شود ‌و‌ روش آن گفت‌و‌گو، همدلی و تعامل است نه شاخ و شانه کشیدن و هجوم و تهدید زیرا در این صورت امکان حل مشکلات جامعه فراهم نمی‌شود و امنیت کشور را دارای خدشه می‌کنند که این مسأله، نگران کننده است.
به گزارش ایرنا، محمد سالاری، رئیس شورای مرکزی حزب همبستگی ایران اسلامی نیز با بیان اینکه برخی از نمایندگان  خیلی ساده‌انگارانه، ادبیات پرخاشگری و وارد کردن هجمه به مسئولان دولتی را پیش گرفته‌اند از آنها پرسید : از روزی که مجلس یازدهم را تصاحب کردید چه تغییری در شاخص‌های اقتصادی، اوضاع کشور و وضعیت معیشتی مردم ایجاد شد و آیا فساد ریشه‌کن شد و چه ابزارهای قانونی به دولت معرفی کردید؟ به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس یازدهم باید در مواضع و رفتارهای خود بازنگری کنند و در کنار دولت و به کمک ملت و با روحیه جهادی به‌شکل واقع بینانه نسبت به آسیب‌شناسی و شناخت مشکلات و ارائه راهکارهای عملیاتی اقدام کنند. یک نماینده پیشین مجلس هم خواستار ورود هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان به توئیت اهانت‌آمیز مجتبی ذوالنور رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شد. محمدرضا بادامچی با بیان اینکه اتاق فکری در پشت این قضیه است، گفت: قطعاً گروهی همیشه با تندروی مانع توسعه بودند، همین طرز تفکر باعث شد نتوانستیم FATF را از مجلس بگذرانیم و عده‌ای مجلس قبلی را دور زدند و باعث ضعف مجلس شدند و باعث شد امروز کشور به این مشکلات بیفتد.
سؤال صدا و سیما از ذوالنور
خبرگزاری صدا و سیما هم در یادداشتی  نوشت: مجتبی ذوالنور، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس روز جمعه در صفحه شخصی خود در فضای مجازی، مطالبی بسیار تند و خارج از شئون، درباره رئیس جمهوری مطرح کرد و نام مقام معظم رهبری را نیز در دیدگاه‌های شخصی خود به میان آورد. اگر قائل به ولایتمداری و انقلابی گری هستیم، رهبر انقلاب یکی از شاخص‌های اصلی انقلابی بودن را «تقوای سیاسی و دینی» بیان می‌کنند. چگونه می‌توان رئیس کمیسیون امنیت ملی بود و داعیه انقلابی‌گری نیز داشت، اما به اصلی‌ترین شاخص انقلابی گری از دیدگاه رهبرمعظم انقلاب بی اعتنا بود؟ آمنه سادات ذبیح‌پور در این یادداشت آورده: اکنون دولت در وسط میدان است. البته انتقاد‌های زیادی هم به عملکرد دولت در زمینه حل مشکلات معیشتی مردم وارد است، ولی جنگ تمام عیار و پیچیده تبلیغاتی و اقتصادی دشمن را نباید نادیده گرفت. امنیت ملی، همان کمیسیونی که آقای ذوالنور رئیس آن است، اقتضا می‌کند سنجیده سخن گوییم، مصالح ملی را در نظر داشته باشیم، از نام رهبری برای مقاصد سیاسی و جناحی خود خرج نکنیم و با دست خود، جای موضوعات اصلی و فرعی را تغییر ندهیم. تعریف شما از امنیت ملی چیست؟

ادامه از صفحه اول
در چنین شرایطی است که دولتمردان ایرانی و افغانستانی گفت وگوهای مستمر خود را فارغ از فشارهای امریکا دنبال می‌کنند. در همین چارچوب، سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران در سفری که اخیراً به افغانستان داشت، اعلام کرد که ایران از دولت افغانستان و قانون اساسی این کشور حمایت می‌کند و معتقد است که گروه طالبان هم باید با به رسمیت شناختن قانون اساسی افغانستان، در ساختار سیاسی این کشور نقش داشته باشد. این در حالی است که  تهران و کابل علاوه بر این موضوع، در حال مذاکره پیرامون سند همکاری‌های جامع دوکشور هستند که دستیابی به آن می‌تواند نقطه عطفی در روابط دو کشور به شمار آید. «مجیب الرحمن رحیمی» مشاور ارشد شورای عالی مصالحه ملی افغانستان هدف از سفر «عبدالله عبدالله» به تهران را درخواست از مقام‌های ایرانی برای ادامه همکاری با دولت افغانستان در روند مذاکرات صلح اعلام کرده است. «عبدالله عبدالله» پیش از سفر به تهران با هدف اجماع‌سازی منطقه برای حمایت از پروسه گفت‌وگوهای بین الافغانی و پایان بخشیدن به جنگ دائمی به پاکستان و دهلی نو سفر کرده بود. توسعه روابط اقتصادی و تنظیم سند همکاری‌های راهبردی بین دو کشور هم از جمله موضوعات مهم محل بحث تهران و کابل در دیدارهای گذشته بوده است.
