هشدار سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به تبعات زیست محیطی و اجتماعی انتقال آب
طرح انتقال آب از بهشت آباد نیاز به بازنگری دارد
زهرا کشوری
خبرنگار
10 سال از آغاز طرح انتقال آب از بهشت آباد در استان چهار محال و بختیاری به اصفهان می گذرد اما مخالفت ها با اجرای این پروژه پایان نیافته است. این مخالفت ها هم اصل پروژه را زیر سوال می برد هم زیر ساخت ها و کانال انتقال آب و هم حجم انتقال را. اینکه آب باید برای مصارف صنایع فولادی باشد یا نه، اینکه نحوه انتقال آ ب از طریق تونل باشد یا لوله و دستگاههای پمپاژ و اینکه حجم آب منتقل شده چقدر باشد؟ همه مسائلی است که تاکنون نه پاسخی روشن و اقناع کننده به آن داده شده و نه توافق نهایی درباره آن صورت گرفته است. از همین روست، که میدان برای هر مخالفتی با این پروژه همچنان باز است. در این میان حفاظت سازمان محیطزیست اصل انتقال آب را زیر سوال می برد .
«رضا اقتدار»، مدیرکل دفتر زیستگاهها و امور مناطق کشور در نامهای از تخریب منطقه حفاظت شده و ذخیره گاه زیست کره تنگ صیاد بهدنبال اجرای تونل بهشت آباد خبر میدهد. احمدی مقدم، مدیرکل جنگلها، منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری هم در گفتوگو با «ایران» میگوید: «اجرای این طرح، رانش زمین و زمین لغزش را به جان یکی از پرجمعیتترین سکونتگاههای انسانی چهارمحال و بختیاری میاندازد.» او خواستار ارزیابی زیست محیطی این پروژه میشود. طبق قانون، ارزیابی زیست محیطی پیشنیاز اجرای همه طرحهای توسعهای و عمرانی است اما طرح انتقال آب تونل بهشت آباد بدون ارزیابی زیست محیطی در اصفهان در حال اجراست.
تکرار مهاجرت تلخ روستاییان
«هومان خاکپور»، کارشناس منابع طبیعی اداره کل چهارمحال و بختیاری، پیامدهای اجتماعی اجرای تونل بهشت آباد را همان پیامدهایی میداند که آوارگی و مهاجرت اجباری ساکنان ۱۱ روستای پشت سد گتوند را رقم زد. خاکپور مبدأ احداث تونل بهشت آباد را یکی از سکونتگاههای پرجمعیت چهارمحال و بختیاری میداند و هشدار میدهد که طرح بهشت آباد روستای پرجمعیت «کاج» را غرق میکند و ساکنان بسیاری از روستاهای اطراف آن را به مهاجرت وامیدارد.
تحقیقات خانه کشاورز چهارمحال و بختیاری هم نشان میدهد، با اجرای این طرح ۲۲هزار هکتار از اراضی کشاورزی در این منطقه خشک میشود و معیشت ۱۹ هزار خانوار در حوزه بهشت آباد به خطر میافتد.
خاکپور میگوید: «صاحبان این اراضی بعد از ساخت تونل بهشتآباد راهی جز مهاجرت ندارند و با مهاجرت به حاشیه شهرها، چالش اجتماعی را برای این شهرها هم رقم میزنند.» او جمعیت روستاهای پیرامون طرح تونل بهشتآباد را بسیار بالا اعلام میکند و میگوید: «جمعیت روستاها در این منطقه آنقدر زیاد است که چند روستا در حاشیه این پروژه در حال تبدیل شدن به شهر هستند.» این کارشناس اداره منابع طبیعی استان اعتقاد دارد اجرای تونل بهشت آباد علاوه بر مشکلات شدید و جدی اقتصادی و اجتماعی، مشکلات قومیتی را دامن خواهد زد. بهگفته او اهالی این روستاها را طوایف مختلفی تشکیل میدهد که بهدلیل مرزبندیهای قومیتی حاضر به سکونت در یک محل واحد نخواهند بود و اسکان دادن احتمالی آنها در محلههای واحد به درگیریهای قومیتی منجر میشود.
او طول تونل بهشت آباد را ۶۵ کیلومتر اعلام میکند و میگوید: «اجرای آن تجربه تلخ از بین رفتن آبخوانگاهها و چشمهها را همچون طرح کوهرنگ ۳ و سبزکوه در پی دارد.» خاکپور، نقبی به چشمه بیرگان میزند که هزار لیتر بر ثانیه دبی آب داشت و یکی از بزرگترین چشمههای زردکوه بختیاری بود اما دبی آن بهدنبال احداث کوهرنگ سوم با کاهش شدید روبهرو شد.
