گروه اقتصادی: پس از واگذاری طرح توسعه میدان نفتی یاران به شرکتی ایرانی، این هفته نوبت به میدان بزرگ و استراتژیک آزادگان جنوبی رسید و روز گذشته قرارداد تکمیل توسعه این میدان بین شرکت مهندسی و توسعه نفت و شرکت پتروپارس امضا ‌شد. پتروپارس به‌عنوان پیمانکارعمومی طرح (GC) خواهد بود که وزیر نفت آن را یکی از نمادهای فناوری ملی می‌داند. گفته می‌شود که سیاست‌ وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران اکنون این است که توسعه میادین مشترک با استفاده از ظرفیت شرکت‌های ایرانی انجام شود و به همین خاطر قرارداد تکمیل توسعه میدان آزادگان جنوبی و احداث کارخانه فرآورش مرکزی با یک شرکت داخلی به امضا رسید. این روند برای 9 طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت دیگر نیز ادامه خواهد داشت. روز گذشته در آیین امضای قرارداد تکمیل میدان آزادگان جنوبی، وزیر نفت با اشاره به مشترک بودن این میدان و اهمیت افزایش ضریب بازیافت نفت در آن بیان کرد: ازدیاد برداشت در این میدان فوق‌العاده مهم و حیاتی است. بیژن زنگنه همچنین از فعال شدن صندوق پژوهش و فناوری نفت در آینده نزدیک خبر داد.
توسعه در مجاورت عراق
میدان نفتی آزادگان جنوبی به‌عنوان مهم‌ترین میدان مشترک منطقه غرب کارون در مجاورت مرز عراق و در‌ حدود ۸۰ کیلومتری غرب اهواز واقع شده و هدف از قرارداد تکمیل میدان آزادگان جنوبی، دستیابی به تولید ۳۲۰ هزار بشکه نفت خام در روز طی ۳۰ ماه و در سقف مبلغ قراردادی به ارزش ۹۶۱ میلیون دلار و ۱۱۸۳ میلیارد تومان است. البته قرارداد دیگری بین شرکت مهندسی و توسعه نفت و شرکت پتروپارس به منظور احداث کارخانه فرآورش مرکزی (CTEP) با ظرفیت ۳۲۰ هزار بشکه در روز و در مبلغ قراردادی به ارزش حدود ۳۰۰ میلیون دلار امضا خواهد شد. این واحد که بزرگ‌ترین واحد فرآورشی نفت و گاز کشور است طی مدت ۳۰ ماه ساخته می‌شود. بدین ترتیب با امضای قراردادهای تکمیل توسعه میدان آزادگان جنوبی و احداث کارخانه فرآورش مرکزی قراردادهایی به ارزش مجموعاً ۱۲۶۱ میلیون دلار و ۱۱۸۳ میلیارد تومان بین شرکت مهندسی و توسعه نفت و شرکت پتروپارس امضا می‌شود.
علاقه ویژه‌ای به کشورهای  خارجی ندارم
وزیر نفت با بیان اینکه به هیچ کشور خارجی علاقه‌ای ویژه‌ ندارم و اگر با فردی صحبت می‌کنم برای عزت و منافع ملت ایران است، تأکید کرد: ما مقتدر و محکم برای سربلندی ملت‌مان و ایران عزیزمان ایستادیم. زنگنه در این مراسم که به‌صورت پخش زنده انجام می‌شد، اظهار کرد: من خدمتگزار ملت ایران هستم. من در این خاک به دنیا آمدم، پدرانم در این خاک به دنیا آمدند و در این خاک دفن شدند، امیدوارم خودم در این خاک با عزت دفن شوم. او با بیان اینکه آنچه برایم مهم است فقط و فقط سربلندی و بزرگی ملت ایران است و تلاش برای اینکه در این شرایط سخت بتوانیم کاری کنیم که کمتر به مردم فشار وارد شود، تصریح کرد: وظیفه‌ ما این است در این شرایط سخت، تحت سخت‌ترین فشارها عمل کنیم و کوتاه نیاییم.
