رئیس دفتر رئیس جمهوری و معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان تأکید کردند: هیچ مانعی پیش روی توسعه و تداوم روابط تجاری و اقتصادی تهران و باکو وجود ندارد. به گزارش ایرنا، «محمود واعظی» رئیس دفتر رئیس جمهوری و «شاهین مصطفی یف» معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان در گفت‌و‌گوی تلفنی ضمن بررسی شرایط فعلی همه‌گیری ویروس کرونا، بر اهمیت تلاش‌های مشترک برای مقابله با این ویروس و ضرورت تبادل تجربه نهادهای مربوطه دو کشور تأکید کردند. در این گفت‌و‌گو با تأکید بر اینکه هیچ مانعی در زمینه تداوم روابط اقتصادی و بازرگانی جمهوری آذربایجان و ایران با رعایت پروتکل‌های بهداشتی وجود ندارد، اعلام شد با وجود همه‌گیری کرونا روابط دو کشور در حوزه‌های بازرگانی و حمل و نقل تداوم یافته و مراودات دوجانبه در این حوزه‌ها رشد نیز داشته است. براساس این گزارش، باز بودن مرزهای مشترک ایران و جمهوری آذربایجان برای حمل و نقل ترانزیتی در ماه‌های اخیر موجب افزایش حجم حمل و نقل میان دو کشور شده است. رئیس دفتر رئیس جمهوری و معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان همچنین درخصوص رساندن هر چه زودتر سطح روابط بازرگانی دو کشور با تلاش‌های مشترک به حجم دوره قبل از همه‌گیری کرونا ابراز اطمینان کردند.

مریم شهبازی
خبرنگار
«محمدرحیم اخوت» از معدود بازماندگان آن حلقه ادبی مشهوری است که از اصفهان سر برآوردند و نقش بسزایی در ارتقای شعر و داستان‌نویسی‌ معاصرمان ایفا کردند، یارانی که از محفل ادبی آنان با عنوان «جُنگ اصفهان» یاد می‌شود و اخوت بزرگ‌ترین حسرت زندگی‌اش، حالا در هفتاد و پنج ‌سالگی این است که چرا شور سیاسی سال‌های جوانی‌اش نگذاشت از همان ابتدا به این جمع بپیوندد. «نامه‌ی سرمدی» رمانی است که یکی- دو سال قبل، بعد از مدت‌ها گرفتار بودن در چرخه ممیزی منتشر شد. او البته کتاب دیگری هم در انتظار کسب مجوز نشر دارد، رمان« تا وقتی کسی هست» که به ‌نوعی زندگی‌نامه خودنوشت او به شمار می‌آید و بخشی از آن درباره همسری است که هفده سالی است غم فراقش را دارد؛ حالا در روزگاری که اوضاع جسمی و وضعیت بینایی‌اش حتی امکان مطالعه را از او گرفته، این نویسنده و منتقد ادبی امیدوار است بررس‌های اداره کتاب، حسرت انتشار اثری را که فعلاً آخرین نوشته‌اش به شمار می‌آید ، بر دلش نگذارند. در خلال این گفت‌وگو گریزی هرچند مختصر به زندگی حرفه‌ای «محمدرحیم اخوت» و همچنین بیان خاطراتی از حلقه یاران «جُنگ اصفهان» داشته‌ایم که می‌خوانید.

قبل از هر سؤالی از خانواده‌تان بگویید و اینکه شرایط فرهنگی خاصی بر آن حاکم بوده که شما را به ادبیات علاقه‌مند کرده باشد یا این، مسیری است که خودتان در آن گام نهاده‌اید؟
خانواده‌ام چندان علاقه‌مند نبودند، تا جایی که به خاطرم مانده پدرم چندان مشوق مان نبود، اما عمه‌ام که بعدها با دخترش ازدواج کردم، عاشق حافظ بود و این دیوان شعر حکم کتاب بالینی‌اش را داشت. هرچند که حالا هم عمه‌ام را ازدست‌ داده‌ام و هم دخترش که برای سالیان سال همسر و همدمم بود. برای مان غزل‌های حافظ را می‌خواند و نخستین جرقه‌های گام نهادنم به دنیای ادبیات از همان زمان زده شد.
 شروع کارتان در این عرصه به دوران تحصیل در رشته ادبیات و ورود به فضای دانشگاهی بازمی‌گردد، بویژه که شنیده‌ام از سن و سال کم برخی مطالب شما در نشریه فردوسی منتشر می‌شده!
آغاز مطالعات ادبی‌ام به سال‌های دبیرستان بازمی گردد، از همان دوره بود که بتدریج موفق به انتشار برخی نوشته هایم در مجله فردوسی شدم، اما دوره دانشگاه به لطف حضور بزرگانی همچون جمشید مظاهری و جلیل دوستخواه در جمع استادانم علاقه‌ بیشتری به فعالیت در حوزه ادبیات پیدا کردم. آ‌نقدر خوش‌شانس بودم که روابطم با استادانی که به‌ نام برخی از آنها اشاره شد ادامه پیدا کرد.
 ورودتان به حلقه یاران جُنگ ادبی اصفهان چطور اتفاق افتاد؟
همان‌طور که اشاره شد در دوره دانشگاه، فرصت آشنایی با استادان مطرحی نصیبم شد، این روابط به آشنایی‌ام با دیگر بزرگانی همچون محمد حقوقی و ابوالحسن نجفی منجر شد. درنهایت هم به جمع یاران حلقه ادبی جُنگ اصفهان راه پیدا کردم. من دهه‌هایی از ایران را زیسته‌ام و در جمعی حضور پیدا کرده‌ام که درنتیجه‌اش با بسیاری از ادبای مطرح معاصرمان نشست‌وبرخاست پیدا کردم. حضور جدی‌ام در این جُنگ تقریباً همزمان با دوره دوم آن و روزگاری بود که جلسات به همت احمد میرعلایی برپا می‌شد، تقریباً از همان جلسه اول به دعوت او، من هم رفتم. بخشی از دیدارها هم در دفتر مطالعات فرهنگی رخ می‌داد؛ متأسفانه این دفتر را بستند و به ‌مرور این محفل ادبی که راه پیدا کردن به آن کار ساده‌ای نبود هم از هم پاشید. اما نکته قابل ‌توجه اینکه برنامه‌های این نشست‌ها تنها به شعر و داستان محدود نمی‌شد و حاضران درباره حوزه‌های مختلف همچون سینما، تئاتر و.. هم حرف می‌زدند. بخش مهمی از اثرگذاری محفل‌های ادبی دهه‌های چهل و پنجاه نه‌تنها به جدیت آنان، بلکه به نگاه همه‌جانبه‌ای بازمی‌گشت که فراتر از حوزه تخصصی‌شان به دیگر بخش‌های فرهنگ و هنر هم داشتند؛ اتفاقی که ردپای پررنگی از آن در نوشته‌های نویسندگان و شاعران این دهه هم دیده می‌شود.
 دهه پنجاه نخستین آثار شما با همراهی ناشری اصفهانی منتشر می‌شود، چند کتاب داستانی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، چه شد که به‌یک‌باره به سراغ نقد ادبی و تألیف برای مخاطبان بزرگسال رفتید؟
راستش مدتی که از انتشار این کتاب‌هایم گذشت متوجه شدم ادبیات برای من آن چیزی نیست که در آن شش- هفت کتاب نوشته‌ام، آنقدر که هرکجا آن کتاب‌ها را می‌دیدم جمع‌شان می‌کردم. ورودم به حلقه یاران ادبی جُنگ اصفهان در حکم راهنمایی بود که مسیر کاری را که به آن تعلق داشتم ، نشانم داد.
اگر به سراغ نوشته‌های نویسندگانی همچون علی‌اشرف درویشیان که معلمی حرفه‌شان بوده برویم شاهد تأثیر آن بر نوشته‌هایشان هستیم، هر چند که هم زنده‌یاد درویشیان و هم شما از جمله معلمانی هستید که از ادامه کار محروم شدید؛ معلمی، آن‌هم در مناطق روستایی چقدر بر دریچه نگاه تان اثر گذاشته است؟
به‌طورقطع بی‌تأثیر نبوده و می‌توان گفت گستره نگاهم به ادبیات را مدیون همین تجربه‌های زیسته ارزشمند هستم. هنوز هم آن دوران را که به معلمی مشغول بودم بهترین دوره کاری‌ام می‌دانم و برای آن ارزش ویژه‌ای قائل هستم؛ البته نویسندگی را هم به همان میزان جدی می‌دیدم و می‌بینم، هرچند که دیگر توان نوشتن ندارم.
 از سال‌های دوستی و آشنایی‌تان با این افراد که همگی در زمره چهره‌های شاخص ادبیات معاصر بودند بگویید؟
حافظه‌ آنقدر یاری‌ام نمی‌کند که بتوانم به خاطرات چندانی اشاره ‌کنم. بااین ‌حال هیچ‌وقت فراموش نمی‌کنم که ابوالحسن نجفی به ‌رغم جایگاه علمی و احاطه‌ای که به ادبیات و زبان فارسی، فرانسه و از سویی ترجمه داشت هیچ‌گاه نگاه متکبرانه‌ای به جوان‌ترها نداشت و برای همه ما حکم یک راهنما داشت، آن‌چنان‌که حتی بسیاری از اعضای این محفل تحت تأثیر او بودند؛ البته محمد حقوقی هم ویژگی‌هایی مشابه نجفی داشت. دوستی و نشست‌وبرخاست با این بزرگان، همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد من را در فعالیت جدی‌تر ادبی مصرتر کرد. دوستی با این بزرگان تا جایی ادامه پیدا کرد که درنهایت به خواست میرعلایی مقدمه‌ای بر یکی از کتاب‌های او نوشتم.
 از تأثیری که این افراد بر تربیت نویسندگان نسل بعد گذاشتند بگویید!
اغلب افرادی که با راهنمایی این بزرگان قدم به ادبیات گذاشتند از چهره‌های شاخص شعر و داستان شدند، تأثیر این بزرگان که تنها به ‌نام برخی از آنها اشاره شد تنها به آن دهه‌ها محدود نمی‌شود، جوان نویسنده یا شاعری که امروز به سراغ مطالعه آثار آنان می‌رود هم به‌نوعی تحت تأثیرشان قرار دارد، بااینکه رفت‌وآمد به این جمع کار ساده‌ای نبود اما بخشی از ادبیات امروزمان را مدیون هسته‌های تشکیل‌دهنده دوره اول و دوم یاران جُنگ اصفهان هستیم. هرچند که خود من به دلایلی از دوره دوم به آن پیوستم و شانس بهره گرفتن از حضور این افراد را از همان بدو امر نداشتم.
 شما با آقای گلشیری هم دوستی نزدیکی داشتید، رابطه‌ای که در دوره کوتاهی که ایشان بعد از انقلاب به اصفهان بازگشتند شکل گرفت، از آن روزها چیزی به خاطرتان مانده است؟
دوستی‌مان به همان هنگامی بازمی‌گردد که اشاره کردید، مدتی بعد از انقلاب به اصفهان بازگشت، هفته‌ای دو- سه مرتبه، در خلال جلسات هفتگی با گلشیری دیدار داشتیم. بخشی از گفت‌وگوهایمان مختص زمان پیاده‌روی بود، عصرها با دیگر حاضران جلسه، دو به ‌دو برای قدم زدن به اطراف زاینده‌رود می‌رفتیم و از ادبیات صحبت می‌کردیم.
 دلیل جایگاهی که برای گلشیری قائل هستید و حتی او را از صادق هدایت هم بالاتر می‌دانید چیست؟
شاید نتوانم به جرأت بگویم از صادق هدایت بالاتر است اما بی‌تردید چیزی کم از او ندارد، دلیل این گفته را در جایگاهی می‌دانم که برای ذات داستان و داستان‌نویسی قائل بود، مسأله‌ای که تأثیر آن حتی در نوشته‌هایش هم دیده می‌شود. خود من به‌شخصه با کمتر نویسنده‌ای روبه‌رو شده‌ام که نوشتن دغدغه اصلی‌اش باشد، درست برخلاف گلشیری که زندگی‌اش نوشتن بود. او به رغم آنچه برخی می‌گفتند هیچ‌گاه از ادبیات به‌عنوان ابزاری در جهت تزریق عقاید سیاسی‌اش به مخاطبان استفاده نکرد، ادبیات برای او خود ادبیات بود، نه ابزار و وسیله.
 از میان جوان‌ترهایی که به جُنگ و جلسات دفتر مطالعات فرهنگی رفت‌وآمد داشتند کدام ‌یک از چهره‌های شاخص ادبیات امروزمان شده‌اند؟
راستش همان‌طور که گفتم حافظه،‌ چندان من را در یادآوری گذشته همراهی نمی‌کند اما به خاطرم هست که علی خدایی که آن سال‌ها نویسنده جوانی بود هم به جُنگ رفت‌وآمد داشت. داستان‌هایش را برای هوشنگ گلشیری و من می‌خواند و گلشیری راهنمایی‌های لازم را به او می‌گفت، نویسنده‌ای که حالا خودش یکی از چهره‌های شاخص شده است.
باوجود حضور در چنین محفلی چرا اینقدر دیر به فکر انتشار«تعلیق» نخستین کتاب تان افتادید؟
این نخستین نوشته من نبود، همان‌طور که خودتان هم اشاره کردید دهه پنجاه چند کتاب داستان برای کودکان و نوجوانان با نام مستعار نوشتم، اما بعد از مدتی احساس کردم به آن حوزه تعلق ندارم و وارد حیطه نقد شعر و ادبیات داستانی بزرگسال شدم. هرچند داستان «تعلیق»، نخستین نوشته‌ام در حوزه ادبیات بزرگسال هم باوجود انتشار در سال 78، نزدیک به یک دهه قبل نوشته‌ شده بود.
 دلیل این تأخیر 11-10 ساله در انتشار کتاب‌تان بحث گرفت و گیرهای ممیزی بوده یا حساسیت‌های خودتان در بازنویسی؟
تعلیق اولین کتابم بود، در راه انتشار آن برخلاف آثار بعدی با مشکل ممیزی روبه‌رو نشدم، اما تأخیری که به آن اشاره شد نشأت گرفته از حساسیت‌های خودم در بحث بازنویسی بود. بخشی از جوانی‌ام با حضور در جمعی همچون جُنگ اصفهان همراه شد که اعضای آن همگی از چهره‌های اثرگذار ادبیات بودند، بنابراین عجیب نیست که در انتشار اولین کتاب تا این اندازه حساسیت به خرج داده باشم؛ دلم می‌خواست «تعلیق» داستان خوب و بی‌عیبی از آب درآید. هنوز هم وقتی بعد از سال‌ها به سراغ «تعلیق» می‌روم همچنان از خواندنش لذت می‌برم، درست برخلاف برخی دوستان نویسنده و مترجم که حتی علاقه‌ای به بازنشر دوباره نخستین کتاب خود ندارند.
 رمان «تعلیق» را پیش از انتشار برای دوستان تان در جُنگ ادبی اصفهان خوانده بودید؟
نه؛ کتاب را پیش‌تر برای کسی نخوانده بودم، راستش خواندن «تعلیق»، در شرایطی که نخستین نوشته‌ام به شمار می‌آمد آن‌هم نزد بزرگانی همچون ابوالحسن نجفی واقعاً جرأت می‌خواست که من نداشتم. زنده‌یاد نجفی از چنان جایگاه ادبی والایی برخوردار بود که هیچ‌گاه به چنین کاری دست نزدم، اما برای هوشنگ گلشیری آن را خوانده بودم و حتی دلیل اینکه بالاخره دل به دریا زدم و «تعلیق» را منتشر کردم تشویق برخی دوستان بود.
 گلشیری یکی از همین مشوقان بود؟
نه اتفاقاً ایراد بسیاری به نوشته‌ام گرفت، هرچند که وقتی کتاب منتشر شد از آن حتی فراتر از اصفهان، در تهران و دیگر جمع‌ها و نشست‌های ادبی استقبال شد. آنقدر که بخش فرهنگی سفارت فرانسه هم به آن توجه نشان داد و حتی کامران فانی هم در واکنش به داستان «تعلیق» آن را اثری خوانده که همه را شگفت‌زده کرده بود.
 این استقبال کارتان در تألیف کتاب بعدی را سخت نکرد؟
نه، هرچند که کتاب بعدی‌ام در ارتباط با شعر بود.
 آثار شما چه در راه کسب مجوز نشر و چه برای بازنشر، هرازگاهی با موانعی روبه‌رو شده‌اند؛ ازجمله «نامه سرمدی» که گویا بعد از مدت‌ها، سال گذشته بالاخره منتشر شد. هنوز هم اثری در انتظار کسب مجوز نشر دارید؟
 از «نامه سرمدی» که سال‌ها منتظر کسب مجوز آن بودم که بگذریم حالا نوبت گرفت و گیر بررس‌ها برای مجوز نشر «تا وقتی کسی هست» شده! کتابی است که هنوز موفق به انتشار آن نشده‌ام بااینکه مدت‌ها از وقتی آن را به ناشر سپرده‌ام می‌گذرد. آن‌طور که باخبر شده‌ام به بخش‌هایی از کتاب اصلاح و حذف زده‌اند که من نمی‌پذیرم. ترجیح می‌دهم کتابم هرگز منتشر نشود اما اجازه حذف هیچ قسمت آن را نمی‌دهم. کتابی که با حذف و اصلاحیه منتشر شود از اصل خود دور می‌شود. اصلاً داستانی که نوشته و کامل می‌شود که دیگر قابل‌ تغییر نیست!  زمان حاضر را دقیق نمی‌دانم اما طی سال‌های گذشته یکی از مهم‌ترین مشکلات در مسیر ممیزی این بود که اغلب مواقع خبر داشتیم که بررس‌های ممیزی هم ادبیات را بخوبی نمی‌شناختند و هم حتی کتابی را که برای بررسی به آنان می‌سپردند ،بدرستی نمی‌خواندند. هرچند که گمان می‌کنم حالا هم شرایط فرق چندانی نکرده باشد. همین‌که انتظار حذف یا تغییر بخش‌هایی از کتاب را دارند مسلم که همچنان با مصائب ممیزی روبه‌رو هستیم. متأسفانه در این شرایط برخی دوستان خودشان را گول می‌زنند و می‌گویند که ممیزی خلاقیت بیشتر نویسندگان را به‌دنبال دارد. من بشدت مخالف این گفته هستم! اصلاً چطور می‌توان بخشی از کتاب را حذف کرد و باز به اثرگذاری آن امیدوار بود، برخی بررس‌ها کتاب را سلاخی می‌کنند، آن را از میان می‌برند و بعد مسئولان انتظار دارند مردم کتاب بخوانند. به‌هرحال هنوز هم موفق به انتشار «تا وقتی کسی هست» نشده‌ام. امیدوارم بررس‌های ارشاد مجال انتشار را از آن نگیرند. این کتاب بخشی از زندگی واقعی خود من را شامل می‌شود، آن بخشی که مرتبط با همسرم می‌شود که حالا مدت‌هاست با زندگی وداع گفته، ای ‌کاش حسرت انتشار این کتابی که شاید آخرین نوشته‌ام باشد به دلم نماند.
 بازگردیم به حلقه یاران جُنگ اصفهان. از وقتی ابوالحسن نجفی اصفهان را ترک کرد، رفتن او چقدر بر فعالیت جُنگ اثرگذار بود؟
او هم برای برنامه‌ریزی زندگی‌اش حق داشت و از این بابت نمی‌توان خرده‌ای گرفت؛ بااین‌ حال از وقتی نجفی اصفهان را ترک کرد و به تهران رفت کم‌کم حلقه یاران جُنگ اصفهان از هم پاشید چراکه نقش بسیار مؤثری در حفظ این جمع داشت. نجفی معلم بزرگی بود، دانش زیادی داشت اما هرگز دنبال به رخ کشیدن دانش خودش نبود. هر یک از این افراد به‌ تنهایی از چهره‌های شاخص بخش‌های مختلف ادبیات مان بودند، از ابوالحسن نجفی گرفته تا هوشنگ گلشیری، محمد حقوقی، بهرام صادقی و دیگرانی که نامشان بر پیکر فرهنگ و ادب مان حک ‌شده است.
 طی دهه‌های گذشته شاهد عبور جریان ادبیات از مناطق مختلف کشورمان و تحت عنوان‌هایی همچون مکتب اصفهان یا مکتب جنوب و... بوده‌ایم، در شرایط فعلی و با توجه به نقش رسانه‌های نوین در شبیه‌سازی تفکرات و سبک‌کار نویسندگان فکر می‌کنید بازهم شاهد موارد مشابهی در دیگر نقاط کشورمان باشیم؟
به‌شخصه چندان با اطلاق عنوان «مکتب» به جغرافیایی خاص موافق نیستم، از این مسأله که بگذریم به گمانم دیگر شاهد چنین جریان سازی‌هایی نباشیم. همان‌طور که خودتان هم اشاره کردید تغییر شیوه زندگی و پیوستگی نزدیک آن به تکنولوژی‌های نوین ارتباطی منجر به شبیه شدن آثار ادبی به یکدیگر شده، اتفاقی که نه ‌فقط در ایران، بلکه به شکل‌های مختلف در تمام جهان شاهد آن هستیم. آدم‌هایی که این روزها خواهان قدم گذاشتن به عرصه ادبیات هستند براحتی به هر کتابی از هرکجای دنیا و از هر نویسنده‌ای دسترسی دارند و حتی قادر به اطلاع از احوال جهانی ادبیات هم هستند. برخلاف گذشته که نویسندگان تا حد بسیاری تحت تأثیر بوم فرهنگی و جغرافیای شهر محل سکونت خود بودند. از سوی دیگر حداقل در کشور خودمان و تاجایی که شرایط جسمی من اجازه داده که ببینیم شاهد شکل‌گیری محفل‌های ادبی چندان اثرگذاری بر ادبیات نیستیم و شاید بتوان گفت از رونق افتاده‌اند. حالا نمی‌دانم اگر امکان رفت‌وآمد به جمع‌های ادبی داشتم بازهم چنین عقیده‌ای داشته‌ام یا نه.
 در نوشته‌های نویسندگانی همچون شما، هوشنگ گلشیری یا حتی نویسندگان نسل بعدی‌تان مانند علی خدایی با حضور پررنگ جغرافیا و فرهنگ اصفهان و حتی مناطق خاصی مثل «چهارباغ» اصفهان روبه‌رو می‌شویم، این به‌منظور زنده نگه‌داشتن فضای جغرافیایی-فرهنگی مذکور بوده یا تحت تأثیر تجربه‌های زیستی‌تان؟
هر دو این موارد اثرگذار بوده، بااین‌حال درباره شخص من بخش دوم سؤال‌تان بیشتر صادق است، نویسنده خواه ناخواه ماجرای مخلوقات ادبی‌اش را در بستر تجربه‌های زیستی‌اش می‌نویسد. شبیه همان چیزی که در نوشته‌های دیگر نویسندگانی مانند احمد محمود در استفاده از جغرافیا و فرهنگ جنوب می‌بینیم.
 در آخر از این بگویید که ارزیابی‌تان از نوشته‌های نویسندگان جوان چیست؟
متأسفانه شرایط بینایی و جسمانی‌ام به‌گونه‌ای است که امکان مطالعه از من سلب شده، بااین‌ حال امیدوارم که بازهم شاهد تحولی در ادبیات داستانی شویم، نظیر همان جریانی که در دهه‌های سی تا پنجاه ما را با آثار شاخص و نویسندگانی اثرگذار روبه‌رو کرد؛ هرچند که به سبب همان حضور پررنگ تکنولوژی بعید می‌دانم چنین اتفاقی رخ بدهد. با این حال توصیه‌ام برای جوانان علاقه‌مند به نویسندگی به‌عنوان فردی که سال‌ها از همنشینی بزرگان ادبیات این مرز و بوم برخوردار بوده این است که پیش ازشروع نوشتن، کتاب زیاد بخوانند، حتی اگر کتابی نوشتند که با استقبال خوب اهالی ادبیات روبه‌رو شد فکر نکنند به انتهای راه رسیده‌اند. مطالعه و کسب اطلاع حتی از دیگر حوزه‌های فرهنگ و هنر یکی از کلیدی‌ترین موارد در طی موفقیت‌آمیز این مسیر است. نویسنده‌ای قادر به خلق آثار ماندگار می‌شود که نه‌تنها در جریان تحولات روز هنرهایی همچون نقاشی، سینما، تئاتر و... باشد، بلکه حتی تا حدی با سایر حیطه‌هایی همچون روانشناسی، جامعه‌شناسی و حتی سیاسی هم آشنا باشد و خبرها و تحولات آنها را دنبال کند. نویسنده‌ای که تنها داستان بخواند و داستان بنویسد قادر به خلق آثار عمیق نمی‌شود، این مهم‌ترین دلیل تفاوت بزرگانی همچون هوشنگ گلشیری و جلیل دوستخواه با آنهایی است که تنها چند کتاب می‌خوانند و فکر می‌کنند می‌توانند دست به خلق اثری ماندگار بزنند.

