امام باقر (ع)
خود را در دنیا چنان منزل ده که گویى ساعتى در آن منزل دارى و سپس از آن کوچ می کنی.
(بحارالانوار، ج 75، ص 165)

مُد در ادبیات موضوع بحران‌زایی نیست و به‌خودی‌ خود ایرادی ندارد؛ بلکه مد یا یک قالب ادبی زمانی بد است که شما از محتوا تهی شوید. خیلی وقت‌ها نویسنده ابتدا قالب را پیدا می‌کند و می‌خواهد درون آن چیزی بریزد که نتیجه‌اش اثرگذار نخواهد بود زیرا زیرساخت ادبیات تفکر است و اگر زیرساخت فکری نباشد، فرد اندیشه را نشناسد و برایش درونی نباشد بی‌حاصل است. اما زمانی نویسنده می‌گوید من حرف مهمی دارم و فکر می‌کنم اگر آن را در قالب و فرم شعر سعدی بگویم اثرگذاری لازم را برای مخاطب ندارد، پس آن را در یک فرم جدید و با توجه به وقایعی که با آن مواجه هستیم، بگویم. البته در بخش ادبیات کودک و نوجوان جریان متفاوت بوده است و برخلاف ادبیات بزرگسال خیلی از مد تبعیت نکرده است.
بخشی از گفته‌های این نویسنده کودک و نوجوان در ایسنا

 

علیرضا اسماعیلی
مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی وزیر ارشاد
گسترش ویروس کرونا و در پی آن تعطیلی بسیاری از مراکز و فعالیت‌ها در کشور باعث کاهش تقاضا برای کتاب‌های کاغذی و در نهایت کاهش تولید کتاب در کشور شد. همچنین تورم ناشی از تحریم‌های اقتصادی تا قبل از شیوع کرونا عرصه را بر فعالیت‌های فرهنگی آنچنان تنگ کرده بود که بسیاری از سقوط صنعت نشر سخن می‌گفتند. کاهش تقاضا و تولید کتاب منجر به کاهش درآمد ناشران و زیان‌هایی شد که به زعم بسیاری از فعالان این حوزه، صنعت نشر کتاب را در آستانه ورشکستگی قرار داده است. تعطیلی فعالیت‌های ترویجی همچون نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نمایشگاه‌های کتاب استانی، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب و همچنین برگزاری نمایشگاه‌های موضوعی و تخصصی کتاب که هر سال به مناسبت‌های مختلف در کشور برگزار می‌شد، دست صنعت نشر کتاب در کشور را از درآمدهای ناشی از این رویدادهای فرهنگی کوتاه کرد. براساس برآوردهای انجام شده، نمایشگاه کتاب تهران به تنهایی حدود 20 درصد از فروش سالانه کتاب در کشور را به خود اختصاص می‌داد که تعطیلی آن به معنای کاهش 20 درصدی فروش کتاب در کشور و درآمد ناشران و زنجیره نشراست. مطابق آمارهای موجود و براساس اعلام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ضررهای ناشی از تأثیرات منفی ویروس کرونا بر صنعت فرهنگ در کشور به رقمی حدود 2 هزار میلیارد تومان می‌رسد که بخش قابل توجهی از آن مربوط به صنعت نشر کتاب در کشور است. از همین رو معاونت فرهنگی دست به برنامه‌ریزی و انجام اقدامات مختلفی زد که همچنان ادامه دارد؛ تلاش شده با اعطای تسهیلات دولتی از محل منابع موجود، سعی در جلوگیری از ورشکستگی ناشران و فروپاشی صنعت نشر شود.
