کارشناسان حوزه فاوا در گفت و گو با «ایران»:
موانع دولت الکترونیک با فرهنگ سازی قابل رفع است
سوسن صادقی
خبرنگار
«محمدجواد آذریجهرمی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت و گو با یکی از خبرگزاری ها گفت:« توسعه دولت الکترونیک بهعنوان یکی از زیرساختهای اصلاح ساختار بودجه و ایجاد شفافیت و مقابله با فساد و افزایش بهرهوری لازم و ضروری است از اینرو هم راستا با ایجاد اصلاح ساختار بودجه در دولت و مجلس باید مشکلات موجود برای توسعه دولت الکترونیک هم رفع شود.» اما موانع توسعه دولت الکترونیک چه مواردی است و برای رفع آنها چه باید کرد نظر کارشناسان حوزه دولت الکترونیک را در این باره جویا شدیم.
بازطراحی سیستمها
علی فیروزی کارشناس حوزه کسب و کار دولت الکترونیک معتقد است یکی از موانع توسعه دولت الکترونیک فرهنگ سازمانی است و باید این فرهنگ را در سازمانها تغییر داد.فیروزی به «ایران» گفت: در سازمانها مقاومت و کارشکنی در زمینه اجرای دولت الکترونیک وجود دارد. کارکنان سازمانها فکر میکنند استقرار دولت الکترونیک یعنی کاسته شدن از افراد شاغل، پایان دیدار رودررو با ارباب رجوع و... بنابراین مقاومتی در برابر اجرای دولت الکترونیک دارند. حتی مقاومتها تبدیل به کارشکنی میشود و بهانههایی مانند سیستم قطع است، فلان سند در فلان مرکز بارگذاری نشده و... برای کاربر میتراشند. به همین دلیل برای شکسته شدن مقاومتها و پایان هنجارشکنیها قوانین و مقررات تنبیهی و تشویقی باید وضع شده و بر اجرای آن نیز نظارت شود. باید پیگیریها از بالا به پایین صورت بگیرد و نباید به صرف تدوین و ابلاغ آیین نامهای آن را رها کرد.
وی افزود: باید پیگیری را یکی از راههای سنجش مدیران در نظر گرفت. اقدام دیگری که میتوان در این راستا انجام داد فعال کردن مردم بهعنوان ارزیابان دریافت خدمت از دولت الکترونیک است. مردم باید رفتار کارمندان، سازمان ها و مدیرانی که خدمت ارائه میدهند را ارزیابی کرده و گزارش دهند.
این کارشناس حوزه دولت الکترونیک، یکی از راهکارهای دیگر را برای توسعه دولت الکترونیک بازطراحی سیستمهای الکترونیکی عنوان کرد و افزود: سیستمهای کنونی را نمیتوان الکترونیکی کرد و با سیستم کنونی جواب معکوس میگیریم. پس باید در بازطراحی سازمانها اصلاح صورت بگیرد بهعنوان مثال بارها به سازمانها اعلام شده است که از متقاضیان نباید کپی کارت ملی و شناسنامه دریافت کنند ولی کماکان این کار انجام میشود بنابراین اگر در بازطراحی از سازمانها بخواهیم که کارمند سازمان باید کپی بگیرد از اینرو سازمان در ادامه کار، خود را موظف میکند تا از وب سرویس ثبت احوال استفاده کند و کپی نگیرد.
این کارشناس اعتقاد دارد باید روی فرهنگ سازمانی و اجتماعی دولت الکترونیک به صورت جدی کار شود از سوی دیگر باید برای تغییر رفتار سازمانها از جامعه شناسان و علوم رفتاری در زمینههای مختلف مانند مدیریتی و... استفاده کرد.
