از بامداد امروز بازار تهران پس از چند روز تعطیلی فعالیت عادی خود را بار دیگر آغاز کرد. از ساعت 5 بامداد بتدریج کسبه و بازاریان به سوی خیابان بوذرجمهری، سبزه میدان و بازار روانه شدند.بتدریج که آفتاب بالاتر می آمد بر تعداد بازاریان و کسبه افزوده می شد و آنها که در باز کردن مغازه ها مردد بودند نیز به آن دسته که از صبح خیلی زود کرکره آهنی مغازه ها را بالا کشیده و مشغول رفت و روب و تمیز کردن در و دیوار دکان ها و بیرون ریختن شیشه های شکسته بودند پیوستند.به غیر از مغازه داران، طوافان، دستفروشان و دارندگان دکه های کوچک نیز کم‌کم از حالت شک و تردید بیرون آمدند و مشغول برپا کردن جلوخان مغازه و برپا ساختن سایبان ها شدند.بدنبال مغازه داران از ساعت هشت و نیم خریداران و دلالان بازار نیز روانه دالان های بازار شدند و بعضی خرید و فروش های جزئی در میان چشم های کنجکاو  بینندگان انجام شد..... عده زیادی از کسانی که امروز به عنوان خریدار به بازار آمده بودند  جزو تماشاچیان و ناظران بودند و قصد خرید نداشتند یا اینکه برای اطمینان از باز بودن بازار به آنجا آمده بودند. قوای انتظامی بازار امروز منحصر به چند کامیون کماندو و سرباز و پلیس بود که روبه روی سبزه میدان توقف کرده بودند....
روزنامه کیهان - چهارشنبه 22 خرداد 1342

ماه محرم 1342 با خرداد همزمان شده بود و آیت‌الله روح‌الله خمینی بعد از حادثه حمله به مدرسه فیضیه؛ مراسم‌ مذهبی و عزاداری‌های عاشورا و تاسوعای حسینی را به فرصتی برای دعوت از مردم و مقابله با شاه تبدیل کرده بود. امام خمینی عصر روز عاشورا (13 خرداد) در مدرسه فیضیه در  نطق خود اعلام کرد:«امروز به من اطلاع دادند که بعضی از اهل منبر را برده‌اند در سازمان امنیت و گفته‌اند شما سه چیز را کار نداشته باشید، دیگر هرچه می‌خواهید بگویید، یکی شاه را کار نداشته باشید، یکی هم اسرائیل را کار نداشته باشید، یکی هم نگویید دین در خطر است. این سه تا امر را کار نداشته باشید، هرچه می‌خواهید بگویید. خوب اگر این سه تا امر را کنار بگذاریم، دیگر چه بگوییم؟ ما هرچه گرفتاری داریم از این سه تاست.»همچنین ایشان دربخش دیگری از سخنرانی خود به شاه نصیحت کرد:«آقا! من به‌ شما نصیحت می‌کنم، ای آقای شاه! ای جناب شاه! من به تو نصیحت می‌کنم، دست بردار از این کارها. آقا! اغفال دارند می‌کنند تو را. من میل ندارم که یک روز اگر بخواهند تو بروی، همه شکر کنند. من یک قصه‌ای را برای شما نقل می‌کنم که پیرمردهایتان، چهل ساله‌هایتان یادشان است، سی ساله‌ها هم یادشان هست. سه دسته، سه مملکت اجنبی، به ما حمله کردند: شوروی، انگلستان و امریکا به مملکت ایران حمله کردند؛ مملکت ایران را قبضه کردند؛ اموال مردم در معرض تلف بود، نوامیس مردم در معرض هتک بود، لکن خدا می‌داند که مردم شاد بودند برای اینکه پهلوی رفت. من نمی‌خواهم تو این‌طور باشی؛ نکن. من میل ندارم تو آن‌طور بشوی، نکن!»