علاوه بر این‌ها اقداماتی همچون پرداخت حق بیمه و تمدید سه ماهه اعتبار برای سه ماهه اول سال 99، انجام پیگیری‌های لازم برای پرداخت بیمه بیکاری به فعالان حوزه نشر کتاب، راه‌اندازی پویش‌های «هر خانه یک کتاب»، «هر کتاب یک کتابخوان» و «کتاب در خانه» برای معرفی کتاب‌های مطالعه شده، فعالیت‌ 22 هزار باشگاه‌ کتابخوانی به‌صورت مجازی و اختصاص یارانه 50 درصدی خرید کتاب به 330 هزار عضو، انجام فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی و تشکیل محافل ادبی به‌صورت مجازی انجام شده‎اند. همچنین به منظور حمایت از کتابفروشان فعال در فضای مجازی قراردادی با شرکت پست منعقد شد تا کتاب‌ها با تخفیف
 50 درصدی ارسال شوند؛ این طرح تا پایان پاییز تمدید شده و تاکنون بیش از 80 هزار بسته پستی ارسال شده‎اند.
معاونت امور فرهنگی در پی برگزار نشدن نمایشگاه کتاب تهران نیز تصمیم گرفت با افزایش 50 درصدی یارانه‎های فروش فصلی کتاب از ناشران و کتابفروشان حمایت کند. از سوی دیگر، در تلاش هستیم تا با مذاکره با صنوف مختلف نشر نمایشگاه کتاب مجازی را برگزار کنیم تا بتوانیم از این طریق بخشی از نقدینگی ناشران را جبران کنیم. یکی از رویکردهای معاونت امور فرهنگی در سال‎های اخیر توجه به استان‎ها بوده و در سال‎های اخیر بخش بسیاری از بودجه این معاونت در قالب تفاهم‎نامه‎ها به استان‎ها اختصاص پیدا کرده است. کرونا همچون هر پدیده دیگری جدای از تأثیرات منفی، تلنگری برای استفاده از ظرفیت‎های پنهان حوزه نشر بود. یکی از این فضاها توسعه ظرفیت‌های فضای مجازی به منظور تولید، توزیع و مصرف کتاب در جامعه است. افزایش نشر الکترونیک کتاب‌ها و فروش کتاب‎های الکترونیک در این بازه زمانی نشانگر این واقعیت است. در ایام نوروز با حمایت از پلتفرم‌های الکترونیکی فروش کتاب تعداد 326 هزار عنوان کتاب الکترونیک به فروش رسید و بالغ بر دو میلیارد و 600 میلیون تومان از این محل کسب درآمد شد. معاونت امور فرهنگی همچنین با برنامه‎ریزی‎های لازم تلاش کرد تا در این ایام وقفه‌ای در ارائه کاغذ دولتی به ناشران ایجاد نشود. پدیده کرونا همچنین نشان داد که خسارات ناشی از کرونا بر فعالیت‌ها و کسب و کارهای فرهنگی، در مقایسه با سایر حوزه‌ها، بیشتر و عمیق‌تر است. از این‌رو برنامه‌ها و اقدامات جاری در معاونت فرهنگی به طور موقت و محدود قادر به جبران پاره‌ای از خسارات وارده به صنعت نشر کتاب در این شرایط است اما مواجهه اصولی و کارساز با چنین بحرانی مستلزم برنامه‎ها و اقداماتی است که تأثیراتی بلند مدت‌تر داشته و قدرت تاب‌آوری صنعت فرهنگ را درمقابله با چنین بحران‌هایی بیشتر کند.

ارمغان بهداروند
شاعر
این روزها بسیار دیده‌ایم که به تولد دفتر شعری سیلی از تبریک‌ها و تحسین‌ها به راه می‌افتد و به مدد هم‌رسانی‌های مرسوم، طرح جلد کتاب به پیوست آرزوهایی برای شاعر، در صفحات اجتماعی ظهور می‌کند و البته چندان طولی نمی‌کشد که این شادی از رونق می‌افتد و کهنه می‌شود. همین اندک اگرچه مستحبی مغتنم می‌تواند محسوب شود اما فضیلت واجب این اتفاق در خریدن‌ها و خواندن‌ها رقم می‌خورد. اغلب کتاب‌های شعر سرنوشت غمگینی دارند که از پس تیراژهای دورقمی همچنان چشم در راه دست و دلی هستند که در آنها چشم بچرخاند و جان و جهان شاعر را جست‌و‌جو کند. غمگین‌تر آن که شاعر فلک‌زده باید از اندک معیشت خویش، هزینه‌های هولناک نشر را نیز بپردازد و امیدوار باشد که شاید در این دشواری، دوستانی دستگیر باشند که رنج او را بر زمین باقی نگذارند.
