زهرا کشوری
 خبرنگار
جاده‌سازی در کوه سبلان یا آن‌طور که اردبیلی‌ها می‌گویند «ساوالان» به یکی از دلنگرانی‌های فعالان حوزه محیط‌ زیست و میراث‌فرهنگی تبدیل شده است. فعالان حوزه محیط‌ زیست اردبیل نگران خرس‌ها و شاهگوش‌ها و دیگر گونه های جانوری سبلان هستند و فعالان میراث فرهنگی احتمال می‌دهند ساخت این جاده، رؤیای ساوالان‌ را از مسیر ثبت در فهرست جهانی یونسکو خارج کند. این جاده قرار است مسافران اردبیل و سرعین را به مشکین‌شهر برساند. نه اینکه جاده‌ای وجود ندارد که این دو شهر را به هم وصل کند بلکه موافقان جاده می‌خواهند مسیر سه ساعته سرعین به مشکین‌شهر را به یک ساعت و نیم کاهش بدهند! مسعود لاهوت، کارشناس محیط‌ زیست منطقه اردبیل هم در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: آیا از بین بردن بخشی از کوه سبلان، تهدید گونه‌های گیاهی و جانوری آن و جلوگیری از ثبت جهانی این اثر طبیعی به کوتاه شدن یک مسیر سه ساعته می‌ارزد؟ لاهوت می‌گوید: مسیر مورد نظر یک جاده شوسه بود که منطقه را تکه تکه نمی‌کرد اما این جاده در حال حاضر مصداق بارز تکه‌تکه‌شدگی زیستگاه این گونه‌ها و تسریع در نابودی تنوع زیستی ارزشمند آن است. او ساخت این جاده را آغاز تخریب سبلان و شروع ساخت‌وسازها برای توسعه تأسیسات گردشگری می‌داند و می‌پرسد آیا تخریب کوهی چون سبلان و ایجاد فرسایش خاک و به‌دنبال آن افزایش سیلاب، ارزش چند گردشگر را دارد؟ طرح ساخت جاده کمربندی با‌ وجود آغاز عملیات آن، پیوست زیست‌محیطی ندارد. براساس قانون مصوب هیچ طرحی نباید بدون پیوست زیست‌محیطی انجام گیرد. موافقان ساخت این جاده اعتقاد دارند جاده سبز کمربندی می‌تواند گردشگری اردبیل را از بن‌بست خارج کند.
 به گفته لاهوت، جاده دقیقاً از زون مرکزی زیستگاه خرس و گرگ و شاهگوش می‌گذرد که می‌تواند در کاهش تعداد این گونه‌ها که در بالای هرم غذایی قرار دارند تأثیر منفی داشته باشد. این کاهش آغاز به هم خوردن تعادل طبیعت و شروع آفت‌هاست.
پیشینه 10 ساله طرح
احداث این جاده، پیشینه‌ای ده ساله دارد. آن‌طور که محمود عباس‌زاده، نماینده مشکین شهر در بهارستان به «ایران» می‌گوید: «مشکین شهری‌ها نه تنها استقبالی از این جاده نمی‌کنند که آن را با منافع شهر در تضاد می‌دانند.» او می‌گوید: «مخالفان ساخت این جاده از جمله امام جمعه و بخشی از مردم مشکین شهر(لاهرود) دو دلیل برای مخالفت با جاده‌ای دارند که بخشی از سبلان را تخریب می‌کند.» به گفته عباس‌زاده، اهالی اعتقاد دارند که با این جاده «لاهرود» به انزوا می‌رود و از مسیر گردشگران خارج می‌شود. لاهرود از مناطق توریستی شهر مشکین‌شهر است. نگرانی دیگر مخالفان در مشکین شهر، تخریب محیط‌ زیست سبلان به‌عنوان تنها اثر طبیعی ثبت شده در فهرست ملی اردبیل است.وجود بیش از ۱۰۰ چشمه‌ طبیعی آب‌ گرم و سرد، دره‌های عمیق، دریاچه‌ها، مناظر چشم‌نواز و گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری، نشان از غنای عمیق فرهنگی، تاریخی و طبیعی این کوه بزرگ دارد.