وی در ادامه با بیان اینکه مردم از دولت الکترونیک ذهنیت منفی دارند، گفت: متأسفانه وقتی از دولت الکترونیک حرفی به میان میآید، مردم یک اتوماسیون اداری را به یاد میآورند. مردم درگیر اتوماسیون اداری شده و ذهنیت خوبی از این موضوع ندارند، چرا که بااینکه باید با اتوماسیون اداری کار آسان شود ولی مردم را وادار به انجام کارهای اضافی کرده است. از سوی دیگر هنوز مردم مانند پرداخت قبوض از طریق تلفن همراه و دیگر خدمات طعم شیرین انجام کارها را از طریق دولت الکترونیک به طورکامل نچشیدهاند. این درحالی است که اگر این طعم شیرین را بچشند دیگر نمیتوان حقی را که به مردم دادهایم پس گرفت. بعد از تهیه زیرساختها در دولت الکترونیک، باید کاری کنیم که مردم مزه شیرین دولت الکترونیک را بچشند. نباید مردم از دولت الکترونیک خاطره بدی داشته باشند.
فیروزی گفت: یکی دیگر از موضوعهای مهم دولت الکترونیک بحث مشخص شدن قوانین در زمینه تراکنشهای الکترونیکی، احراز هویت، امضای دیجیتال و... است. باید برای همیشه این موضوع را در حوزه فناوری اطلاعات حل کنیم چون اگر نتوانیم از زیرساختهایی که فراهم شده است استفاده بهینه ببریم باید برای نگهداری زیرساختهای کنونی هزینه کنیم.
اجرای تفکر سیستم محور
امیر مهجوریان دیگر کارشناس حوزه دولت الکترونیک نیز معتقد است سه عامل در توسعه نیافتگی دولت الکترونیک نقش پررنگتری دارند. مهجوریان به «ایران» گفت: اول اینکه نظام راهبری و مدیریت فنی - اجرایی دولت الکترونیک، خود نیازمند بازمعماری است تا نحوه تفکیک وظایف راهبری، نظارت و اجرا شفاف شود.
علت دوم توسعه نیافتن دولت الکترونیک این است که دستگاههای اجرایی به درستی از استانداردها پیروی نمیکنند و در ذهن اغلب مدیران دولتی، تفکرغیرسیستمی و فردمحور حاکم است در حالی که باید تفکر سیستم محور که مبتنی بر چارچوبها و استانداردهاست در دستگاههای اجرایی حاکم شود.
وی عامل سوم را نیز تلاطم و نبود ثبات در سیاستها و برنامههای دولت الکترونیک عنوان کرد و افزود: در این زمینه چندین بار اقدام به تهیه برنامه توسعه دولت الکترونیک شده که هر کدام نیمه کاره رها شده یا با تغییر مدیران به حاشیه رانده شده است.
این کارشناس دولت الکترونیک در ادامه گفت: از سوی دیگر برای تحقق برنامههای دولت الکترونیک نیاز است نه تنها بلوغ مدیریتی و فناوری اطلاعات در دستگاهها به سطح قابل قبولی رسیده باشد، بلکه باید شرایط محیطی مناسب مانند ثبات اقتصادی، تعاملات بینالمللی، فضای کسب وکار شفاف و رقابتی نیز شکل بگیرد. به همین دلیل میبینیم در کشورهای پیشرفته و اقتصادهای رقابتی و سرویس محور، برنامههای دولت الکترونیک اولویت بالاتری داشته و با موانع کمتری روبهرو میشوند.
مهجوریان در ادامه گفت: در دو دهه اخیر در زمینه مؤلفههای الکترونیکی ظرفیتسازی غیرمؤثر انجام شده است، بهطوری که بخش قابل توجهی از سرمایه گذاریها در راهاندازی مراکز داده و تجهیزات زیرساختی صرف شده و به آمادهسازی «سرویس ها»، «داده ها» و «سیستم های» مرتبط توجه کافی نشده بنابراین سرویس و محتوای مطلوب در سطح مورد انتظار ارائه نشده است.