اگر از شور و شوق‌های کتاب‌سازها و چشم و هم‌چشمی‌های ادبی و کم‌کیفیتی‌های هنری و آفت ناشران تجاری چشم بپوشانیم درصدی از آمار دفاتر منتشره شعر، سزاوار خریدن و خواندن هست که این سزاواری علاوه بر بالندگی شاعر و ارزش‌های ادبی هنری می‌تواند دلایلی همچون کیفیت فنی و طراحی حرفه‌ای داشته باشد که در چرخه فروش کتاب و جلب و جذب مخاطب نقش مهمی ایفا می‌کند. نمی‌توان اقبال و استقبال مخاطب را متوقع بود اما همچنان در سطحی نازل و فاصله‌ای بعید از استانداردهای نشر اقدام به انتشار کتاب و به‌طور خاص نشر شعر که پدیده‌ای ذوقی است کرد. از دیگر مصائب چرخه نشر شعر، مصیبت دوری و نزدیکی به محافل شعری است که عموماً این محافل به دلایل انتساب به مراکز متمول دولتی و غیردولتی، مولّد و معرّف آثاری هستند که با آنها بیشتر قرابت دارند. بدیهی است در همین چرخه، سهم غالبی از تبلیغ کتاب، حمایت خرید و فرآیند نقد و بررسی به این کتاب‌ها اختصاص می‌یابد که در نهایت تولیداتی تحمیلی بازار شعر را تسخیر می‌کند و برای مخاطب، تمییز سره از ناسره در این بازار مشوّش دشوار می‌گردد. در چنین وضعیتی، تکلیف شاعران مستعد شهرستان که غالباً آثار خود را با تقبل هزینه‌های نشر منتشر می‌نمایند و هیچ قرابتی با محافل مؤثر ندارند چیست؟ به گواه آنچه این سال‌ها اتفاق افتاده است نتیجه چنین رویکردی انباشت آثار منتشره‌ای است که از یک سو به انهدام آرزوها و انقراض آفرینش‌ها ختم می‌شود و از دیگر سو به مرور زمان منجر به تقلیل تیراژ و در نهایت حذف تدریجی فرآیند نشر شعر می‌شود.
این روزها اگرچه غم نان بر هر ضرورتی فائق است اما فرافکنی همه نبایدها به گردن دشواری‌های اقتصادی چاره کارایی نیست که بسیاری از شاعران، گلایه‌مند بی‌توجهی دوستان دور و نزدیک خود به آنچه منتشر کرده‌اند، هستند. خانواده شعر باید کریمانه‌تر به یکدیگر سلام کنند و اگر این جمعیت غالب، خود شنوای یکدیگر باشند، هیچ کتابی در قفسه‌ای منتظر باقی نخواهد ماند. صراحت در مواجهات انتقادی علاوه بر ارتقای کیفیت ادبی آثار می‌تواند تعارفات مخرب مرسوم را که اجازه انتشار هر اثری به‌عنوان شعر را فراهم کرده است، کنار بزند. شبکه‌های دیداری و شنیداری پایگاه مؤثری است که می‌تواند به نظام‌مند کردن وضعیت شعر بیش از پیش کمک کند. معرفی کتب، بازنشر گزینه شعر، تولید فایل‌های صوتی شعر و معرفی توانش‌های ادبی می‌تواند بهبود اوضاع را رقم بزند.

احسان آقایی
رئیس موزه هنرهای معاصر تهران
نوریوکی هاراگوچی هنرمند ژاپنی در زمانی که موزه هنرهای معاصر ساخته شد، 32 سالش بود و در سنین جوانی به سر می‌برد و هنرمند ناشناسی بود. این هوشمندی کامران دیبا بود که به‌عنوان مؤسس و معمار موزه از آن استفاده کرد. تا هدف معمارانه‌اش را برآورده کند و آن حوض به یادماندنی را اینگونه هنرمندانه خلق کرد. این حوض که به حوض روغن شهرت دارد حوضی فلزی، چهارگوش و چنان لبالب از روغن است که بیشتر به سنگی تراشیده شبیه است تا حجم مایعی سیاه و سنگین. حوضی است در مرکز موزه هنرهای معاصر که سیاهی اش مثل آیینه‌ای عکس آسمان، معماری دلنواز سقف و نور را منعکس می‌کند.