سخنان امام خمینی در روز 13 خرداد بازتاب بسیار زیادی داشت و برای محمدرضا شاه بسیار سنگین تمام شد و همین شد که شاه دستور دستگیری ایشان را صادر کرد؛ اتفاقی که تصور می‌کرد به عقب نشینی مردم و امام خمینی منجر شود اما نمی‌دانست که این اتفاق به شعله ور شدن انقلابی علیه او بدل خواهد شد. ساعت سه بامداد ده‌ها (15 خرداد دو روز بعد از سخنرانی) کماندوها خانه امام را محاصره کردند و ایشان را که مشغول نماز شب بودند دستگیر و به تهران منتقل و در بازداشتگاه افسران زندانی کردند و غروب آن روز به زندان قصر منتقل کردند. آیت‌الله خمینی پس از نوزده روز حبس در زندان قصر به زندانی در پادگان نظامی عشرت آباد منتقل شدند.
 امام خمینی در حبس از پاسخ گفتن به سؤالات بازجویان خودداری می‌کرد و نظام شاه را فاقد صلاحیت اعلام می‌کرد. البته باتوجه به اعتراضات گسترده مردمی، روحانیون و مراجع عظام، شاه در نهایت مجبور به آزادی امام خمینی از زندان شد.

چهارشنبه 15خرداد
روزنامه اطلاعات
اظهارات تیمسار سرلشکر حسن پاکروان معاون نخست‌وزیر و رئیس سازمان امنیت پیرامون حوادث امروز: آیت‌الله خمینی و آیت‌الله قمی دستگیر شدند.
به‌موجب اعلامیه شهربانی کل کشور و به‌دنبال دادن شعارهای سیاسی به وسیله بعضی دستجات، تظاهرات در تهران ممنوع شد.
روزنامه کیهان
به‌دنبال تظاهراتی که دیروز در تهران و بعضی شهرستان‌ها آغاز شد و دامنه آن تا امروز کشیده شد، شهربانی کل کشور اعلام کرد: عزاداری به تظاهرات سیاسی تبدیل شد.
پنجشنبه 16خرداد
روزنامه اطلاعات
جریان مشروح تظاهرات و زد و خوردهای تهران؛ در تظاهرات دیروز و امروز عده‌ای کشته شدند و مؤسسات، مغازه‌ها و سینماها مورد هجوم و آتش‌سوزی قرار گرفت.
تا ظهر امروز 66 نفر در تظاهرات تهران کشته شده و عده زیادی نیز مجروح گردیدند.
به‌دنبال وقایع دیروز بنا به تصمیم هیأت وزیران از ساعت هشت بعد از ظهر دیروز در تهران حکومت نظامی اعلام شد. تظاهرات در قم، مشهد و شیراز؛ در قم عده‌ای کشته شدند و در شیراز حکومت نظامی اعلام شد. تیمسار سپهبد [نعمت الله] نصیری رئیس شهربانی کل کشور با حفظ سمت به‌عنوان فرماندار نظامی تهران تعیین گردید.
روزنامه کیهان
از امروز بعد از حکومت نظامی، سربازان انتظامات پایتخت را بر عهده داشتند و هرگونه اجتماعی را متفرق می‌کردند.تظاهرات خیابانی و حوادث دیروز؛ در تظاهرات دیروز تعدادی اتومبیل، کتابخانه، عمارت و تأسیسات شهری آتش زده شد. درتظاهرات دیروز و امروز عده‌ای کشته شدند و تعداد زیادی در بیمارستان‌ها بستری هستند.
به دنبال اعلام حکومت نظامی در تهران؛ در شیراز حکومت نظامی شد. به‌دنبال تظاهرات امروز مردم شیراز از طرف لشکر 10 پیاده فارس در سراسر شیراز و حومه حکومت نظامی اعلام گردید. در جریان تظاهرات امروز چند نفر کشته و زخمی شدند. تظاهرکنندگان در خیابان زند، سینما حافظ و چند مشروب‌فروشی و یک جیپ شهربانی را آتش زدند.
چهار نفر از روحانیون شیراز نیز ساعت دو بعد از نیمه‌‎‌‌شب به وسیله مأموران انتظامی بازداشت شدند. بازداشت‌شدگان عبارت‌اند از: آقایان آیت‌الله بهاء‌الدین محلاتی، سیدعبدالحسین دستغیب، محی‌الدین محلاتی و سیدمجدالدین مصباحی و شایع شده است که شبانه تحت‌الحفظ با هواپیما به تهران اعزام شده‌اند.آیت‌الله قمی، که روز گذشته در مشهد بازداشت شده بود، غروب دیروز به تهران اعزام شد. هم‌اکنون مشهد آرام است و مأموران انتظامی و سربازان لشکر 12 خراسان در اطراف حرم مطهر امام رضا(ع) و سایر نقاط شهر، که احتمال بروز حوادثی می‌رود، پاس می‌دهند.