امضای قرارداد میدان فرزاد؛ به‌زودی
وزیر نفت ضمن یادآوری اهتمام وزارت نفت در زمینه مسئولیت اجتماعی خود در حوزه نفت با اشاره به توسعه میدان‌های مشترک، گفت: با وجود همه مشکلات و تنگناهایی که داشتیم کارهای خوبی در میدان‌های مشترک انجام دادیم، برای نمونه ظرفیت برداشت روزانه نفت خام از میدان‌های غرب کارون از ۷۰ هزار بشکه به حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز رسیده که کار بزرگی است و جای قدردانی دارد. وی از میدان‌های مشترک غرب کارون و پارس جنوبی به‌عنوان شاخص در میدان‌های مشترک نام برد و گفت: همه میدان‌های مشترک کشور تا پایان دوره فعالیت دولت دوازدهم سر و سامان می‌گیرند، میدان مشترک گازی فرزاد یکی از آنهاست که قرارداد آن به‌زودی امضا می‌شود. زنگنه در ادامه به موضوع افزایش ضریب بازیافت از مخازن نفتی اشاره کرد و با بیان اینکه هم‌اکنون مردم و مجلس شورای اسلامی درباره میدان‌های مشترک بسیار حساس هستند که حساسیت بحق و بجایی است، تصریح کرد: باید کاری کرد که مردم، مجلس و مسئولان به همان اندازه نسبت به افزایش ضریب بازیافت و برداشت از میدان حساس باشند. وی با تأکید بر اینکه اگر درست عمل نکنیم ثروث کشور را هدر دادیم بدون آنکه کسی ببیند، افزود: ذخیره درجای میدان نفتی آزادگان جنوبی ۲۷ میلیارد بشکه است که با فناوری کنونی می‌توانیم کمتر از یک و نیم میلیارد بشکه از آن برداشت کنیم، به این معنا که ۲۵.۵ میلیارد بشکه بدون استفاده می‌ماند و این ضعف فناوری است. وزیر نفت ادامه داد: البته منظور این نیست که بتوان ۱۰۰ درصد ذخایر درجا را برداشت کرد، زیرا بسته به شرایط زمین و مخزن، دسترسی به این ذخایر متفاوت است، اما همان‌طور که آقای پنجه‌شاهی، رئیس انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران اعلام کردند، می‌توانند ۱۰ درصد به ضریب بازیافت این میدان اضافه کنند، یعنی ۶ درصد به ۱۶ درصد برسد که بیش از هزار میلیارد دلار به ثروت مردم افزوده خواهد شد. وی گفت: هیچ کسی حق ندارد تصمیم بگیرد جلوی عملیات اجرای افزایش ضریب بازیافت را بگیرد، در غیر این صورت باید جلوی ملت ایران پاسخگو باشد، من تا زمانی که در نفت حضور داشته باشم از اجرای طرح‌های افزایش ضریب بازیافت کوتاه نخواهم آمد.
دانشگاه‌ها و صنعت نفت
زنگنه دانشگاه‌ها را رکن اساسی افزایش تولید و ضریب بازیافت برشمرد و یادآور شد: دانشگاه‌هایی که بخش بالادستی نفت دارند هم‌اکنون همانند پزشک خانواده در کنار میدان‌های اصلی نفت هستند و آن را مطالعه می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه حضور دانشگاه‌ها برای کار مطالعه میدان‌های نفتی آن چیزی است که آرزوی آن را داشتم، افزود: هم‌اکنون فقط یک انستیتو در میدان آزادگان فعالیت می‌کند، البته دانش و فناوری افزایش بازیافت از مخازن نفتی فقط در دانشگاه‌ها تولید نمی‌شود.
وی با بیان اینکه ثروت ملت نباید با شعار به باد داده شود، گفت: برای نمونه دانشگاه تهران میدان آزادگان، دانشگاه سهند تبریز میدان سروش، دانشگاه شیراز، میدان منصوری، دانشگاه صنعتی شریف، میدان کوپال و همه دانشگاه‌هایی هستند که در قامت پژوهشگر با مسئولیت افزایش ضریب بازیافت فعالیت می‌کنند. وزیر نفت با اشاره به اینکه پیوند دانشگاه و صنعت نفت به‌دلیل ماهیت آن فراز و نشیب زیاد داشته است از امضای قراردادهای جدید با دانشگاه‌ها خبر داد و گفت: قرار است مطالعه میدان یادآوران به دانشگاه تهران، میدان دورود به دانشگاه علم و صنعت، میدان نوروز به دانشگاه خلیج فارس بوشهر، میدان فروزان به دانشگاه صنعت نفت، میدان الوند به دانشگاه صنعتی امیر کبیر، میدان اسفند به دانشگاه شیراز، میدان مارون لایه بنگستان به دانشگاه صنعتی اصفهان، میدان رگ سفید به پژوهشگاه صنعت نفت، میدان مسجد سلیمان به دانشگاه سهند تبریز، میدان بینک به فردوسی مشهد، میدان تنگه بیجار به شهید چمران اهواز و میدان پارس جنوبی به صنعتی شریف سپرده شود. وی با بیان اینکه افزون بر کارهای وسیعی که با دانشگاه‌ها باید انجام شود بخشی مهمی از فناوری در بخش افزایش بازیافت در شرکت‌های معتبر نفتی است، گفت: وقتی از همکاری با شرکت‌های خارجی صحبت می‌کنیم بیش از سرمایه به فناوری نیاز داریم.