طرح انتقال آب سبزکوه به چغاخور نیز باعث خشک شدن یکی از بزرگترین چشمههای منطقه شد. او میگوید: «مردم از خشک شدن قناتها و چشمهها در مسیر تونل بهشت آباد وحشت دارند. این منطقه بالاترین جمعیت کشاورز و دامدار را دارد.»
طرح احداث تونل لغو شده بود
به گفته سیدطاهر نوربخش، دبیر اجرایی خانه کشاورز چهارمحال و بختیاری این طرح تنها بخشی از آب چهارمحال وبختیاری را انتقال میدهد که به خشک شدن ۱۴۰۰ حلقه چاه، ۲۱۷ رشته قنات و ۴۵۶ چشمه زهکش منجر میشود.
او خارج شدن این میزان آب در منطقه را باعث کویری شدن نیمی از وسعت چهار محال و بختیاری میداند. در این وسعت منطقه حفاظت شده و زیستکره تنگ صیاد و ذخیرهگاه سبزکوه قرار دارد. بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایجاد هرگونه تداخل و تخریب در مناطق حفاظت شده و چهارگانه جرم تلقی میشود و مجریان آن باید مجازات شوند.
بهگفته نوربخش، طبق مصوبات دهمین و سیزدهمین جلسه شورای آب در سال ۹۲ مقرر شد انتقال آب از بهشتآباد به روش قبلی لغو شده و آب از طریق لوله و پمپاژ انتقال پیدا کند.
او میگوید: «طبق مصوبات شورای عالی آب، تا زمانی که مشکلات زیستمحیطی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی پروژه انتقال آب بهشتآباد حل نشود این پروژه باید متوقف بماند اما در تاریخ ۲۸ بهمن سال ۹۸ شرکت مدیریت منابع آب وزارت نیرو اعلام کرد انتقال آب با تونل کم هزینهتر است.»
هومان خاکپور، کارشناس منابع طبیعی موضوع دیگری را هم رسانهای میکند. به گفته او، در ابتدا اعلام شد که این تونل ۸۰۰ میلیون مترمکعب آب را انتقال میدهد اما در آخرین برآوردها به عدد ۱۵۸ میلیون مترمکعب رسیدند. او میگوید: «حساب و کتابها چگونه است که از عدد ۸۰۰ میلیون مترمکعب به ۱۵۸ میلیون مترمکعب میرسند؟!» خاکپور این خطای ۸۰ تا ۹۰درصدی را نگرانکننده میداند و میگوید: «بیلان مصرف آب در بخش کشاورزی اصفهان ۵میلیارد مترمکعب است که با افزایش راندمان، میتوان آب مورد نیاز اصفهان را تأمین و از ایجاد خسارتهای اجتماعی نیز جلوگیری کرد.»
مهدی پژوهش، عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد هم در گفتوگو با مهر، در پاسخ به این سؤال که آیا خنک کردن صنایع فولادی نیاز به بهترین و شیرینترین آب دارد، میگوید:«خیر، در سراسر دنیا تمام صنایع از منابع آب با کیفیت پایین مانند دریاها و اقیانوسها استفاده میکنند.»پیشتر عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور به روزنامه ایران گفته بود که صنایع ذوب آهن و صنایع آب بر حق گسترش فعالیتهای خود را در اصفهان بر اساس قانون ندارند اما باوجود این ممنوعیت صنایع فولادی در اصفهان در حال گسترش است. انتقال آب پیش از این در چهارمحال و بختیاری به بحرانهای اجتماعی که خسارتهای انسانی را در پی داشته است دامن زده بود. سازمان حفاظت محیط زیست با توجه به این تجربه تلخ، خواستار توجه تصمیمگیران کشور به پیامدهای اجتماعی احداث تونل بهشتآباد شده است. بیشک جلوگیری از ایجاد یک طرح پرهزینه، هم چهارمحال و بختیاری را از کویری شدن نجات میدهد، هم از مهاجرت روستاییان جلوگیری میکند، هم حاشیه را به شهرهای محل مهاجرت نمیکشاند و در نهایت از ایجاد بحرانهای اجتماعی _ امنیتی جلوگیری میکند.
