سال 1329 از دوران طوفانی تاریخ معاصر ایران است؛ سالی که با شروع به‌کار مجلس شانزدهم و شکل‌گیری یکی از نیرومندترین اقلیت‌های تاریخ مجلس به رهبری دکتر مصدق آغاز شد و با ملی شدن صنعت نفت در آخرین روز سال به پایان رسید. اما یکی از جنجال‌های اصلی سال 1329 بخصوص نیمه اول آن انتخاب حاجعلی رزم آرا به نخست‌وزیری بود؛ فرمانده نظامی که نه محمدرضاشاه دل خوشی از انتخابش داشت، نه جبهه ملی و نه آیت‌الله کاشانی. او 5 تیر از سوی مجلس به نخست‌وزیری انتخاب شد و محمدرضاشاه هم او را به نخست‌وزیری منصوب کرد. اما جدای از قصه‌های سیاسی؛ رزم آرا که یک ارتشی بود با انتخاب به‌عنوان نخست‌وزیر به فکر سرو سامان دادن به وضعیت نظم عمومی در شهر افتاد. جنگ جهانی دوم به جمعیت گدایان شهر بسیار افزوده بود و در هر گوشه و کناری افرادی مشغول تکدی گری دیده می‌شدند. از طرف دیگر بخشی از تکنولوژی‌های شهری همچون اتومبیل و اتوبوس در شرایطی به زیست شهری اضافه شده بود که همچنان مشکلاتی در قوانین شهری و استفاده از این امکانات دیده می‌شد. از همین رو رزم‌آرا در مرداد سال 1329 تصمیم گرفت قوانینی برای بهبود وضعیت اجتماعی تدوین کند و با انجام اقداماتی در جهت سامان دادن به شرایط قدم بردارد. او یازدهم مرداد در حکمی به شهربانی دستورداد گدایان و خیابان خواب‌های تهران را جمع‌آوری و در باغ امین آباد ساکن کنند. روزنامه «داد» روز 12 مرداد با پوشش این خبر نوشته است: «از ساعت شش صبح دیروز مأموران به کمک کامیون‌های ارتش شروع به جمع‌آوری کلیه مستمندان و متکدیان نمودند و تا ظهر دیروز 1200 نفر جمع‌آوری و به باغ امین آباد که جهت آنها اختصاص داده شده، اعزام گردیدند. در باغ امین آباد نام آنها در دفاتر ثبت و اوراق جیره بندی میان آنها توزیع و مرد و زن و کودک را در محل‌های جداگانه جای دادند. به هریک از مستمندان روزی دو کیلو نان و چهار ریال وجه نقد داده خواهد شد که مایحتاج خود را از فروشگاهی که در آنجا وجود دارد خریداری کنند و به هریک، یکدست لباس داده می‌شود.» همچنین روزنامه کوشش در یادداشتی با پرداختن به موضوع جمع‌آوری گدایان شهر و استقبال از آن، نوشته است: «دولت برای جمع‌آوری ولگردان و گدایان شهر دست به اقدامات اساسی زده است، به‌طوری که می‌دانیم یک هیأت تعاونی از معتمدین محلات تهران تشکیل شده و بزودی اساسنامه آنها از تصویب خواهد گذشت. دولت می‌خواهد با وضع عوارضی بر اشیای تجملی محل درآمدی برای نگهداری مستمندان حقیقی تهیه و در دسترس هیأت تعاونی بگذارد.» در بخش دیگری از این یادداشت پیشنهاد شده به افرادی که از سطح شهرها جمع‌آوری می‌شوند «با ایجاد مدارس فنی» آموزش داده شود، البته نویسنده این یادداشت چندان امیدوار به اثرگذار بودن قوانین و اقدامات دولت نیست و در بخش پایانی مطلب خود می‌نویسد:«دولت باید مطابق قانون و آیین شریعت اعلام نماید که تکدی گری ممنوع است. البته برای آن دسته و طبقه مردمی که چند قرن پشت سرهم به آسودگی دور زده یا در کوچه نشسته با مشاغلی که حس عطوفت و رأفت مردم را تحریک کرده و تحصیل معاش نموده؛ خیلی مشکل است به این زودی حاضرشوند که از شغل ولگردی که به قول خوشان می‌گویند:«گدایی کن تا محتاج خلق نشوی» صرف نظر کنند.»
علاوه بر حکم جمع‌آوری گدایان، رزم آرا 12 مرداد با صدور دستوری مردم شهر را موظف کرد که برای سوار شدن به اتوبوس‌ها در صف‌های منظم بایستند و روز 13 مرداد هم قانونی را وضع کرد که طبق آن بوق زدن اتومبیل‌ها در تهران و شهرهای دیگر ممنوع شد. در آن سال‌ها و در شرایطی که استفاده از اتومبیل هر روز به وسیله‌ای عمومی‌تر بین مردم تبدیل می‌شد؛ بوق زدن زیاد در حال تبدیل شدن به یک ضد فرهنگ شهری بود و صاحبان ماشین برای هر کاری از بوق استفاده می‌کردند تا جایی که در مصوبات شهری دهه 20 و روزنامه‌های آن زمان به دفعات مطالبی درباره بوق زدن زیاد اتومبیل‌ها در شهر و داشتن بوق‌های نامتعارف نوشته شده است.