اگر قرارداد مشارکت در تولید با هندی‌ها امضا می‌شد...
وزیر نفت با اشاره به اینکه طرح میدان آزادگان جنوبی را دروضع بدی تحویل گرفتیم، اما خیلی خوب عمل شد، گفت: این روزها حرف‌های زیادی مطرح می‌شود بدون اینکه یک برگ سند داشته باشند، داشتن سند خیلی خوب است.
زنگنه با بیان اینکه عده‌ای با الگوی جدید قراردادهای نفتی و عده‌ای با قرارداد بیع متقابل مخالف هستند، گفت: بسیار خب. ما که نمی‌توانیم بگوییم همه موافق باشند، اما کشور تصمیم گرفته است و ما به آن عمل می‌کنیم، با این حال همزمان همین افراد به من حمله می‌کنند که چرا قرارداد مشارکت در تولید میدان گازی فرزاد بی‌  را لغو کردید.
وی ادامه داد: نخست اینکه قرارداد مشارکت در تولیدی با هندی‌ها وجود نداشته است، تفاهمنامه‌ای بود که به‌صورت قانونی نمی‌توانستند آن را به قرارداد تبدیل کنند، اگر من قرارداد مشارکت در تولید امضا کنم در همین مجلس مرا بازخواست می‌کنند، ما در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی هم، قرارداد امضا می‌کنیم به ما انتقاد می‌شود. وزیر نفت تصریح کرد: این افراد از آنجا که می‌خواهند با وزارت نفت دشمنی کنند نمی‌گویند آن قرارداد مشارکت در تولید بود، نمی‌دانند هم قرارداد مشارکت در تولید چیست می‌گویند چرا امضا نکردید؟ بعد هم عددهای عجیب. هندی‌ها می‌خواستند ۶ یا ۹ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کنند زنگنه گفت من نمی‌خواهم!!
۹ قرارداد با ایرانی ها  امضا می‌شود
به‌زودی ۹ قرارداد طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت (EPC/EPD) با شرکت‌های ایرانی امضا می‌شود.به‌گزارش شانا، وزیر نفت با بیان این مطلب در حاشیه مراسم، درباره برنامه‌های وزارت نفت در سال جهش تولید گفت: امسال ۲۵ میلیون تن به ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی کشور افزوده می‌شود و این بی‌سابقه‌ترین رشد تاریخی صنعت پتروشیمی ایران است. جهش دوم پتروشیمی تقریباً تا سال ۱۴۰۰ به سرانجام می رسد و تولید ناخالص این صنعت به ۱۰۰ میلیون تن می‌رسد؛ ارزش تولیدات نیز به قیمت سال ۹۵ به ۲۵ میلیارد دلار می‌رسد. ظرفیت پالایشگاه ستاره خلیج فارس نیز با رفع تنگناها به ۴۵۰ هزار بشکه می‌رسد. در صادرات هم وضع قابل قبولی داریم. به‌زودی ۹ قرارداد طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت (EPC/EPD) با شرکت‌های ایرانی امضا می‌شود و صندوق پژوهش و فناوری نفت هم فعال خواهد شد. در حوزه پایین‌دست پتروشیمی و زنجیره متانول و پروپیلن نیز کارهای خوبی انجام شده که به‌زودی اعلام می‌شود.