جذب کمکهای خیران ایلامی برای طرحهای عمران شهری
«لومار» با مشارکت مردم آباد شد
ایلام – محمد کریم ویسی/ شهر لومار واقع در شهرستان سیروان در استان ایلام مانند بسیاری از شهرهای این استان از محرومیت رنج میبرد. محدودیت منابع مالی باعث شده شهرداری نتواند با اتکا به بودجههای دولتی و مصوب، طرحهای عمران شهری را به سرانجام برساند. اما رایزنیهای شهردار و اعضای شورای شهر در بین خیرین و سیروانیهای مقیم مرکز و مسئولان در سطح شهرستان ، استانی و ملی، باعث شده کمکهای خوبی در زمینههای مختلف توسعه شهری جذب کنند.
وسعت شهر لومار 179 هکتار است که تاکنون 86 هزار متر مربع فضای سبز در آن ایجاد و دارای 49 هکتار معابر است که 60 درصد آن تکمیل شده است. شهردار لومار با اشاره به اینکه سرانه فضای سبز به ازای هر نفر 32 متر مربع است، گفت: در سال گذشته بیش از یکهزار و 800 اصله نهال و یکهزار و 700 جعبه گل فصلی با اعتباری بالغ بر 600 میلیون ریال کاشته شده است.
«محمد کاظمی» در گفتوگو با خبرنگار ما افزود: با احداث یک واحد گلخانه و نهالستان، گلها و نهالهای مورد نیاز شهرداری در سال 99 تأمین میشود. وی با بیان اینکه برای تأمین روشنایی بوستان ولایت بیش از 100 میلیون تومان هزینه شده است، افزود: اقدامات قابل توجهی برای فضای سبز و منظر شهری در این شهر انجام شده که خروجی آن برای شهروندان قابل لمس است. وی با اشاره به اینکه 41 هزار متر مربع زیرسازی و آسفالت در سطح شهر لومار شده است، اظهار داشت: زیرسازی و آسفالت بلوار درویشان، بلوار شهید بهشتی، خیابان جمهوری، خیابان سیمره، خیابان امام خامنهای، روکش آسفالت بوستان ولایت و روکش آسفالت خیابان معلم محله فرهنگیان تنها بخشی از اقدامات انجام شده در حوزه بهسازی معابر و خیابانهای سطح شهر بوده است.
وی ادامه داد: در مجموع برای اجرای آسفالت و معابر مبلغ سه میلیارد و 500 میلیون تومان از محل قیر بازآفرینی و سازمان شهرداریها هزینه شده است. وی اظهار داشت: ایجاد درآمد پایدار یکی از مهمترین موضوعاتی است که در حال پیگیری است و یکی از مشکلات شهرداری مستهلک بودن ماشینآلات شهرداری است.
همچنین رئیس شورای اسلامی شهر لومار به جذب اعتبارات در سال گذشته اشاره کرد و گفت: با رایزنیهای انجام شده در مرکز کشور و خیرین بیش از 2.5 میلیارد تومان برای شهرداری لومار جذب شده است و در سالجاری نیز برای این مهم قولهای مساعدی گرفتیم که در آینده نزدیک محقق خواهد شد.
«ناصر مرادی» با بیان اینکه تفاهمنامههای زیادی با مردم برای تعریض خیابانها و معابر به تصویب شورای شهر لومار رسیده است افزود: با برنامهریزیهای انجام شده در نظر است که افرادی که دارای تمکن مالی هستند در اجرای عمران شهری، شهرداری را یاری کنند. وی اظهار داشت: با رایزنیهای انجام شده قرار است که وسایل نقلیه در اختیار شهرداری قرار گیرد و شورای اسلامی شهر در انتظار تحقق وعده مسئولان هستیم که برای خدماترسانی شهرداری مفید خواهد بود. رئیس شورای اسلامی شهر لومار از ایجاد هماهنگی بین مردم و شهرداری و ادارات مختلف در راستای توسعه شهرستان و رفع مشکلات مردم خبر داد و تصریح کرد: استقرار بیش از 5 دستگاه اجرایی برای خدماترسانی بیشتر به مردم در شهرداری لومار با موافقت شورای شهر انجام شده است.
خروج تدریجی معلولان از مراکز شبانه روزی
خانه های مستقل راهی برای توانمند کردن معلولان فارس
زهره افشار
خبرنگار
معلولان جسمی، حرکتی و ذهنی استان فارس که در مراکز شبانه روزی نگهداری میشدند از این پس میتوانند ، طعم زندگی در خانه را بچشند و برای خود اتاق و وسایل رفاهی مجزا داشته باشند و تا حدی زندگی مستقل را تجربه کنند و حتی پول توجیبی دریافت کنند.