فرزانه قبادی/  ساعت 5 بعدازظهر بیستم خرداد 1329 بیوک آبی رنگ در میان ازدحام جمعیت، مردی را از فرودگاه مهرآباد به سوی پامنار می‌برد که یک سال پیش با اتهام مشارکت در ترور نافرجام شاه، به لبنان تبعید شده بود. آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی با استقبال گسترده مردم، سران جبهه ملی و محمد مصدق و چهره‌های سرشناس دیگر، وارد تهران شد. در گزارشی که در میان اسناد وزارت جنگ وجود دارد در مورد میزان استقبال مردم آمده است: «جمعیت حدود 12 هزار نفر تخمین ‌زده می‌شود. کثرت جمعیت تا اندازه‌ای بود که مقررات داخلی فرودگاه را شکسته و مأموران انتظامی شهربانی قادر به حفظ انتظامات نبودند. رقم‌های مختلفی بیانیه و عکس‌های کاشانی توسط دسته های مختلف توزیع می‌شد. بنا بر شواهد موجود حتی اقلیت‌های مذهبی هم در این استقبال شرکت کرده بودند. شرکت مردم در مراسم استقبال آنقدر وسیع بود که از فرودگاه مهرآباد تا پامنار، منزل آیت‌الله کاشانی، جمعیت متصل در انتظار ورود ایشان بودند و اتومبیل حامل آیت‌الله در طول مسیر به کندی و با فشار جمعیت حرکت می‌کرد. در پامنار جمعیت بی‌شماری در انتظار ورود بوده و رفته‌رفته جمعیت رو به تزاید گذاشته و پاسبانان به‌طور کلی از عهده حفظ نظم برنمی‌آمدند.»
ماه‌ها بود که مردم با هدایت او علیه دولت وقت تجمعات اعتراضی برپا می‌کردند. بهمن ماه 1327 و چند روز پیش از ترور شاه در دانشگاه تهران، اعلامیه‌ای تند علیه انگلیس و دولت وقت ایران که معتقد بود دست نشانده انگلیس است، صادر کرد. چند روز بعد خبر ترور نافرجام شاه شد تیتر اول رسانه‌ها، در پایتخت حکومت نظامی اعلام شد و رسانه‌ها بیش از همیشه زیر تیغ سانسور رفتند. در همین شرایط و چند روز پس از ترور شاه، گروهی با هدایت سرتیپ دفتری، شبانه به خانه آیت الله کاشانی کاشانی حمله کردند و او را به اتهام همدستی در ترور محمدرضا پهلوی، سوار بر جیپ ارتش راهی خرم آباد کردند و به این ترتیب قلعه فلک الافلاک میزبان نخستین زندانی خود شد. قلعه‌ای که بعد از این تاریخ تا اوایل دهه پنجاه کاربری زندان پیدا کرد. فلک الافلاک پس از کودتای 32 هم محل زندانی شدن حدود 500 نفر از دستگیرشدگان از جمله تعدادی از اعضای حزب توده شد. آیت الله کاشانی مدت کوتاهی در فلک الافلاک بود و بعد به لبنان تبعید شد. ارتباط او با فضای سیاسی ایران قطع نشده بود، اعلامیه‌هایش خطاب به مردم ایران در روزهای تبعید هم به دست هوادارانش می‌رسید. در همین هنگام انتخابات دوره شانزدهم مجلس شورای ملی برگزار شد و کاشانی کاندید نمایندگی مجلس شد. فروردین 1329 که نتیجه شمارش آرا اعلام شد، او با رأی قابل توجهی از سوی مردم انتخاب شد. بعد از این اتفاق تقاضای مصدق و مذهبیون و بازاری‌ها هر روز برای پایان دادن به تبعید آیت الله کاشانی شدت می‌گرفت. رجبعلی منصور، نخست وزیر این تقاضا را به گوش شاه رساند و بالاخره یک سال و چهار ماه بعد از دستگیری و تبعید، آیت الله کاشانی به ایران بازگشت، مردی که چند ماه بعد در جریان ملی شدن صنعت نفت، نقشی تأثیر‌گذار را در ماجراهای تاریخی بازی کرد.