افزایش تولید نفت آزادگان جنوبی
وی درباره جزئیات قرارداد تکمیل توسعه میدان آزادگان جنوبی  گفت: قرار است با اجرای این قرارداد، مقدار تولید میدان آزادگان جنوبی از ۱۴۰ هزار بشکه کنونی به ۳۲۰ هزار بشکه برسد و ۲۰۰ میلیون فوت‌مکعب گاز نیز برای ان‌جی‌ال ۳۲۰۰ تأمین خواهد شد. اولویت ما توسعه میدان‌های مشترک است که میدان‌های منطقه غرب کارون و میدان گازی پارس جنوبی، شاخص‌ترین آنها به شمار می‌روند.
به‌دنبال همکاری دوطرفه‌ایم
زنگنه در پاسخ به سؤالی درباره توافق بلندمدت ایران و چین توضیح داد: بحث یک موافقتنامه کلی است و با اطمینان می‌گویم در حوزه نفت، نه چینی‌ها از ما امتیازی خواسته‌اند و نه ما امتیازی می‌دهیم. موضوع، همکاری‌های درازمدت در بخش‌های مختلف اعم از توسعه میدان‌ها، پالایش، پتروشیمی و... است. هر کشور دیگری به جز رژیم صهیونیستی که بخواهد با ایران چنین همکاری‌هایی داشته باشد ما حاضریم. حتی شرکت‌های امریکایی هم در این شرایط از فعالیت به‌عنوان پیمانکار یا سرمایه‌گذار در پروژه‌های ما منع نشده‌اند. نمی‌دانم این چه جنجالی است که در خارج از کشور راه انداخته‌اند و عده‌ای هم در داخل همراهی کرده‌اند. نه دولت و نه مجلس موافقت نمی‌کنند به خاطر کشور دیگری از منافع ملی خود بگذریم. کسی هم چنین توقعی نداشته است. این همکاری دوستانه و دوطرفه خواهد بود. روابط کنونی ما با چینی‌ها نیز روابط خوب و بی‌تنشی است.
با ما قرارداد امضا نمی‌کنند
وزیر نفت در پاسخ به پرسشی درباره میدان گازی فرزاد و تکلیف حضور هند در این قرارداد گفت: موافقتنامه اصولی (HOA) این میدان پیش‌تر امضا شده و قرارداد آن نیز به‌زودی با شرکت‌های ایرانی امضا می‌شود، هم‌اکنون هیچ شرکت خارجی حاضر به امضای قرارداد با ما نیست و ما کاملاً متکی به ظرفیت‌های داخلی هستیم. وی در پاسخ به پرسشی درباره فعالیت شرکت زاروبژنفت روسیه در ایران گفت: نه آنها مایلند ما در این باره چیزی بگوییم و نه ما تمایلی داریم.

برش
شرکت ملی نفت ایران ۱۲ قرارداد پژوهشی با دانشگاه‌ها امضا می‌کند

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به نتایج امیدبخش حاصل از مطالعات فناورانه دانشگاه تهران در میدان نفتی آزادگان، گفت: در ادامه این روند و با امضای قراردادهایی جدید، مطالعات فناورانه ۱۲ میدان نفت و گاز به پنج دانشگاه واگذار می‌شود. به‌گزارش شانا، مسعود کرباسیان در مراسم امضای قرارداد تکمیل طرح توسعه آزادگان جنوبی، افزود: با امضا شدن این قراردادها می‌توان ادعا کرد هیچ میدان بزرگ هیدروکربوری در کشور وجود ندارد که توسعه آن بدون قرارداد همکاری مشترک با دانشگاه‌ها و مراکز علمی معتبر در کشور دنبال شود.
وی با اشاره به امضای قراردادهای مطالعه فناورانه ۹ میدان نفتی با هشت دانشگاه و مرکز تحقیقاتی کشور (دولت یازدهم)، ارزش این قراردادها را حدود ۲۹۲ میلیارد تومان و ۱۹ میلیون یورو عنوان کرد و گفت: با ابلاغ وزیر نفت به چهار شرکت اصلی مبنی بر الزام انجام فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور، شرکت ملی نفت ایران این قراردادهای پژوهشی را امضا کرد که نتایج خوبی نیز در بر داشته است.

گروه اقتصادی / میدان آزادگان بزرگ‌ترین میدان مشترک نفتی ایران است که بر اساس آخرین داده‌های شرکت ملی نفت ایران، ظرفیت تولید نفت خام از میادین مشترک غرب کارون شامل آزادگان شمالی و جنوبی، یادآوران، یاران شمالی و جنوبی حدود 400 هزار بشکه در روز است. درحالی که این رقم در مرداد سال ۱۳۹۲حدود 70 هزاربشکه در روز بود.