بــــــــرش

نامه‌هایی که سر از رمان اخوت درآوردند

اگر علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتری درباره اصفهان هستید مطالعه رمان‌ها و مجموعه داستان‌های «محمدرحیم اخوت» پیشنهاد خوبی است، البته خودش تأکید دارد که عمدی در استفاده از این بوم فرهنگی- جغرافیایی نداشته، اما به هر حال عجیب است اگر کتاب‌های او را بخوانید و همپای شخصیت‌های نوشته‌هایش سر از چهارباغ و زاینده رود درنیاورید، البته این تنها ویژگی جالب توجه آثار او نیست، اخوت به تاریخ هم توجه ویژه‌ای دارد، از سوی دیگر در اغلب آثارش یا خودش به‌عنوان یکی از شخصیت‌ها حضور دارد یا یکی از کاراکترهای اصلی نویسنده است. شبیه کاری که در تألیف «نامه‌ی سرمدی» آخرین رمانی که اواخر سال 97 از او منتشر شد می‌بینیم، این رمان درباره دختری به نام «سرور سرمدی» است که طی داستان، نامه‌هایی کمابیش پراکنده برای اخوت که یکی از شخصیت‌های داستان است می‌فرستد، اما ماجرای نامه‌های این دختر به داستان زندگی مردی بازمی گردد که در نوجوانی، خانواده و شهرش را ترک می‌کند؛ مدتی در همدان ساکن می‌شود و سپس برای همیشه به تهران مهاجرت می‌کند. نوشته‌های او بعد از مرگ از سوی دختری که اشاره شد برای محمد رحیم اخوت فرستاده می‌شود و وی بعد از خواندن نامه‌ها به تنظیم و ویرایش آنها می‌پردازد که نتیجه‌اش انتشار رمان «نامه‌ی سرمدی» می‌شود. با این حال در رمان «نامه سرمدی» شما با اثری صد درصد واقعی طرف نیستید و بخشی از آن آمیخته با تخیل است. اما اگر سراغ آثار این نویسنده و منتقد معاصر رفتید از رمان «نام‌ها و سایه ها» هم غفلت نکنید، کتابی که به گفته اهالی ادبیات، اخوت بخش عمده‌ای از شهرت خود را مدیون آن است، این کتاب آنقدر ادبیات اصفهان را برای دوره‌ای تحت تأثیر خود قرار داده که به قول علی خدایی برای مدت‌ها نوشتن به سبک «نام‌ها و سایه ها» اخوت میان نویسندگان مد بوده است.

قدردان او و نوشته‌هایش هستم

علی خدایی
نویسنده
در نشست‌های هفتگی دفتر مطالعات فرهنگی بود که برای نخستین مرتبه «محمدرحیم اخوت» را دیدم، دفتری که اواخر سال 57 به همت هوشنگ گلشیری و بعضی چهره‌های شاخص ادبی اصفهان آن روزگار دایر شد. به غیر از گلشیری و نجفی در این جلسات هفتگی یونس تراکمه، فرخفال، شیروانی، برهان حسینی، موسوی فریدنی و... هم حضور داشتند، عمده افرادی که نام بردم در «جُنگ اصفهان» هم حضور داشتند. آشنایی‌مان از شنبه‌های این نشست رقم خورد که گلشیری به تحلیل داستان و همچنین ادبیات ایران می‌پرداخت و اخوت هم حضور داشت.سال‌ها به‌عنوان دبیر ادبیات تدریس کرده بود و توجه ویژه‌ای به ادبیات فارسی داشت، علاقه‌مندی و اطلاعاتش تنها به ادبیات کلاسیک محدود نمی‌شد و به ادبیات امروز کشورمان هم تسلط داشت. به‌واسطه ارتباط بسیار خوبی که با شاگردانش داشت منجر به آشنا شدن جمع قابل توجهی از آنان با ادبیات معاصر شده بود؛ آن هم در روزگاری که در کتاب‌ها توجه چندانی به دوره معاصر نمی‌شد و حتی در دانشکده‌های ادبیات هم تنها به ادبیات کهن فارسی اهمیت می‌دادند. مهم‌ترین نکته‌ای که براساس شناخت خودم می‌توانم به آن اشاره کنم تلاشی است که همواره در راه به روز شدن اطلاعات ادبی- فرهنگی اش به خرج می‌داد. این مسأله تنها به ادبیات خودمان محدود نمی‌شد و ادبیات روز جهان را هم در برمی‌گرفت. وقتی جُنگ اصفهان برقرار بود ایشان هم در آن شرکت می‌کرد، علاوه‌براین برای بیش از بیست سال میزبانی جلسات هفتگی ادبی در منزلش را برعهده داشت که نتایج مهمی به‌دنبال داشت و از این بابت هم باید قدردان او بود. بعد از انقلاب هم به‌عنوان یکی از پایه‌های مهم جُنگ اصفهان فعالیت داشت و چهره مطرحی بود. کم کم جلسات جای خود را به جلسات هفتگی فصلنامه «زنده رود» داد که در آنجا هم همچنان به‌عنوان رکن اصلی حضور پیدا می‌کرد. او نویسنده بسیار مقتدر، باسواد و اثرگذاری است که جایگاه مهمی در ادبیات اصفهان و ادبیات امروز فارسی دارد. شاید جالب باشد که بدانید اثرگذاری اخوت بر ادبیات، بویژه در جغرافیای اصفهان به اندازه‌ای بود که برای دوره‌ای نوشتن به سبک ایشان میان نویسندگان مد شد. نکته دیگر توجه خاصی است که به اصفهان داشته و دارد آنچنان که در این رابطه سرمشق من بوده‌اند. حتی همین حالا وقتی که بخواهم از اصفهان بنویسم یا به سراغ او می‌روم و همچنان از نوشته‌هایش بهره می‌برم چراکه به شکل ماهرانه‌ای بوم فرهنگی اصفهان را با نوشته‌هایش درآمیخته است، بومی که برای او تنها در تعریف مکان خلاصه نمی‌شود. خیلی اصولی دست به قلم می‌شود و این درست‌نویسی هم در شکل و ساختار داستان و هم در مضمون آن قابل مشاهده است. آنقدر در این کار تبحر دارد که کافی است فصلی از آثار او را بخوانید، کتاب را ببندید و به قصد انجام دیگر کارهای خود برخیزید که تازه متوجه شوید چطورغرق داستان شده اید، یک دفعه به خودتان می‌آیید و می‌بینید که اطرافتان را رها کرده و در ماجرای کتاب او راه می‌روید. با این حال او نویسنده‌ای است که همواره از جنجال و هیاهو پرهیز کرده اما جایگاه خاص خود را در ادبیات ایران و اصفهان به دست آورده، من به‌نوبه خودم قدردان آثار و وجودش هستم. توصیه‌ام به جوانانی که می‌خواهند در عرصه ادبیات حرفی برای گفتن داشته باشند این است که همانند محمدرحیم اخوت تلاش کنند و از زمانه‌شان عقب نمانند. همقدم شدن با اخوت اتفاقی‌است که نصیب همه نمی‌شود.

وزیر بهداشت  اعلام کرد کنکور در تاریخ 31 مرداد برگزار خواهد شد.
جلسه بررسی نحوه برگزاری کنکور سراسری با حضور وزرای بهداشت و علوم، روسای کمیسیون های بهداشت و آموزش مجلس و جمعی از نمایندگان مجلس در وزارت بهداشت  برگزار شد. سعید نمکی وزیر بهداشت در هنگام خروج از این جلسه گفت: بزرگترین دغدغه ما سلامت مردم بود، همه فرزندان ایران را فرزند خودمان می‌دانیم، جلسه مفصلی بود و مسائل زیادی بررسی شد و موارد بررسی شده مورد وفاق همگان قرار گرفت. وی ادامه داد: حاصل این گفت‌وگو و بحث چند ساعته این شد که کمیته‌ای با حضور روسای کمیسیون‌ها تشکیل شود و در کنار همکاران من در وزارت بهداشت و وزارت علوم و تحقیقات و سازمان سنجش پروتکل‌ها مرور شوند و پروتکل‌ها با سختگیری بیشتری نسبت به آزمون دکتری تدوین شوند. وزیر بهداشت گفت:‌ در سه مرحله نقل و انتقال داوطلبان به داخل حوزه امتحانی، ورود و خروج با سختگیری انجام شود، در مناطق مختلف پروتکل‌ها تغییر کند. نمکی خاطرنشان کرد: قرار شد فاصله‌گذاری 2 متری رعایت شود، ماسک برای داوطلبان تامین شود و تنها از 20 درصد فضای مکان‌های برگزاری آزمون استفاده شود. وی ادامه داد: همچنین مقرر شد ناظرینی با اشتراک سازمان بسیج و سازمان‌های مردم نهاد بر برگزاری کنکور نظارت داشته باشند. وزیر بهداشت گفت: نهایتا تصمیم به برگزاری کنکور در تاریخ مقرر 31 مرداد گرفته شد تا داوطلبان از اضطراب خارج شوند. نمکی افزود: نظارت‌های قوی بر اجرای پروتکل‌ها خواهیم داشت تا حتی یک نفر هم به کرونا مبتلا نشود.

