عطیه لباف
خبرنگار
صنعت نفت و گاز متشکل از شرکت‌هایی است که در زمینه اکتشاف، استخراج، پالایش و حمل و نقل محصولات و فرآورده‌ها مشارکت دارند. این صنعت همچنین شامل شرکت‌هایی که خدمات حفاری و نگهداشت می‌دهند، نیز می‌شود. در سطح جهانی مهم‌ترین شرکت‌های فعال در صنعت نفت و گاز را با نام «Big oil» می‌شناسند و این نامی است که برای توصیف 6 یا 7 شرکت بزرگ نفت و گاز بین‌المللی در جهان به کار می‌رود؛ بی پی، شورون، انی، اکسان موبیل، رویال داچ شل، توتال و در نهایت کمپانی کونوکو فیلیپس. به آنها «supermajors» نیز گفته می‌شود. این اصطلاح بر قدرت اقتصادی و تأثیر آنها بر سیاست، بویژه در ایالات متحده تأکید دارد.
بسیاری از سرمایه‌گذاران جهان، هر روز سهام این شرکت‌ها را چک می‌کنند و برخی از این کمپانی‌ها درآمدی دارند که شاید یک کشور تولیدکننده نفت نتواند آن را طی یک سال ایجاد کند؛ درآمدی که از محل فروش تکنولوژی و مدیریت به جهان انرژی به دست می‌آید.
اما کرونا همان طور که اقتصاد کشورهای جهان را تحت تأثیر خود قرار داد، روی درآمد و سوددهی غول‌های نفتی جهان نیز اثر کرد. با نگاهی جامع‌تر می‌توان دید که درآمد نه تنها این 7 شرکت بزرگ یادشده بلکه درآمد تمام شرکت‌های نفتی در سال جاری میلادی افت کرده است.
کاهش سود سهام و تغییر در برنامه‌های آتی
شرکت‌ها برای اینکه نقدینگی خود را حفظ کنند، سود سهام را کم کرده‌اند. مانند شرکت «بی‌پی» که برای نخستین بار طی یک دهه گذشته اقدام به کاهش سوددهی کرده و پس از بحران شیوع کووید19 حتی در برنامه‌های آتی خود نیز دست به بازنگری زده است. آن طور که اخبار انتشار یافته از این شرکت نشان می‌دهد، «بریتیش پترولیوم» دیگر در حوزه‌هایی مانند کشف نفت سرمایه‌گذاری نمی‌کند و به طور کلی می‌خواهد سرمایه گذاری در حوزه کم کربن را جایگزین بخشی از فعالیت‌های خود در سال‌های آتی کند.
تحلیلگران می‌گویند که شاید تصمیم‌هایی این‌چنین در دهه آتی ساختار «Big oil» را تغییر دهد. مثلاً با خروج کمپانی «بی‌پی» انگلیس از این جمع همراه باشد. از این طریق، اگرچه کاهش تقاضای نفت ناشی از همه‌گیری کرونا، بحران آب و هوا را برطرف نکرد اما این می‌تواند صنعت نفت را مجبور به سرعت بخشیدن به تغییر جهت از سوخت‌های فسیلی به سمت انرژی‌های نو کند.
اکنون زمان یک خرید عالی است
تحلیلگران بازارهای سهام در سطح بین‌المللی این روزها یک توصیه به سرمایه‌گذاران می‌کنند. آنها پیشنهاد می‌کنند که سرمایه‌گذاران سهام شرکت‌های بزرگ نفت را خریداری کنند و می‌گویند که الان بهترین زمان است.
در این باره نشریه «فوربز» می‌نویسد: سهام شرکت‌های بزرگ نفتی به خاطر همه‌گیری کرونا امسال با بیش از یک سوم کاهش همراه بوده است. با وجود آنکه نفت خام از پایین‌ترین سطح خود در ماه آوریل دور شد و بهبود یافت (در ماه آوریل در واقع تجربه قیمت منفی برای نفت رقم خورد) اما هنوز ارزش سهام شرکت‌ها تجدید نشده و پیش‌بینی می‌شود که در سال 2020 بتوان با 30 درصد تخفیف سهام غول‌های نفتی را خرید.
در این مدت سهام «اکسان موبیل» از میانگین صنعتی «داو جونز» خارج شد. اکسان، شورون و سایر بازیکنان بزرگ و کوچک، در حال کاهش هزینه‌های سرمایه ای خود هستند.
«اکسان» و «شل» امسال دو فصل منفی پشت سر هم را سپری کرده‌اند و شورون نیز در سه ماهه دوم 2020 ضرر کرده است. شل حتی سود سهام خود را کاهش داد.
در همین حال، حرکت و توسعه انرژی‌های جایگزین همچنان ادامه دارد. بر اساس اطلاعات اداره اطلاعات انرژی امریکا EIA، تولید انرژی خورشیدی از تقریباً هیچ در سال 2005 میلادی به 90 میلیارد کیلووات ساعت در سال گذشته افزایش یافت و انرژی بادی نیز به 300 میلیارد کیلووات ساعت رسید. اما مختصری از وضعیت شرکت‌های نفت و گاز این است: منابع انرژی مبتنی بر سوخت‌های فسیلی تمام و منقرض نمی شوند. EIA تخمین می‌زند که تا سال 2050 میلادی، انرژی‌های تجدید پذیر 28 درصد از مصرف جهانی انرژی را تشکیل دهند، تقریباً دو برابر مقدار سال 2018 (15 درصد). درست در پشت سر آن: نفت با 27 درصد (کاهش 32 درصدی) و سپس گاز طبیعی که در سه دهه در دامنه 22 درصد ثابت می‌ماند، قرار دارند. اما همه اینها پیش‌بینی است و تنها می‌توان گفت که همچنان نفت در قرن کنونی یکی از منابع مهم تأمین انرژی است.
آخرین وضعیت سهام شرکت‌های بزرگ
با نگاهی دقیق تربه سهام شرکت‌های بزرگ نفتی می‌توان فهمید که بدترین دوره ارزشی اغلب این شرکت‌ها از 1998 میلادی تاکنون مربوط به ماه مارس 2020 ( اسفندماه  1398) یعنی در اوایل همه گیری ویروس کروناست.
در این میان وضعیت شرکت‌هایی که در بخش بالادست صنعت نفت و گاز فعال هستند، هنوز مطلوب نشده و به همین خاطر در زیان به سر می‌برند. بازار اکتشاف و تولید خراب است و شرکت‌هایی که تمرکز اصلی شان روی این بخش است، در یک بحران جدی به سر می‌برند.
به این ارقام درباره شرکت‌های Big oil دقت کنید: «ارزش سهم شرکت
بی پی از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون از 500 پوند انگلیس به 263 پوند رسیده است. ارزش هر سهم شرکت شورون نیز در این بازه زمانی از 120 دلار به 81 دلار امریکا افت کرده است. سهم شرکت انی ایتالیا نیز در این مدت از 15 یورو به 7.6 یورو رسیده است. هر سهم اکسان موبیل نیز از 70 دلار امریکا به 39 دلار سقوط کرده است. سهم رویال داچ شل هم  در ابتدای 2020 حدود 27یورو بوده اما الان 12 یورو معامله می‌شود. هر سهم شرکت توتال فرانسه نیز 50 یورو در ابتدای 2020 به 33 یورو رسیده است و در نهایت هر سهم کمپانی کونوکو فیلیپس نیز از 68 دلار در ابتدای سال میلادی به 35.8 دلار در روز گذشته سقوط کرده است.»
این درحالی است که قیمت نفت از کانال 60 دلار به کانال 40 دلار برای هر بشکه رسیده و از کف قیمت‌ها در ماه آوریل فاصله معناداری گرفته است. ارقام مربوط به ارزش سهام شرکت‌های نفتی نشان می‌دهد که آنها به نسبت تنوعی که در خدمات‌شان داده‌اند، از همه‌گیری کووید19 تأثیر پذیرفته‌اند. به این ترتیب که هرچه تنوع بیشتر است، کاهش ارزش کمتر می‌شود.
در این خصوص فریدون برکشلی رئیس دفتر مطالعات انرژی وین به «ایران» می‌گوید: «به طور میانگین با همه‌گیری ویروس کرونا، ارزش سهام ۱۰ شرکت بزرگ ۲۳ درصد افت کرده است. اما این رقم برای همه یکسان نیست؛ چراکه عملکردهای آنها یکسان نیست. برای مثال کمپانی اکسان موبیل از این بحران بیشتر ضربه خورده است؛ چراکه بخش بالادستی، بخش غالب فعالیت‌های این شرکت است. شرایط برای شرکتی مانند توتال بهتر است، چراکه فعالیتش در بالادست و پایین دست تقریباً برابر است. لذا تمام شرکت‌ها تحت تأثیر این بحران قرار گرفته‌اند اما هر کدام بر اساس نوع فعالیت‌شان.»