عباس‌زاده می‌گوید: «برای هر پروژه باید پیوست اقتصادی، اجتماعی و زیست‌ محیطی تهیه کرد. اعتقاد داریم که هر پروژه‌ای برخلاف مصالح و منافع مردم و مسائل زیست‌ محیطی باشد، نباید اجرا شود. بنابراین چنین اتفاقی (ساخت جاده کمربندی) نباید در مشکین شهر بیفتد. هیچ بودجه‌ای هم به آن اختصاص داده نشده است.» البته به گفته عباس‌زاده احداث این جاده از سمت اردبیل شروع شده است. او درباره ثبت جهانی سبلان و احتمال رد شدن پرونده از سوی یونسکو با توجه به ساخت این جاده هم می‌گوید: «باید مزایا و مضرات این ثبت برای مردم مشخص شود. بی‌شک برای من به‌عنوان نماینده خواست و مطالبه مردم در اولویت است.»
سعید شهند، مدیرکل محیط‌ زیست اردبیل در گفت‌و‌گو با «ایران» جاده مورد نظر را یک جاده قدیمی در دامنه سبلان می‌داند که راهداری استان با هدف توسعه گردشگری می‌خواهد آن را بازسازی کند. به رغم موافقت شهند با ساخت این جاده اما هنوز این پروژه پیوست زیست‌ محیطی ندارد. شهند اعتقاد دارد که این جاده، گردشگری اردبیل را از بن‌بست خارج می‌کند. شهند از این جاده به‌ نام کمربند طلایی گردشگری استان یاد می‌کند و می‌گوید: «ثبت جهانی سبلان خط قرمز ماست.» سبلان در حال حاضر در فهرست موقت آثار طبیعی - تاریخی ثبت جهانی قرار دارد.
پیوست زیست محیطی 10 سال پیش باید صادر می‌شد
«کلیم‌الله وثوقی» مدیرکل راهداری استان اردبیل لزوم سابقه احداث این جاده را مربوط به سال 87 می‌داند و به «ایران» می‌گوید: «این جاده ابتدا توسط جهاد عشایر ساخته شد بعد به وزارت راه و ترابری وقت داده شد. جاده قدیمی است و تنها روسازی و ساخت ابنیه و پل‌های آن به عهده راهداری است.»
او درباره نبود پیوست زیست محیطی جاده هم می‌گوید: « پیوست زیست محیطی و مجوز در زمان شروع باید صادر می‌شد و عدم صدور آن به مسئولان وقت در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 باز می‌گردد.» به گفته وثوقی بعد از پیشرفت 70 درصدی پروژه صحبت درباره لزوم پیوست زیست محیطی دیر است.
نادر فلاحی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم سبلان را «آلپ ایران» می‌خواند و می‌گوید: «با ساخت این جاده با رعایت محیط‌ زیست، گردشگری آلپ ایران را احیا می‌کنیم.» او اعتقاد دارد با احداث این جاده ماندگاری گردشگر در مشکین شهر زیاد می‌شود. اما مسأله اینجاست که بخشی از مشکین شهری‌ها به ساخت این جاده نه گفته‌اند و نماینده آن هم آب پاکی را روی دست موافقان ریخته و اعلام کرده است که به هیچ عنوان جاده در مشکین شهر ساخته نمی‌شود. سوای این اختلاف‌ها آن سؤالی که ذهن بسیاری را به خود مشغول داشته کاهش یک ساعت و نیم یک مسیر سه ساعته است.آیا ساخت این جاده واقعاً گره حضور و ماندگاری گردشگر در مشکین شهر را باز می‌کند؟ این اتفاق مسبوق به سابقه است. مسئولان در دهه ۸۰، زمانی که پل شهید کلانتری را روی دریاچه ارومیه زدند می‌خواستند تا زمان ۲۵ دقیقه‌ای عبور از دریاچه بین دو شهر را به چند دقیقه کاهش دهند، نتیجه آن خشک شدن دریاچه ارومیه بود. دولت روحانی بیش از سه هزار میلیارد تومان تاکنون خرج احیای دریای ارومیه کرده است. ۷ سال دیگر حداقل وقت لازم است تا دریاچه ارومیه از خطر رهایی یابد. آیا سبلان هم سرنوشتی چون دریاچه ارومیه پیدا خواهد کرد؟ آیا این جاده راه ویلاسازان را به سبلان باز نمی‌کند؟ به نظر می‌رسد برای رسیدن به پاسخ این سؤالات باید منتظر پیوست زیست محیطی جاده سبلان ماند. هرچند مسئولان حال حاضر اعتقاد دارند که پیوست زیست محیطی باید قبل از شروع عملیات جاده‌سازی شروع می‌شد.

