صفحه 8

گروه اقتصادی | دیروز هشتمین عرضه اولیه سال 99 میان سهامداران تقسیم شد و مانند روال ماه‌های اخیر رکورد قبلی مشارکت سهامداران جابه جا شد. دراین روز 4 میلیون و 530 هزار نفر برای خرید سهام عرضه اولیه لیزینگ پارسیان مشارکت کردند.
این سهام که هشتمین عرضه اولیه بازارسهام و پنجمین عرضه اولیه بورس تهران بود با استقبال قابل توجه سهامداران مواجه شد. این درحالی است که در سال گذشته مشارکت کمتر از یک میلیون نفر هم رکورد محسوب می‌شد. اما با افزایش استقبال از بازار سهام و ورود سهامداران جدید به این بازار، مشارکت در عرضه‌های اولیه که به‌طور معمول کمترین ریسک سرمایه‌گذاری را دارد، با افزایش چشمگیری مواجه شده است.
در سال گذشته در مجموع 23 شرکت در بازار سهام ایران عرضه اولیه شدند که هر عرضه اولیه جدید با استقبال بیشتری نسبت به قبلی روبه‌رو می‌شد. در سال‌جاری نیز تا روز گذشته 8 شرکت جدید با کشف قیمت عرضه اولیه شده‌اند. نخستین شرکتی که در سال‌جاری عرضه شد، سرمایه‌گذاری صبا تأمین بود که با مشارکت یک میلیون و 944 هزار نفر رکورد جدیدی را در مشارکت سهامداران ثبت کرد. اما دومین عرضه اولیه مربوط به شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی با وجود نیاز به نقدینگی زیاد با مشارکت 2 میلیون و 200 هزار نفر روبه‌رو شد که تمام رکوردهای قبلی را شکست. شیر پاستوریزه پگاه گیلان سومین عرضه اولیه سال 99 بود که این شرکت نیز با مشارکت 2 میلیون و 386 هزار نفر فروخته شد. چهارمین عرضه اولیه نیز مربوط به مجتمع صنایع لاستیک یزد بود که تعداد مشارکت کنندگان در آن برای نخستین بار به بیش از 3 میلیون نفر رسید. دراین عرضه اولیه 3 میلیون و 72 هزار نفر شرکت کردند.
پنجمین عرضه اولیه سال‌جاری شرکت پلیمر آریا ساسول بود که با مشارکت 3 میلیون و 350 هزار نفری باز هم رکورد شکست. اما ششمین عرضه اولیه امسال که مربوط به شرکت سرمایه‌گذاری پویا بود برخلاف انتظار با افت مشارکت حدود 2 میلیون و 500 هزار نفری مواجه شد که این افت به دلیل از سرویس خارج شدن سرور کارگرازی آگاه رخ داد. با این حال هفتمین عرضه اولیه امسال که در آن سهام شرکت سرمایه‌گذاری سیمان تأمین برای نخستین بار عرضه شد، میزان مشارکت از مرز 4 میلیون نفر عبور کرد. دراین عرضه اولیه 4 میلیون و 500 هزار نفر مشارکت کردند.
حال روز گذشته هشتمین عرضه اولیه نیز مشارکت با شکست رکورد قبل به 4 میلیون و 530 هزار نفر رسید. بدین ترتیب برای نخستین بار در تاریخ 50 ساله بورس ایران نزدیک به 5.5 درصد از جمعیت ایران در خرید سهام یک شرکت مشارکت کرده‌اند.