طبق اعلام بانک مرکزی بررسی‌های میدانی حاکی از آن است که حجم معاملات اسکناس در بازار غیررسمی بسیار پایین و حجم تقاضای روزانه در بازار رسمی اسکناس نیز طی چند روز اخیر رقمی بین ۵ تا ۸ میلیون دلار بوده است. روابط عمومی بانک مرکزی اعلام کرد: این بانک در راستای وظایف و مسئولیت‌های قانونی خود و سیاست‌های کلان اقتصادی، با وجود محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های بین‌المللی، سیاست تسهیل تجارت، حفظ ارزش پول ملی و قدرت خرید خانوارها و صاحبان کسب‌وکار، تعادل منابع و مصارف ارزی و کمک به رشد اقتصادی را دنبال می‌کند. بنابراین، در این شرایط سخت جنگ اقتصادی، سیاستگذار پولی نمی‌تواند صرفاً دنباله‌روی شاخص ارزی اسکناس و حواله در بازار غیررسمی ارز باشد، چراکه شکل‌گیری نرخ‌های اسمی بالای ارز در بازار یادشده، عمدتاً ناشی از انتظارات و نه عوامل بنیادین، کمکی به ایجاد و حفظ ثبات در بازار ارز و بخش‌های واقعی و مالی اقتصاد نخواهد کرد و اقتصاد ایران را با چالش‌های جدی مواجه خواهد ساخت. در این راستا، بانک مرکزی متناسب با شرایط و روند امروزه بازار نسبت به تأمین تقاضاهای واقعی ارز به‌صورت اسکناس و حواله اقدام کرده است، بنابراین سیاست این بانک حفظ ثبات بازار ارز براساس عوامل بنیادین است. در پایان یادآور می‌شود، بازار اسکناس توسط بازارساز در حال اشباع شدن است و به‌نظر می‌رسد بازارساز با این اقدام دست دلالان را از بازار کوتاه کرده است و تأمین نیازهای ارزی متقاضیان واقعی توسط نظام بانکی و شبکه صرافی‌های مجاز به‌نرخ بازار و براساس عوامل بنیادین ادامه خواهد داشت.