نفت درجای این میدان بیش از ۳۳ میلیارد بشکه برآورد می‌شود. بخش عمده این نفت یعنی بالغ بر ۲۷ میلیارد بشکه در میدان آزادگان جنوبی قرار دارد. ظرفیت تولید میدان آزادگان جنوبی به‌عنوان یکی از بخش‌های استراتژیک غرب کارون، اکنون  ۱۴۰ هزار بشکه در روز است. سال 1392 تولید از این میدان حدود 45 هزار بشکه در روز بود.
قرارداد توسعه میدان آزادگان جنوبی که روز گذشته با یک پیمانکار ایرانی، با هدف افزایش ظرفیت تولید تا ۳۲۰ هزار بشکه امضا شده است و این ظرفیت در مرحله بعد باید به ۶۰۰ هزار بشکه برسد و به این منظور، مسئولان مربوطه می‌گویند که مذاکرات قراردادی توسعه این میدان با شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی ادامه خواهد داشت.
در حال حاضر ضریب بازیافت نفت خام از این میدان بزرگ و مشترک حدود ۵ درصد گزارش می‌شود، اما مهندسان دانشگاه تهران که مطالعات فناورانه آنها برای افزایش ضریب بازیافت نفت خام به نتایج امیدوارکننده‌ای رسیده است به‌دنبال ارتقای این ضریب بازیافت تا بیش از ۱۰ درصد هستند. به این معنی که بشکه‌های نفت خام بیشتری از این میدان مشترک می‌توان برداشت کرد و 1000 میلیارد دلار درآمد کشور اضافه خواهد شد.
افزایش ۱۰ درصدی ضریب بازیافت نتیجه مطالعات و غربالگری‌های انجام شده از سوی انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران روی میدان آزادگان است که در این طرح برای نخستین بار در ایران قرار است تزریق آب و گاز و مواد شیمیایی به لایه نفتی انجام شود؛ نه زیر یا بالای لایه. مدلی که ممکن است برای ۴ مخزن آزادگان متفاوت در نظر گرفته شود و اجرای پایلوت آن از سال ۱۴۰۰ آغاز می‌شود.
در دی ماه سال گذشته گزارشی از اقدامات و طرح انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران در روزنامه ایران منتشر کردیم، که در آن مجری طرح توسعه فناورانه میدان آزادگان درباره تأمین آب مورد نیاز برای تزریق به مخازن آزادگان از خلیج فارس و دریای عمان گفته بود: «برای تأمین آب مورد نیاز در تزریق به برخی از مخازن که اغلب در بالا هستند، وزارت نفت طرح انتقال آب از دریا را طراحی کرده است تا از آب‌های سطحی و زیرزمینی کشور استفاده نشود.»
ظاهراً این طرح مشاوران بین‌المللی از دانشگاه‌ها و شرکت‌های تخصصی اروپا دارد و می‌توان گفت که اهمیت آن کمتر از یک اکتشاف تازه در صنعت نفت نیست. اکنون باید منتظر ماند و دید که در ادامه طرح توسعه غرب کارون چقدر شرکت‌های ایرانی و دانشگاه‌های کشور موفق عمل خواهند کرد و در یک افق میان مدت، توسعه این میدان به نقطه قابل قبول می‌رسد؟
البته ناگفته نماند که در غرب کارون در حال حاضر وضعیت ایران بهتر از عراق است. سال ۱۳۹۶، ظرفیت و نرخ تولید نفت خام ایران در میادین مشترک غرب کارون از عراق پیشی گرفت و به 400 هزار بشکه در روز رسید. میزان تولید نفت خام عراق از مخازن مشترک با میادین غرب کارون ایران ۲۵۰ هزار بشکه در روز برآورد می‌شود.
اما با این حال، توسعه میادین عظیم کشور در مجاورت بزرگترین شریک ایران در مخازن هیدروکربوری، یعنی عراق، اهمیت ویژه‌ای در ظرفیت‌سازی نفتی کشور دارد.  نه تنها برای رقابت؛ بلکه برای روزهای پساتحریم و بازگشت آزادانه بشکه‌ها به بازارهای جهانی.