گروه اقتصادی/ اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری، نسبت به بلوکه کردن دارایی و سرمایه دولت توسط برخی افراد و عدم فعالیت اقتصادی توسط آنها انتقاد و تصریح کرد که باید در قراردادهایی که نوشته می‌شود مهلت بهره‌برداری تعیین شود تا امکانات دولت نخوابد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، اسحاق جهانگیری در جلسه شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی که ظهر دیروز برگزار شد با اعلام این مطلب خواستار آن شد تا این موضوع را در هیأت مقررات‌زدایی و بهبود کسب و کار مورد بحث و بررسی قرار دهند و پیشنهاد مشخصی برای پیشگیری از بلوکه شدن دارایی‌ها و سرمایه‌های کشور به دولت ارائه دهند.معاون اول رئیس جمهوری با تأکید بر اینکه شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی مسئولیت هماهنگی و برنامه‌ریزی برای اجرای این سیاست‌ها را بر عهده دارد، خاطرنشان کرد: با وجود اقدامات و دستاوردهای خوبی که در بخش سرمایه‌گذاری و خصوصی‌سازی انجام شده اما هنوز فاصله زیادی با اهداف تعیین شده داریم. جهانگیری افزود: پس از ابلاغ سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی از سوی مقام معظم رهبری و رفع محدودیت برای رشد بخش خصوصی، انتظار می‌رفت که بن‌بست‌های بزرگی از پیش‌روی بخش خصوصی برداشته و برای فعالان اقتصادی و بطور کلی برای اقتصاد کشور افق‌گشایی شود.
معاون اول رئیس جمهوری با بیان اینکه باید همزمان با ابلاغ سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای رشد بخش خصوصی، فرهنگ‌سازی لازم در جامعه نیز انجام می‌شد، خاطرنشان کرد: سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی باید به گفتمانی غالب در کشور تبدیل شود و سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی به عنوان انسان‌هایی شریف در جامعه شناخته و معرفی شوند که با سرمایه‌گذاری خود به دنبال توسعه اقتصادی و اشتغالزایی در کشور هستند.

وی با انتقاد از کسانی که به بخش خصوصی حمله و آنها را افرادی غارتگر معرفی می‌کنند تصریح کرد: باید فرهنگ حمایت و دفاع از بخش خصوصی در جامعه ترویج پیدا کند و اجازه ندهیم که به بخش خصوصی و فعالان اقتصادی در رسانه‌ها بی‌حرمتی شود.
جهانگیری در ادامه جلسه با اشاره به گزارش وزارت امور اقتصادی و دارایی در خصوص عملکرد هیأت مقررات زدایی و بهبود کسب و کار، این گزارش را مثبت ارزیابی کرد و گفت: اینکه بر اساس گزارش‌ها روند صدور برخی مجوزها و استعلامات کاهش چشمگیری داشته و از 56 روز به 4 روز رسیده اتفاقی مبارک و گامی مثبت در بهبود کسب و کار در کشور است. معاون اول رئیس جمهوری ادامه داد: ‌البته باید همپای کاهش فرآیند صدور مجوزها، سازوکاری نیز برای جلوگیری از تولید بخشنامه و مقررات دست و پاگیر تعیین شود که لازم است، هیأت مقررات زدایی و بهبود کسب و کار در این زمینه نیز فعال باشد و راهکارهایی برای جلوگیری از تولید بخشنامه و مقررات زائد تدوین کند.
جهانگیری در ادامه با اشاره به سخنان برخی از اعضای جلسه در انتقاد به افرادی که اراضی و دارایی‌هایی را از دولت دریافت کرده‌اند اما هیچ اقدام اقتصادی و سرمایه‌گذاری در آن انجام نداده‌اند، تصریح کرد:‌ بلوکه کردن سرمایه‌ها و دارایی‌های دولت اقدامی نامناسب است و باید در قراردادهایی که برای افراد تنظیم می‌شود زمان مشخصی تعیین گردد تا اگر در مدت معین شده کار و فعالیت انجام نشد، امکانات دولت متوقف نماند. دکتر جهانگیری همچنین از وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان بورس خواست با توجه به اینکه مردم به بازار سرمایه اعتماد کرده‌اند و این بازار در ایام اخیر از رشد خوبی برخوردار بوده است، با تمام ظرفیت از آن حراست و مراقبت کنند تا دغدغه‌ای برای مردم وجود نداشته باشد.
البته به صورت طبیعی بورس دارای ریسک است و مردم باید با آگاهی و دقت در آن فعالیت کنند.
ایران، رئیس اتاق تعاون ایران و رئیس سازمان خصوصی‌سازی نیز حضور داشتند، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی گزارشی از عملکرد هیأت مقررات زدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار ارائه کرد. در این گزارش به آثار ملموس اقدامات انجام شده از سوی هیأت مقررات زدایی و بهبود کسب و کار اشاره شد که بخشی از این آثار عبارت بودند از: کاهش زمان صدور مجوزها، تقلیل هزینه کسب و کارها، حذف مراجعات حضوری مردم، تسهیل در فرآیند اخذ پروانه کسب صنفی، تسهیل شروع کسب و کار از طریق پنجره واحد فیزیکی، تسهیل در شرایط و فرآیند واگذاری زمین و تغییر کاربری اراضی.
در ادامه این گزارش همچنین به برخی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی هیأت مقررات‌زدایی و بهبود کسب و کار پرداخته شد و اعضای جلسه در خصوص مقررات زدایی و بهبود کسب و کار به بحث و بررسی پرداختند و تصمیمات لازم اتخاذ شد.
کارگروه ویژه رفع موانع تولید تشکیل می شود‌
رئیس جمهوری در جلسه روز یکشنبه هیأت دولت، ضمن تقدیر و تشکر از بیانات مقام معظم رهبری در روز عید سعید قربان، گفت: دولت از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب استقبال کرده و کارگروه ویژه رفع موانع تولید را تشکیل می‌دهد. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، حسن روحانی ضمن مأموریت دادن به معاون اول برای تشکیل کارگروه ویژه رفع موانع تولید و مشخص کردن ترکیب کارگروه، خاطرنشان کرد: دولت به منظور پیشگیری از تداخل و همپوشانی کارگروه با کمیته های مشابه، وظایف و اختیارات آنها را مورد بررسی و بازبینی قرار می دهد.‌

زهرا کشوری
خبرنگار
رئیس سازمان جنگل‌ها از ملی بودن جنگل‌های آق‌مشهد پس از جلسه با سازمان اوقاف و امور خیریه کشور خبر داد. مسعود منصور به «ایران» گفت:«جنگل‌های هیرکانی آق‌مشهد از نظر ما و سازمان اوقاف ملی است و وقف نیست. اما دو وقف‌نامه هم درباره آق‌مشهد و هم دماوند وجود دارد که باید حدود آن مشخص شود.» این سازمان همچنین در تازه‌ترین بیانیه‌ خود اعلام کرد: «پیرو جلسه مورخه 99.5.11 که به ریاست معاون اول رئیس جمهوری و جمعی از معاونین محترم رئیس جمهور، ‏وزرای ذیربط و وزیر محترم جهاد کشاورزی، رؤسای سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، سازمان اوقاف ‏و امور خیریه و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برگزار شد؛ تمام مقامات حاضر در جلسه ضمن ارج ‏نهادن به نهاد مقدس وقف که از جایگاه شرعی و قانونی ویژه در نظام حقوقی جمهوری اسلامی برخوردار ‏است، تأکید کردند: «کوه و قله دماوند و جنگل‌های هیرکانی و آنچه جزو انفال است ، ازجمله سرمایه ملی ‏محسوب می‌شود، بنابراین قابلیت وقف شدن را نداشته و اخذ سند به نمایندگی دولت و حفاظت و صیانت از آن با ‏سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور بوده است. اراضی مشمول وقف‌نامه‌ها و اسناد مالکیت وقف نیز وفق ‏قوانین ساری و جاری کشور و آیین‌نامه مصوب هیأت وزیران در کارگروه مشترک و مراجع صلاحیت‌دار تعیین ‏تکلیف خواهد شد.»
خبر وقف یک یال از کوه دماوند و ۶۵۰۰هکتار از جنگل‌های هیرکانی در آق‌مشهد ساری در هفته‌های اخیر با واکنش‌های بسیاری از سوی اقشار مختلف مردم رو به رو شده است‌. «عباس قلی‌پور» عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور هم به «ایران» می‌گوید: «بر اساس مدارک موجود آق‌مشهد تاریخی بیش از سه هزار سال دارد که طی هزاران سال مردم فرهیخته و متمدن آن از جنگل‌های ارزشمند هیرکانی به خوبی محافظت کردند. مهم‌ترین تیپ‌های رویشی این جنگل‌های بکر شامل ممرزستان، بلوط ‌ستان، ممرز- بلوط ستان، انجیلی‌ستان، شمشادقدان و راشستان است. بهترین اجتماع شمشاد شمال ایران در دو بخش خیبوس و شارسر جنگل آق‌مشهد قرار دارد.» به گفته این کارشناس تمام گونه‌های درختی جنگل‌های هیرکانی نظیر راش، بلوط، ممرز، درخت آزاد، نرمدار، شیردار، انجیلی، افرا، سپیدار لرگ و شمشاد که برخی از آنها بیش از هفتصد سال سن دارد، در این جنگل وجود دارند. بیش از ۴۵۰ گونه گیاهی شامل تعدادی از گونه‌های انحصاری نیز در این جنگل می‌رویند.۱۳ گونه از ارکیده‌های نادر ایران در این جنگل رویش دارند. به‌گفته او، از مساحت ۵ هزار و ۶۰۰ هکتار این جنگل ارزشمند، صرفاً محدود‌ه‌ای کمتر از حدود ۵۰۰ هکتار، شامل اراضی زراعی و روستایی می‌شود. محدوده بسیار کوچکی نیز کمتر از یک درصد با گیاهان بازدانه غیر بومی این منطقه نظیر سرو، کاج و اقاقیا جنگلکاری شده است.
از سوی دیگر رضا افلاطونی مدیرکل حقوقی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در مورد روند پیگیری‌ها در ماجرای وقف کوه دماوند و جنگل هیرکانی گفت: در جلسه‌ای که با حضور آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری برگزار شد، همه‌ حاضرین ضمن احترام به وقف، عنوان کرده‌اند، کوه دماوند قابل وقف نیست و باید به‌نام سازمان جنگل‌ها بماند.
وی افزود: جزئیات در کارگروه‌های کارشناسی بررسی می‌شود و با حضور کارشناسان و مدیران هر دو دستگاه روی آن تصمیم‌گیری می‌شود، چون تا الان اختلاف‌های فنی و حقوقی ای وجود داشته که باعث شده موضوع آنقدر ادامه دار شود، ولی در مجموع مردم نگران کوه دماوند و جنگل آق‌مشهد نباشند و امیدواریم مشکل هرچه زودتر حل شود.
مدیر کل حقوقی سازمان جنگل‌ها ادامه داد: برای جنگل‌های آق‌مشهد هم قرار شد به‌همین شکل در کارگروه‌های مشترک موضوع مطرح شود، امیدوار هستیم ریاست محترم قوه قضائیه به پرونده ورود و کمک کنند تا این مشکل هر چه زودتر حل شود. ماجرای پیگیری‌ کوه دماوند و جنگل هیرکانی یک روند رسیدگی قضایی دارد که با توجه به حساسیت‌های دادستان کل کشور به این موضوع، ما به‌عنوان سازمان جنگل‌ها نامه‌ای را مجدداً برای ایشان نوشتیم و پیگیر هستیم و امیدواریم هر چه زودتر این مراحل انجام شود.

لعیا جنیدی
معاون حقوقی رئیس جمهوری
سالروز صدور فرمان مشروطیت، یادآور تلاش پیوسته ملتی باورمند، دادجو و آزادیخواه است که در 114 سال پیش توانست اراده خود را بر ساختار بسیط و بی حد و مرز قدرت سیاسی دوران قاجار تحمیل کند و پادشاه را وادار به صدور این فرمان بنیادین و اثرگذار در چهاردهم مردادماه 1285 خورشیدی و گردن نهادن به قانون اساسی نماید و زمینه را برای تحولی بزرگ در گستره ملی و در ساحت‌های مختلف حقوقی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی فراهم آورد. اگر چهار ستون ایران امروز را به ترتیب تاریخی برشمریم: خاک وجمعیت اولین آن، زبان و فرهنگ و مدنیت دومین آن، باور و ایمان و دیانت سومین آن و دادگستری و قانونمداری و مشروطیت چهارمین ستون آن است. بی تردید، هویت ایران کنونی را بدون مشروطیت دیروز و جمهوریت امروز نمی‌توان باز شناخت.
«مشروطیت» که برآمده از فرهنگ سیاسی نوین و برگرفته از ریشه «شرط» در زبان عربی  است، مهار و مشروط کردن قدرتی مطلق، مستبد، خودسر و منفعت طلب را پیگیری می‌کرد که تنها بر محور شخص پادشاه و حلقه پیرامون او در گردش بود. بدین ترتیب، هدف از مشروطیت استقرار نظامی مشارکتی و کارآمد به جای ساختار ناکارآمد قدرت موجود بود که در آن رابطه میان ملت و حاکمیت بر اساس یک قانون اساسی به عنوان میثاقی فراگیر و ملی تنظیم شود؛ میثاقی که از یک سو حدود قدرت و از دیگر سو حقوق ملت را به روشنی، مشخص کرده باشد.
از همین رو، فرمان مشروطه و دستور تشکیل مجلس شورای ملی را می‌توان آغاز دوران حکومت قانون در ایران نوین و دگرگونی روش قانونگذاری، از توشیح‌ ملوکانه به قوانین مکتوب، مدون و مصوب نمایندگان منتخب مردم و رخدادی مانا و درخشان در تاریخ این سرزمین قلمداد کرد.
جنبش مشروطه‌خواهی که به صدور فرمان قانونگرایی و تأسیس مجلس قانونگذاری رهنمون شد، حرکتی تحول آفرین بود که قانونمندی، برابری همگان در برابر قانون، مطلق نبودن فرمانروایی، مشارکت مردم در امور سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و سرانجام استقلال و حاکمیت ملی را نوید می‌داد. پیروزی این حرکت اجتماعی، منجر به تعیین حقوقی برای ملت، ترسیم حدودی برای حکومت و تشکیل ساختارهای سیاسی-حقوقی و نهادهای قانونی کشور شد. این جنبش بی همتای تاریخ معاصر ایران، دستاوردهای اثرگذار و ماندگاری به همراه داشته است که به هدف ترویج آرمان‌های درخشان آن و تکریم آرمان گرایانی که در ایجاد این بنای نیک بنیاد، فداکاری کرده‌اند، در چند بند مورد بازخوانی قرار گرفته است:
یک- تأسیس نخستین مجلس قانونگذاری به انتخاب مردم: مجلس شورای ملی پس از گشایش در 14 مهر 1285 خورشیدی اقدامات مهم و ماندگاری را به فرجام رسانده است:
الف) تدوین نخستین قانون اساسی:  نخستین وظیفه مجلس، تهیه قانون اساسی بود که با مشارکت نخبگان و بهره‌برداری از قوانین اساسی برخی کشورها و تطبیق آن با موازین شریعت اسلام در 51 اصل تدوین و به تأیید و امضای مظفرالدین شاه رسید. اگر چه پادشاه با امضای فرمان مشروطیت، حقوق مردم را به رسمیت شناخت، ولی کاستی اصلی این قانون اساسی در عدم تصریح به حقوق و آزادی‌های اساسی ملت و عدم تعیین مسئولیت برای حاکمیت در برابر مردم بود. از همین رو، در کمتر از یک سال نخستین «بازنگری قانون اساسی مشروطه»، انجام و تحت عنوان متمم قانون اساسی و در چارچوب یک اصل الحاقی به این قانون به امضای محمدعلی شاه رسید. متمم قانون اساسی دارای 107 اصل بود و به موضوعاتی چون برابری حقوق افراد، آزادی‌های عمومی، تفکیک قوا، مسئولیت دولت و لزوم پاسخگویی وزیران در برابر مجلس پرداخته بود.
ب) تصویب قوانین فاخر و اثر گذار: به رغم فقدان سابقه قانونگرایی و تجربه قانونگذاری، آغاز مشروطیت مقارن با دوره ای از تقنین متین و مستحکم است که حاصل آن در قانون اصول محاکمات جزایی سال 1290خورشیدی، قانون مجازات عمومی سال 1304 و جلد اول قانون مدنی سال 1307 و جلد دوم آن در 1313مشاهده می‌شود؛ متون قانونی که هم اینک نیز از جمله قوانین فاخر و در شمار میراث مهم حقوقی و فرهنگی این دوران است.
دو- تبیین حقوق اساسی ملت و تحدید اختیارات حاکمیت : دومین دستاورد این حماسه بزرگ، تبدیل سلطنت مطلقه به سلطنت مشروطه و به عبارت بهتر مشروط نمودن قدرت سیاسی به قانون بود. بر این اساس اختیارات پادشاه، محدود و بسیاری از صلاحیت‌های حاکمیتی به نهادهای قانونی واگذار شد. منشأ قدرت پادشاه نیز که تا پیش از آن آسمانی تعریف می‌شد و نسبتی با ملت نداشت، در اصل 35 متمم قانون اساسی با این تعبیر«سلطنت موهبتی الهی است که از طرف مردم به‌شاه به ودیعه داده شده است»، به مردم منتسب  شد و نقش مردم در تعیین حکومت و ترکیب حاکمیت، مورد تأکید قرار گرفت.
سه- تشکیل هیأت وزیران: تا پیش از انقلاب مشروطه، ‌شاه امور کشور  را به صورت فردی اداره می‌کرد و تصمیم‌گیری در ساحت‌های مختلف فردی و اجتماعی را خود انجام می‌داد، ولی بر پایه اندیشه قانونمند شدن امور، تدوین قانون اساسی، تأسیس قوای سه‌گانه و تحدید اختیارات شاه، روش حکمرانی تغییر کرد و در سودای تحقق این حق اساسی ملت که حکمرانان باید در برابر آنها پاسخگو باشند، مقرر شد نهادهای نخست وزیری و هیأت دولت تنها پس از گرفتن رأی اعتماد از مجلس مستقر شوند.
چهار- تأسیس دادگستری نوین: یکی از علل اصلی خیزش عظیم مردم و مشروطه‌خواهی آنها، بی قانونی و ستم بی حساب حکومتگران بود. به همین سبب، آرزوی ایجاد عدالتخانه در کنار آرمان تدوین قانون اساسی و تشکیل مجلس قانونگذاری، در ردیف اصلی ترین خواسته‌های رهبران مشروطه و مردم قرار داشت. در حقیقت، تأسیس دادگستری نوین در کشور به همت اندیشمندان مجرب بویژه مرحوم علی اکبر خان داور، پاسخی درخور به خواست مشروع مردمی بود که از قضاوت دلبخواهانه و نبود آیین دادرسی منصفانه به تنگ آمده بودند.
پنج- تحول فرهنگ سیاسی مردم:  از جمله دستاوردهای مهم حماسه مشروطه‌خواهی، ورود و ترویج مفاهیم نوینی چون حقوق اساسی، برابری مردم، حکومت قانون،  انتخابات، آزادی بیان، تفکیک قوا و... به فرهنگ سیاسی جامعه بود. با وجود تبعیض، بی عدالتی از یک سو و فقر و محرومیت عمومی از سوی دیگر، انگیزه رسیدن به جامعه ای با آرمان‌های مشروطه خواهان در میان مردم تقویت، و باور پیشین نسبت به برخی ارزش‌ها از جمله تقدس جایگاه پادشاه و حکمرانان به چالش کشیده شد.
شش- تغییر جایگاه مردم در فرهنگ  حقوقی-سیاسی: تا پیش از صدور فرمان مشروطیت، رابطه حکومت با مردم، رابطه ای عالی به دانی و بر مبنای فرمانروایی و فرمانبری محض بود. از همین رو، ادعای وجود حق برای مردم در برابر حاکمیت متصور نبود. ولی پس از تدوین و تأیید قانون اساسی و متمم آن، برای نخستین بار کلمه «رعیت»، از فرهنگ حقوقی– سیاسی ایران حذف و حقوق ملت، طی اصول هشتم تا بیست و پنجم متمم قانون اساسی تعریف و عنوان «شهروند» به رسمیت شناخته شد. براساس اصل هشتم: «اهالی مملکت ایران در مقابل قانون دولتی متساوی‌الحقوق خواهند بود.» اصل نهم نیز مقرر می‌کند که «افراد مردم از حیث جان و مال و مسکن و شرف محفوظ و مصون از هر نوع تعرض هستند و متعرض احدی نمی‌توان شد، مگر به حکم ترتیبی که قوانین مملکت معین می‌نماید.»
بخش بزرگی از آرمان‌های جنبش 1285 که از عینیت یافتن بازماند، بار دیگر در امواج حرکت بزرگ و تاریخی 1357 مردم ایران رخ نمود و بر همین بنیاد، شمار زیادی از اصول قانون اساسی مشروطیت به ویژه اصول مربوط به حقوق و آزادی‌های ملت، دیگر بار در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بازتاب یافت. همین واقعیت،  نشان می‌دهد راهی که بیش از قرنی از آغاز آن می‌گذرد، هنوز بخش‌های نارفته بسیار و اهداف دست نایافته پرشمار دارد. آرمانی که تحقق آن اهتمام بی وقفه حکومت و ملت هر دو را می‌طلبد.
معاونت حقوقی رئیس جمهوری ضمن گرامیداشت سالروز صدور فرمان مشروطیت که نقطه عطف تاریخ معاصر ایران است، اعلام می‌دارد که برای دستیابی به این آرمان و در مقام ایفای بخشی از تعهد دولت‌های یازدهم و دوازدهم، افزون بر تهیه و معرفی «منشور حقوق شهروندی» و «سند آسیب شناسی و توسعه نظام حقوقی»، لوایحی چون «لایحه نهاد ملی حقوق بشر و شهروندی»، «لایحه شفافیت »، «لایحه مدیریت تعارض منافع در خدمات عمومی»، «لایحه مسئولیت مؤسسات عمومی»، «لایحه آزادی اجتماعات و راهپیمایی‌ها» و لوایح مهم دیگری را تهیه و تدوین کرده است. امید است با همکاری و همراهی مجلس شورای اسلامی این لوایح بنیادین نیز مانند «لایحه اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی»  و آیین‌نامه آن به سرانجام رسیده و تأثیر خود را در تعمیق تمدن و فرهنگ این مرز و بوم کهن  بر جای بگذارند.