قانون تسهیل پرداخت بدهی تولیدکنندگان به بانک‌ها

رئیس کل بانک مرکزی گفت: قرار است برای تمدید قانون تسهیل پرداخت بدهی تولیدکنندگان به بانک‌ها تا پایان امسال، به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام نامه‌ای ارسال شود. عبدالناصر همتی در حاشیه جلسه کمیسیون اقتصادی مجلس در جمع خبرنگاران گفت: سال گذشته قانون تسهیل پرداخت بدهی‌های بدهکاران تولیدی به بانک‌ها ابلاغ شد، ولی از زمانی که مجمع تشخیص مصلحت نظام این مصوبه را به بانک مرکزی ابلاغ کرد و ما توانستیم آن را به بانک‌ها ابلاغ کنیم، مدت زمانی طی شد که با شیوع ویروس کرونا گره خورد. وی افزود: بانک‌ها نتوانستند در این مدت کاری انجام دهند، لذا این قانون تا پایان شهریور امسال تمدید شد. همتی تأکید کرد: تاکنون ۱۱ هزار درخواست از سوی تولیدکنندگان بدهکار شبکه بانکی دریافت شده که ۲ هزار مورد آن رد و ۹ هزار درخواست تأیید شده است. رئیس کل بانک مرکزی مبلغ بدهی ۹ هزار پرونده بدهکاران تولیدکننده را ۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان عنوان کرد و گفت: در جلسه امروز با اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس قرار شد نامه مشترکی با امضای رئیس کل بانک مرکزی و رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شود که قانون مذکور تا پایان امسال تمدید شود. به‌گفته همتی، تمام تلاش بانک مرکزی و دولت این است که بهره مرکب از مردم دریافت نشود./مهر