استقبال ظریف از مشارکت «عبدالله» در مذاکرات صلح
رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان در نخستین برنامه سفرش با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران دیدار کرد. دیداری که ظریف در آن بر حمایت جمهوری اسلامی ایران از روند صلح به رهبری و مدیریت افغان‌ها و توافقات شرکت‌کنندگان در گفت‌وگوهای بین‌الافغانی تأکید کرد و از مشارکت عبدالله در روند سیاسی و پذیرش مسئولیت شورای عالی مصالحه ملی افغانستان قدردانی و مشارکت طالبان در ساختار سیاسی افغانستان را مورد حمایت ایران دانست.
«عبدالله» نیز در این دیدار آخرین تحولات جاری در صحنه داخلی افغانستان و آخرین وضعیت مربوط به گفت وگوهای بین‌الافغانی را تشریح کرد. سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه هم با اشاره به دیدار «عبدالله» با ظریف گفت: «تمامی مساعی خود را برای کمک به گفت‌وگو‌های اصیل بین‌الافغانی به کار خواهیم گرفت.» رئیس شورای عالی مصالحه افغانستان همچنین در توییتی از دیدار سازنده‌ با محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران خبر داد و گفت: «ما درخصوص روند صلح افغانستان و پیشرفت در مذاکرات دوحه گفت‌وگو کردیم. آقای قالیباف به ما اطمینان داد که مجلس از صلح پایدار در افغانستان حمایت می‌کند.» این مقام عالی رتبه افغانستان امروز هم با رئیس جمهوری و دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان دیدار می‌کند.

اولین جلسه علنی بهارستان بعد از 15 روز تعطیلی و البته اظهارنظرها و مواضع ضد دولتی برخی نمایندگان در روزهای گذشته، در حالی برگزار شد که این جلسه مصادف شده بود با پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران بر اساس برجام. رئیس جمهوری این رویداد را یک پیروزی سیاسی برای ایران می‌داند. اهمیت این رویداد در کنار رفع تحریم‌های چند ساله، تلاشی است که امریکایی‌ها از چند ماه پیش مانع‌تراشی بر سر آن را شروع کرده بودند. رهاورد ترامپ و پمپئو، رئیس‌جمهوری و وزیر خارجه دولت امریکا در جلسه 24 مرداد شورای امنیت برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران تنها کسب یک رأی مثبت از «جمهوری دومینیکن» بود. بر همین اساس این اتفاق بی‌نظیر تاریخی را کارشناسان و صاحبنظران یک شکست بزرگ سیاسی و حقوقی برای کاخ سفید ارزیابی کردند. با این وصف انتظار می‌رفت فارغ از نگاه‌های سیاسی و جناحی جلسه علنی دیروز مجلس تحت‌الشعاع این رویداد قرار گیرد و نمایندگان مجلسی که اکثریت آن در اختیار اصولگرایان است نسبت به این موفقیت سیاسی روی خوش نشان دهند. به‌نظر می‌رسد توئیت دیروز حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهوری ناظر بر همین وضعیت در مجلس باشد: «در عجبم از جماعتی که دائماً از نبرد نظامی سخن می‌گویند، اما از شکسته شدن حصر تسلیحاتی و صنایع دفاعی ایران دم نمی‌زنند. وقت آن است که نیروهای مسلح و وزارت دفاع درباره اهمیت این موفقیت روشنگری کنند.»  سخنان روز چهارشنبه حسن روحانی در جلسه هیأت دولت درباره صلح امام حسن(ع) و اینکه در زمان صلح باید صلح کنیم و در زمان جنگ باید بجنگیم و البته این سخن که امام حسن مجتبی وقتی دیدند اکثریت جامعه صلح می‌خواهد، صلح کردند، با واکنش تند جبهه دلواپسان و مخالفان دولت روبه رو شد چرا که به‌زعم آنها رئیس جمهوری چه بسا در تدارک مذاکره یا اصطلاحاً صلحی جدید با امریکاست. مجتبی ذوالنور نماینده اصولگرای قم شدیدترین واکنش را نشان داد و نوشت که اگر بر اساس منطق روحانی بخواهد عمل شود رهبر انقلاب باید هزار بار فرمان اعدام روحانی را صادر کند.