محمد مهاجری
تحلیلگر سیاسی و روزنامه نگار
حتی اگر کرونا نبود، وانفسای تحریم‌ها می‌توانست دولت را در چنبره مشکلات شدید اقتصادی گرفتار کند. به این دو عامل بیرونی باید فضای انتخاباتی کشور که از اوایل سال 98 شروع شد و انتقادات درست و نادرست از دولت را روانه بازار رسانه‌ها کرد، اضافه کنیم. هرکه سودای صندلی سبز بهارستان را داشت، سنگی به سمت قطار دولت پرتاب کرد تا شاید با شکستن شیشه‌ای، توجه عابران را به خود جلب کند. در این میان رهبرمعظم انقلاب با سخنانی که کارکرد تمشیت امور از یک سو و از هم نپاشیدن شیرازه فعالیت‌های جاری از سوی دیگر بود، به میدان آمدند.
وظیفه رهبری نشان دادن راه و روشن کردن مسیر آینده است. آنگاه که ایشان از لزوم دولت جوان و انقلابی برای دوره بعد سخن می‌گویند درواقع ایجاد امید می‌کنند. این سخنان حتماً برای آنان که اهل دقت و ظرافت هستند بدان معنا نیست که باید بر دولت فعلی که به هر دلیل رئیسش جوان نیست، تاخت؛ چرا که در نظام جمهوی اسلامی، قافله سالاری مردم‌سالاری دینی با رهبرمعظم انقلاب است و ایشان همواره بر انتخاب مردم صحه گذارده و رأی شهروندان را ملاک اصلی قرار داده‌اند. پس تأکید بر جوانگرایی در دولت بعدی جنبه اثباتی دارد، البته ایشان برای آنکه از سخنانشان سوءاستفاده نشود مدتی بعد، این ایده خود را تبیین کردند تا کسانی که به اشتباه، گمان کرده بودند باید با چماق بر اهالی تجربیات سودمند بکوبند، راه را بشناسند.با این حال در بیانات روز عید قربان معظم له جمله‌ای تأمل برانگیز به چشم می‌خورد.
ایشان در قضاوت درباره دولت کنونی گفتند که در بخش‌هایی از دولت کارهای خوبی انجام شده است. چه کسی بیش از رهبرانقلاب، از ناکارآمدی‌های سیستم‌های اجرایی، قضایی، تقنینی و نظارتی کشور مطلع است؟ و چه کسی با این حجم از اشراف، محق‌تر است به انتقاد از آنها؟ با این حال می‌بینیم رهبری به اقتضای شرایط سخت روز، راه را نشان می‌دهند. آن روز که عده‌ای از نمایندگان مجلس یازدهم از روی احساسات  و نشناختن شرایط همه جانبه کشور، خشمگینانه از سقوط دولت سخن می‌گفتند و برخی از مخالفان دولت قند توی دلشان آب شد، با فرمان «ایست» رهبر مواجه شدند. چرا؟ چون هل دادن مملکت به سوی پرتگاه که هنر نیست. رهبری بر همه اوضاع کشور تسلط دارند و قضاوت و تصمیم‌گیری‌شان به‌دلیل اشراف بالا، بیشترین انطباق با مصلحت  دارد. خوب است همه ما از ایشان یاد بگیریم. هم، آن مدیر روزنامه‌ای که تیراژ 5000 نسخه‌ای اش را نمی‌تواند بفروشد و درعین حال ادعا دارد با انتقاداتش به زمین و زمان، دارد مملکت را اصلاح می‌کند؛ هم آن نماینده محترم مجلس که با مندرس و ناکارآمد شدن شعارهای تبلیغاتی- انتخاباتی‌اش سر به گریبان افسردگی برده؛ هم آن سیاست پیشه‌ای که یادش رفته در دوران قدرتش چه خونی به دل مردم کرده؛ هم آن مقام قضایی که گمان می‌برد با بستن و فیلترکردن، دنیا گلستان می‌شود؛ هم آن بازرگانی که آزاد کردن نرخ همه چیز را راه‌حل مشکل کشور می‌داند و یادش رفته که همین سیاست چندصباحی مردمان زیادی را به خاک سیاه نشانده... همگی می‌توانند با بهره‌گیری از روش معتدل و منصفانه رهبرانقلاب، اجازه دهند کشتی طوفان‌زده روزهای سخت کنونی، آرام و منطقی مدیریت شود و به ساحل امن برسد.

روزنامه کیهان درشماره روز یکشنبه خواستار «عذرخواهی» رئیس جمهوری از مردم شده است. این روزنامه با  این ادعا که 70 درصد مشکلات کشور ناشی از سوء‌مدیریت داخلی است و نه تحریم‌ها، نوشته که روحانی برای جلب اعتماد عمومی و همراه کردن ظرفیت جریان‌های ارزشی و انقلابی کشور با دولت، با اعلام ناکامی دولت خود و عذرخواهی از مردم، آستین همت را برای خدمت بالا بزند و آمادگی دولت خود برای تعامل با مردم و ارکان نظام را در مراحل عمل اعلام کند و یقین داشته باشد که مردم انقلابی و نیرو‌های وفادار به انقلاب و کشور با درک متقابل، درخواست دولت را برای حل مشکلات و سربلندی ایران عزیز اجابت خواهند کرد.
در این باره نکاتی گفتنی است:
یک- به جرأت می‌توان گفت سنت نه چندان مرسوم عذرخواهی مسئولان از مردم بابت کوتاهی‌های احتمالی، اتفاقاً در دولت روحانی جدی شده است. حسن روحانی در همان سال اول شروع به کار خود یعنی 17 بهمن 92 و در یک گفت‌و‌گوی تلویزیونی با اشاره به برخی مشکلاتی که در دریافت سبد کالا برای مردم ایجاد شده بود، عذرخواهی کرد و گفت: «مردم در دریافت سبد کالا به زحمت افتادند، من به‌عنوان رئیس جمهوری عذرخواهی می‌کنم؛ این دولت اگر نقصی باشد به مردم می‌گوید و از مردم عذرخواهی می‌کند، تلاش‌مان این است که نقص‌ها را برطرف کنیم.»
اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری هم 10 مهر 97 در یک برنامه سخنرانی گفت: «من از مردم بزرگوار به‌خاطر وجود برخی مشکلات عذرخواهی می‌کنم و به مردم اطمینان می‌دهم که مدیریت کشور و در رأس آن مقام معظم رهبری به‌صورت شبانه‌روزی تلاش می‌کنند تا بتوانیم مشکلات و مسائل را از پیش روی کشور برداریم.»
اتفاقاً تاریخ آخرین نمونه از عذرخواهی دولت بابت مشکلات اقتصادی ایجاد شده برای مردم، فاصله زمانی زیادی با زمان مطالبه روزنامه کیهان ندارد. علی ربیعی سخنگوی دولت 24 تیرماه سال‌جاری در نشست خبری خود گفت: «در جلسه سران سه قوه بحث اصلی بر سر کنترل قیمت ارز بود و قرار شد مجلس و قوه قضائیه به موضوع ورود کنند و مواردی را هم دولت تمهید کرده برای اینکه بازار را کنترل کند. ما از این بحران عبور خواهیم کرد و از مردم به خاطر فشارهای امریکا که وضع دشواری برای کشور درست کرده است عذرخواهی می‌کنیم.»
دو- بنابر این سخنگوی دولت تعهد و مسئولیت اخلاقی دولت در همراهی با مشکلات مردم را با عذرخواهی همین دو هفته پیش ادا کرده است. اما خط خبری و تحلیلی که روزنامه کیهان و برخی جریان‌های سیاسی مخالف دولت دنبال می‌کنند و در حقیقت پشت گرفتاری‌های مردم پنهان شده یا با آنها موج سواری می‌کنند، اثبات یا القای این مهم است که دولت روحانی یا به زعم خود سوء‌مدیریت در دولت، محدود به دو سال اخیر نیست و از ابتدای شروع به کار، ریل‌گذاری سیاستی دولت اشتباه بوده است. بر همین مبنا هم حکم به بازگشت دولت از مسیر 7 ساله می‌دهند. بر این اساس احتمالاً منظور مطالبه‌کنندگان عذرخواهی روحانی، محدود به عملکرد مقطع خاصی نمی‌شود و رئیس جمهوری باید بابت آنچه در 7 سال گذشته رخ داده عذرخواهی کند.
یعنی بابت اینکه درسال 92 یک دولت منزوی با رشد اقتصادی منفی 7 درصد و تورم بالای 40 درصد و مذاکرات بی‌نتیجه با طرف‌های خارجی بر سر پرونده هسته‌ای را تحویل گرفته عذرخواهی کند، یا بابت تثبیت حق غنی‌سازی جمهوری اسلامی از کانال مذاکرات هسته‌ای. بابت مهار تورم و رساندن آن به نرخ تک رقمی در سال 95 هم باید عذرخواهی کند یا بابت رساندن نرخ رشد اقتصادی به بالای 12 درصد در سال 95. دولت اعتدال باید بابت شکستن اجماع بین‌المللی ایجاد شده علیه جمهوری اسلامی هم عذرخواهی کند یا بابت باطل کردن قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل و بیرون آوردن ایران از ذیل بند 7 منشور ملل متحد!
این‌ها کافی نیست و روحانی گویا باید بابت ساماندهی مؤسسات اعتباری بدون مجوز که مرکز فساد و راهزنی اموال و دارایی‌های مردم شده بود هم عذرخواهی کند؟
دولت اعتدال باید بابت ناکامی‌های حقوقی و امنیتی دونالد ترامپ علیه ایران در جلسات شورای امنیت سازمان ملل هم عذرخواهی کند؟ شاید درباره کاهش نرخ مشارکت مردم در انتخابات مجلس (در برخی حوزه ها) به پایین‌ترین سطح یعنی 42 درصد هم رئیس جمهوری باید عذرخواهی کند! و اینکه در شرایط مصاف سخت با تحریم کشور را در تولید بنزین و گندم به خودکفایی رسانده و در همین شرایط پنجشنبه هر هفته از ابتدای سال 99 طرح‌ها و پروژه‌های بزرگی در سراسر کشور را به بهره‌برداری می‌رساند هم ظاهراً روحانی باید عذرخواهی کند! اینکه در تنگناهای اقتصادی و در اوج شیوع کرونا، هیچ بیماری پشت بیمارستان نمانده و ایران به صادرکننده اقلام بهداشتی مرتبط با کرونا تبدیل شده هم احتمالاً موردی دیگری است که دولت باید عذرخواهی کند!
سه- همانگونه که اشاره شد به نظر نمی‌رسد دولت ابایی از عذرخواهی داشته باشد اما سؤال این است که کیهان و جریان های مخالف دولت چه هدفی از این مطالبه دارند. آیا این طیف سیاسی اعتراف به اشتباه از سوی دولتی‌ها یا اینکه خود را مصون از اشتباه نمی‌دانند و حتی عذرخواهی رئیس جمهوری را به عنوان یک مسئولیت یا تعهد اخلاقی ارزیابی می‌کنند یا از طرح آن به دنبال منافع سیاسی دیگری هستند؟ به نظر می‌رسد این طیف بیشتر به‌دنبال بهره برداری‌های سیاسی از این قبیل رفتارهای اجتماعی و اخلاقی هستند تا آن را به عنوان اعتراف به ناکار آمدی همچون چماقی بر سر دولت و طرفداران سیاسی او بکوبند.
چنانکه در همین مطلب دیروز کیهان هم اشاره روحانی به برخی کم کاری‌ها در حوزه مسکن به عنوان اعتراف به اشتباه یاد شده است. نمونه برجسته این ادعا و اینکه جریان مخالف دولت مدام دنبال سوژه‌ای می‌گردد تا آن را پیراهن عثمان کند، مواضع مهرماه سال 95 وزیر خارجه بود که از سوی همین جریان تعبیر به «اعتراف به هیچ» شد.