 وقتی وارد موزه می‌شوید در ابتدا یک هشتی دیده می‌شود. در معماری سنتی در وسط هشتی حوض قرار دارد. اما این بادگیرها و هشتی در این موزه نقش نورگیر را ایفا می‌کنند و نقش سنتی را به عهده ندارند. در معماری سنتی بادگیرها باد را به حوض هدایت می‌کنند و در حوض که آب هست باد خنک تولید می‌شود. اما در این معماری این بادگیرها نقش انتقال نور را به عهده دارند. این حوض یک انعکاس آیینه‌ای را از طریق نوربه ساختمان منتقل می‌کند.
در اینجا حوض چند کارکرد دارد. یکی کارکرد معمارانه دارد که یک هشتی است که یک حوض در وسط آن وجود دارد و ارجاع دارد به مناطق کویری ایران. دوم هم منعکس کننده نور و فضای موزه است و سومین کارکردش هم در حقیقت کار هوشمندانه طراح موزه است چرا که موزه از پول نفت ساخته شده است؛ یعنی از محل افزایش درآمدهای نفتی. در سال 1352 که بحران نفتی 1975 رخ داد و باعث افزایش عجیب قیمت نفت شد، برنامه توسعه ایران تغییر می‌کند و عملاً پول نفت است که باعث خرید این آثار می‌شود.  هاراگوچی جزو هنرمندانی است که تا حدودی می‌توان او را در زمینه هنر مینی مالیستی قرار داد. مثل خیلی از هنرمندان ژاپنی به آرامش، سکوت و بیان در ساده‌ترین حالت ممکن معتقد بوده است. کارهای دیگرش هم این سه ویژگی را داراست؛ یعنی سکوت را منتقل می‌کند و حرفش را در ساده‌ترین حالت ممکن بیان می‌کند و به‌عنوان مدیوم رسانه برایش اهمیت ندارد و مهم بیان است. برای همین از هر مدیومی استفاده می‌کرد. عموماً هنرمندی بود که سیر وسلوک درونی هم داشت. او به باورهای ذن و کنفوسیوس علاقه‌مند بوده است. او هیچ گاه اهل هیاهو نبود، به هیچ وجه دنبال شهرت و مصاحبه نبود. برای همین اگر نام او را به زبان انگلیسی یا ژاپنی سرچ کنید مطالب بسیار کمی از او می‌بینید.آخرین نمایشگاهش در نیویورک هم به دور از سرو صدا برگزار شد. او آخرین باری که برای مرمت اثرش به ایران آمد بسیار خوشحال بود که این اثر حوض موزه هنرهای معاصر تهران ماندگار شده است.

نیما جوان
مدیر نشر و پخش جوان
آلبوم «با من بخوان» اثرتازه علیرضا قربانی مردادماه امسال منتشر شد. قربانی معرف همگان هست. افرادی که او را از نزدیک می‌شناسند، علاوه بر صدای خوش، اخلاق خوش او را هم مثال می‌زنند. اودر کارش پیشرو و تجربه گراست، مخصوصاً در این سال‌های اخیر، و از کار کردن با آهنگسازان جوان و گمنام ابایی ندارد. درکارنامه هنری این هنرمند که پر از نقاط روشن و اصیل است همکاری با استادانی همچون فرهاد فخرالدینی و حسین علیزاده به چشم می‌خورد همچنین تجربه همکاری با آهنگسازان خوش قریحه موسیقی ایران چون فردین خلعتبری، مهیار علیزاده، سامان صمیمی و دیگر آهنگسازان جوان را داشته است.