 تهیه و تنظیم:حسن مجیدی

هر خانه، پنج هزار و پانصد تومان
افتتاح کوی کارگران راه‌آهن تهران

عصر دیروز کوی کارگران راه‌آهن در پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی افتتاح یافت. هیأت دولت، نمایندگان مجلسین شورای ملی و سنا، مدیران جراید و مأموران عالی رتبه دولت در مراسم افتتاح حضور داشتند. دیوار خانه‌های کوی کارگران با پرچم های ملی تزئین شده بود.ساختمان کوی مزبور به موجب قانون کار که در دوره پانزدهم به تصویب مجلس شورای ملی رسیده از طرف بنگاه راه‌آهن شروع گردیده و فعلاً 64 دستگاه خانه آن تمام و تحویل کارگران گردیده و در حدود 186 خانه دیگر در دست ساختمان است که جمعاً کوی مزبور ۲۵۰ دستگاه خانه خواهد داشت. تمام این خانه‌ها لوله کشی شده و برق دارد و برای ساختمان هر یک در حدود 55000 ریال خرج شده است. بهای خانه‌ها از کارگران و کارمندان با اقساط طویل المدت وصول خواهد شد.
روزنامه کیهان - سه‌شنبه 3 اردیبهشت 1329

مرا تیر زدند، ضارب را بگیرید
ترور احمد دهقان

ساعت 5/7 بعدازظهر دیروز، حسن جعفری کارمند شرکت نفت به دفتر مجله تهران مصور که در طبقه دوم عمارت گراند هتل واقع در لاله زار قرار دارد وارد شده اسلحه ای را که در دست داشته زیر قلب ایشان گذارده، یک تیر شلیک و آقای دهقان مدیر مجله و نماینده مجلس شورای ملی را ترور می کند.
به محض شلیک اولین تیر، آقای دهقان فریاد می زند (آخ کشتند، بگیرید... بگیرید کشتند) فریدون بلبلی مستخدم مجله به اطاق وارد شده دست ضارب را می گیرد و او موفق نمی گردد که تیر دوم را خالی کند. در همین فرصت آقای دهقان که دست های خود را محکم روی شکمش گذارده بود با عجله از اطاق خارج شده و می گوید مرا تیر زدند ضارب را بگیرید.ضارب در حالی که یک اسلحه پارابلوم به دست داشت از اطاق خارج می‌شود، علی خادم [عکاس مجله] و عبدالله والا [سردبیر] پس از درگیری،  اسلحه را گرفته با رسیدن افسران شهربانی و مامورین، او را دستبند زده و به شهربانی بردند.علی خادم، دهقان را به بیمارستان شماره ۲ ارتش می رساند، دکتر سرتیپ نصرالله خوشنویسان بلافاصله دستور انتقال او را به اطاق عمل داده و اغلب پزشکان و جراحان درجه 1 ارتش [دکتر هنجن، دکتر رامزی، پروفسور یحیی عدل و دکتر نفیسی] را تلفنی خواسته و شروع به عمل جراحی می نمایند اما مجروح در ساعت 5/9 در اطاق عمل و هنگام جراحی فوت می کند.
به محض انتقال آقای دهقان به بیمارستان، آقای سپهبد حاجعلی رزم آرا رئیس ستاد ارتش در بیمارستان حضور بهم می رساند. همچنین آقایان احمد شفیق، سپهبد مرتضی یزدان پناه، مهدی فرخ، رضا حکمت [سردار فاخر حکمت]، اغلب وکلای مجلس، روزنامه نگاران، هنرپیشگان تماشاخانه تهران، کارکنان مجله ، بستگان و دوستان او حضور داشتند و وقتی خبر فوت اطلاع داده شد بتدریج بیمارستان را ترک گفتند.
روزنامه داد - یکشنبه 7 خرداد1329