ظریف در اندیشکده روابط خارجی امریکا گفته بود «بعد از گذشت
۸ ماه از توافق، هیچیک از بانک‌های بزرگ اروپا حاضر به کار کردن با ایران نیستند.  بانک‌های اروپایی به واسطه جریمه‌های هنگفتی که از سوی امریکا شدند از کار کردن با ایران هراسان بودند. پس از توافق، خزانه‌داری امریکا در یک جمله گفت که می‌توانید با ایران کار کنید اما پنج صفحه اما و اگر آورد.»
در حقیقت خیلی آشکار بود که مخاطب این سخنان ظریف طرف‌های برجام بودند که در خاک امریکا از سوی وزیر خارجه ایران به چالش کشیده می‌شدند.  اما همین جریان از آن به عنوان «اعتراف به تقریباً هیچ» تعبیرکرد. در حقیقت مطالبه عذرخواهی روحانی از سوی کیهانیان اصطلاحاً نه «از حب علی که از بغض معاویه است».
چهار- و در نهایت کیهان پیشنهاد داده که روحانی با اعتراف به ناکارآمدی و عذرخواهی آمادگی خود برای تعامل با ارکان مختلف نظام را اعلام کند تا ظرفیت نیروهای ارزشی و انقلابی کشور هم به خدمت و همراهی دولت درآیند. از این استدلال «دلال‌مآبانه» یعنی منوط کردن همکاری‌های این نیروهای به تعبیر کیهان ارزشی و انقلابی با دولت، به عذرخواهی رئیس جمهوری که بگذریم، واقعیات همین چند ماهه اخیر کشور هم بی‌اعتبار بودن ادعای کیهان را عیان می‌کند.
مگر روحانی در مراسم افتتاح مجلس یازدهم دست یاری و همکاری به سوی مجلس اصولگرا دراز نکرد و از آمادگی دولت برای تعامل با مجلس در چارچوب قانون سخن نگفت؟ اما پاسخ بهارستان و بخصوص همان بخشی که به زعم کیهانیان نیروهای ارزشی و انقلابی هستند چه بود، آن مواجهه ناپسند با وزیر خارجه در صحن علنی مجلس و طرح استیضاح رئیس جمهوری! جریان مورد ادعای کیهان مجموعه سیاسی بی‌کارنامه‌ای نیست چه به‌واسطه حضورشان در دولت قبل و چه همین حالا که در نهادها و دستگاه‌های مختلف مسئولیت دارند.  اوج هنر و راهکارهای لیدرهای معنوی همین جریان سیاسی در اوج تحریم‌های سال 91 و 92 توصیه مردم به خوردن «اشکنه پیاز داغ» به جای مرغ و تقلیل دادن 3 وعده غذایی به 2 وعده بود. این هم از بخت و اقبال بد روحانی است که این جریان با آن کارنامه مشعشع، امروز مدعی اقتصاد و معیشت مردم و کشور شده‌اند!  با این حال به نظر می‌رسد شایسته‌تر آن باشد که این مجموعه سیاسی همه توش و توان مدیریتی خود را اندوخته سازند تا یک سال دیگر اگر در یک رقابت انتخاباتی با اقبال مردم مواجه شدند، یک بار دیگر پروژه ناقص مانده مدیریت جهانی را کلید بزنند و ایران را نیز گلستان نمایند. در سطور بالا اشاره شد که دولت روحانی ابایی از عذرخواهی ندارد، اما اگر بنا بر عذرخواهی مسئولان بابت کوتاهی در انجام وظایف باشد، خیلی‌های دیگر که درآمد 800 میلیارد دلاری نفت 120 دلاری را حیف و میل کردند و بقایای آنها در دوره بعد که به تعبیر علی مطهری در زمینگیر کردن برجام هم سهم عمده داشتند مقدم بر روحانی هستند.  ناگفته نماند که حساب  برخی جریانهای  مخالف دولت در این نوشتار از جریان کلی‌تر اصولگرایی و منتقدان جداست و بر همین اساس بی‌راه نیست اگر گفته شود بهترین کمکی که کیهانیان می‌توانند به دولت بکنند، پرهیز از حاشیه‌سازی و سنگ‌اندازی و همراهی با جریان اپوزیسیون خارج از کشور در القای ناکارآمدی است.
به نظر می‌رسد این ضرب‌المثل مصداق حال و روز دولت و برخی منتقدان است که «مارا به خیر تو امید نیست شر مرسان».

فریبا خان احمدی
خبرنگار
صدای ممتد زنگ تلفن‌ها فضای سالن را پر کرده است. 17 کارشناس اپراتور در پارتیشن‌های جدا از هم پاسخگوی تماس‌هایی هستند که حتی برای یک لحظه هم آرام نمی‌گیرند. باید پای حرف‌ها و حتی درددل‌های تماس گیرندگان بنشینند؛ آن هم با صبر و حوصله زیاد.مشاوران سامانه 4030 پای تلفن هر کمکی که از دست‌شان برمی‌آید برای حفظ سلامت مردم به‌کار می‌گیرند. بیمار مشکوک به کرونا در خانه نشسته و پشت گوشی تلفن از حال و احوالش برای کارشناس-اپراتورهای سامانه 4030 می‌گوید و منتظر می‌ماند تا کارشناس برایش بگوید چه‌کاری کند و چه‌کاری را نکند. بیش از 5 ماه است دو هزار و 200 پزشک و کارشناس مرتبط با حوزه سلامت پاسخگوی 80 میلیون ایرانی هستند بدون آنکه بحث حضور در مطب یا مراجعه حضوری به مراکز بهداشتی و درمانی در کار باشد. تنها ابزار این کار هم یک گوشی تلفن است. این سرویس رایگان مشاوره‌ای در دوران شیوع ویروس کرونا همپای نظام سلامت کشور حرکت کرده و از تهران تا به دور افتاده‌ترین روستاهای مرزی کشور مشاوره‌های آنلاین رایگان ارائه می‌دهد.
- الو 4030؟
- من 4 روزه که سرفه و تنگی نفس دارم.
- تنگی نفس‌تان مداوم است یا وقتی مشغول به‌کاری هستید؟
- وقتی مشغول به‌کاری هستم تنگی نفس ندارم.
- اضطراب و استرس چطور؟
- از وقتی جواب تست کرونا مثبت شده، استرس گرفتم.
- نگران نباشید. تنگی نفس‌تان می‌تواند از اضطراب و استرس باشد. داروهایی که پزشک داده استفاده کنید، اگر بعد از 3 روز علائمتان روبه بهبود بود که جای نگرانی نیست.
- کجا باید برم دارو بگیرم؟
- به نزدیک‌ترین مرکز 16 ساعته منزل‌تان مراجعه کنید و از پزشک‌تان دارو بگیرید. از اولین روزی که علائم ظاهر شد تا 10 روز بعد قرنطینه می‌شوید. علاوه بر داروها بخور گرم و قرقره نمک هم انجام دهید. مایعات گرم و غذاهای بخار پز و آب پز بخورید. غذاهای چرب، نوشابه و فست فود استفاده نکنید.
- من الان نگران خانم و دخترم هستم. آنها هم نیاز دارند تست کرونا بدهند؟
- افرادی که با شما در ارتباط بودند دو هفته در خانه قرنطینه می‌شوند نیاز نیست به مرکز درمانی مراجعه کنند. امکان دارد اصلاً مبتلا نشده باشند اگر علائمی داشتند با 4030 تماس بگیرید. فعلاً نیازی به تست کرونا نیست.
این بخشی از گفت‌و‌گوی کارشناس سامانه 4030 با یکی از هموطنان است. برخلاف تصورمان که مرکز 4030 ساختمانی بزرگ با اپراتورهای بیشمار است این مرکز مستقر در یکی از طبقات ساختمانی 5 طبقه در خیابان خالد اسلامبولی در تهران با 17 اپراتور مشغول به کار است اما نکته‌ای که رئیس این مرکز به ما می‌گوید این است که 2هزار و 200 پزشک و کارشناس اپراتور در سراسر کشور به شکل آنلاین و از خانه‌هایشان 24 ساعته جوابگوی تماس گیرندگان هستند.
به‌گفته دکتر سید محمد حسینی‌پور رئیس سامانه 4030 میزان تماس مردم با این سامانه در روزهای ابتدایی راه‌اندازی 4030 بیش از 700 هزار تماس بوده و این میزان در اردیبهشت ماه که تعداد ابتلا در کشور به پایین‌ترین حد رسیده  بود به کمتر از 50 هزار تماس کاهش پیدا کرد ولی با جریان موج دوم تماس‌ها به130 هزار افزایش یافته است. مردم تاکنون 18 میلیون و 400 هزار تماس با این سامانه داشته‌اند.
 بررسی ما از کارشناس- اپراتورهای این سامانه نشان می‌دهد در ابتدای راه‌اندازی 4030 و شیوع ویروس کرونا بیشتر تماس گیرندگان ترس از ابتلا داشته‌اند ولی با توجه به افزایش میزان مرگ و میر در چند هفته گذشته بیشتر تماس گیرندگان دچار مشکلات روحی و روانی و ترس از مرگ شده اند!
زنگ‌های ممتد تلفن و صداهای لرزان
کارشناسانی که پشت باجه‌ها ساعت‌ها می‌نشینند و بی‌وقفه تماس‌های تلفنی را با حوصله و گشاده رویی پاسخ می‌دهند هر کدام حکایت‌های مختلفی از وضعیت جسمی و روانی تماس گیرندگان‌شان بیان می‌کنند. از کودک 10 ساله تا پدر بزرگ و مادربزرگ 70-80ساله از دورافتاده‌ترین مناطق کشور درباره علائم و نگرانی‌شان می‌گویند.
خانم جهاندوست ، کارشناس علوم آزمایشگاهی مسئول باجه شماره 7 است. پشت میز کارش نشسته و گوشی تلفن یک ثانیه هم از دستش نمی‌افتد. چراغ قرمز روی گوشی خاموش و روشن می‌شود و مدام تماس‌های پشت خطی را به اپراتورها هشدار می‌دهد. اپراتور با صبر و حوصله بسیار تماس گیرندگان را راهنمایی می‌کند. او از اوایل اسفندماه هر روز از ساعت 7 صبح تا ساعت 2 ظهر به 220 تا 250 تماس تلفنی مشاوره می‌دهد.
مردی 65 ساله که جواب آزمایش کرونایش مثبت شده پشت خط است، صدایش از شدت نگرانی دو رگه شده. روز چهارمی است که کرونا گرفته و اپراتور با آرامش به او توصیه‌های لازم را می‌کند از اینکه داروهایش را از چه روزی مصرف کند، چه چیزی بخورد یا نخورد و چطور از خانواده‌اش در مقابل این ویروس محافظت کند. او برای آرام کردن مرد 65 ساله و روحیه دادن به او از جملات انرژی بخش استفاده می‌کند. این کارشناس-اپراتور به «ایران» می‌گوید: «خیلی از تماس گیرندگان به‌خاطر استرس و اضطراب با ما تماس می‌گیرندو احساس می‌کنند چون با فرد مبتلا در محل کار یا خانواده در ارتباط بوده‌اند، آنها هم مبتلا شده‌اند. بیشتر تماس‌گیرندگان شاغلانی هستند که همکاران‌شان مبتلا شده‌اند و حالا نگران خود و خانواده‌هایشان هستند.  به این افراد توصیه می‌کنیم در خانه و محل کار ماسک بزنند؛ تا زمانی که علائمی ظاهر نشده نیاز به انجام تست نیست، مایعات گرم بخورند. ما علائم هشداری را به همه تماس‌گیرندگان می‌گوییم. مثلاً تنگی نفس شدید، درد قفسه سینه، افت فشار خون بدون سابقه، افزایش ضربان قلب و سرفه‌های خشک و پشت سرهم  دارند یا نه و بعد توصیه می‌کنیم اگر این علائم ظاهر شد بلافاصله به بیمارستان مراجعه کنند در غیر این صورت مراقبت‌ها در منزل را توصیه می‌کنیم.»  این کارشناس اپراتور تجربیات جالبی از این چندماه مشاوره تلفنی دارد از تماس کودکان با این مرکز درباره ابتلای خانواده‌شان به کرونا تا بیان علائمی که در آنها پدیدار شده. کودکانی که گفته اند؛ با خانواده به مراکز تفریحی و رفاهی رفته‌اند یا این بیماری را از نزدیکان خود گرفته‌اند.
مردم می‌خواهند بدانند کرونا گرفته‌اند یا نه؟
زهرا محمد زمانی ، کارشناس میکروبیولوژی پزشکی، یکی دیگر از کارشناس- اپراتورهای 4030 است. او درباره فعالیتش در این مرکز چنین می‌گوید: «کاری که ما می‌کنیم آگاهی‌بخشی، اطلاع‌رسانی و پاسخ دهی سؤالات مردم در دوران قرنطینه بعد از قرنطینه و حتی قبل از ابتلا است. بیشتر سؤالات مردم در قالب همین دسته‌بندی‌هاست. بیشتر می‌خواهند بدانند که مبتلا به کرونا شده‌اند یا نه. آنها علائم خود را می‌گویند و ما آنها را آگاه می‌کنیم که نیاز به تست دارند یا مراجعه به مراکز درمانی ضروری است یا نه.در زمان قرنطینه به چه مراقبت‌ها و رژیم هایی نیاز دارند و اگر علائمی داشتند عادی است یا نه و با چه علائم خطرناکی باید به مراکز درمانی مراجعه کنند.»او در مورد بیشترین تماس‌ها در کشور، بیشترین علائم ابتلا به کرونا در تماس گیرندگان اطلاعات جالبی می‌دهد. «بیشتر تماس‌ها به نسبت از سوی مناطقی است که آمار ابتلا به کرونا بیشتر است به‌عنوان مثال با توجه به افزایش ابتلا در تهران و البرز و خراسان رضوی بیشترین تماس‌ها از این استان هاست. دو هفته پیش از خوزستان بود که تماس‌های بیشماری داشتیم.
حدود 80 درصد از تماس گیرندگان علائم خفیف دارند و حتی بدون علامت و ناقل هستند. 20 درصدی که در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند دچار علائم بارز هستند. ما آن 80 درصد را پوشش می‌دهیم و مشغول حمایت و اطلاع‌رسانی این قشر هستیم. کادر بیمارستان وظیفه درمان آن 20 درصد را دارند و ما 80 درصد بقیه را. علائمی همچون از بین رفتن بویایی و چشایی، علائم سرماخوردگی خفیف، بدن درد، علائم گوارشی، خستگی مفرط برای چند روز از علائمی است که بسیاری از مبتلایان پشت تلفن به ما می‌گویند. ما به همه پیشنهاد تست پی‌سی‌آر نمی‌دهیم، این درمان نیست بلکه نوعی تشخیص است. مواردی که طبق بخشنامه افراد بالای 60 سال که دارای علائم هستند، زنان باردار علامت دار، اتباع علائم دار به مراکز سلامت معرفی می‌شوند برای تست پی‌سی‌آر. آنهایی که علائم شدید دارند باید در کمترین زمان به بیمارستان مراجعه کنند.»
تماس‌های مشابه و دغدغه‌های بی‌شمار
سؤالات تماس گیرندگان شبیه به یکدیگر است و در چند دسته تقسیم‌بندی می‌شود. گاهی آنهایی که تماس می‌گیرند آنقدر استرس دارند که سؤال‌شان را حتی بعد از گرفتن پاسخ چندبار دیگرهم تکرار می‌کنند. تلفن زنگ می‌خورد و زنی 50ساله تماس می‌گیرد و می‌گوید: «همسر من 57 ساله است الان چند روزی میشه که بدن درد گرفته ولی تب و سرفه نداره. آزمایش خون هم داده ولی منفی بوده حالا می‌خوام بدونم آیا این آزمایش کافیه.» اپراتور می‌پرسد که آیا با فرد یا افراد مشکوکی ارتباط داشته یا نه و زن میانسال می‌گوید شوهرش فقط هفته‌ای یکبار با مترو به خانه مادرش می‌رفته.
شوهرم تا همین دیروز ماسک نمی‌زد اصلاً رعایت نمی‌کرد ولی حالا ماسک می‌زنه حتی توی خونه. شما ما رو معرفی کنین به جایی که آزمایش کم هزینه‌تر بگیره.
اپراتور می‌گوید با توجه به اینکه شوهر این زن علائمی جدی ندارد نیازی به مراجعه به مراکز سلامت و درمانی ندارد. الو 4030«من می‌خوام از چالوس با اتوبوس به تبریز برم می‌خوام بدونم اگر ماسک بزنم و دستکش به دست بکنم خطر ابتلا زیاده یا کم؟» اپراتور در پاسخ می‌گوید اگر کار واجبی نیست حتی المقدور سفر نکند چراکه خطر ابتلا در اماکن سربسته بیشتر است ولی اگر سفر واجبی است از ماسک و دستکش استفاده کند و پروتکل‌های بهداشتی را حتماً رعایت کند.
ترس مردم از کرونا بیشتر از قبل شده است
یکی از کارشناس- اپراتورهای 4030 می‌گوید نخستین روزهای شیوع کرونا اضطراب تماس گیرندگان از ابتلا شدید بود. در اردیبهشت آمارها کاهش یافت و اتفاق مثبتی بود، تماس‌ها به پایین‌ترین حد رسید. بعد از عید فطر انگار فاجعه دیگری رخ داد و تماس‌ها زیاد شد و از طرفی با افزایش مرگ و میر، تماس گیرندگان از نظر روحی و روانی بشدت تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. قبلاً ترس از ابتلا بود ولی در حال حاضر ترس از مرگ است. خیلی از تماس‌ها با علائم خفیف است ولی روحیه‌ها بسیار پایین آمده .یکی دیگراز اپراتورهای مرکز 4030 هم به زنان باردار اشاره می‌کند: در موج دوم اپیدمی کووید19 تماس زنان باردار بیشتراز قبل شده و متأسفانه یا از سوی اقوام خود مبتلا به کرونا شده‌اند یا اینکه موارد بهداشتی را رعایت نکرده‌اند. توصیه ما این است در صورت داشتن علائم به مراکز 16 ساعته مراجعه کنند و در صورت علائم خفیف زیر نظر متخصص زنان در قرنطینه بمانند.
سیفوری پزشک سوپروایزر 4030 است که موارد حادی که به او ارجاع می‌شود بررسی می‌کند. او از رشد تماس‌ها می‌گوید. او این تماس‌ها را چند دسته می‌کند. آنهایی که با فرد کرونایی ارتباط داشته‌اند، آنهایی که مبتلا شده‌اند و دسته دیگری که نیاز به مشاوره دارند.
دکتر سیفوری می‌افزاید احساس ترس و نگرانی در موج دوم در صدا و رفتار تماس‌گیرندگان کاملاً مشهود است.
تماس‌های شب و نیمه شب 4030 کسانی هستند که در اثر ترس و وحشت تماس می‌گیرند. آنها از ترس ابتلا به ویروس یا ارتباط با مبتلایان کرونایی که در طول روز با این افراد داشته‌اند ترسیده‌اند و تماس می‌گیرند تا دغدغه خود را بیان کنند. برخی هم کابوس می‌بینند و از خواب می‌پرند و وحشت زده با ما تماس می‌گیرند.
 دکتر سید محمد حسینی‌پور، رئیس سامانه 4030 می گوید:  «نیاز به سامانه‌ای مثل 4030 زمانی احساس شد که تعداد مراجعات به مراکز درمانی افزایش یافت، مراجعاتی که بسیاری از آنها می‌توانست با یک مشاوره تلفنی برطرف شود. این سامانه را از 5 اسفند ماه برای کمک به مردم و سبک کردن وظایف وزارت بهداشت با همکاری ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) و وزارت بهداشت و درمان راه‌اندازی کردیم.»
تماس‌های 4030 از سوی برخی اپراتورهای مقیم پاسخ داده می‌شوند و 2200 اپراتور هم از خانه‌هایشان پاسخگوی تماس هموطنان هستند. این افراد همگی آموزش دیده‌اند و بر اساس آخرین پروتکل‌های وزارت بهداشت پاسخگوی مردم هستند. عددی که معاون درمان وزارت بهداشت اعلام کرده نزدیک به 80 درصد از مراجعات به بیمارستان‌ها پس از تماس با 4030 کاهش یافته است.