گفتنی است، بررسی میزان بازدهی عرضه‌های اولیه سال‌های قبل به خصوص در سال گذشته و حتی شرکت‌هایی که در ابتدای سال‌جاری عرضه شده‌اند نشان می‌دهد که میزان سوددهی آنها قابل توجه و چند صد درصدی بوده است. به همین دلیل علاوه بر سهامداران حرفه‌ای بازار، تمام مبتدی‌ها و تازه واردها هم خرید عرضه‌های اولیه را در دستور کار خود قرار می‌دهند. برهمین اساس به خصوص در شرکت‌های کوچک که تعداد سهام آنها اندک است، تعداد سهم اختصاص یافته به هر کد معاملاتی به شدت کاهش می‌یابد به‌طوری که در عرضه اولیه شیر پاستوریزه پگاه گیلان به هر کد معاملاتی 15 سهم تخصیص یافت. براساس اعلام سازمان بورس و همچنین گفته‌های وزیر اقتصاد در ماه‌های باقی مانده سال‌جاری شرکت‌های بسیاری در صف ورود به بورس هستند. درهمین راستا ابلاغ بخشنامه کمک ویژه مالیاتی به شرکت‌هایی که برای نخستین بار به بورس وارد می‌شوند، به منظور افزایش عرضه‌های اولیه که به عمق بخشی به بازار می‌انجامد بوده است.

گروه اقتصادی | روز گذشته، رئیس جمهوری در نشست هیأت دولت از صادرکنندگانی که ارز حاصل از صادرات خود را برنگردانده بودند گلایه کرده بود و اظهار داشت: «متأسفانه برخی از صادرکننده‌ها، این پا و آن پا می‌کنند و ارز خود را نمی‌آورند با این هدف که ارز بالاتر برود و خود اینها هم در فضای مجازی ترویج می‌کنند و در فضای روانی جامعه می‌دمند که ارز گران شود تا گران‌تر بفروشند. این کار خیانت به ملت ایران و اقتصاد کشور است. همه آزادیم در صادرات فعال باشیم. باید کالایی که در این کشور یارانه‌ای در اختیار صادرکننده قرار می‌گیرد، او صادر کند سودش را هم ببرد، آزاد است تا 3 ماه هر زمانی خواست بیاورد و وارد کشور کند، در سامانه نیما عرضه کند و با خریدار توافق کند و همه اینها آزاد است، اما اگر خواست تخلف کند و خواست از لحاظ اقتصادی به ملت ایران فشاور بیاورد برای ما قابل تحمل نیست و ان‌شاء‌الله از این به بعد این اقدام انجام خواهد گرفت.»
واقعیت بازار ارز تقریباً همان است که آقای روحانی گفت. براساس آخرین آمار تقریباً معادل 20 میلیارد دلار ارز صادراتی صادرکنندگان طی سال‌های 97 و 98 به کشور بازنگشته است و همین موضوع در واقع بازار ارز کشور را با چالش روبه‌رو کرده است. اما اینکه چرا چنین اتفاقی افتاده است، می‌تواند محل سؤال باشد؟
یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که در سال 1397 و پیش از آن افتاد کارت‌های یکبار مصرف بازرگانی بود. اتاق بازرگانی ایران طبق قوانین مصوب اقدام به صدور کارت‌های بازرگانی عمدتاً برای حاشیه‌نشین‌های مرزی کرد. یادمان نمی‌رود که در آن ایام شاهد انتشار اخباری مبنی بر آن بودیم که به‌نام پیرزن‌ها و پیرمردهای مرزی کشور خودروهای لوکس یا کالاهای دیگر وارد می‌شد که سازمان‌ها و نهادهای نظارتی نمی‌توانستند ردی از وارد‌کننده اصلی بگیرند یا آنکه کالاهایی به‌نام آنها صادر می‌شد که خود هیچ خبری از آن نداشتند. اکنون مجموع میزان ارز برنگشته آنها با ارز سال گذشته بالغ بر 20 میلیارد دلار می‌شود.