گروه ایران زمین – به‌دنبال افزایش تعداد مبتلایان به کرونا در سراسر کشور، محدودیت‌های کرونایی در برخی استان‌ها بازگردانده شد.
 «هوشنگ بازوند» استاندار کرمانشاه در ستاد استانی کرونا این استان اعلام کرد: از امروز (یکشنبه) برخی محدودیت‌ها از جمله تعطیلی همه مدارس، تمامی آموزشگاه‌های علمی آزاد، مهدهای کودک، کلاس‌های حضوری دانشگاه‌ها و سراهای دانشجویی و عدم برگزاری تمام آزمون‌های حضوری اعمال می‌شود و کارکنان دولت نیز با ۳۰ درصد کاهش در ادارات حضور خواهند یافت.
وی تقلیل ساعت فعالیت پاساژها، بازار روزها، میادین میوه و تره بار، اعمال محدودیت در بوستان‌ها، تفرجگاه‌ها، مراکز گردشگری و نظارت بیشتر بر بوستان‌ها، اعمال محدودیت با جلوگیری از هرگونه تجمع در آرامستان‌ها و مجالس عزاداری، اعمال محدودیت تالارهای پذیرایی و مجالس عروسی، اعمال محدودیت یا جلوگیری از مراجعه حضوری در دفاتر پیشخوان، مراکز خدمات الکترونیک قضایی، پلیس۱۰+، ‌اعمال محدودیت یا تعطیلی تمام مراکز ورزشی، اعمال محدودیت و تعطیلی مراکز فرهنگی و هنری را از دیگر تصمیمات این ستاد عنوان کرد.در همین حال «بهرام سرمست» استاندار قم  هم به ایرنا گفت: میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در قم به‌شدت کاهش پیداکرده و به‌تبع آن نیز در سطح همه استان شاهد افرایش بیماری کرونا و مرگ‌ومیر ناشی از آن هستیم. وی اظهار داشت: در قم متأسفانه میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی کاهش شدیدی پیداکرده و به همین علت در بیمارستان‌ها افزایش بستری‌ها را داریم و تعداد فوتی‌ها نیز در حال افزایش است، بنابراین نیاز است که مردم مانند موج اول و دوم مقررات بهداشتی را رعایت کنند تا بتوانیم از این موج سوم نیز به‌خوبی عبور کنیم.وی با اشاره به اینکه در جلسه ستاد ملی کرونا، اختیار برخی محدودیت‌ها و تعطیلی‌ها به ستاد استانی مقابله با کرونا تفویض شد، تأکید کرد: ما از همین ظرفیت در استان استفاده و مراکز آموزشی و مدارس حوزوی را به‌صورت غیرحضوری برگزار می‌کنیم.وی افزود: مراکز آموزشی مانند زبان‌سراها و آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و امثال اینها که به‌نوعی جنبه کلاسی دارند و محل تجمع محسوب می‌شوند نیز قرار است تا اطلاع ثانوی آموزش‌های خود را به‌صورت غیرحضوری ارائه کنند. استاندار قم یادآور شد: در مورد برخی صنوف‌ پرخطر و گروه‌های شغلی رَسته چهار نیز بنا به تشخیص دانشگاه علوم پزشکی و مرکز بهداشت، اعمال محدودیت‌ها و تعطیلی‌ها را به مدت یک هفته خواهیم داشت. به‌گفته وی، آخرین برآوردها نشان می‌دهد مردم قم حدود ۵۰ درصد پروتکل‌ها را رعایت می‌کنند. استاندار قم همچنین راهپیمایی‌های اربعین و عزاداری‌های دهه آخر صفر را یکی از موضوع‌های مطرح‌شده در جلسه ستاد ملی کرونا عنوان کرد و افزود: در این جلسه با جدیت تأکید شد که امسال چه در داخل کشور و چه در عراق با توجه به اعلام مقام عراقی راهپیمایی تحت عنوان راهپیمایی اربعین نخواهیم داشت و همین‌طور راهپیمایی‌های نمادین که موجب تجمع و شیوع بیماری شود نیز محدود و ممنوع است.
وضعیت کرونا در قم از روز بیستم شهریورماه و به‌دنبال افزایش قابل‌توجه بیماران و مبتلایان این بیماری فوق قرمز شده است.