گروه اقتصادی/ با هماهنگی بانک مرکزی و قوه قضائیه، برخورد با صادرکنندگانی که ارز حاصل از صادرات را به کشور بازنگردانده‌اند، جدی شد. روز گذشته همزمان با اعلام بانک مرکزی درخصوص اینکه 250 صادرکننده حتی یک دلار از ارز خود را به چرخه اقتصادی کشور بازنگردانده‌اند، رئیس دستگاه قضا نیز در دستوری به رئیس سازمان بازرسی کل کشور خواستار پیگیری جدی ارزهای بازگردانده نشده به کشور شد. گفتنی است، براساس دستورالعمل بازگشت ارز حاصل از صادرات، صادرکنندگان تا پایان تیرماه گذشته فرصت داشتند که طبق ضوابط تعیین شده ارز خود را به چرخه اقتصادی کشور بازگردانند، اما با پایان یافتن این مهلت همان گونه که از پیش مسئولان بانک مرکزی اعلام کرده بودند، مشخص شد که تعدادی از صادرکنندگان به تکالیف خود عمل نکرده‌اند به طوری که برخی از آنها بخشی از تعهد ارزی خود را ایفا کرده‌اند و برخی دیگر هیچ ارزی به کشور بازنگردانده‌اند.
درهمین راستا دیروز بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای درخصوص نحوه پیگیری برگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصاد کشور، اعلام کرد این بانک در راستای سیاست‌های ارزی کشور و مصوبات شورای عالی هماهنگی اقتصادی و همچنین مصوبات کمیته ماده ۲ مصوب شورای مذکور، اقدامات لازم برای مدیریت و تنظیم بازار ارز بر اساس منابع ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی کشور را انجام داده است. بانک مرکزی دراین اطلاعیه به چند نکته مهم اشاره کرده است.
طبق این اطلاعیه، مطابق با تبصره ذیل ماده یک مصوبات چهاردهمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی، عدم بازگشت ارز با تشخیص و اعلام بانک مرکزی به قوه قضائیه در حکم قاچاق ارز بوده و باید با متخلفین برخورد قضایی صورت گیرد. در این خصوص تاکنون ۲۵۰ صادرکننده‌ای که شرکت تولیدی و دارویی نبوده و علیرغم پی گیری های مکرر حتی یک دلار ارز را به چرخه اقتصادی کشور برنگردانده بودند به مقام قضایی معرفی شدند.
پیرو اعلام پایان تیرماه به عنوان آخرین مهلت برگشت تتمه ارزهای  صادراتی، اطلاعات و آمار بازگشت ارز حاصل از صادرات تا روز 31 تیرماه سال جاری در حال پردازش و تهیه است که متعاقباً به دستگاه‌های اجرایی و نهادهای نظارتی ارسال خواهد شد تا در چارچوب بسته سیاستی جدید مصوب روز 22 تیر امسال کمیته ماده ۲ مزبور، اقدامات تشویقی و یا تنبیهی در مورد آنان انجام شود. ضمن اینکه بر اساس آمار یاد شده اسامی تعداد دیگری از صادر کنندگانی که علیرغم اطلاع‌رسانی‌های مکرر نسبت به برگشت ارز خود اقدام نکرده‌اند نیز به قوه قضائیه ارسال خواهد شد.
در پایان این اطلاعیه تأکید شده است، شایان ذکر است صادرکنندگان می‌بایست نسبت به بازگشت ارز حاصل از صادرات خود در چارچوب بسته جدید نحوه برگشت ارز با توجه به نسبت‌های اعلامی به صورت حواله ارزی و اسکناس اقدام کنند.
 رئیــــــس دســـــتگاه قضا دستور
پیگیری داد
درهمین زمینه رئیس دستگاه قضا در نشست شورای عالی قضایی نیزبا بیان اینکه گفته می‌شود ۲۷ میلیارد دلار تخلّف ارزی صورت گرفته به سازمان بازرسی کل کشور مأموریت داد تا موضوع بازگرداندن ارز حاصل از صادرات را با جدیت پیگیری و گزارش اقدامات خود در این زمینه را ارائه کند. به گزارش خبرگزاری میزان، آیت‌الله ابراهیم رئیسی یکی از موضوعات مورد تأکید مقام معظم رهبری را مدیریت و کنترل نوسانات بازار ارز عنوان کرد و با تأکید بر لزوم توجه دولت به این مسأله، از دستگاه‌های اطلاعاتی خواست با ریشه‌یابی علل امنیتی و سیاسی نوسانات بازار ارز، دست‌های پنهانی که به دنبال اخلال در نظام ارزی و پولی کشور هستند شناسایی و به دستگاه قضایی معرفی کنند تا با آنها برخورد شود.
 لیست 1408 صادرکننده با ۲۰ میلیارد یورو بدهی به وزیر دادگستری اعلام شد
همچنین در نشست شورای عالی قوه قضائیه، حجت‌الاسلام والمسلمین درویشیان رئیس سازمان بازرسی کل کشور با اشاره به بخشنامه اخیر بانک مرکزی مبنی بر پیشنهادات سازمان بازرسی برای بازگرداندن ارز حاصل از صادرات، ادامه داد: لیست هزار و ۴۰۸ صادرکننده حقیقی و حقوقی با تعهدات ارزی معوقه به ارزش مجموعاً ۲۰ میلیارد یورو تهیه و طی نامه‌ای به وزیر دادگستری اعلام شد.

ندا آکیش
خبرنگار
هرچه به زمان انتخابات ریاست جمهوری 2020 امریکا نزدیک‌تر می‌شویم رقابت‌های رسانه‌ای برای پیش‌بینی نتایج این انتخابات داغ‌تر می‌شود. در همین راستا، سایت نشریه اکونومیست با ارائه مدل‌هایی پیش‌بینی کرده است، جو بایدن، کاندیدای حزب دموکرات موفق خواهد شد با فاصله‌ای قابل توجه انتخابات نوامبر را از آن خود کند. اکونومیست گزارش خود را با این جمله آغاز کرده است: «در حال حاضر بر اساس مدلی که ما در نظر گرفته‌ایم احتمال اینکه بایدن ترامپ را در آرای الکترال شکست بدهد بسیار زیاد است.» اکونومیست در ادامه، مدل خود برای اثبات این پیش‌بینی را با نمودارهایی شرح داده و نوشته است، فرصت بایدن برای پیروزی در آرای الکترال ۹ از ۱۰ است در حالی که این شانس برای ترامپ، یک از ۱۰ برآورد شده است. به این ترتیب پیش‌بینی شده است بایدن ۹۱ درصد در آرای الکترال به پیروزی برسد در حالی که ترامپ تنها ۸ درصد شانس پیروزی دارد. همچنین شانس برنده شدن بایدن در آرای کلی حدود ۱۹ از ۲۰ پیش‌بینی شده که این رقم برای ترامپ، یک از ۲۰ تعیین شده است. این به معنای آن است که بایدن ۹۹ درصد در آرای کلی در برابر یک درصد ترامپ فرصت پیروزی دارد. این نظر سنجی پیش‌بینی کرده است بر اساس این مدل، بایدن می تواند از ۲۴۹ تا ۴۱۵ رأی الکترال را از آن خود کند در حالی که ترامپ شانس کسب ۱۲۳ تا ۲۸۹ رأی الکترال کالج را خواهد داشت. نامزدهای ریاست جمهوری امریکا برای پیروزی در انتخابات به حداقل ۲۷۰ رأی الکترال نیاز دارند.
اکونومیست با بیان این نکته که مدلش هر روز با داده‌های نظرسنجی‌های ملی و ایالتی به روز‌رسانی می‌شود، نوشت، با نموداری به‌صورت روزانه آرای الکترال بایدن را تخمین می‌زنیم. بر این اساس به‌عنوان مثال تعداد آرای الکترال بایدن در روز دوم آگوست (روز یکشنبه 12 مرداد) ۳۴۷ رأی در برابر ۱۹۱ رأی ترامپ پیش‌بینی شد که افزایش فاصله بایدن با ترامپ را نشان می‌داد. اکونومیست همچنین در دفاع از مدل خود نوشت: مدل ما با شبیه‌سازی ۲۰هزار روش برای انتخابات کار می‌کند، هر بار تفاوت سهم آرای نامزدها در خطای نظرسنجی، تغییر در مشارکت یا محیط سیاسی و تأثیرات مبارزات انتخاباتی را به خود اختصاص می‌دهد و احتمال‌های نتایج آرای الکترال را در انتخابات پیش‌بینی می‌کند. در این مدل، همچنین شانس پیروزی کاندیداها در هر ایالت با در نظر گرفتن نظرسنجی‌ها و عوامل سیاسی – اقتصادی هر ایالت پیش‌بینی شده است. به‌عنوان مثال، اگر دونالد ترامپ در مینه‌سوتا برنده شود، از آنجا که عوامل سیاسی و اقتصادی مینه سوتا و ویسکانسین تقریباً شبیه به هم است، پیش‌بینی می‌شود که او در ویسکانسین هم پیروز خواهد شد.
با توجه به این توضیحات، در این مدل پیش‌بینی شده، ۲۵ ایالت و قلمرو به بایدن رأی خواهند داد در حالی که ترامپ در ۲۰ ایالت و قلمرو از احتمال بیشتری برای پیروزی برخوردار است و در ۴ ایالت هم پیروزی دو رقیب به یک میزان تعریف شده است.
در مدل اکونومیست در روز یکشنبه فرصت بایدن برای پیروزی در یک نمودار خطی 54 درصد نشان داده شده است در حالی که فرصت ترامپ 45.6 درصد است.
در نهایت هم برای روز رأی‌گیری پیش‌بینی شده است که بایدن ۵۴ درصد آرا را تصاحب خواهد کرد و ترامپ هم شانس کسب ۴۶ درصد آرا را دارد.
پیشتازی بایدن در بنگاه‌های شرط‌بندی امریکا
سایت مجله معتبر فوربس هم اخیراً با انتشار گزارشی به بالا رفتن شانس پیروزی بایدن در انتخابات نوامبر اشاره کرد و نوشت، علاوه بر اینکه نظرسنجی‌های سراسری و ایالتی همچنان از متمایل شدن آرا به سوی بایدن خبر می‌دهند، بنگاه‌های شرط‌بندی هم می‌گویند شانس پیروزی بایدن از ترامپ در شرایط کنونی بالاتر است. بنا بر این گزارش، سه‌شنبه گذشته بایدن در سایت شرط‌بندی سیاسی «اسمارکتز» 63 درصد شانس پیروزی داشت. این سایت شرط‌بندی در 11 فوریه شانس پیروزی بایدن را 61 درصد اعلام کرده بود اما حالا بایدن نه تنها از رقم 61 درصد عبور کرده بلکه دو درصد هم پیش افتاده است و در عوض شانس ترامپ به 34 درصد کاهش یافته است. در «پردیکت ایت»، یکی دیگر از سایت‌های معتبر شرط‌بندی امریکا نیز شانس بایدن 63 درصد و شانس ترامپ 39 درصد اعلام شده است. این در حالی است که این سایت در پایان ماه می‌ پیش‌بینی کرده بود که ترامپ در انتخابات پیروز می‌شود. کارشناسان انتخابات بر این باور هستند که بنگاه‌های شرط‌بندی معتبر می‌توانند داده‌های مفیدی را برای پیش‌بینی نتایج انتخابات در اختیار ما بگذارند زیرا به عقیده مایکل تراگوت، رئیس سابق مؤسسه تحقیقات افکار عمومی امریکا و استاد دانشگاه میشیگان، در این بنگاه‌ها علاوه بر اینکه پیش‌بینی و نظر مردم عادی دیده می‌شود، پیش‌بینی و نظر نخبگان شرط‌بندی هم وجود دارد. با این حال این بنگاه‌ها هم مانند مراکز نظرسنجی ممکن است اشتباه کنند.
سه ماه حساس پیش روی بایدن
فارن پالیسی نیز شانس پیروزی بایدن در انتخابات را تا به این لحظه بالا دانست و در تحلیلی یکی از دلایل این موضوع را بالا رفتن محبوبیت او در میان رأی دهندگان سیاهپوست اعلام کرد و نوشت، در سال 2016 هیلاری کلینتون در جلب آرای این قشر بسیار ضعیف عمل کرد. اما نباید از آرای ملی گراهای سفید پوست حامی ترامپ هم غافل شد. اینکه ترامپ در ماه‌های باقی مانده تا انتخابات بخواهد «جنگ فرهنگی» راه بیندازد، بعید نیست. بنابراین، بایدن برای پیروزی در این جنگ و غلبه بر آرای ملی گراهای سفید پوست باید بتواند آفریقایی امریکایی‌ها را ترغیب کند با انرژی پای صندوق‌های رأی بیایند تا به این لحظه بایدن نمی‌تواند تضمین کند که مشارکت سیاهپوستان در انتخابات نوامبر عظیم خواهد بود. همین مسأله یک خطر واقعی برای بایدن و دموکرات هاست و سه ماه زمان زیادی هم برای بایدن و هم ترامپ است که خلاف تمام این نظرسنجی‌ها و شرط ‌بندی‌ها را ثابت کنند.