«با من بخوان» به آهنگسازی حسام ناصری است که مشتمل بر 10 قطعه است. در این آلبوم از اشعار شاعرانی همچون احمد شاملو، اهورا ایمان، حمید خلف بیگی، مولانا، واقف لاهوری، احمد امیر خلیلی، زنده یاد محمد ابراهیم جعفری، حسین منزوی، ابوسعید ابوالخیر، عارف قزوینی و مریم مروج استفاده شده است.این آلبوم  حاصل کنسرت‌هایی است که در سال 98 با استقبال بسیار خوبی مواجه شد و مخاطبان زیادی را به سالن‌های اجرا کشاند.
درباره «بامن بخوان» از دو منظر می‌توان آن را بررسی کرد، ابتدا موسیقی الکترونیک و سپس موسیقی مقامی، که هردو به نظر نگارنده بخوبی با فضای کلاسیک ایرانی اثر همراه شده‌اند و تلفیقی خوش صدا را ایجاد کرده‌اند. از قطعات پرمخاطب و زیبای این اثر می‌توان به قطعه «الله مزار» اشاره کرد  که روایتی است از موسیقی شمال خراسان که ما اجراهای نابی از اساتیدی چون روشن گل افروز را به یاد داریم.
نکته دیگر بخش میکس و مسترینگ است که آرش پاکزاد بخوبی و به یکدستی و حس زیبایی شناسانه در زیبای کار کمک کرده است.اما در این اثر انگار نگاه تهیه کنندگان به مخاطب پاپ هم بوده است که هم در کنسرت‌ها و هم در آلبوم قطعاتی از تیتراژ فیلم‌هایی که آقای قربانی خوانده بودند گنجانده شده است.

23 شهریور
سال 1501 میلادی در چنین روزی میکل آنژ مجسمه ساز برجسته ایتالیایی ساخت «تندیس داوود» را آغاز کرد. مجسمه‌ای از سنگ مرمر که در نهایت ساختش با 17/5 متر ارتفاع در سال 1504 به پایان رسید و اکنون یکی از شاهکارهای عصر رنسانس محسوب می‌شود.
تولدها
موریس ژار: آهنگساز مشهور فرانسوی سال 1924 در چنین روزی به دنیا آمد. موریس ژار اولین موسیقی فیلم را در سال 1952 برای فیلم کوتاه «هتل معلولان» ساخت و پس از اینکه در دهه شصت میلادی به امریکا مهاجرت کرد کارش را جدی‌تر دنبال کرد. او در طول سال‌ها فعالیتش بیش از 150 موسیقی فیلم برای فیلم‌های شناخته شده ساخت. آثاری مانند «لورنس عربستان»، «دکتر ژیواگو»، «گذرگاهی به هند»، «محمد رسول الله(ص)»، «عمر مختار» و «اسب کهر را بنگر» که برای «لورنس عربستان»، «گذرگاهی به هند» و «دکتر ژیواکو» برنده جایزه اسکار بهترین موسیقی فیلم شد. او سال 2009 درگذشت.
میمنت میرصادقی: شاعر و محقق زبان و ادبیات فارسی سال 1316 به دنیا آمد. میمنت میرصادقی از دانشگاه تهران لیسانس زبان و ادبیات فارسی گرفت و با سرودن شعر نو نیمایی مطرح شد. اشعاری که لطیف و عاشقانه و گاهی هم متأثر از اتفاقات اجتماعی روز هستند. او نخستین مجموعه شعرش را سال 1347 به‌ نام «بیداری جویباران» منتشر کرد و پس از آن از او مجموعه‌های «با آب‌ها و آیینه ها»، «جان‌های آفتابی» و «زیر خونسردترین برف جهان» منتشر شد. میرصادقی در زمینه زبان و ادبیات فارسی تحقیق‌هایی انجام داده که در قالب «رمان‌های معاصر فارسی»، «از دیر تا هنوز؛ برگزیده شعر فارسی از قدیم‌ترین دوران تا انقلاب»، «تا صبحدمان» و «واژه نامه هنر شاعری» منتشر شده است.
   جی. بی. پریستلی درام نویس انگلیسی، آلن کاوالیه کارگردان فرانسوی، پیترو جرمی کارگردان ایتالیایی، اریک بنتلی کارگردان ایتالیایی، لیندا کیانی بازیگر، نرگس جورابچیان داستان نویس و نایل هوران خواننده و ترانه سرای ایرلندی هم متولد امروز هستند.
