سیاوش رضایی
خبرنگار
روزگذشته آخرین روز فصل بهار سپری شد و دراین سه ماه بازارهای مختلف تحت تأثیر تحولات بخش‌های واقعی اقتصاد و همچنین انتظارات تورمی در داخل و همچنین آنچه در خارج از مرزهای کشور رخ داده است، مسیر خود را مشخص کرده‌اند. نقدینگی پرحجم بیش از 2400 هزار میلیارد تومانی در پایان سال گذشته که با رشد 31.3 درصدی همراه بوده، میان بازارهای مختلف درجریان است و هر بازاری که بازدهی بالاتری داشته باشد، سهم بیشتری از نقدینگی سرگردان می‌برد. هرچند در سه ماهه نخست امسال همچون کل سال گذشته بازار سرمایه در صدر بازدهی بازارها قرار داشته است، اما شاهد تغییرات جدی در رتبه‌بندی سایر بازارها هستیم. درحالی که بازارهای ارز و طلا در سال گذشته به‌دلیل ثبات نسبی قیمتی در انتهای جدول بازدهی بازارها قرار داشتند، در بهار امسال با شتاب گرفتن روند صعودی دوباره برای سرمایه‌گذاران جذاب شده‌اند. بر این اساس در بهار امسال، بازار سرمایه (بورس تهران) با بازدهی بیش از 147 درصدی با اختلاف معناداری در صدر بازارها نشسته است و پس از آن بازار طلا (سکه) و ارز (دلار) به ترتیب با بازدهی 30.5 درصدی و 24.8 درصدی در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. بازار مسکن نیز با بازدهی 19.1 درصدی چهارمین بازار پربازده بهار بود و در رتبه آخر بازار پول (سپرده‌های بانکی) با بازدهی نزدیک به 4 درصد قرار گرفته است. گفتنی است در بازارهای ارز و طلا با توجه به اختلاف میان قیمت‌های رسمی صرافی‌ها و بازار آزاد، از قیمت‌های رسمی استفاده شده است.
بازار سرمایه در صدر
در فصل بهار سال‌جاری بازار سرمایه با فاصله خیره‌کننده‌ای در صدر بازدهی بازارهای پنجگانه قرار گرفته است. تغییرات شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در آخرین روز بهار نسبت به آخرین روز کاری سال گذشته نشان می‌دهد که شاخص کل با رشد 147.7 درصدی همراه شده است. درحالی که شاخص کل بورس تهران در روز 28 اسفند سال گذشته عدد 512 هزار و 900 واحد را نشان می‌دهد در روز 31 خرداد ماه به یک میلیون و 270 هزار و 602 واحد رسید که نشان دهنده رشد 757 هزار و 702 واحدی آن است که در طول تاریخ 50 ساله بورس تهران داغ‌ترین بهار را رقم زده است. بررسی حجم و ارزش معاملات در بورس تهران نیز حاکی از اقبال شدید سرمایه‌گذاران به این بازار است که در هفته‌های اخیر با آزادسازی سهام عدالت جمعیت سهامداران به 50 میلیون نفر رسیده است. بر همین اساس، در ابتدای سال گذشته روزانه 150 هزار معامله‌گر اقدام به داد و ستد سهام می‌کردند اما این آمار با رشد 467 درصدی به 850 هزار سرمایه‌گذار رسیده است.
 بازار سکه و طلا در رتبه دوم
با فاصله زیادی، بازار سکه و طلا در رتبه دوم بازدهی در بهار امسال قرار گرفته است. میزان بازدهی سکه تمام بهار آزادی طرح جدید دراین فصل به 30.5 درصد رسیده است. در آخرین روز کاری سال گذشته هر قطعه سکه تمام 6 میلیون و 28 هزار تومان قیمت داشت که در آخرین روز خرداد ماه این نرخ به 7 میلیون و 870 هزار تومان رسیده است. بدین ترتیب در سه ماه قیمت سکه یک میلیون و 842 هزار تومان افزایش یافته است. روند صعودی نرخ ارز در کنار افزایش بهای اونس جهانی در کنار رشد قابل توجه تقاضا برای خرید سکه و طلای آب شده مهم‌ترین دلایل رشد قیمت‌ها دراین بازار بوده است. همچنین در بازار طلا هر گرم طلای 18 عیار نیز با رشد 29.3 درصدی همراه شده است. براین اساس قیمت 602 هزار و 600 تومانی این نوع از طلا در آخرین روز بهار به 779 هزار و 600 تومان رسیده که نشان دهنده رشد 177 هزار تومانی هر گرم طلاست.
بازار ارز دوباره جان گرفت
با افزایش تحرکات در بازار ارز این بازار نیز برخلاف روند سال گذشته دوباره به میانه جدول بازدهی بازارها بازگشته است. به طوری که در سه ماهه نخست سال‌جاری میزان بازدهی دلار امریکا به 24.8 درصد رسیده که نشان دهنده رشد 3 هزار و 699 تومانی این ارز است. در آخرین روز اسفند ماه سال گذشته دلار 14 هزار و 903 تومان قیمت داشت که در روز 31 خرداد این رقم به 18 هزار و 602 تومان رسیده است. قیمت یورو به‌عنوان ارز پرطرفدار دیگر نیز با رشد 21.8 درصدی همراه بوده است. درحالی که قیمت این ارز در روز آخر سال قبل 16 هزار و 903 تومان بوده در روز 31 خرداد به 20 هزار و 602 تومان رسیده که حاکی از رشد 3 هزار و 699 تومانی آن است. پس از یک دوره ثبات نسبی در بازار ارز، از زمانی که قیمت ارز در صرافی ملی و صرافی‌های بانکی رو به افزایش گذاشت، میزان تقاضا نیز برای آن رشد کرده است.