یک فرماندهی واحد
رضا کرمی دیگر کارشناس حوزه دولت الکترونیک نیز معتقد است مشکل مهم، همانا نبود یک فرماندهی واحد در بدنه حاکمیت است، چرا که ماهیت دولت الکترونیک (یا حاکمیت الکترونیکی) به وحدت سیاستگذاری، برنامهریزی و توسعه نیاز دارد و در دولتهای قبل ما شاهد این وحدت فرماندهی نبودهایم.
کرمی به «ایران» گفت: بخشی از موانع توسعه دولت الکترونیک ناشی از مشکلات عمومی نظام برنامهریزی و مدیریت کشور مانند تداوم نیافتن برنامهها، تغییرات مکرر متولیان و مسئولان، نداشتن چشمانداز یا بیاعتنایی به چشمانداز و در نتیجه تغییر مداوم اولویتها، اهداف و سیاستهاست.
وی افزود: در مدت دو دهه گذشته در حوزه دولت الکترونیک چندین بار اسناد راهبردی مختلف تدوین و تصویب شده اما با تغییر هر دولت و گاهی حتی در یک دولت، مدیران و تصمیمگیران تغییر کرده و اسناد قبلی هم کنار گذاشته و سیاستهای دیگری اتخاذ شده است به همین دلیل سیر توسعه دولت الکترونیک در کشور ما با افتوخیزهای زیادی روبهرو شده است.
وی معتقد است در این میان بعضی موانع و کاستیهای فنی نیز وجود دارد. بهعبارتی در آماده کردن زیرساختها بیشتر به زیرساختهای «سخت» مانند شبکههای ارتباطی یا نظام پرداخت و... پرداخته شده است در حالی که از زیرساختهای «نرم» مانند نظام مدیریت و حاکمیت داده در سطح ملی یا مدیریت و راهبری معماری دولت الکترونیک تا حد زیادی غفلت شده است.
کرمی راهکار برون رفت از موانع را تعیین یک متولی فرابخشی برای سیاستگذاری، برنامهریزی و توسعه دولت الکترونیک دانست و گفت: برای توسعه دولت الکترونیک نباید فرآیندهای آن با تغییر دولتها و مدیریتها تغییر کند باید فرآیندها استمرار یابند و اینکه باید تدوین و ابلاغ و نظارت بر اجرای یک معماری کلان دولت الکترونیک بویژه در حوزه دادهها را نیز در دستور کار قرار داد.
این کارشناس حوزه فاوا به بحث دشواری در تأمین تجهیزات و امکانات زیرساختی لازم برای کاربری فناوری اطلاعات به علت وجود تحریمها نیز اشاره کرد و گفت: ادامه این روند میتواند به یکی دیگر از موانع توسعه دولت الکترونیک تبدیل شود بنابراین باید مسئولان مربوطه در تهیه تجهیزات و امکانات سخت افزاری تلاش کنند تا در آینده در این بخش هم دچار مشکل نشوند.
سهم ۸۸ درصدی 3G و 4G در مصرف اینترنت کاربران
اینترنت همراه در سالهای گذشته، از اینترنت ثابت سبقت گرفته و طبق آخرین آمار، سهم استفاده از نسل سه و چهار اینترنت به ۸۸.۷۶ درصد رسیده است.
به گزارش ایسنا، انواع سرویسهای موجود اینترنت در ایران، بهدلیل داشتن ویژگیهای متمایز از هم، برای کاربران با شرایط مکانی و موقعیتی متفاوت ارائه میشود. یکی از انواع اینترنت پرسرعت، اینترنت ثابت شامل ADSL، VDSL و FTTx است که به یک مکان مشخص محدود هستند، سرویسهای ثابت بیسیم ازجمله TD-LTE و اینترنت نقطهبهنقطه بیسیم نیز از دیگر اینترنت های پرسرعت است، با این تفاوت که در همان حوزه مکانی قابلیت اتصال بیسیم را دارند. در کنار سرویسهای اینترنت ثابت، اینترنت همراه است که در سالهای گذشته در مقایسه با اینترنت ثابت، رشد بیشتری داشته و در مواردی حتی سرعت بیشتری ارائه میدهد. این سرویسها، قابلیت استفاده در تمامی نقاط تحت پوشش اپراتور خود را دارند، اما بهدلایلی همچون دوری از شبکه پوشش شهری اپراتور خود ثبات قطعی سرعت و کیفیت سرویس وجود ندارد.