تظاهرات دیروز و امروز شهرستان‌ها؛ چهار نفر از روحانیون شیراز دستگیر و به مرکز اعزام شدند. در قم، مشهد، تبریز تظاهراتی صورت گرفت.
شنبه 18خرداد
روزنامه اطلاعات
طبق اعلامیه‌های فرمانداری نظامی تهران؛ عده‌ای توقیف یا تبعید شدند.
ساعات منع عبور و مرور به یازده شب تا چهار صبح تقلیل یافت.
قم، مشهد، شیراز و تبریز امروز آرام بود. تنها مغازه‌های بعضی نقاط این شهرها بسته است.
روزنامه کیهان
نخست‌وزیر اعلام داشت: دولت بر اوضاع کشور کاملاً مسلط است. بازداشت شدگان محاکمه نظامی می‌شوند.
طبق آمار رسمی دولت تعداد مقتولین 86 نفر و مجروحین 193 نفر اعلام شد. تا شش هفته دیگر مقررات حکومت نظامی برقرار خواهد بود.
تانک‌ها امروز نیز خیابان‌های تهران را محافظت می‌کردند؛ در میدان توپخانه و میدان ارک تانک‌های مسلح مستقر شدند و چند تیر و توپ هوایی شلیک شد.
بازار تهران تا ساعت 8 صبح آرام بود ولی به سبب اولین شعاری که از بازار زرگرها داده شد قوای انتظامی بازار را محاصره کرد. به دنبال پایان تظاهرات و استقرار آرامش در تهران؛ اوضاع شهرستان‌ها آرام شد. در مشهد ورود به حرم آزاد شد. در شیراز نیروهای مسلح و تانک و زره پوش در خیابان‌ها رژه رفتند. مسجد گوهرشاد و بازار اطراف حرم همچنان تعطیل است.
یکشنبه 19خرداد
روزنامه اطلاعات
در تهران 418 نفر دستگیر شده‌اند.
شهرستان‌ها آرام است
روزنامه کیهان
گزارش خبرگزاری‌ها درباره ایران: بحران فرونشست
در شهرستان‌ها آرامش برقرار شده است.
در تهران همه چیز آرام است و در گوشه و کنار، مردم مشغول تعمیر ویرانی‌ها هستند.
سه‌شنبه 21 خرداد
روزنامه اطلاعات
وضع تهران امروز کاملاً آرام و عادی بود.
طبق گزارش از شهرستان ها؛ همه جا آرام است. در مشهد، قم، اصفهان و تبریز وضع عادی است.
روزنامه کیهان
برخلاف شایعات و اوراقی که دیروز در مورد تعطیلی امروز تهران و بستن مغازه‌ها و دکان‌ها منتشر شده بود، در تهران آرامش و فعالیت حکفرما بود.امروز وضع ادارات، رفت و آمد وسائط نقلیه و فعالیت‌های دیگر شهری مردم تهران به‌طور عادی صورت گرفت.
آرامش شهرستان‌ها امروز نیز ادامه داشت.

لیلا ابراهیمیان/ انقلاب سفید به قیامی خونین رسید؛ مدت‌ها بود که صحنه سیاست در ایران شکل اعتراض و قیام به خود گرفته بود. از همان زمان که اسدالله علم از تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی خبر داده بود، از زمستانی که رفراندوم انقلاب سفید برگزار شد و قرار بود آینده سیاسی ایران را تغییر دهد این تغییر اتفاق افتاد و در جدال شاه با روحانیت، او پیروز میدان نبود. بهار سال 1342 با تحریم نوروز آغاز شده بود و روزهای پایانی‌اش به قیامی خونین رسید. دو روز بعد از عاشورای سال 1342، خبر بازداشت حضرت امام خمینی(ره) منتشر شد؛ امام سیزدهم خردادماه، روز عاشورا در مدرسه فیضیه سخنرانی تاریخی در اجتماع گروه زیادی از مردم قم و روحانیون و هیأت‏ های عزاداری که از تهران و سایر شهرستان‏‌ها به قم آمده بودند، ایراد کردند. سخنرانی‌ای که سبب شد روز پانزدهم خردادماه ایشان دستگیر شوند؛ خبر که منتشر شد اعتراضات گسترده‌ای در قم، تهران، ورامین، مشهد و شیراز آغاز شد که به کشته شدن جمع زیادی از تظاهرکنندگان انجامید.