مخالفان صلح اما در روزی که برجام برای حوزه نظامی و تسلیحاتی دستاورد داشت، نه تنها سخنی درباره آن نگفتند که اتفاقاً محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه را که مسئولیت مذاکرات هسته‌ای را عهده دار بود با طرح 8 سؤال به مجلس احضار کردند!
علیرضا سلیمی نماینده محلات از نمایندگان مخالف برجام در مجالس نهم، دهم و یازدهم سه سؤال از ظریف دارد. درباره علت عدم اقدام قاطع در مقابل قطعنامه شورای حکام، علت عدم موضع مناسب در برابر زیاده‌خواهی‌های برخی کشورهای اروپایی و علت مذاکره با امریکا خارج از چارچوب برجام و در نهایت علت عدم اقدام متناسب با طرف‌های مقابل ایران در برجام. محمد حسن آصفری از منتقدان دولت در مجلس نهم و یازدهم هم دو سؤال از ظریف مطرح کرده است. درباره علت وارونه جلوه دادن مذاکرات و ارائه گزارش غلط به مردم و علت عدم اقدام وزارت خارجه برای فعال شدن سفارتخانه‌ها برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی.جواد کریمی قدوسی چهره شناخته شده مخالف برجام و ظریف هم از وزیر خارجه سؤال کرده درباره علت اعلام کد مذاکره با امریکا پس از شهادت سردار سلیمانی و درباره موضع مطرح شده در جلسه ۱۵ تیر و ایجاد تنش در صحن علنی. زهره الهیان نماینده تهران و تعدادی از نمایندگان دیگر هم از وزیر خارجه درباره علت عدم اقدام جدی وزارت خارجه جهت آزاد‌سازی پول‌های بلوکه شده ایران در کشورهای مختلف طرح سؤال کرده‌اند. فارغ از‌شأن نزول این سؤالات که موضوع برخی از آنها به قبل از مجلس یازدهم هم برمی‌گردد، گویا نمایندگان مجلس با طرح این سؤالات در روزی که انتظار یک تشکر خشک و خالی از وزیر خارجه می‌شد، اینگونه به او پاداش دادند!
در جلسه دیروز از میان تذکرها و نطق‌های مجلسی‌ها نشانی از پایان تحریم‌های تسلیحاتی نبود جز اشاره‌ای کوتاه در نطق رئیس مجلس و البته علیرضا نوری سخنگوی فراکسیون مستقلین مجلس. قالیباف در بخشی از نطق خود پایان تحریم‌های تسلیحاتی را یک شکست قابل توجه برای دولت پرمدعا اما ناتوان و منزوی امریکا خواند و بدون اشاره به اینکه این شکست چگونه حاصل شده، گفت: «تبدیل این شکست امریکا به یک دستاورد راهبردی برای ملت ایران چیزی نیست که فقط با سخنرانی اتفاق بیفتد بلکه باید گام‌های مهمی در واکنش متناسب و بازدارنده در قبال فشارهای بیشتر امریکا و همچنین خرید و فروش سلاح انجام پذیرد.» غلامرضا نوری سخنگوی فراکسیون مستقلین ولایی اما تنها نماینده‌ای بود که در تذکری گفت: «شکست دو باره امریکا در مجامع بین‌المللی مرهون برجام و در بستر توافق هسته‌ای رخ داده است. این که امروز تحریم تسلیحاتی کشور به پایان رسیده و می‌توانیم وارد بازار تسلیحات دفاعی شویم همه در بستر توافقنامه هسته‌ای انجام شده است.»

ادامه از صفحه اول
در مقابل، رایزنی و در جریان امر قرار دادن همه کشورهای درگیر و متأثر در مسأله افغانستان از ضروریات پیش‌ روی دیپلماسی این کشور است که رئیس شورای صلح افغانستان در سفرهای دیپلماتیک خود به آن می‌پردازد.