توزیع تلگراف‌ها و نامه‌ها بوسیله موزعین موتورسیکلت سوار
آغاز نامه‌رسانی مدرن

برای اینکه وضع توزیع نامه‌ها و تلگراف‌ها از صورت فعلی خارج شده و در اسرع وقت به‌دست صاحبان آنها برسد، آقای مهندس اشراقی کفیل وزارت پست‌وتلگراف و تلفن در چند روزه اخیر تلاش خود را مصروف انجام این کار داشته تا هرچه زودتر عمل توزیع به‌وسیله موزع موتورسیکلت سوار انجام شود. اکنون این اقدام به نتیجه رسیده و از روز پنجشنبه پنجم ماه جاری موتورسیکلت‌های خریداری شده به‌کار خواهند پرداخت. موزعین موتورسیکلت سوار با لباس متحد‌الشکل بوده و طبق تعلیماتی که به آنها داده شده است مراسلات و نامه‌ها را در اسرع وقت توزیع خواهند کرد.
ë نامه‌ها و تلگراف‌ها با موتورسیکلت توزیع شد
از ساعت 7 صبح دیروز نامه رسانان موتورسیکلت سوار و جیپ سوار وزارت پست و تلگراف با لباس متحد‌الشکل در شهر به حرکت درآمدند و نامه‌ها و تلگرافات را در نقاط مختلف شهر تقسیم کردند. فعلاً ۸ دستگاه موتورسیکلت و یک جیپ در اختیار اداره پست تهران و ۹ دستگاه موتورسیکلت و یک جیپ در اختیار اداره تلگراف تهران گذاشته شده است که نامه‌ها و تلگراف‌ها را توزیع کنند.
روزنامه کوشش-4 و 6 مرداد 1329