مراسم عزاداری روز عاشورا و روزهای بعد به صحنه تظاهرات سیاسی علیه رژیم شاه تبدیل شده بود. در تهران دسته‌های عزادار تصاویر متعددی از امام خمینی در دست گرفتند؛ آنها شعار می‌دادند: «خمینی خمینی خدا نگهدار تو، بمیرد بمیرد دشمن خونخوار تو»، «خمینی بت‏شکن ملت طرفدار تو، می‌‏رود می‌‏رود دشمن خونخوار تو»، «مرگ بر این دیکتاتور». دسته عزاداران از خیابان‏‌های مرکزی شهر عبور کرده به مقابل کاخ شاه (کاخ مرمر) رسیده بودند؛ شعارها کوبنده بود.
در این بین روز چهاردهم خردادماه دانشجویان دانشگاه تهران هم به جمع تظاهرکنندگان پیوسته و شعارهایی به نفع امام می‌دادند اما نیروهای انتظامی و نظامی بنا بر دستور، نظاره‌گر تظاهرات بودند. آنها از درگیری اجتناب می‌کردند. رژیم مراسم روز تاسوعا، عاشورا و تظاهرات دو روز بعد را تحمل کرده بود و برنامه‌هایی غیر سیاسی از رادیو پخش می‌شد. اما نیمه شب پانزدهم خرداد مخفیانه امام خمینی را دستگیر کردند. خبر که بین مردم ‌پیچید آنها به طرف صحن مطهر حرکت کردند. جمعیت ناراحت در نخستین ساعات صبح روز ۱۵ خرداد شعار می‌دادند: «مرگ بر شاه، درود بر خمینی» و «از جان خود گذشتیم، با خون خود نوشتیم: یا مرگ یا خمینی»؛ آنها به منزل مراجع رفتند و به‌دنبال حاج آقا مصطفی خمینی (فرزند ارشد امام) به طرف صحن مطهر حضرت معصومه(س) به راه افتادند.همان روز علمای تراز اول قم هم در منزل آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی جمع شدند برای انتشار اعلامیه‌ای؛ آنها خواستار آزادی فوری امام خمینی(ره) شدند. ساعتی بعد تظاهرکنندگان از صحن علنی مسجد خارج شدند؛ زنان هم حضوری پررنگ داشتند. مردم به نظامیان حمله کردند و پاسخ گلوله بود. دیوار صوتی شکسته بود و تا ساعت پنج بعدازظهر درگیری ادامه داشت.
تهران هم روز پانزدهم خرداد ناآرام بود؛ دانشجویان دانشگاه تهران، کلاس‏‌ها را تعطیل کرده و به خیابان آمدند. بارفروشان از مرکز شهر به حرکت درآمدند و همراه با جمعیت خشمگین که هرلحظه به تعدادشان افزوده می‌‏شد به سمت کاخ مرمر، اداره رادیو واقع در میدان ارک، اداره تسلیحات ارتش در میدان توپخانه حرکت کردند، اما پاسخ آتش گلوله و رگبار مسلح نظامیان بود. گروهی از مردم پیشوای ورامین که کفن پوشیده بودند در مسیر حرکت به تهران به گلوله بسته شدند. رژیم روزهای بعدی خشن‌تر و عصبی‌تر بود. دو روز بعد علم، در گفت‌وگو با روزنامه هرالد تهدید کرد که امام و برخی دیگر از علما، محاکمه نظامی خواهند شد و ممکن است حکم اعدام آنها صادر شود. مصر از اولین کشورهایی بود که محمدرضا شاه آن را متهم به دخالت در امور ایران و حمایت از انقلابیون و کمک مالی به آنها کرد؛ این‌بار نام جمال عبدالناصر وشخصی به‌نام عبدالقیس جوجو در میان بود. رسانه‌های رژیم ادعا کردند که شخصی به‌نام عبدالقیس جوجو از بیروت با هواپیما وارد فرودگاه مهرآباد شده و در گمرک مهرآباد حدود یک میلیون تومان پول از او به دست آمده و اعتراف کرده است که ناصر این پول‌ها را برای افراد معینی در ایران فرستاده است.
