مرجان اسلامی فر
خبرنگار
طبق آخرین اطلاعات ارائه شده از سوی سازمان توسعه تجارت 48 بازارچه مرزی و .. از مرزهای مشترک ایران با کشورهای همسایه باز شده است و صادرکنندگان و واردکنندگان می‌توانند عملیات تجاری خود را از سر بگیرند.
با آغاز عملیات تجاری و برداشته شدن اکثر محدودیت‌ها، تجار با مشکلات کمتری می‌توانند صادرات کالا انجام دهند و این اتفاق گویای آن است که بزودی ارز بیشتری حاصل از صادرات وارد کشور خواهد شد و این امر کمک می‌کند تا حدودی نیاز ارزی کشور تأمین شود.
طی این مدت مرزهای مشترک زیادی باز شد ولی با افزایش میزان فوت شدگان در کشورهای همسایه برخی از کشورها دوباره مرزهای زمینی و بازارچه‌های مرزی خود را تعطیل کردند ولی در شرایط فعلی دولت‌ها در حال تصمیم‌گیری هستند که مرزها را نبندند تا مبادلات تجاری و اقتصادی کشورها با مشکل مواجه نشود.
کشورهایی مانند ترکیه و عراق که در این مدت مرزهای خود را بسته بودند به این نتیجه رسیدند که عدم تعاملات تجاری به اقتصادشان ضربه بیشتری وارد می‌کند لذا برخی با لحاظ کردن برخی از محدودیت‌ها، مرزهای خود را باز کردند و قرار است مرزهای بسته هم بزودی باز شود. دراین میان محدودیت‌های لحاظ شده در تعداد روز و تعداد مجوز به کامیون‌های صادراتی ایران است.
یکی از مشکلات اصلی تجار مرز ترکیه بود چرا که این کشور مدت طولانی مرزهای خود را به خاطر رعایت پروتکل‌های بهداشتی بسته بود اما آخرین وضعیت مرز مشترک با ترکیه نشان می‌دهد که تردد کالا میسر شده است.
از اسفند سال گذشته با شیوع ویروس کرونا خیلی از کشورها مرز مشترک زمینی خود را بستند تا به واسطه صادرات و واردات و تبادل کالا شیوع کرونا افزایش پیدا نکند. اوایل شیوع کرونا به جهت آنکه خیلی از کشورها تصور می‌کردند واکسن کووید19 به‌دست می‌آید پروتکل‌های سختگیرانه‌ای را برای مرزهای خود در نظر گرفتند اما با گذشت زمان و کشف نشدن واکسن، کشورها به مرور مرزهای خود را باز کردند.
طبق آخرین اطلاعاتی که سازمان توسعه تجارت اعلام کرده است در بازارچه‌های مرزی واردات از کیله سردشت و سرباز ممنوع است و واردات و صادرات به‌صورت همزمان از بازارچه‌های مرزی تیله کوه، باجگیران، اینچه برون، پورسه سو، یزدان-زیرکوه، دو-کوهانه و میل73- درمیان ممنوع شده است.
مرزهایی که به واسطه شیوع کرونا بسته شده  برای آن جایگزین‌هایی دیده شده است یعنی یک کشور تمام مرزهای زمینی خود را به روی ایران نبسته است و تجار می‌توانند سایر مرزها را جایگزین کنند که البته این امر ممکن است بار مالی تجار را بیشتر کند. از سویی اگر مرزها بسته باشد خیلی از کالاها را می‌توان از طریق ریل به‌کشورهای همسایه صادر کرد.
در بین مرزهای رسمی در حال حاضر واردات و صادرات از مرز خسروی، سومار، مهران(صادرات محدود و در روزهای خاص انجام  می‌شود)در شلمچه، چذابه، سرخس و باجگیران که (از مرز رسمی تنها به‌صورت ریلی اجازه واردات و صادرات وجود دارد(، ممنوع است و معلوم نیست که چه زمان این مرزها باز می‌شود، البته برخی از این مرزها از ابتدای سال یک الی دو بار باز شدند اما با موج دوم شیوع ویروس کرونا بسته شدند.