درگذشت ها
هانیبال الخاص: نقاش صاحب سبک ایرانی 10 سال پیش در چنین روزی درگذشت. هانیبال الخاص متولد 1309 بود و از 14 سالگی نقاشی را آموخت و بعدها به‌صورت جدی در کلاس‌های جعفر پتگر آموزش کلاسیک نقاشی دید. برای تحصیل در رشته پزشکی به امریکا رفت اما این رشته را رها کرد و فلسفه و نقاشی خواند و در رشته تصویرسازی و بعد هنرهای تجسمی لیسانس و فوق لیسانس گرفت. هانیبال الخاص با نقاشی‌های فیگوراتیوش شناخته می‌شد که این آثار او بخش مهمی از هنر مدرن ایران هستند. الخاص با استفاده از اسطوره‌های ایرانی و فضاسازی‌های مذهبی سبکی تازه ایجاد کرد که همچنان شاخص است. از او هزاران تابلو، 300 مترمربع نقاشی دیواری، 3 پرده 15 قطعه‌ای و 4 پرده 8 قطعه‌ای به جا ماند و برای کتاب‌های زیادی تصویرسازی کرد. جالب است بدانید هانیبال الخاص که پدر و عمویش از شاعران بنام زبان آشوری بودند اشعار زیادی را از شاعرانی مانند میرزاده عشقی، نیما یوشیج و پروین اعتصامی به زبان آشوری ترجمه کرد و گاهی شعر و داستان کوتاه هم می‌نوشت.
شیون فومنی: میراحمد سید فخری‌نژاد متخلص به شیون فومنی، شاعر گیلانی، سال 1377 در چنین روزی درگذشت. او متولد 1325 بود و با سرودن اشعار گیلکی مطرح شد. او بسیاری از شعرهای محلی و بومی گیلکی را هم جمع‌آوری کرد و مانع فراموشی آنها شد. تسلط شیون فومنی بر موسیقی و آواهای محلی باعث شد به‌عنوان یکی از موفق‌ترین شاعران و ترانه سرایان گیلانی مطرح شود و خوانندگان مشهوری اشعار او را اجرا کردند، البته شیون فومنی اشعار به زبان فارسی هم دارد که آنها هم مطرح هستند. از او مجموعه اشعاری به‌ نام‌های «پیش پای برگ»، «یک آسمان پرواز»، «از تو برای تو»، «رودخانه در بهار» و آلبوم صوتی «هلاچین» به جا مانده است.
دانته آلیگیری: نویسنده اثر مشهور «کمدی الهی» سال 1321 میلادی در چنین روزی درگذشت. دانته آلیگیری متولد 1265 میلادی بود و نوشتن «کمدی الهی» را در 35 سالگی آغاز کرد. سه گانه‌ای که نوشتن آن از سال 1308 شروع شد و تا مرگ دانته ادامه داشت. این کتاب روایت سفر خیالی دانته به دوزخ، برزخ و بهشت است و یکی از بهترین آثار ادبیات ایتالیا و جهان محسوب می‌شود. از او آثار دیگری «ضیافت»، «آهنگ ها»، «سلطنت»، «زندگانی نو» هم منتشر شده‌اند که این آثار تأثیر زیادی بر ادبیات ایتالیا و اروپا داشتند.
   مرتضی راوندی تاریخ نگار، سعید کنگرانی بازیگر و مهدی آرین‌نژاد دوبلور هم در چنین روزی درگذشتند.

مراسم خاکسپاری منوچهر طیاب مستندساز که چهارم شهریور ماه به‌دلیل سرطان در وین اتریش از دنیا رفت، در آرامگاه مرکزی این شهر با حضور خانواده، بستگان و هنرمندان ایرانی مقیم وین برگزار شد. فرهاد ورهرام مستندساز در این مراسم درگذشت طیاب را از طرف خانه سینما، انجمن صنفی مستندسازان و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به خانواده و دوستان این هنرمند تسلیت گفت. منوچهر طیاب در ۵۷ سال فعالیت و مستندسازی نزدیک به ۱۰۰ فیلم میراث فرهنگی و تاریخی را کارگردانی کرد.