 چند روز بعد از دستگیری امام ده‌ها نفر ازمراجع به تهران مهاجرت کردند و فشار افکار عمومی هر روز بیشتر می‌شد تا اینکه امام پس از دو ماه بازداشت در پادگان نظامی به منزلی در شمال شهر تهران منتقل شد و تحت نظر قرار گرفت. روز بعد روزنامه‌ها به دستور ساواک نوشتند که انتقال امام از زندان به محل جدید به‌دلیل تفاهمی بوده که میان ایشان و مقامات انتظامی به وجود آمده است؛ خبری که بعداً تکذیب شد. خرداد 1342 به پایان رسید و این آغاز پایان 37 سال حکومت محمدرضا شاه پهلوی بود.

 تهیه و تنظیم:حسن مجیدی

اعلامیه شهربانی

در چند روز گذشته به‌منظور برگزاری مراسم سوگواری حضرت حسین بن علی(ع) شهربانی کل کشور آزادی عمل کاملی برای افراد و دسته های مختلف قائل شد که در عزاداری شرکت جویند. متأسفانه در عمل دیده شد که تعداد معدودی حادثه جو و دشمنان اصلاحات ارضی و مخالفان قانون اساسی انقلاب ملی که به تصویب اکثریت قریب به اتفاق رأی دهندگان ملت ایران رسیده است، از مراسم سوگواری سوء‌استفاده کرده و در راه انجام مقاصد سوء خود برخی از دسته های عزاداری را مبدل به دسته های سیاسی کرده و به دادن شعارهای سیاسی مخالف اصلاحات ارضی دست زده‌اند.شهربانی کل کشور بنا به مسئولیت انتظامی و تأمین آزادی قاطبه مردم و تأمین آزادی و کسب و کار ساکنین پایتخت و تأمین عبور و مرور شهر اعلام می‌دارد چون این عده مخالفین اصلاحات ارضی باعث اخلال نظم و کسب و کار مردم شده‌اند از این به بعد به هیچ وجه اجازه نخواهد داد چنین تظاهراتی تکرار شود و محرکین و مسببین این قبیل تظاهرات را بشدت سرکوب و تحت تعقیب قانونی قرار خواهد داد.
شهربانی کل کشور- 15 خرداد1342

در دادگاه متهمین واقعه 15 خرداد
حکم اعدام برای طیب و 4 نفر دیگر صادر شد

دادگاه عادی ویژه شماره یک لشکر گارد مأمور رسیدگی به اتهام متهمین واقعه 15 خرداد پس از ۱۳ جلسه رسیدگی در ساعت هفت و نیم صبح دیروز ختم دادرسی را اعلام و قضات وارد شور شدند و در ساعت هفت و ده دقیقه بعدازظهر، پس از قریب به دوازده ساعت رأی خود را به شرح ذیل صادر نمودند:
رأی دادگاه
هیأت دادرسان دادگاه عادی ویژه شماره یک لشکر یک گارد به ریاست سرتیپ حسین زمانی و کارمندی سرهنگ ستاد مهدی احترامی و سرهنگ ستاد مهدی رحیمی و سرهنگ دو ستاد محمد حسن خالصی (کارمند علی البدل) و به دادستانی سرهنگ ستاد احمد دولو قاجار پس از سیزده جلسه رسیدگی به اتهام متهمین واقعه ۱۵ خرداد و مداقه کامل در محتویات پرونده واستماع بیانات دادستان و دفاعیات  وکلای مدافع و آخرین دفاع متهمین که اتهام آنها این است که از چندی قبل فعالیت‌های محرمانه و خیانتکارانه‌ای به‌منظور برهم زدن نظم و امنیت عمومی داشته و در روز‌های 15 و 16 خرداد ماه سال‌جاری دسته‌های مجهز به چوب و میله آهنی و وسایل تخریب