2.4 میلیارد دلار طرح سرمایه‌گذاری خارجی مصوب شد

وزارت امور اقتصادی و دارایی گزارش داد که در 4 ماه نخست سال‌جاری 2.4 میلیارد دلار برای طرح‌های سرمایه‌گذاری خارجی مصوب شد. وزارت امور اقتصادی و دارایی گزارش داد، در سال 98 بالغ بر 5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی مصوب شده است. جزئیات این گزارش نشان می‌دهد، در 4 ماه نخست سال‌جاری نیز میزان سرمایه‌گذاری مصوب در کشور به حدود 2.4 میلیارد دلار رسیده است. تعداد 590 فرصت سرمایه‌گذاری در سطح کشور شناسایی شده که از این تعداد 192 فرصت سرمایه‌گذاری پالایش شدند و دارای استانداردهای لازم و انجام بازاریابی بین‌المللی است. این گزارش نشان می‌دهد، در بازه زمانی شهریورماه 98 تا 15 مرداد ماه 99 به میزان 63.28 میلیون یورو تسهیلات از بانک توسعه اسلامی جذب شده است. از دیگر اقدامات در حوزه سرمایه‌گذاری خارجی زمان صدور مجوز سرمایه‌گذاری خارجی از 45 روز به 22 روز کاری کاهش یافت.

مذاکره برای باز شدن صنوف تعطیل

رئیس اتاق اصناف تهران از عدم کمبود روغن در بازار و کافی بودن مواد اولیه تولید روغن در انبارها خبر داد و گفت: این هفته جلسه‌ای با استاندار تهران برای باز شدن صنوف تعطیل، خواهیم داشت. قاسم نوده فراهانی در خصوص وضعیت صنوفی که هنوز در شرایط کرونا تعطیل هستند، اظهارداشت: شرایط برای این صنوف مناسب نبوده و همچنان تالارها، آرایشگاه‌ها، قهوه خانه‌ها، باشگاه‌ها و استخرها تعطیل هستند ولی با توجه به اینکه مدارس باز شده، در حال پیگیری هستیم تا در صورت امکان این صنوف نیز فعالیت خود را ازسربگیرند. رئیس اتاق اصناف تهران در خصوص افزایش قیمت و کمبود روغن جامد در بازار و همچنین دو حساب بودن برخی تولیدکنندگان در فروش، تصریح کرد: فعلاً هیچ کمبودی در بازار گزارش نشده و مواد اولیه روغن نیز به اندازه کافی در انبارها وجود دارد. به گفته وی، قیمت‌ها نیز با نرخ مصوب در بازار به فروش می‌رسد و شکایتی نیز در این خصوص چه از نظر قیمتی و چه دو حساب بودن به دست ما نرسیده است./ تسنیم

افزایش قیمت حبوبات ناشی از گرانفروشی است

دبیرکل اتحادیه بنکداران مواد غذایی گفت: چند نرخی شدن ارز یکی از مشکلات اساسی در افزایش قیمت کالاها است اما افزایش قیمت حبوبات ناشی از گرانفروشی است. قاسمعلی حسنی با بیان اینکه عرضه مواد غذایی به میزان کافی است ولی تقاضا کم شده است، اظهار کرد: از ابتدای سال قیمت برخی از کالاها از ۱۰درصد تا ۱۰۰درصد افزایش یافت و همین امر باعث شد قدرت خرید مردم کاهش یابد. وی با بیان اینکه چند نرخی شدن قیمت ارز مشکلات بسیاری ایجاد کرده است، گفت: هر افزایش قیمتی که در بازار رخ می‌دهد مربوط به نوسانات نرخ ارز است. بانک مرکزی اگر هیچ ارزی بابت واردات مواد غذایی تخصیص ندهد، تکلیف روشن می‌شود. اینکه عده‌ای ارز دولتی می‌گیرند و به عده‌ای نمی‌رسد راه را برای سودجویی باز می‌کند./ ایسنا