فرزاد پیلتن، مدیر کل دفتر عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت ایران درباره وضعیت مرزهای مشترک ایران با عراق به «ایران»، گفت: «با تصویب اخیر دولت عراق مبنی بر بازگشایی مرزهای شیب - چذابه و منذریه - خسروی در آینده نزدیک، می‌توان گفت کلیه مرزهای تجاری دو کشور ایران و عراق به طور رسمی بازگشایی و با شروع امکان تجارت از این دو گذرگاه مشترک تجاری عملاً تجار در روزهای آتی امکان صادرات و واردات از کلیه مرزهای مشترک با عراق را خواهند داشت.»
او خاطرنشان کرد: «در برخی مرزهای مشترک با عراق مانند شلمچه و سومار در حال حاضر هفته‌ای دو روز امکان مبادلات تجاری برای فعالان اقتصادی فراهم شده است.»
همچنین مسعود کمالی اردکانی، سرپرست معاونت توسعه بازارهای صادراتی سازمان توسعه تجارت درباره اینکه آیا اکثر مرزهای زمینی کشور باز است به «ایران»، گفت:«عمدتاً مرزهای زمینی برای صادرات و واردات کالا باز شده است.»
در این میان در مرزهای آبی ایران که با برخی از کشورها محدودیت‌هایی وضع شده بود و تجار امکان فعالیت نداشتند، سازمان توسعه تجارت اعلام کرده  که تجارت با کشورهایی که مرز آبی داریم باز است و فعالان اقتصادی می‌توانند صادرات کالاهای خود را دنبال کنند. البته به جهت تحریم مشکلاتی وجود دارد که قبل از شیوع ویروس کرونا تجار آن را تجربه کرده بودند. در حال حاضر مشکل اصلی فعالان اقتصادی شیوع ویروس کرونا و بسته شدن برخی از مرزهای آبی و زمینی بود.
در حال حاضر تجارت دریایی با کشورهای امارات، قطر، عمان، کویت، قزاقستان و روسیه آغاز شده است و تنها در مورد سه کشور عمان، امارات و قطر کشتی‌های فلزی یخچال دار امکان تردد دارند و در مابقی کشورهایی که مرز آبی داریم تمام کشتی‌ها امکان پهلوگیری را پیدا کردند.
طبق جمع ‌بندی‌های صورت گرفته از وضعیت مرزهای رسمی باید گفت که 18 مرز رسمی کشور که جزو مرزهای اصلی کشور می‌باشند باز است و تجار می‌توانند فعالیت واردات و صادرات را دنبال کنند و 10 مرز رسمی نیز به خاطر شیوع ویروس کرونا بسته است. در 7 بازارچه مرزی هم تردد ممنوع(منهای دو بازارچه که صادرات به آنها آزاد است) است و همچنین در 12 بازارچه مرزی تردد روان است و هیچ مشکلی وجود ندارد.
با باز شدن بیشتر مرزها می‌توان به این نتیجه رسید که تجارت مرزی رونق می‌گیرد و ارز بیشتری وارد کشور خواهد شد، بدین جهت با ورود ارز حاصل از صادرات می‌توان به کاهش نوسان قیمت ارز در بازار آزاد کمک کرد.

در شرایطی که امریکا در برابر خواسته‌های جهانی برای لغو تحریم‌های ایران سرباز می‌زند ایجاد کریدور سبز گمرکی با روسیه می‌تواند به توسعه روابط اقتصادی میان دو طرف کمک کند.
ایران بر این باور است همکاری چند جانبه با اتحادیه اقتصادی اوراسیا در چارچوب ایده «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه مبنی بر ایجاد کریدورهای سبز گمرکی، می‌تواند به توسعه همکاری‌های اقتصادی دوجانبه کمک کند.