گروه اقتصادی/ قائم مقام بانک مرکزی جزئیات طرح اعطای تسهیلات بانکی به مستأجران (کمک ودیعه مسکن)، را ارائه کرد.
اکبر کمیجانی درباره دلایل اخذ این تصمیم گفت: با توجه به گرانی‌های اخیر در قیمت و اجاره مسکن و در راستای ایجاد ثبات در بازار اجاره و حمایت از مستأجران کم‌درآمد در شرایط اقتصادی تحمیل شده بر کشور ناشی از شیوع ویروس کرونا و اعمال تحریم‌های ظالمانه، موضوع «اعطای تسهیلات مرابحه خرید کالا و خدمات» از محل بخشی از منابع مالی اختصاص یافته به «ستاد ملی مقابله با کرونا» در این ستاد مطرح شد.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، وی با اشاره به سقف تسهیلات یادشده عنوان کرد: براساس تصمیمات «ستاد ملی مقابله با کرونا» مقرر شد، تسهیلات یاد شده در سقف‌های 500 میلیون ریال در شهر تهران، 300 میلیون ریال در سایر کلانشهرها و 150 میلیون ریال در سایر شهرها با نرخ سود 13 درصد و بازپرداخت یکساله (به نحوی که مستأجر در دوره قرارداد صرفاً سود تسهیلات را پرداخت کند و اصل تسهیلات در سررسید تسویه شود (یا با نرخ سود 12 درصد و بازپرداخت 36 ماهه) به نحوی که مستأجر در هر قسط اصل و سود تسهیلات را پرداخت کند)، با هدف کمک به تأمین افزایش تحقق یافته در ودیعه اجاره‌های مسکن اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر در سال‌جاری اعطا شود.
قائم مقام این بانک درخصوص نحوه ثبت‌نام و سازوکار پالایش و معرفی متقاضیان به منظور دریافت تسهیلات کمک‌ودیعه مسکن به بانک عامل، گفت: به منظور رعایت پروتکل‌های بهداشتی و جلوگیری از گسترش ویروس کرونا و رفاه حال متقاضیانی که قصد دریافت کمک‌هزینه ودیعه مسکن را دارند ثبت‌نام متقاضیان با استفاده از سامانه پیامکی وزارت راه‌وشهرسازی انجام گرفت. متقاضیان واجد شرایط از ساعت 10 صبح روز شنبه 4 مرداد ماه با ارسال کد ملی سرپرست خانوار به سرشماره پیامکی 300073640 از طریق تلفن همراه شخصی خود تا ساعت 24 روز پنجشنبه 9 مردادماه نسبت به ثبت‌نام اولیه اقدام کرده‌اند.
وی در ادامه افزود: پس از بررسی اولیه و ارسال پیامک به متقاضی در زمان‌بندی اعلام شده از سوی وزارت راه‌و‌شهرسازی، متقاضیان واجد شرایط دریافت تسهیلات بانکی از سوی این وزارت می‌باید در سامانه وزارت راه و شهرسازی به آدرس tem.mrud.ir ثبت‌نام کنند. آن‌گاه مشخصات متقاضیان واجد شرایط از سوی وزارتخانه یادشده به بانک‌مرکزی و بانک‌ها منعکس و متعاقب آن دستورالعمل اجرایی به بانک‌های عامل ابلاغ می‌شود.
کمیجانی درخصوص سقف‌های تسهیلات اعطایی به متقاضیان، اظهار کرد: تسهیلات یاد شده در سقف‌های 500 میلیون ریال در شهر تهران، 300 میلیون ریال در سایر کلانشهرها (شهرهای بالای یک میلیون نفر جمعیت شامل مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، قم، اهواز و کرمانشاه) و 150 میلیون ریال در سایر شهرها، با هدف کمک به تأمین افزایش تحقق یافته در ودیعه اجاره‌های مسکن اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر در سال‌جاری اعطا می‌شود.
مقام مسئول بانک مرکزی درباره نرخ سود تسهیلات و نحوه بازپرداخت آن گفت: نرخ سود تسهیلات 13 درصد است و با سررسید یکساله پرداخت می‌شود. در دوره قرارداد صرفاً سود تسهیلات توسط مستأجر پرداخت و اصل تسهیلات در سررسید (پایان سال) تسویه می‌شود. در صورت درخواست متقاضی، پرداخت تسهیلات یاد شده به‌صورت 36 ماهه، به نحوی که متقاضی در هر قسط بخشی از اصل و سود تسهیلات را پرداخت کند نیز امکان‌پذیر است. (نرخ سود این تسهیلات 12 درصد است).
کمیجانی در پاسخ به این سؤال که اعطای تسهیلات کمک‌ودیعه مسکن در قالب کدام یک از عقود اسلامی امکان‌پذیر است، گفت: از آنجا که تسهیلات یاد شده غالباً به مستأجرانی که از اقشار نیازمند و دهک‌های پایین اقتصادی بوده و در نتیجه شیوع ویروس کرونا و افزایش سطح عمومی قیمت‌ها به‌دلیل تحریم‌های ظالمانه اخیر آسیب دیده‌اند، پرداخت خواهد شد، بانک مرکزی با این دیدگاه که این اقشار برای تأمین هزینه مسکن خود ناگزیر به حذف برخی از نیازهای زندگی خود شده‌اند، به‌دنبال راهکاری در خصوص پرداخت این تسهیلات بود تا به لحاظ شرعی و قانونی امکان جبران هزینه‌های پرداختی از سوی این اقشار بابت تأمین مسکن خود فراهم شود.
وی در پایان افزود: در جلسه مورخ 8 مرداد 1399 شورای فقهی بانک مرکزی و باتوجه به اعلام شبهه فقهی از سوی تعدادی از مراجع بزرگوار و پس از مشورت با سایر صاحبنظران، موضوع این تسهیلات از عنوان «ودیعه مسکن» خارج و مصوب شد که بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی بتوانند به مستأجرانی که براساس اعلام وزارت راه و شهرسازی در شرایط کنونی دچار مشکلات اقتصادی برای تأمین مخارج خود از جمله هزینه مسکن شده‌اند، تسهیلات «مرابحه خرید کالا و خدمات» اعطا کنند. لذا تسهیلات یاد شده، پس از پالایش اطلاعات و شناسایی اقشار هدف توسط وزارت راه و شهرسازی، از سوی بانک‌های عامل و در قالب عقد مرابحه خرید کالا و خدمات و براساس دستورالعمل اجرایی که متعاقباً اعلام می‌شود، پرداخت خواهد شد.‏‌

وزیر امور خارجه گفت: اشتباهات محاسباتی که قدرت‌های بزرگ یا به عبارتی ابرقدرت‌ها در روند نظم نوین جهانی مرتکب شده‌اند، تبعاتی به مراتب فاجعه‌بار‌تر از اشتباهاتی که کشورهای دیگر مرتکب شده‌اند، به دنبال داشته است.
به گزارش ایرنا، «محمدجواد ظریف» روز گذشته در دومین جلسه از سلسله سخنرانی‌های خود در دانشگاه تهران با عنوان «جهان در گذار»، که به صورت زنده و برای مخاطبان بین‌المللی برگزار شد، با اشاره به حمله امریکا به عراق به‌عنوان یکی از اشتباهات محاسباتی قدرت‌های بزرگ، گفت: زمانی که این حمله انجام شد، ابهام‌های زیادی درباره این حمله وجود داشت اما یک چیز خیلی واضح بود؛ اینکه از همان ابتدا مشخص بود این جنگ موجب رشد افراط‌گرایی در جهان خواهد شد.
ظریف گفت: افراط‌گرایی ناشی از اشتباهات محاسباتی و اشغالگری بود. مشکل اصلی که به اوضاع غم‌بار کنونی انجامیده مشکل سوء‌تفاهم است و اشتباه محاسباتی است که منجر به اشتباهات قدرت‌های منطقه‌ای و ابرقدرت‌ها شده است. وی به فقدان درک از زمان پایان این دوران‌گذار اشاره کرد و گفت: ما 30 سال است که در این دوران به‌سر می‌بریم و نباید زمان پایان آن را پیش‌بینی کرد. این دوره طولانی است. دوران جنگ سرد حدود 50 سال طول کشید. وزیر خارجه مشخصه دیگر این دوران را رقابت شدید دانست و گفت: این رقابت‌ها اهداف کوتاه و میان مدت دارد.
ظریف پیشتر در بخشی از سخنرانی روز دوشنبه هفته پیش با بیان اینکه ۳۰ سال گذشته یکی از پرتلاطم‌ترین دوره‌های جهان بوده و شاهد جنگ‌ها و تغییرات شدید نوین و فجایع در جامعه بین‌المللی بوده‌ایم، گفته بود: برخی می‌خواهند بعد از کرونا نظم جدیدی برای دنیا تعریف کنند. نظم نوین جهانی دیگر کاملاً غربی نخواهد بود. وزیر امور خارجه اضافه کرد:‌ ابرقدرت‌ها اشتباه محاسباتی داشتند و اعلام نظم نوین جهانی به وسیله رئیس‌جمهوری وقت امریکا، موضوع حکمرانی جهانی و قرن نوین امریکایی و اعلام پیروزی بر عرشه ناو جنگی امریکایی در سی و چند سال گذشته تلاش‌هایی برای نسخه‌پیچی آینده بود.
مهاجرت؛ یکی از مهمترین چالش‌های جهانی است
وزیر خارجه دیروز در بخشی دیگر از بحث خود گفت: ما نمی‌توانیم استنباط‌های ساده‌انگارانه از واقعیت‌ها داشتیم باشیم. فرضیه‌ها و استنباط‌های ساده‌انگارانه به فاجعه منجر می‌شود. همچنین تفکرات خشک و غیرقابل انعطاف می‌تواند به بروز فجایع منجر شود. امروز فقر یک چالش جهانی است. تبعات ناشی از آن هم تبعاتی فراگیر و جهانی است. حل این چالش با تلاش تنها یک یا چند کشور امکانپذیر نیست. این‌گونه چالش‌ها راه حل جهانی و جمعی می‌طلبد. شیوع ویروس کرونا هم امروز یک چالش جهانی است که مقابله با آن راه حل جهانی را می‌طلبد. ظریف گفت: ما می‌دانیم که تا وقتی یک نفر از بشر باقی مانده باشد، این ویروس نیز خواهد بود. سعدی چند صدسال پیش گفته است اگر یک عضو بدن انسان آسیب ببیند، بقیه اعضا نمی‌توانند سالم بمانند. بهداشت یک هدف مشترک جهانی است.
به گفته وی، یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهانی اجتماعی کنونی کشورهای اروپایی، مهاجرت است که موجب برافروخته شدن آتش ملی‌گرایی و میهن پرستی افراطی و نابرابری‌های اقتصادی و مشکلات دیگر می‌شود، بنابراین فقر نیازمند یافتن راه حل جهانی است. وزیر امور خارجه تأکید کرد هیچ کشوری نمی‌تواند مشکل مهاجرت را به تنهایی حل کند. بیکاری، جرایم سازمان یافته و قاچاق مواد مخدر نیز مشکلات جهانی هستند.
رویکرد خروج از پیمان‌های بین‌المللی
ظریف با اشاره به مسأله تروریسم و حادثه 11 سپتامبر نیویورک گفت: تروریسم هم یک چالش جهانی است. ایجاد امنیت نیازمند عزم و اقدام جهانی است. کسی به تنهایی نمی‌تواند در جهان امنیت ایجاد کند. امنیت هر کشور، امنیت دیگران است و به همین جهت، ایجاد امنیت در جهان، تلاش جمعی همه کشورها را می‌طلبد.
او در ادامه به رویکرد امریکا در قبال خروج از توافقنامه‌های بین‌الملل اشاره کرد و گفت که این رویکرد دقیقاً همانند افکار خشک و سختگیرانه‌ای است که نمی‌تواند خود را با حقایق جهان امروز مطابق دهند.
وزیر خارجه همچنین عنوان کرد که مورد خیلی مهم دیگر در عرصه بین‌الملل طی دوران‌گذار این است که چه اتفاقاتی در حال رخ دادن برای جهانی‌سازی است.
وی با بیان اینکه نمی‌توان همزمان در افغانستان شاهد فاجعه و ناآرامی بود و انتظار امنیت کامل در امریکا داشت، افزود: نمی‌توان در یک جامعه امنیت ایجاد کرد وقتی که جاهای دیگر شاهد ناامنی است زیرا امنیت یک پدیده جهانی است. باید این واقعیت را بپذیریم، اگر بپذیریم که امنیت یک مقوله جهانی است، پس دیگر چه نیازی به بازدارندگی در جهان وجود خواهد داشت.  ظریف گفت: اینها حقایق و واقعیت‌های مربوط به مفهوم جهانی امنیت است. اما سیاستمداران همواره در مخالفت با این مفهوم بوده‌اند زیرا همیشه سر این چانه می‌زنند که آنها چه سهمی برای ایجاد امنیت دارند و دیگران چه سهمی باید در این زمینه ایفا کنند. اما این مسأله نباید باعث شود که ما این حقیقت را نادیده بگیریم که «امنیت یک جامعه نمی‌تواند به قیمت ایجاد ناامنی برای دیگر جوامع ایجاد شود.»
رفتار امریکا منجر به فاجعه شد
وزیر امور خارجه در بخشی دیگر از سخنانش، سیال بودن را یکی از مشخصه‌های دوره‌گذار عنوان کرد و گفت: در دوره‌های قبل یکسری قوانینی حاکم بود که می‌شد آینده را پیش‌بینی و بر اساس آن اقدام کرد. به گفته ظریف، در دوره‌ گذار به‌سختی می‌توان پیامدها را پیش‌بینی کرد چون همه در وضعیت «تبدیل شدن» قرار دارند و تلاش می‌کنند به شیوه انقلابی عمل کنند و تصویر آینده را بر اساس منافع خود تغییر دهند.
ظریف عنوان کرد که برخی  بازیگران مانند ایالات متحده تلاش کردند با قواعد پیشین و اعمال برتری نظامی خود در دوره گذار کنترل اوضاع را به‌دست بگیرند اما رفتار آنها منجر به فاجعه شد. وی با بیان اینکه امریکا به روش انقلابی عمل کرد، توضیح داد که پس از جنگ خلیج فارس، جهان هر سال درگیر جنگ بود و امریکا از این طریق تلاش کرد برتری خود را در نظم جهان تحمیل کند. ظریف با اشاره به تلاش سایر بازیگران برای رفتار به روش انقلاب، نتیجه گرفت که به همین خاطر وضعیت در این برهه دائماً در حال تغییر است.
وی اضافه کرد که با این وضع دیگر نمی‌توان بر اساس فرضیات عمل کرد و دائماً باید نگاه خود را مورد ارزیابی قرار دهیم. فرضیات منجر به فاجعه می‌شوند و دائماً باید مذاکره کرد.
وزیر امور خارجه گفت، در امریکا و برخی مناطق بلوک غرب افراط‌گرایی از ملی‌گرایی پیشی گرفته است. آقای ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد حاضر می‌شود و می‌گوید هرکس باید به دنبال تأمین منافع ملی خود باشد. به گفته ظریف طبیعی است که تمام کشورها منافع ملی خود را دنبال می‌کنند اما اینکه کسی در سالن یک نهاد جهانی حاضر شود و اعلام کند بی‌خیال منافع دیگران، هرکس وظیفه دارد منافع خودش را دنبال کند، پیامد و واکنشی به واکنش جهانی شدن است.
وی شاخص‌های عملی جهانی شدن را مورد اشاره قرار داد و عنوان کرد که در این زمینه انحصار اطلاعات معنایی ندارد و نیازی نیست امپراطور رسانه باشید تا اطلاعات را نشر دهید. ظریف افزود؛ این بدین معنا نیست که امپراطورهای رسانه از بین رفته‌اند. آنها سرجایشان هستند اما شما نیازی به آنها ندارید. در گذشته صدای شما بدون برخورداری از امپراطور رسانه شنیده نمی‌شد اما امروزه می‌توان با یک دوربین پیام را به سراسر جهان منعکس کرد. وزیر خارجه سپس عنوان کرد که جهان دچار چالش‌هایی است که توسط یک کشور یا ائتلاف قابل بر طرف شدن نیست و باید به صورت جهانی مورد توجه قرار گیرد. توجه نکردن به این مسأله باعث درک غلط و اشتباه محاسباتی در ۳۰ سال گذشته
شده است.