متأسفانه در کشور این گونه افراد پیدا می‌شوند، افرادی که نه کاری با تحریم دارند و نه کاری با هدر رفت منابع کشور. فقط به منافع شخصی خود حتی به بهای از دست رفتن منابع کشور فکر می‌کنند و در جهت آن برنامه‌ریزی می‌کنند، دقیق هم برنامه‌ریزی می‌کنند و گام برمی دارند و محکم هم گام برمی دارند. در تاریخ نمونه‌های زیادی از این افراد بوده‌اند، هستند و خواهند آمد.این اتفاق پدیده نوینی نیست که دولت بخواهد برای آنها تصمیمات تازه‌ای بگیرد. اما دولت می‌تواند منافذ ورود آنها را به عرصه اقتصاد که منبع لایزالی را برای فساد آنها فراهم می‌سازد بگیرد. در این میان متأسفانه صادرکنندگانی هم پیدا شده‌اند که حاضرند به بهای بالابردن انتظارات روانی مردم ارز صادراتی خود را تا پایان مهلت نگه دارند و آن را با بالاترین قیمت بفروشند. همین امر سبب شده که قیمت دلار در بازار آزاد از 15 هزار تومان در فروردین ماه به بیش از 22 هزار تومان در روز گذشته برسد. یعنی حدود 50 درصد افزایش قیمت دلار طی 3 ماه. اکنون ما فقط شاهد اثر روانی افزایش 50 درصدی قیمت ارز بویژه از طریق قیمت سکه طلا بر مردم هستیم- دیروز قیمت هر قطعه سکه طلا به بیش از 10 میلیون تومان رسید - اما واقعیت آن است که اثر واقعی این افزایش را نه طی یک هفته آینده بلکه طی سه ماه آینده خواهیم دید. شاید در سه ماه آینده قیمت دلار در بازار پایین بیاید و به زیر 20 هزار تومان هم برسد اما اثر آن در تأمین مواد اولیه یا موارد دیگر را از سه ماه آینده به بعد شاهد خواهیم بود.
اما دولت چه می‌تواند بکند؟ بدون شک با بگیر و ببند نمی‌توان بازار ارز را کنترل کرد. تجربیات گذشته به وضوح این امر را نشان داده‌است. اما سیاستگذار اطلاعات کافی در خصوص صادرات، میزان صادرات وتاریخ صادرات را در اختیار دارد. می‌تواند بفهمد که خریدار کالادر خارج چه کسی بوده و در چه زمانی ارز به حساب طرف واریز شده. آیا امکان بازگشت ارز وجود دارد یا خیر و اگر دارد چرا صادر‌کننده آن ارز را برنگردانده و به اندازه تخلف آن جریمه وضع کند.
واقعیت مسلم آن است که نباید اداره کشور و روان مردم در اختیار معدود افرادی قرار گیرد که با آن بازی کنند و بپسندند که «دکان آنها را گزندی نبود.»

یارانه نقدی تیرماه زوتر از موعد اعلام شده پنجشنبه شب (۱۹ تیرماه) به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود.
چند ماهی است که یارانه نقدی خانوار ۲۰ هر ماه به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود، اما براساس اعلام سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها یکصد و سیزدهمین مرحله یک روز زودتر از موعد تعیین شده به حساب سرپرستان خانوار واریز خواهد شد.
همچنین سازمان هدفمندی یارانه‌ها اعلام کرد که براساس مصوبه ستاد ملی کرونا و اطلاع‌رسانی‌های قبلی انجام شده اقساط تسهیلات قرض‌الحسنه یک میلیون تومانی از همین ماه از یارانه سرپرستان خانوار کسر خواهد شد.
میزان اقساط تعیین شده ۳۵ هزار تومان است که از یارانه سرپرستان خانواری که تسهیلات را دریافت کرده‌اند کسر خواهد شد./ایرنا

اواسط دهه 1980 میلادی، زکی یمانی، وزیر نفت اسبق عربستان سعودی روی یک صندلی در هتل اینترکنتینانتال ژنو سوئیس ایستاد و در میان اعضای اوپک با صراحت اعلام کرد که «می‌خواهم همه بدانند و بشنوند که عربستان دیگر تولیدکننده شناور بازار نفت نیست؛ عربستان سهمیه تولید می‌خواهد؛ مثل همه. ما نمی‌خواهیم که عضو سهمیه آزاد باشیم.»