در اوایل سال ۱۳۱5 فرودگاه مهرآباد بوجود آمد. در آن سال نیروی هوایی یک آشیانه هواپیما، پمپ بنزین و یک کارگاه تعمیر در آن محل شروع به ساختن کرد. یک ساختمان نیز برای استراحت و محل توقف افسران در سال بعد بنا شد. پس از واقعه شهریور و اشغال فرودگاه مزبور، نیروی هوایی متفقین شروع به توسعه قسمت های مختلف ساختمان فرودگاه مزبور نمودند.در سال ۱۳۲۱ این فرودگاه مختص پرواز و فرود آمدن هواپیماهای ارتش انگلیس شد. در نتیجه نیروی انگلیس دو خط عریض بتونی برای پرواز و فرود هواپیماهای خود ایجاد و محوطه فرودگاه را به پنج هزار متر در پنج هزار متر توسعه دادند.پس از خاتمه جنگ جهانی و خروج متفقین از ایران، ابتدا مهرآباد تحویل نیروی هوایی شد ولی توسعه روزافزون هواپیمایی و آمد و شد هواپیماهای مختلف به تهران موجب شد که دولت به فکر ایجاد یک فرودگاه کشوری بیفتد. در همین وقت اداره هواپیمایی کشوری در وزارت راه تشکیل و احمد شفیق اولین رئیس اداره کل هواپیمایی کشوری شد.بدین ترتیب یک مرکز قوی فرستنده و گیرنده بی سیم و پست های مخصوص برای کسب اخبار و جمع آوری اطلاعات از فرودگاه های تبریز، مشهد، کرمان، شیراز، بوشهر، آبادان و اصفهان ایجاد شد. بی سیم های فرودگاه های مزبور تعمیر و نصب و ارتباط آنها با تهران منظم شد. اکنون علاوه بر بی سیم و تلفنی که با این فرودگاه ها در ارتباط می باشد، چند دستگاه (رادیو فار) در فرودگاه تهران، مشهد، گرگان و آبادان نصب و در موقع لزوم از آنها استفاده می شود. این دستگاه هواپیماهایی را که بسوی فرودگاه در حرکتند بطرف خود هدایت و آنها را به فرودگاه می رساند.بعلاوه بی سیم های مهرآباد با لندن، پاریس، آمستردام، قاهره، بغداد، نیکوسیا [نیکوزیا]، دمشق، بیروت، استانبول، بصره، کراچی، کابل، دهلی و... شبانه روز در ارتباط بوده و هواپیماهایی که از این نقاط پرواز می نمایند به محض رسیدن به مرزهای ایران با تهران ارتباط می گیرند و از اطلاعات جوی آن استفاده می کنند. دستگاه هواشناسی فرودگاه، شبانه روز اخبار و اطلاعات عمومی هوای دنیا را کسب و پس از تنظیم به هواپیماها می دهد.
ë مسافرین ورودی و خروجی
نظری به آمار ورودی و خروجی مسافران فرودگاه مهرآباد، محقق می دارد که تهران امروز یکی از مراکز بزرگ و حساس خاورمیانه شده و مهرآباد بصورت یک چهارراه بین المللی درآمده است.در سال ۱۳۲5 تنها ۱۲۰۹ مسافر وارد  یا خارج می شدند در حالی که در شش ماهه اخیر سال ۱۳۲۷ و شش ماهه اول سال ۱3۲۸ قریب به 4200 نفر با 345740 کیلو بار ورود و خروج کرده اند. در همین سال ۱۹۸۳۱ نفر به داخل ایران آمد و شد نموده اند.
ë فرودگاه جدید مهرآباد
احتیاجات روزافزون ورود و خروج هواپیماها و مسافرین و نبودن وسایل کنترل و دستگاه های اداری فرودگاه مهرآباد، آقای احمد شفیق را وادار به ساختن فرودگاه معظم و بزرگتری که احتیاجات و چهارراه هوایی خاورمیانه را تأمین کند، نمود.برای این منظور در بودجه سال ۱۳۲۷ پیش بینی ایجاد این فرودگاه گردید و از نقشه های پیشنهادی، طرح ساختمان جدید فعلی که با بهترین فرودگاه های جهان از هر حیث برابری می کند مورد پسند واقع گردید.این ساختمان چهار اشکوبه است و بوسیله شرکت سنتاب ساخته می شود. در قسمت تحتانی منتهای ماشین خانه و انبارها در طبقه دوم اداره گمرک، کافه رستوران مسافرین، ادارات مختلف نمایندگی های هوایی و در دو طبقه دیگر اداره بی سیم، اداره هواشناسی دفتر و سایر مؤسسات اداره هوایی کشوری و برج ارتباط که هواپیما ها را بوسیله تلفن به فرودگاه هدایت می کند ساخته شده است.خیابان هایی که هواپیماها در فرودگاه روی آن پرواز می نمایند بسته به موقعیت محل با بتن یا سیمان ساخته خواهد شد . ساختمان خیابان های پرواز فرودگاه یعنى امتداد خیابان پرواز شرقی به غربی از ۱۸۰۰ متر به ۲5۰۰ متر و عرض آن از 45 متر به 6۰ متر افزایش خواهد یافت. به این ترتیب، فرودگاه مهرآباد یکی از فرودگاه های بزرگ جهان خواهد شد.
روزنامه کیهان - شنبه 9 اردیبهشت 1329

در ضمن مطالعاتی که بعمل آمده معلوم گردید که قیمت نان اعم از نان دولتی و نان آزاد گران می باشد به این معنی که بهای نان دولتی با بهای آردی که به نانوا داده می شود تناسب نداشته و نانواهای آزادپز نیز با وفور غله و تنزل بهای آن هنوز در قیمت نان تقلیلی نداده و از طریق اعتدال خارج شده اند و اینک با حساب های دقیقی که بعمل آمده نرخ نان از تاریخ دوشنبه ۲۶ تیرماه (روز عید فطر) به این شرح تعیین می شود:
نان دولتی سنگک، کیلویی ۳ ریال- نان تافتون، کیلویی ۳ ریال- نان فری دولتی، کیلویی 2 ریال و نیم- نان آزاد، کیلویی 5 ریال و نیم و از دهم مرداد نرخ آن کیلویی 5 ریال خواهد بود.متخلفین از داشتن دکان نانوایی محروم و طبق مقررات شدیداً مورد تعقیب قرار خواهند گرفت، در صورتی که هر یک از نانواهای دولتی فروش نان نرخ فوق را مقرون به صرفه خود ندانند باید تا روز پنجشنبه ۲۳ ماه جاری مستقیماً به اداره نان شهر مراجعه نمایند تا پروانه نانوایی آنها باطل و به دیگری واگذار شود.
 روزنامه کوشش- دوشنبه 19 تیر 1329