این معلولان که یا خانواده ندارند یا خانوادههایشان بههر دلیل امکان نگهداری آنها را نداشتهاند، از بدو تولد، زندگیشان محدود به مراکز شبانه روزی نگهداری معلولان بوده است ولی حالا با حمایت خیران، به آپارتمانها یا خانههای چند اتاق انتقال مییابند تا شیوه جدیدی از زندگی را تجربه کنند که شاید سالهای سال حسرت تنها یک روزش را میکشیدهاند.
«حمید گودرزی» معاون امور توانبخشی بهزیستی فارس به «ایران» میگوید: این خانهها که به اصطلاح به آنها «خانههای پناهگاهی» گفته میشود حلقه واسطه میان زندگی در مراکز شبانهروزی و زندگی مستقل معلولان محسوب میشود و معلول با اقامت در این خانهها آمادگی پیدا میکند در خانواده و جامعه حضور پیدا کند. از سوی دیگر به خودباوری میرسند و زندگیشان ارتقا مییابد. وقتی این افراد در خانههای پناهگاهی اسکان پیدا کنند ؛ این نگرش عرفی که معلولان حتماً باید در انزوا و ایزوله باشند از بین میرود.
گودرزی گفت: یک معلول وقتی در مرکز شبانهروزی است، زندگی مستقل ندارد و در واقع زندگیاش خوابگاهی است، اتاق مشترک، دستشویی مشترک و حتی کمد مشترک اما وقتی همه امکانات در یک خانه برایش مهیا شود میتواند ضمن احساس استقلال، بیشتر کارهای خودش را به تنهایی انجام دهد. به گفته وی، این خانهها از سال 97 در استان پا گرفته است و معلولان برای بهدست آوردن استقلال نسبی در امور زندگی ابتدا در خانههای یک چهارم راهی سپس نیمه راهی و در آخرین مرحله در خانههای پناهگاهی اسکان داده میشوند.
معاون امور توانبخشی بهزیستی فارس در ادامه با اشاره به آموزشهایی که در این خانهها به افراد دارای معلولیت داده میشود، میگوید: با این شیوه زندگی، مهارتهای زندگی، ارتباط مؤثر، افزایش اعتماد به نفس در افراد معلول به مرور افزایش چشمگیری خواهد داشت.
وی، ایجاد خانههای پناهگاهی را تمرینی برای بازگشت به کانون گرم خانواده عنوان میکند و میافزاید: هدف اصلی ما بازگشت این افراد به جامعه و ایجاد حداکثر مشارکت آنان است.
به گفته وی، بنابر حمایتی که خیران از این معلولان میکنند ممکن است حداکثر 10 معلول در یک خانه زندگی کنند و حالا به فراخور وضعیتشان یک تا دو نفر به یاری آنها میآیند و به امور آنها رسیدگی میکنند که قطعاً با زندگی 50 نفره در خوابگاه کلی تفاوت دارد.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر 14 خانه پناهگاهی در استان فارس فعال هستند، تصریح میکند: دراین خانهها علاوه بر تفکیک جنسیتی، کودکان معلول براساس سن و مهارتهای زندگی هم خانه میشوند.
معاون امور توانبخشی بهزیستی فارس خاطرنشان میکند: این خانهها حتماً شریک اجتماعی دارد که خیران هستند و خوشبختانه در استان فارس نیز تعدادشان کم نیست.
به گفته وی، دولت برای ساماندهی زندگی هر معلول که یا کسی را ندارند که از آنها نگهداری کنند یا نمیخواهند از آنها نگهداری کنند، ماهانه یک میلیون و 600 هزار تومان بودجه در نظر میگیرد اما از آنجا که عملاً ساماندهی این دسته از معلولان ماهانه 3 میلیون و 500 هزار تومان هزینه دارد این مابه التفاوت را خیران پر میکنند و حتی به معلولان پول توجیبی میدهند.وی خاطرنشان میکند: البته بهزیستی هرگز این معلولان را رها نمیکند و جزئیات کارها و نحوه نگهداریشان را زیر نظر دارد.
از سویی مشکل اشتغال معلولان در کنار مسکن، از مشکلاتی است که سد راه بهبود کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت استان فارس بهشمار میرود.
گودرزی میگوید: پساز دادن آموزشهای لازم به معلولان ساکن این خانهها، برای اینکه بتوانند گلیم خودشان را از آب بیرون بکشند اگر تخصصی پیدا کنند به آنها 50 میلیون تومان وام با نرخ سود 3 درصد داده میشود.
هر کارفرمایی نیز به این دسته از معلولان کار بدهد هم از پرداخت حق بیمه معاف میشود و هم با بهکارگیری هر فرد معلول 50 میلیون تومان وام کم بهره میگیرد.