از آن زمان تاکنون این تفکر در بازار نفت شکل گرفته که سعودی‌ها سهم از بازار نفت برایشان مهم و حیاتی است و برای حفظ بازارشان تلاش می‌کنند تا حرف اول را بزنند. اما توافق کاهش تولید 9.7 میلیون بشکه‌ای اوپک پلاس در هر روز و کاهش بیش از یک میلیونی عربستان نسبت به سهمیه تعیین شده در این توافق، نگاه‌ها را نسبت به این تولیدکننده عوض کرده است.
اکنون سؤال اینجاست که آیا عربستان مجدداً تولیدکننده شناور بازار شده و قیمت نفت برای آن مهم است؛ یا سیاست دیگری سعودی‌ها را پای میز مذاکره می‌کشاند؟ سیدمهدی حسینی، کارشناس بین‌الملل نفت به این سؤال پاسخ می‌دهد.

صفحه 10

علی دینی ترکمانی
استادیار مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی
بازار ارز یک بار دیگر در معرض موج‌های سنگین هولناک قرار گرفته است. نرخ دلار از حدود 1000 تومان در ابتدای سال 1390 به بیش از 22000 تومان افزایش یافته است. در دو دهه 1370 و 1380 هم میزان افزایش نرخ دلار در این حد نبود و هم اینکه به دلیل شرایط به نسبت باثبات همراه با درآمدهای ارزی نفتی قابل توجه و در نتیجه رشد اقتصادی در حد 5 درصد در سال، چندان ترسناک جلوه نمی‌کرد. 22 برابر شدن نرخ ارز در این سال‌ها همراه با متوسط رشد اقتصادی سالانه صفر، به معنای افت شدید سطح رفاه اجتماعی و بخصوص سطح رفاه بخش کثیری از جامعه است که یا بیکارند یا شاغل با درآمد حداقلی بسیار پایین‌تر از خطر فقر هستند.
البته قابل پیش‌بینی بود که نرخ دلار به این حدود خواهد رسید. در اینجا نیز قابل پیش‌بینی است که در آینده، در صورت استمرار عوامل موجده آن، در کانال‌های بالاتری هم خواهد نشست. یعنی در کوتاه مدت دارای نوسان رو به پایین است ولی در میان مدت و بلندمدت، نرخ رو به بالاست.
دو دلیل اساسی وجود دارد؛ یکی تورم ساختاری و مزمن و دیگری، نااطمینانی به آینده و تشدید انتظارات تورمی است. اقتصاد ایران درگیر تورم ساختاری است. میانگین تورم سالانه، 20 درصد است. در سال‌هایی بسیار بیشتر از این و در سال‌هایی کمتر از این رقم بوده است. این تورم که خروجی نقدینگی مبتنی بر فرآیند انباشت سرمایه و تولید ضعیف است، و دست کم 4 تا 5 برابر استاندارد جهانی یا تورم شرکای تجاری است، موجب تضعیف نرخ ارز می‌شود که اصطلاحاً «تورم انباشته» نامیده می‌شود. البته، در اقتصاد نفتی ایران، متغیری به نام درآمدهای ارزی نفتی هم هست که رابطه میان تورم و نرخ ارز را تا حدودی تحت الشعاع قرار می‌دهد. وقتی درآمدهای ارزی بالا و امکان تزریق ارز به اقتصاد در مقادیر بالا وجود دارد، به رغم میزان تورمی یکسان، بازار ارز ثبات بیشتری دارد. در سال‌های 1378 تا 1389 نرخ رسمی و نرخ بازار آزاد تقریباً یکسان بود که دلیل آن درآمدهای ارزی بالا به همراه ثبات نسبی سیاسی بود.
