ترانه بنی یعقوب
گزارش نویس
هر سه نوجوان لباس مشکی برتن دارند، نشسته‌اند و زل زده‌اند به بیرق سیاه و بنر بزرگی که مقابل‌شان نصب شده. می‌گویند امسال متفاوت‌ترین محرم زندگی‌شان را تجربه می‌کنند. اما برای همین محرم متفاوت و تک تک لحظاتش هم درحال برنامه‌ریزی هستند. می‌گویند درست است شیوع کرونا برنامه‌های هر ساله‌شان را تغییر داده اما این طور نیست که آنها برای امام حسین(ع) عزاداری نکنند. روی بنر بزرگ این جملات نقش بسته: «بدین وسیله اعضا و خادمین هیأت عاشقان حسین اعلام می‌دارند با توجه به شیوع بیماری کرونا و فراگیر شدن آن میان عموم مردم از برپایی هیأت و مراسم سوگواری و عزاداری حضرت اباعبدالله صرفاً در سال‌جاری امتناع ورزیده و در شرایط خاص و حاد امسال شعور حسینی را غالب بر شور حسینی می‌پنداریم. در دل‌های خود سوگواریم و ذره‌ای از علاقه به آن حضرت کاسته نخواهد شد. ان‌شاءالله با دعای خیر شما این بیماری حاد رفع و سال آتی مراسمی در‌شأن و مقام آن حضرت برپا خواهیم کرد. شفای همه بیماران را از آن حضرت بخواهیم.»
این تنها هیأت عزاداری نیست که در شرق تهران مثل سال‌های گذشته در ایام محرم عزاداری نمی‌کند. اینجا هر سال هیأت بزرگی در چادر برپا می‌شد و روزانه صدها نفر به عزاداری در آن مشغول بودند و بیش از همه جوانان و نوجوانان محل بودند که با شور حسینی در برگزاری عزاداری نقش داشتند. مثل امیر مهدی 18 ساله که از ته دل آه می‌کشد: «هر سال همه با هم داربست می‌زدیم و هیأت را آماده می‌کردیم اما چون چادر فضای بسته است و رفت و آمد هم زیاد، همه باهم تصمیم گرفتیم جور دیگری عزاداری کنیم؛ قرار شده در فضای مجازی دور هم جمع شویم. البته شاید یک روز هم در همین میدان دور هم جمع شدیم و با رعایت فاصله اجتماعی روضه خوانی کردیم.»
علی 17 ساله هم هر روز اخبار مربوط به کرونا و برگزاری محرم را دنبال کرده. او می‌گوید: «اوایل خیلی برایم سخت بود بپذیرم امسال هیأت عزاداری نداریم. طبل و سنج نیست. اوایل که کتیبه‌ها و ریسه وپرچم‌های سیاه نصب می‌شد فکر می‌کردیم هیأت هم هست بعد دیدیم که هر هیأت به این وسیله روش متفاوتش را برای مراسم محرم اعلام می‌کند. چاره‌ای نیست و باید شعور حسینی داشته باشیم تا شرایط سخت امسال سپری شود اما همان طور که دوستانم هم گفتند جور دیگری عزاداری می‌کنیم راستش شاید هم تمرین بدی نباشد.»
محمد رضا 16 ساله هم می‌گوید: «دورهمی هر ساله‌مان برای عزاداری حس و حال دیگری داشت متأسفیم که امسال این فضا را نداریم اما برای نذری دادن برنامه‌های خودمان را داریم؛ قرار شد جیره خشک بین مردم پخش کنیم. می‌دانی همان صف نذری خطر ابتلا به بیماری را بیشتر می‌کرد.»
 همان‌طور که نوجوانان هیأتی محله نارمک می‌گویند در این محله که راه می‌روی قدم به قدم جای هیأت‌های برگزاری محرم بنرهای بزرگ و کتیبه‌های سیاه رنگ می‌بینی که هر کدام دلیل برگزار نشدن عزاداری امسال را توضیح داده‌اند. در یکی از خیابان‌های این محله قدیمی بجز کتیبه سیاه رنگ، جایی هم برای روشن کردن شمع و دعا برای شفای بیماران مشخص شده. هیأت بزرگ مهرگان در بنری اعلام کرده اند: «امسال با درک شرایط بحرانی و بیماری کرونا، مراسم همانند گذشته برگزار نخواهد شد و ان‌شاءالله با رفع بیماری و بازگشت شرایط عادی به جامعه سال آینده مراسم را باشکوه‌تر از همیشه برگزار خواهیم کرد.»
 آقا مصطفی از برگزار‌کنندگان هیأت در این محله است به قول خودش 17 سال برای آقا امام حسین هیأت عزاداری برپا کرده. امسال اما مقابل مغازه‌اش بیرق سیاه رنگی زده: «راستش را بخواهی قلباً ناراحتم که امسال هیأت نداریم اما برای رعایت حال مردم این کار را کردیم. فعلاً جای مناسبی برای پختن نذری هم پیدا نکرده‌ایم اما نذر خشک هم قبول می‌کنیم از مغازه خودم هم می‌خواهم مقداری مواد خشک برای نذری دادن میان مردم پخش کنم.»