خدمات این سرویسهای همراه روی گوشیهای تلفن همراه یا سایر تجهیزات سیمکارتخور مانند تبلتها قابل دریافت است و خدماتی از قبیل اینترنت نسل دو، نسل سه و چهار ارائه میدهد. با گذشت زمان، اینترنت نسلهای سه و چهار در مقایسه با دیگر انواع اینترنت، رشد بیشتری دارند. براساس آمار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، تا پایان سه ماهه ابتدایی سالجاری، استفاده نسلهای سه و چهار اینترنتی، با ۷۳ میلیون و ۳۲۶ هزار و ۹۶۳ مشترک، به ۸۸.۷۶ درصد رسیده است و نشان از رشد اینترنت سیار دارد. این در حالی است که مشترکان اینترنت نسل سه و چهار تا پایان سال ۱۳۹۷، ۶۴ میلیون نفر بودند و سهمی ۸۶ درصدی داشتند.پس از آن اینترنت پهنباند DSL است که با هفت میلیون و ۵۷۰ هزار و ۳۷۰ مشترک، ۹.۱۶ درصد را شامل میشود. اینترنت TD-LTE با یک میلیون و ۲۴۹ هزار و ۱۷۶ مشترک، ۱.۵۱ درصد را تشکیل میدهد و وایفای با ۳۵۹ هزار و شش مشترک، سهم ۰.۴۳ درصدی و FTTX یا فیبر نوری نیز سهم ۰.۱۲ درصدی دارد.
مایکروسافت شبکه جرایم سایبری را غیر فعال کرد
مایکروسافت قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری امریکا یکی از بزرگترین شبکههای جرایم سایبری در جهان را غیر فعال کرده است.
به گزارش مهر، مایکروسافت از بیم اینکه از این شبکه برای ایجاد هرج و مرج و اختلال قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری امریکا استفاده شود ، این شبکه را غیر فعال کرده است.
این شرکت فناوری اعلام کرد با همکاری دو اپراتور مخابراتی در جهان سرورهای دستور و کنترل شبکه مجرمانه «تریک بات»(Trickbot) را قطع کرده است. از این شبکه از سرویسهای مایکروسافت برای ابتلای رایانهها به بدافزار سوءاستفاده میشد.
در همین راستا پس از آنکه مایکروسافت درباره سوءاستفاده «تریک بات» از برندش شکایت کرد، با دریافت رأی دادگاه توانست این شبکه خرابکاری سایبری را غیر فعال کند.
تام برت مدیر ارشد امنیتی مایکروسافت در این باره میگوید: همانطور که دولت امریکا و کارشناسان مستقل هشدار دادهاند، باج افزار یکی از مهمترین تهدیدهای سایبری در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو است. آگهی دهندگان از باج افزار برای ابتلای رایانههایی استفاده میکنند که برای گزارش نتایج درشب انتخابات ریاست جمهوری استفاده میشود. مجرمان سایبری با انجام چنین اقدامی در فرآیند انتخابات اختلال ایجاد میکنند. البته مایکروسافت هشدار داده افرادی که تریک بات را هدایت میکنند، با استفاده از ابزارهای دیگر فعالیتهای خود را دوباره از سر گیرند.
این درحالی است که شرکتهای فناوری قوانین سختگیرانه تری درباره انتشار نتایج انتخابات در نظر گرفتهاند زیرا نگرانیها درباره ادعای جعلی پیروزی در این رویداد ممکن است روی نتایج نهایی تأثیرگذار باشد.