وقتی درآمدهای ارزی نفتی کاهش پیدا می‌کند طبعاً امکان مدیریت بازار ارز (صرف نظر از بحث بیماری هلندی) ضعیف می‌شود. امّا همراهی این وضع، با موقعیت شبه جنگی تحریم‌ها، وضع را به مراتب بدتر می‌کند. در سال‌هایی از دهه 1370 درآمدهای ارزی نفتی به خاطر افت شدید قیمت جهانی نفت، کاهش شدیدی داشت ولی بازار ارز به این میزان تلاطم نداشت. آنچه تأثیر کاهش درآمدهای نفتی بر بازار ارز را بسیار بیشتر می‌کند و به صورت کاتالیزور تقویت کننده عمل می‌کند، تنش‌های سیاسی و نااطمینانی به آینده است.
واقعیت امر این است که طی‌ سال‌های بعد از انقلاب، میزان نااطمینانی به آینده حتی در دوره جنگ، در این حد نبود. نااطمینانی به آینده، موجب افت شدید سرمایه‌گذاری می‌شود. به همین دلیل، سال 1398، از نظر منفی شدن سرمایه‌گذاری خالص، بی‌نظیر است. یعنی حتی به اندازه جبران استهلاک سرمایه، سرمایه‌گذاری صورت نگرفته است.
نااطمینانی به آینده موجب تقویت ساز و کار «انتظارات یا پیش‌بینی‌های خود محقق کننده» می‌شود که خروجی آن تمایل به سرمایه‌گذاری سفته‌بازانه روی دارایی‌هایی است که انتظار می‌رود قیمت‌شان بالا برود. این ساز و کار در شرایط فعلی به دلیل تحریم‌ها و تشدید تنش‌های سیاسی، بیشتر از قبل شده است. به این اعتبار، دلایل افزایش نرخ ارز را فقط با عوامل اقتصادی نمی‌توان توضیح داد. بی تردید، عوامل سیاسی، نقش بسیار مهمی دارند. حتی عوامل اقتصادی، یعنی تورم انباشته نیز در مقام تبیین قابل تحویل به حوزه اقتصاد سیاسی و کیفیت نظام حکمرانی است.

سخنگوی ستاد تسهیلات حمایتی وزارت رفاه با بیان اینکه اولین قسط تسهیلات یک میلیون تومانی قرض‌الحسنه دوران کرونا از تیرماه از حساب یارانه کسر می‌شود، گفت: هنوز 4 میلیون خانوار در صف دریافت تسهیلات یک میلیون تومانی قرض‌الحسنه حمایتی هستند.
حسین میرزایی در مورد زمان شروع اقساط تسهیلات یک میلیون تومانی حمایتی دوران کرونا گفت: اولین قسط وام کرونا طبق اعلام بانک مرکزی و اعلام قبلی ستاد تسهیلات کرونا، از تیرماه به میزان 35 هزار و 100 تومان از حساب یارانه سرپرست خانوارها کسر می‌شود.
وی افزود: همچنین 4 میلیون خانوار جدید براساس اطلاعات دریافتی از وزارت کشور شامل خانوارهای با سرپرست دستفروش، پیک موتوری، رانندگان وانت‌بارها، کارگران ساختمانی بیمه تأمین اجتماعی براساس فهرست سازمان تأمین اجتماعی و خانوارهای یارانه‌بگیر پنج نفره و بیشتر در صف دریافت تسهیلات یک میلیون تومانی جدید قرض‌الحسنه حمایتی قرار دارند.
سخنگوی ستاد تسهیلات حمایتی وزارت رفاه گفت: ‌طبق پیامکی که با سرشماره وزارت رفاه به سرپرستان این خانوارها ارسال شده، با ارسال عدد یک به سرشماره 6369 این افراد تقاضای خود را برای دریافت وام جدید یک میلیون تومانی قرض‌الحسنه حمایتی اعلام می‌کنند. این وام‌ها نیز 30 ماهه خواهد بود که با اقساط 35 هزار و 100تومانی از حساب سرپرستان خانوار اقساط آن برداشته می‌شود.
وی در مورد اینکه تاکنون چه تعداد افراد تقاضای این تسهیلات را کرده‌اند، گفت: هنوز جمع‌بندی صورت نگرفته و به محض جمع‌بندی اعلام می‌شود./فارس