آقا مصطفی می‌گوید، کسی به آنها ابلاغ نکرد مراسم عزاداری برگزار نکنند اما خودشان فکر کرده‌اند چادر فضای بسته‌ای دارد و امکان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در آن دشوار است. همچنین امکان گذاشتن آن همه وسایل در فضای باز هم ممکن نبوده: «ما در خود هیأت همه چیز را مهیا می‌کردیم و می‌گذاشتیم اما نمی‌شد وسایل را گوشه خیابان گذاشت و رفت. هیأت ما خیلی پرشور بود و همه سنی در آن شرکت می‌کردند. مراسم ما را همه قشری دوست داشتند هم روضه داشتیم و هم دعا و سینه زنی و زنجیرزنی. ما فقط شب تاسوعا هزار و 200 غذای نذری توزیع می‌کردیم. وقت و فرصت کافی برای این برنامه‌ها در فضای باز مهیا نشد.» او می‌گوید روضه خوان اباعبدالله است و امسال می‌خواهد برای دل خودش روضه بخواند. در فضای باز هم نوجوانان می‌توانند عزاداری کنند. او معتقد است عشق امام حسین(ع) در دل همه است و هیچ بیماری و مشکلی نمی‌تواند آن را از دل مردم بیرون کند.
 آقا محمد هم یکی دیگر از برگزار‌کنندگان هیأت در این محله می‌گوید متفاوت‌ترین محرم زندگی اش را تجربه می‌کند و هنوز باور نمی‌کند که قرار نیست هیأتی داشته باشند: «با هفت نفر هم هیأت تشکیل داده‌ایم تا هیأت‌های بزرگ اما الان شرایطی روی داده که راستش اصلاً فکرش را نمی‌کردیم. همه دعا می‌کنیم این مریضی زودتر برود که سال بعد جبران کنیم. در شب تاسوعا و روز عاشورا اما قرار است در فضای باز عزاداری کنیم و قرار شده هر کسی زنجیر و وسایل عزاداری خودش را بیاورد. زیر‌انداز انداختن در میدان‌ها هم هست یا شاید هم صندلی بگذاریم و با فاصله بنشینیم و عزاداری کنیم. برای نذری هم قرار شد چند گوسفند نذر کنیم و گوشتش را میان نیازمندان تقسیم کنیم. دست خود مردم بدهیم تا خودشان بپزند مشکلی هم ایجاد نمی‌شود. امام حسین هم کمک می‌کند که با همین شرایط بهترین دهه محرم را برگزار کنیم.»
اما این طور نیست که در محله نارمک اصلاً هیچ هیأتی برگزار نشود؛ مثل هیأت متوسلان به ائمه اطهار(ع) که در یکی از میدان‌ها برپا شده و هر شب مردم روی زیر‌انداز در فضای باز و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی عزاداری می‌کنند. در بنر این هیأت نکات ضروری جهت شرکت در مراسم نوشته شده است: «رعایت پروتکل‌های بهداشتی و حفظ فاصله اجتماعی به همراه داشتن صندلی یا زیر‌انداز شخصی. خیرات و نذورات در طول برنامه اکیداً ممنوع است. استفاده از ماسک در طول مراسم الزامی است. هرکس باید آب آشامیدنی به همراه داشته باشد.»
البته هستند تک و توک هیأت‌های عزاداری که در مکان‌های سربسته بزرگ هم تصمیم دارند با رعایت فاصله‌گذاری مراسم برگزار کنند. مثل هیأت آقا حمید که امسال طبل و سنج ندارند و نذری هم نمی‌دهند تا خیلی شلوغ نشود اما هر شب یک ساعت مراسم روضه خوانی دارند که با فاصله‌گذاری اجتماعی برگزار می‌شود: «متأسفانه امسال دست و بالمان خیلی بسته است اما همین که توانستیم خیمه را بزنیم رضایت داریم. خوشحالیم این اجازه را دادند که در همین حد عزا‌داری کنیم. می‌دانیم خیلی از جوان‌ها ناراحتند بخصوص که دسته و اینها راه نمی‌افتد اما چون ماهیت محرم به روضه آن است، همین رویکرد هم باعث می‌شود خیلی از جوانان با روضه هم بیشتر آشنا شوند.»
 خیلی‌ها در شرق تهران تأکید می‌کنند، متفاوت‌ترین محرم عمرشان را تجربه می‌کنند مثل آقا رضا که 20 سال است هیأت برگزار کرده اما امسال تصمیم گرفته همه مخارج و نذورات هیأت‌شان را به‌صورت بسته‌بندی تقدیم به نیازمندان و صرف آزادی زندانیان بی‌گناه کند. بارها تأکید می‌کند که امام حسین به آنها آموخته که همیشه و در شرایط سخت در خدمت مردم و برپایی عدالت باشند و این همان هدفی است که در متفاوت‌ترین محرم عمرش هم به آن پایبند خواهد ماند.