یوسف حیدری
گزارش نویس
کرونا مثل منگنه شهروندان را در تنگنا قرار داده است؛ یک روی این سکه فشار اقتصادی است و روی دیگرش، انواع گرفتاری ها. این طور مواقع عده‌ای یکراست سراغ دولت می‌روند و نهادها و ارگان‌های مختلف را به‌ چالش می‌کشند. قاعدتاً عده‌ای هم از آن طرف بام می‌افتند و همه مسئولیت‌ها را به گردن مردم می‌اندازند. ماهم در این گزارش به مسئولیت اجتماعی شهروندان خواهیم پرداخت اما از این منظر که همواره در هر بحرانی مردم پیشتازتر از نهادهای دولتی و حاکمیتی بوده‌اند و چرا حالا در این شرایط سخت نتوانند از پس چنین مسئولیتی در قبال یکدیگر و در قبال جامعه و کشور خود برآیند؟
به اعتقاد اردشیر گراوند جامعه شناس، مسئولیت اجتماعی یعنی مسئولیت تام برای حل مشکلات. از نظر او کسی نباید و نمی‌تواند از این مسئولیت شانه خالی کند، چراکه بدون درنظر داشتن چنین مسئولیتی، شیرازه اجتماعی از هم خواهد پاشید: «مردم توانایی مشارکت در حل مشکلات خودشان را دارند، یعنی در حوزه اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و حتی طبیعی می‌توانند مشکلات را حل کنند. این درست است که دولت باید به‌وظایف خودش عمل کند اما این وظیفه‌مندی دولت به معنای سلب وظیفه شهروندان نیست. در حوزه بهداشت این وظیفه کف اخلاق و کف احترام به دیگری است یعنی رعایت پروتکل‌های بهداشتی مثل ماسک زدن و رعایت فاصله اجتماعی. گاهی ممکن است نخواهیم موارد بهداشتی را رعایت کنیم و مدعی شویم ‌که حق خودمان است و دل‌مان نمی‌خواهد برای سلامتی خودمان کاری کنیم، اما اینجا حق فردی موضوعیت ندارد، مسأله «حق دیگری» است. اینکه یک نفر بگوید به شما چه مربوط من می‌خواهم بمیرم حرف کاملاً احمقانه‌ای است، این کشتن دیگران است و قرار نیست یک نفر با مرگ خودش باعث ابتلا و مرگ دیگری بشود.»
آیا می‌توان مسئولیت شهروندی را موضوعی جدا از مسئولیت دولت دانست؟ مثلاً می‌توان گفت دولت هیچ ورودی نکند یا به بدترین شکل ممکن مسئولیت خود را انجام دهد اما شهروندان بدون توجه به این موضوع مسئولیت شهروندی و اخلاقی و انسانی خود را انجام دهند؛ به فکر مشکلات اقتصادی یکدیگر باشند، در غم یکدیگر شریک باشند و.... به ‌گفته جامعه شناسان مسئولیت اجتماعی شهروندان و مسئولیت دولت‌ها دو موضوع جدای از هم نیست و بدون درنظر گرفتن یکی، دیگری نیز مختل خواهد شد.
یعقوب موسوی جامعه شناس، با اعتقاد بر اینکه مسئولیت‌پذیری یک امر مشترک بین مردم و دولت است، می‌گوید: «مسئولیت اجتماعی بویژه در شرایط همه‌گیری کرونا یک سیکل به هم پیوسته است. یعنی یک نظام به هم متصل که هم مردم وهم مسئولان را شامل می‌شود. انتظاری که از دولت می‌رود این است که سنجیده و دقیق و با مطالعه و استفاده از تجربیات دیگر کشورها جلو برود؛ اما نقش و وظیفه مردم در قبال کرونا کمتر از دولت نیست بلکه شاید هم مهمتر باشد.
به لحاظ آموزه‌های دینی، اخلاقی و اجتماعی هرکسی مسئول صیانت از سلامت خویش است و خداوند به انسان توانایی محافظت از خود داده است. رعایت بهداشت فردی امروز مهمتر از گذشته شده و این نیاز به گفتن ندارد و همه باید به‌عنوان یک مسئولیت اجتماعی آن را رعایت کنند. بنابراین انتظار از دستگاه متولی بهداشت برای بهداشت فردی موضوعی غیرمنطقی است؛ البته وزارت بهداشت در زمینه مبارزه با کرونا و ارتقای سلامت جامعه تلاش زیادی انجام می‌دهد و همین تعداد قربانیان کادر درمان برای درمان بیماران مبتلا به کرونا نشان از عزم پزشکان و پرستاران در این راه دارد و باید به آن افتخار کرد. اما اینکه اگر کسی سرما می‌خورد یا دچار تنگی نفس می‌شود وزارت بهداشت را مقصر بداند و مدعی شود که آنها باید مصونیت ایجاد می‌کردند یک انتظار بیهوده و غلطی است.»موسوی درعین حال مسئولیت اجتماعی را مربوط به همه اقشار جامعه می‌داند و گوشزد می‌کند که این یک وظیفه اجتماعی است که کارگر تا تاجر و دانشجو و استاد و هنرمند و ورزشکار همه باید از خودشان مراقبت کنند: «استفاده از ماسک که مسئولان وزارت بهداشت بارها بر آن تأکید دارند یکی از راه‌های مراقبت است. نقش مردم در مقابله با این بیماری زیاد است. یک گام بلندتر اینکه آنها می‌توانند با هدیه کردن یا نذر ماسک در ترویج فرهنگ ماسک زدن نقش داشته باشند. اگر اراده جمعی برای مقابله با کرونا باشد و مردم دراین راه مشارکت کنند این بیماری خیلی زود به حاشیه می‌رود.»
اصغر مهاجری جامعه شناس نیز ایده «امید اجتماعی» را راهکاری برای مسئولیت‌پذیری شهروندان می‌داند و معتقد است، اگر دولت امید به زندگی را بالا ببرد مردم به امید اجتماعی روی می‌آورند و مسئولیت پذیر هم می‌شوند: «مطالعات نشان می‌دهد وقتی مردم متوجه می‌شوند قرار نیست امید اجتماعی تحقق پیدا ‌کند هرکسی به‌دنبال کشیدن گلیم خود از آب می‌رود. یعنی به‌دنبال ظرفیت‌ها و توانمندی‌های فردی می‌روند و هرکسی مشکل خودش را حل می‌کند و به دیگری توجهی نمی‌کند. در این صورت جامعه دچار مشکل بزرگی می‌شود. امروز بسیاری از کارها از مسیر فردی انجام می‌شود؛ مثلاً کسی بدون توجه به مسئولیت اجتماعی‌اش با لایی کشیدن و سرعت رفتن تلاش می‌کند زودتر از دیگران به مقصد برسد. اما از طرف دیگر مردم باید به نکته ظریف هم توجه کنند و آن استفاده و ترویج الگوهای ایثار است. در روزهای سخت است که الگوهای ایثار به کمک ما می‌آیند. باید این الگوها را تقویت کنیم و دست در دست هم از این روزهای سخت عبور کنیم.»
در زمینه فشارهای اقتصادی و تورم فزاینده نیز همین تحلیل کاربرد دارد. گراوند مسئولیت اجتماعی شهروندان را در این زمینه در چند شاخه تعریف می‌کند و معتقد است باید در این برهه بیشتر از گذشته از کالای تولید داخل حمایت کرد: «اول اینکه به اندازه خرید کنیم، مسأله بعدی اینکه مناسب بخریم، یعنی چیزهایی بخریم که نیاز داریم و همین طور وظیفه بعدی مسئولیت اجتماعی شهروندان خرید محصولات داخلی است. قبول دارم که کیفیت محصولات خارجی گاهی اوقات از محصولات داخلی بیشتر است اما اگر از محصولات داخلی در این شرایط حمایت نکنیم چرخه اقتصادی با مشکل جدی‌تری مواجه می‌شود.»
او اعتقاد دارد لازم نیست به صورت آرمانی در  فکر نجات جامعه باشیم بلکه همین که از احوالات نزدیکان خودمان و دوستان و همکاران مطلع باشیم و اگر نیازمند هستند دست‌شان را بگیریم درنهایت جامعه هم نجات پیدا خواهد کرد: «اگر قراراست چیزی برای خودمان بخریم خوب است که ببینیم دور و برمان هم اگر نیاز دارند، برای آنها هم خرید کنیم. در ایام محرم و صفر می‌توانیم به جای غذای نذری مواد خشک غذایی را به دست اطرافیانی که نیازمند هستند برسانیم.»
مدارا و همدلی راهکاری است که یعقوب موسوی مطرح می‌کند ومعتقد است ایرانی‌ها در طول تاریخ با همدلی از مشکلات بسیاری سربلند بیرون آمده اند: «متأسفانه شرایط کشور ما از جهاتی واقعاً خاص است. ما جزو معدود کشورهایی هستیم که به‌صورت متراکم و رو به افزایش معضلات خودمان را تولید و بازتولید می‌کنیم. توده مردم امروز یا به‌دلیل تحریم یا ساختار بیمار اقتصاد، نوع مدیریت یک طرفه و فساد سیستماتیک در شرایط تلخ اقتصادی و اجتماعی به سر می‌برند. در این شرایط مردم اعتماد لازم به نهادهای مختلف ندارند و به همین علت بیرون آمدن از این بحران کار بسیار دشواری است که جز با مدارا و فداکاری امکان ندارد. البته این اولین بار نیست که ایرانی‌ها با این مشکلات مواجه می‌شوند. در تاریخ می‌خوانیم که محمود افغان 6 ماه اصفهان را محاصره کرد و اجازه ورود آذوقه به این شهر نداد و مردم شش ماه مقاومت کردند. مردم ما در تاریخ از بسیاری از مرارت‌ها و مصائب سربلند بیرون آمده‌اند و این بار نیز با مسئولیت اجتماعی و کنار هم بودن سرافراز بیرون خواهند آمد.»
مهاجری هم همیاری و خیرات و کمک‌های مؤمنانه را به‌عنوان سرمایه‌های بزرگ فرهنگی می‌داند که مردم با این سرمایه بزرگ به کمک هم می‌آیند: «در طول تاریخ سرمایه‌ای به‌ نام همیاری و خیرات و کمک‌های مؤمنانه در بلایایی مثل قحطی و بیماری همه گیر کمک ما آمده است. بنابراین هرجا دولت کم آورده دست به دامان مردم شده و مردم هم کمک کرده‌اند. این سرمایه خیلی مفید است و باید آن را از طریق سازمان‌های مردم نهاد تقویت کرد چون این سرمایه یکی از گنجینه‌ها و داشته‌های خوب ما است.»

محمد محمدی سدهی
خبرنگار
پنجم مرداد 1398 روز درخشانی برای ورزش ایران بود. در این روز تیم ملی والیبال جوانان کشورمان موفق شد با شکست ایتالیا در فینال رقابت‌های قهرمانی جهان ۲۰۱۹ در بحرین، برای نخستین بار قهرمان جهان شود. حالا از آن اتفاق بزرگ و تاریخی بیش از یک سال می‌گذرد و اعضای کادر فنی و بازیکنان این تیم دغدغه‌هایی دارند. در آن مقطع وعده‌هایی به این ستاره‌ها داده شد که تقریباً هیچ کدام از آنها محقق نشده است.
امیرحسین اسفندیار که سال گذشته کاپیتان تیم ملی جوانان بود و از امسال باید در رده بزرگسالان به میدان برود، به خبرنگار «ایران» گفت: «برای اختصاص پاداش قهرمانی چندین بار با محمدرضا داورزنی، رئیس فدراسیون صحبت کردم اما تاکنون به نتیجه‌ای نرسیدم. زمانی داورزنی به عنوان معاون وزیر ورزش در این وزارتخانه حضور داشتند و می‌توانستند در خصوص پاداش‌ها با وزیر ورزش رایزنی کنند اما با حضور در فدراسیون والیبال، دستشان از آنجا کوتاه شده است. از طریق داورزنی در حال پیگیری هستیم و ایشان قول‌هایی دادند که حتماً انجام می‌شود. می‌توان بر روی قول‌های داورزنی حساب کرد چرا که همیشه وعده‌های او عملی شده است.»
او اظهار داشت: «پس از قهرمانی تیم ملی در مسابقات قهرمانی جهان، وزارت ورزش در فرودگاه اعلام کرد چون این نخستین قهرمانی است و این قهرمانی ویژه بوده، پاداش ویژه‌ای برای آن در نظر گرفته شده است. من همان جا پرسیدم و گفتم که به بچه‌ها اعلام کنید که این چه پاداشی است؟ گفتند که یک 206 تیپ 2 به شما می‌دهیم. ما نامه‌نگاری‌هایی کردیم و در زمان سرپرستی  افشین داوری در فدراسیون نامه را دیدم و به شرکت ایران خودرو نامه زده شد که مدیران ایران خودرو به دلیل یک سری مسائل درون کارخانه‌ای درگیری‌هایی داشتند و اعلام کردند که ما نمی توانیم به وزارت ورزش ماشین بدهیم.»
کاپیتان وقت تیم ملی جوانان ادامه داد: «پس از این مشکل وزارت ورزش اعلام کرد که چون ما نمی‌توانیم ماشین بگیریم، نقدی پرداخت می‌کنیم و قیمت ماشین کارخانه‌ای را به شما می‌دهیم. من سالگرد فینال یک استوری در اینستاگرام گذاشتم و در آن استوری از تلاش بچه‌ها صحبت کردم. من کاپیتان تیم بودم و ما در این مسابقات به دنبال قهرمانی بودیم و برای این قهرمانی زحمات زیادی کشیدیم. از روزی که وارد تیم ملی شدم، به چشم دیدم که کادر فنی تا چه حد زحمت کشیدند. ماه رمضان بود و کادری که از شهرستان می‌آمدند، در تهران می‌ماندند و روزه می‌گرفتند و با زبان روزه در تمرینات حاضر می‌شدند.»اسفندیار گفت: «بهروز عطایی، سرمربی تیم ملی در زمان استراحت هم به منزلش نمی‌رفت و بالای سر تیم بود. برخی از بازیکنان در تیم ملی بزرگسالان حضور داشتند و درگیر مسابقات لیگ ملت‌ها بودند. محمدرضا حضرت پور، لیبروی تیم ملی  گفت که ما در لیگ ملت‌ها با داوری نتوانستیم مدال بگیریم اما در اینجا باید مدال بگیریم و باید به همه بفهمانیم که ما خوب هستیم.60 درصد تیم آخرین دوره حضورشان در تیم ملی جوانان بود و من در ادامه حرف‌های حضرت پور گفتم که باید این دوره آخر را با بهترین نتیجه به پایان برسانیم. حقیقتاً بچه‌ها از جان مایه گذاشتند.»
او با اشاره به این موضوع که ما به پاداش فکر نمی‌کردیم، اظهار داشت: «ما هیچ چشمداشتی نداشتیم و مشکل از آنجایی آغاز شد که خودشان وعده پاداش دادند. هیچ ملی‌پوش ایرانی برای پول و پاداش بازی نمی‌کند و همه با جان و دل می‌آیند و خودشان را سرباز تیم ملی می‌دانند. همه می‌خواهند مدالی کسب کنند تا مردممان خوشحال شوند. اسپانسرهای تیم ملی هم به وعده‌هایشان عمل نکردند.» کاپیتان سابق تیم ملی والیبال با اشاره به این موضوع که همین بازیکنان تیم ملی جوانان به بزرگسالان دعوت شده‌اند، افزود: «قول‌هایی که مسئولان می‌دهند و به آنها عمل نمی‌کنند، باعث دلسردی می‌شود و این دلسردی باعث می‌شود تا بازیکنان در رده بزرگسالان هم دلسرد شوند. متأسفانه پاداش‌های ما از سال‌های پیش مانده است و این در حالی است که دولت هر سال از مدال‌آوران تجلیل می‌کند. در بخش پایه، جوانان مهم‌ترین مسابقات است چرا که تیم ملی امید وجود ندارد و بازیکنان از رده جوانان مستقیماً به رده بزرگسالان منتقل می‌شوند به این دلیل سطح مسابقات قهرمانی جهان ۲۰۱۹ بسیار بالا و کسب عنوان قهرمانی بسیار ارزشمند بود.»ارزشمندترین بازیکن مسابقات قهرمانی جوانان جهان سال ۲۰۱۹ افزود: «متأسفانه برخی‌ها در زمان برگزاری مسابقات  در حال تخریب تیم ملی بودند و صعود تیم ملی را به جمع 8 تیم پایانی بی ارزش دانستند اما سعید درخشنده که جزو مسئولان برگزاری مسابقات بود به خوبی جواب این افراد را داد و اعلام داشت که هیچ کدام از این 8 تیم شانس اول قهرمانی نیستند و همه تیم‌ها کیفیت یکسانی دارند. این مصاحبه نشان داد که قهرمانی ما بسیار ارزشمند بود. خوشحالیم که این قهرمانی به تالار افتخارات والیبال ایران اضافه شد.»
پس از قهرمانی تیم ملی جوانان، اعضای این تیم دیداری با رهبری داشتند و او در خصوص این دیدار بیان داشت: «در میان پاداش‌ها تنها دستور رهبری اجرا شد و بازیکنان تیم از خدمت مقدس سربازی معاف شدند. علاوه بر این از سوی مقام معظم رهبری پاداش ریالی هم برای بچه‌ها در نظر گرفتند که البته این مبلغ به سرمربی و 12 بازیکن تیم پرداخت شد و به جز وعده رهبری هیچ کدام از وعده‌ها عملی نشد.» او امسال همراه با دعوت به تیم ملی بزرگسالان لژیونر شده است و به باشگاه بلژیکی «گرین‌یارد ماسِیک» پیوست. اسفندیار گفت: «لیگ بلژیک جزو لیگ‌های پویاست و به این دلیل این تیم را انتخاب کردم که این تیم در مسابقات باشگاهی اروپا شرکت می‌کند و تیم پرافتخاری است. گرین‌یارد ماسِیک تیم پرافتخاری است و 16 بار به عنوان قهرمان مسابقات شناخته شد. ما می‌توانیم در لیگ اروپا بازی کنیم و در آنجا دیده شویم. هدف من از حضور در این باشگاه کسب تجربه بیشتر برای کمک به تیم ملی است.»

گروه حوادث/ کمیته بررسی علت حادثه کلینیک سینا مهر، اتصال برق کولر را عامل این فاجعه اعلام کرد.
جلیل میرمحمدی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با ایسنا در توضیح جلسه دیروز کمیته بررسی حادثه کلینیک سینا مهر گفت: در آخرین جلسه بررسی حادثه کلینیک سینا مهر در کمیسیون بهداشت مقرر شد که این موضوع در کمیته‌ای به‌صورت دقیق مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن به کمیسیون برای تصمیم‌گیری و ارائه به صحن داده شود که این جلسه با حضور نمایندگانی از وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، سازمان آتش‌نشانی، مسئول سلامت شورای شهر تهران و نمایندگانی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به‌عنوان متولی ایمنی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی و صدور مجوزهای کلینیک صبح دوشنبه تشکیل شد.وی درباره علت اصلی آتش‌سوزی در کلینیک سینا مهر گفت: طبق توضیحات ارائه شده توسط کارشناسان آتش‌نشانی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ابتدا با اتصال برق کولر در سقف کاذب در پارکینگ، کولر آتش گرفته و بعد سقف کاذب شکسته می‌شود. در آن محل مواد الکلی و اشتعال زا وجود داشته که با فروریختن سقف کاذب آنها هم آتش گرفته و بعد آتش به کپسول‌های اکسیژن سرایت می‌کند و در نهایت باعث انفجار می‌شود. به‌گفته وی طبق تصمیم این جلسه تیم‌های سه‌نفره‌ای از وزارت بهداشت، شهرداری و مجلس برای دیدار با خانواده‌های مصدومین و متوفیان حادثه کلینیک سینا مهر برای دلجویی و رسیدگی به خواسته‌های آنها تشکیل می‌شود.