و آتش‌سوزی تشکیل و در خیابان‌های شهر تهران حرکت داده و به کتابخانه پارک شهر و وزارت بهداری و وزارت صنایع و وزارت کشور حمله نموده شیشه‌های آنها را شکسته پس از حمله و ورود به وزارت دادگستری قسمتی از پرونده‌ها را آتش زده و ورزشگاه پارک شهر و اتوبوس های عمومی و اتومبیل‌های سواری و تعدادی از خانه‌ها و مغازه‌های مردم و سینما‌ها و تأسیسات عمومی را به آتش کشیده و به اتوبوس حامل دختران دانش‌آموز حمله و هتک حرمت و حیثیت آنان را نموده و به بانوان بدون حجاب حمله و آنان را مجروح کرده، جایگاه‌های توقف مسافرین اتوبوس‌ها و فروش بلیت آنها را خراب نموده و در و پنجره منازل و مغازه‌ها را شکسته، باشگاه‌های ورزشی را سوزانده و از بین برده وبه مراکز حساس شهر مانند تأسیسات آب، برق، رادیو و جایگاه‌های فروش بنزین به قصد آتش زدن و انهدام آنها حمله نموده و بالاخره در اثر تحریکات و عملیات آنها، تعداد زیادی از مردم بیگناه کشته و مجروح شده‌اند، رأی خود را به شرح پایین صادر و اعلام می دارند:
1- طیب فرزند حسن علی، شهرت حاج رضایی، محکوم به اعدام. 2- حاجی اسماعیل فرزند لطف الله، شهرت رضایی، محکوم به اعدام. 3-  امیر فرزند ولی الله، شهرت کریم خانی معروف به امیراستاد ولی، محکوم به اعدام. 4- فضل‌الله فرزند سیف‌الله، شهرت ایزدی سلحشور معروف به داش گزئی، محکوم به اعدام.
5- غلامرضا فرزند محمد، شهرت قائنی معروف به رضا گچکار، محکوم به اعدام.
6- حسن فرزند علی، شهرت صالحی نیا معروف به خالد آبادی، محکوم به حبس ابد با اعمال شاقه. 7- عبدالله فرزند حاجی غلام، شهرت صادق تهرانی معروف به عبدالعلی نقاش، محکوم به پانزده سال حبس با اعمال شاقه. 8- حسین فرزند علی، شهرت شمشادی، محکوم به پانزده سال حبس با اعمال شاقه. 9- سید علی فرزند سید احمد، شهرت بوریا باف معروف به سیدعلی کاشی، محکوم به پانزده سال حبس با اعمال شاقه. 10- محمد باقر فرزند ابراهیم، شهرت باقریان موحد معروف به محمد قمی، محکوم به پانزده سال حبس با اعمال شاقه. ۱۱ - محمود فرزند کریم، شهرت ذوقی تبار، محکوم به پنج سال حبس با اعمال شاقه.  12- عباس فرزند یدالله، شهرت شیرزاد، محکوم به پنج سال حبس با اعمال شاقه.۱۳- حسین فرزند یدالله، شهرت شیرزاد، محکوم به پنج سال حبس با اعمال شاقه. ۱4- اسماعیل فرزند ابراهیم، شهرت خلج، محکوم به پنج سال حبس با اعمال شاقه. 15 - محمدرضا فرزند حسین، شهرت تقی‌زاده سراجی، محکوم به پنج سال حبس با اعمال شاقه.
۱6- سید مجتبی فرزند آقامیر، شهرت طالاری، محکوم به پنج سال حبس با اعمال شاقه. ۱۷ - حاجی محمد فرزند سردار، شهرت مظلومی معروف به حاجی سردار، تبرئه
ضمناً دو فقره چک به مبلغ یک میلیون ریال که از طرف دادگاه ضبط شده بود، به نفع دولت گذارده شد.
روزنامه کیهان - یکشنبه 27 مرداد 1342