به‌گزارش ایرنا، کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه چندی پیش در گفت‌و‌گوی ویدئویی با مسئولان گمرک روسیه از جمله «ولادیمیرویچ ایوین» معاون سرویس گمرک فدرال روسیه از آمادگی کشورمان برای ایجاد کریدور سبز گمرکی با روسیه خبر داد، در شرایطی که دو طرف با بحران کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند. در واقع، ایجاد این کریدور به نوعی فرش قرمز روسیه برای کالای ایرانی به شمار می‌آید. بر اساس کریدور سبز گمرکی میان دو طرف، کالای ایرانی در گمرک روسیه برای ترخیص، اولویت‌دار می‌شود، انجام کنترل‌های فیزیکی حذف می‌شود. همچنین پذیرش اظهارنامه گمرکی شرکت‌ها با حداقل اسناد به منظور تسهیل تبادل کالاهای تجاری بین دو طرف از دیگر ویژگی‌های این تفاهمنامه به شمار می‌آید. تسریع بازرسی و ترخیص کالا و محموله‌های ایرانی در گمرک روسیه بویژه سرعت در صادرات محصولات کشاورزی ایران به روسیه از دیگر مزایای این تفاهمنامه است. بر اساس این تفاهمنامه، کنترل‌های فیزیکی در گمرکات دو کشور برای تجار خوش سابقه حذف و در صورت نیاز در سریع‌ترین زمان ممکن صورت خواهد گرفت و پذیرش اظهارنامه گمرکی شرکت‌های مشمول با حداقل اسناد به شرط ارائه اسناد در مهلت تعیین شده، انجام خواهد شد. بر اساس گذرگاه سبز که از بزرگ‌ترین اسناد همکاری تاریخ گمرکی دو کشور ایران و روسیه به شمار می‌رود، روند اداری صادرات محصولات کشاورزی فاسد شدنی ایران در اولویت کاری گمرک روسیه قرار می‌گیرد و افزون بر این نیز در گذرگاه سبز گمرکی این کشور ترخیص خواهد شد و گمرک ایران هم متعهد شده است، اطلاعات و ارزش گمرکی کالاها را ارسال کند تا نسبت به ترخیص سریع محصولات کشاورزی ایران اقدام شود. از دیگر سو، تفاهم گذرگاه سبز سبب می‌شود ارزش‌گذاری اجناس توسط گمرکات دو کشور مورد قبول طرف مقابل قرار گیرد که این امر می‌تواند گام مؤثری برای صادرات و واقعی کردن قیمت کالاهای صادراتی باشد. بدین ترتیب، فرصت‌های فراهم شده از طریق کریدور سبز سبب تشویق تولیدکنندگان ایرانی برای صادرات بیشتر می‌شود.
 روسیه بر این باور است که کریدورهای سبز بدون در نظر گرفتن تحریم‌ها و جنگ اقتصادی برای کمک به یکدیگر ایجاد شود. پیش‌از این نیز وزیر امور خارجه کشورمان با استقبال از ایده روسیه مبنی بر ایجاد کریدور سبز به جای جنگ اقتصادی و تحریم تأکید کرد: ترامپ همچنان در مقابل خواسته جهانی برای رفع تحریم‌های ایران به منظور مقابله با کرونا مقاومت می‌کند.
محمدجواد ظریف، در حساب کاربری خود در توئیتر به زبان روسی نوشت: «کشورهای مختلفی برای کنترل ویروس کرونا مرزهای جغرافیایی خود را بسته ولی مرزهای کمک‌رسانی خود را باز کرده‌اند.»
وی با بیان اینکه «دونالد ترامپ همچنان در مقابل خواسته جهانی برای رفع تحریم‌های ایران به‌منظور مقابله با کرونا مقاومت می‌کند»، اظهار داشت: «ایران از ایده روسیه مبنی بر ایجاد کریدور سبز به‌جای جنگ اقتصادی و تحریم استقبال می‌کند.»