واقعیت این است که برای هیچ کشوری به اندازه کشورهای همسایه افغانستان ثبات، صلح، امنیت و توسعه افغانستان اهمیت ندارد. چنان افغانستانی یقیناً پیامدهای ناامن کننده کمتری برای کشورهای پیرامونی خود خواهد داشت و بنابر‌این قاعده کشورهای همسایه از روند صلح در افغانستان استقبال می‌کنند.
برعکس کشورهایی که دورتر از افغانستان قرار دارند، بویژه زمانی که آن کشورها با همسایگان افغانستان دچار چالش باشند تمایل کمتری به حل اساسی مسأله دارند. وضعیتی که بر رویکرد امریکا در این مورد حاکم است.
امریکا با بخش قابل‌ توجهی از کشورهای همسایه افغانستان چالش‌های پیدا و پنهان دارد؛ از ایران و چین تا روسیه و بعضی کشورهای آسیای مرکزی و حتی پاکستان. افغانستان جایی است که امریکا می‌تواند با ناامن کردن آن مزاحمت‌های جدی برای این کشورها به‌وجود بیاورد. بنابراین برخلاف ادعاهای جاری امریکایی‌ها به دنبال حل بحران افغانستان نیستند. بلکه تمایل دارند آن را به نحوی مدیریت کنند تا بتوانند مناطق پیرامونی‌اش را آسیب‌پذیر کنند.
اینکه امریکا و طالبان به عنوان دو قطب متضاد ایدئولوژیک وارد فاز مذاکره شدند موضوعی است که نمی‌توان آن را فارغ از برنامه‌های امریکا برای ناامن کردن فضای پیرامونی و داخلی رقبایش ارزیابی کرد. چنانکه پیگیری این هدف از جمله از طریق رشد دادن تفکرات رادیکال در درون مرزهای این کشورها مانند رسوخ دادن تفکرات رادیکال طالبانیسم به مناطق مسلمان‌نشین سین کیانگ چین محتمل است. بنابر این تنها این گذشت زمان است که نشان خواهد داد امریکایی‌ها در مذاکرات دوحه چه راهبردی را پیگیری می‌کنند. اما مشخص است که بر اساس واقعیات سیاسی جاری این ناامنی افغانستان است که برای امریکا منفعت دارد و نه صلح آن. بر خلاف اظهارات زلمای خلیل زاد فرستاده ویژه امریکا برای صلح افغانستان آن طرفی که دارد بحران را نه به قصد حل بلکه به قصد مدیریت پیش می‌برد امریکایی‌ها هستند. در مقابل خواسته ایران و سایر کشورهای همسایه استقرار صلح و امنیت در افغانستان آن هم به دست ملت این کشور است. بنابر این اگر این فرآیند صلح به سمتی حرکت کند که نتیجه‌اش یک ثبات واقعی باشد همه از جمله ایران استقبال می‌کنند.
در اینجا لازم به تأکید است که از نگاه ایران مسائل داخلی افغانستان موضوع خود این کشور است. اما آنچه به عنوان یک نگاه بیرونی مبنی بر ضرورت محور قرار گرفتن قانون اساسی افغانستان و نقش‌آفرینی طالبان در ساخت سیاسی در صورت تقید این گروه به قانون اساسی مطرح شده است حایز این نکته است که به باور ایران صلح پایدار در افغانستان بی‌حضور همه نیروهای فعال در این کشور اعم از نیروهای قومی، مذهبی، سیاسی و مدنی در ساخت قدرت میسر نیست. حضور دیدگاه‌ از طیف‌های مختلف از مذهبی رادیکال تا طیف‌های رادیکال لیبرال است که می‌تواند پدید‌آورنده ثبات و پایداری در ساخت سیاسی افغانستان باشد.
بنابر این اگر ایران از مذاکره با طالبان دفاع می‌کند نخست از منظر واقع‌گرایی سیاسی و دیگر با هدف برطرف کردن نگرانی‌های امنیتی است. زیرا اگر توزیع قدرت در افغانستان نتواند رضایت نسبی نیروهای مختلف در افغانستان را فراهم کند، در آن صورت نگرانی برای سرریز شدن اختلافات به داخل ایران جدی است. بروز درگیری در افغانستان و در پی آن آواره شدن مردم این کشور، بروز درگیری در مرزهای ایران، قاچاق مواد مخدر و جرایم سازمان یافته بخش مهمی از این نگرانی است که امید داریم با تحقق صلح پایدار در کشور همسایه و همزبانمان برطرف شود.