بازار مسکن در مقام چهارم
بازار مسکن برخلاف سال‌های اخیر که به‌دلیل رکود شدید، بازدهی چندانی نداشت، در سه ماهه نخست امسال نزدیک به 20 درصد رشد قیمتی داشته است. هرچند هنوز گزارش رسمی وزارت راه و شهرسازی یا بانک مرکزی از تحولات بازار مسکن در خرداد ماه منتشر نشده است، اما در صورتی که نرخ رشد قیمت اردیبهشت نسبت به فروردین ماه امسال را که حدود 9.3 درصد بود ملاک قرار دهیم، در خرداد ماه متوسط قیمت هر متر مربع آپارتمان در شهر تهران به حدود 18 میلیون و 650 هزارتومان می‌رسد که این رقم درمقایسه با رقم متوسط 15 میلیون و 658 هزار تومان اسفند ماه گذشته 19.1 درصد رشد نشان می‌دهد. بر این اساس قیمت متوسط مسکن در فصل بهار 2 میلیون و 992 هزار تومان افزایش یافته است. با وجودی که درماه‌های اخیرحجم معاملات در بازار مسکن کاهشی بوده است، اما این موضوع باعث نشده است تا از روند صعودی قیمت جلوگیری شود و بر همین اساس، قیمت مسکن در کشور با افزایش شدیدی مواجه شده است.
نمودار قیمت در سه ماهه امسال و چشم‌انداز صعودی آن تا پایان سال باعث شده است تا سرمایه‌گذارانی که نقدینگی بالایی دارند بازار مسکن را انتخاب کنند.
بازار پول در انتها
با محاسبه حداکثر نرخ سود 15 درصد برای سپرده‌های بانکی یکساله که از سوی بانک مرکزی مورد تأکید قرار گرفته است، سپرده‌گذاران بانکی به طور متوسط ماهانه 1.25 درصد بازدهی کسب می‌کنند که این میزان بازدهی برای فصل بهار به 3.75 درصد می‌رسد. بنابراین بازدهی سپرده‌های بانکی درمیان بازارهای مختلف کمترین رقم محسوب می‌شود. البته با توجه به مهلتی که به قراردادهای یکساله قبلی برای بهره‌مندی از نرخ سود 20 درصدی داده شده است و همچنین نرخ سود بالاتر صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، میانگین بازدهی این بازار افزایش خواهد یافت، اما به طور قطع همچنان در رتبه آخر جدول باقی خواهد ماند. به صورت سنتی سرمایه‌گذارانی که ریسک‌پذیری پایینی دارند، سپرده بانکی را که ماهانه سود معینی پرداخت می‌کند ترجیح می‌دهند. برهمین اساس با وجود کاهش 5 درصدی نرخ سود سپرده‌های بانکی همچنان بخش قابل توجهی از نقدینگی در شبکه بانکی پارک شده است. با وجود این به همان میزان که بازدهی این بازار از سایر بازارها فاصله بگیرد، احتمال مهاجرت سپرده‌های بانکی نیز تقویت می‌شود.

سعید معیدفر
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران
نحوه بهره‌برداری از تکنولوژی حمل‌ونقل، عموماً به فراهم بودن زیرساخت‌ها برمی‌گردد. اگر ارتباط بین زیرساخت‌ها پیوسته باشد و این پیوستگی مبتنی بر ریل باشد، استفاده از ریل افزایش می‌یابد. اما اگر زیرساخت‌ها گسیخته باشد و به‌طور مرتب و منسجم نباشد، ترجیح استفاده از آن نیز کمتر است. در کشورهای توسعه یافته زیرساخت‌های خطوط ریلی بسیار توسعه یافته است. این زیرساخت‌ها به حوزه‌های حمل‌و‌نقلی دیگری مانند خطوط اتوبوسرانی، مترو، تراموا و تاکسیرانی مرتبط است و این ارتباط سازمان یافته است. وقتی افراد وارد سیستم حمل‌ونقل می‌شوند می‌توانند از انواع حمل‌ونقل به‌صورت پیوسته استفاده کنند. به این ترتیب شهروندان نیازی ندارند از وسیله شخصی در سیستم حمل‌ونقل استفاده کنند. اما در کشور ما بیشتر سرمایه‌گذاری روی حمل‌ونقل شخصی است. دائم تونل افتتاح می‌کنیم، بزرگراه می‌سازیم، هزینه هنگفتی برای توسعه حمل‌ونقل شخصی می‌شود. سرمایه‌گذاران در حوزه خودرو به نحوی از این نوع سرمایه‌گذاری سود می‌برند و هر‌چه سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل عمومی جدی نباشد، سود سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل شخصی بیشتر است. این سؤال همیشه برای من مطرح است که چرا در کشور ما هزینه‌های زیادی برای ارتقای سیستم حمل‌ونقل شخصی انجام می‌گیرد؟ در کشور ما هنوز منافع فردی و خصوصی بر منافع عمومی ترجیح دارد اما سیستم تصمیم‌گیری و سیاستگذاری باید سرمایه‌گذاری را به سمت حمل و نقل‌های کم هزینه و با امنیت بالا مانند قطار سوق دهد.  تجربه بهره‌برداری از وسایل حمل‌ونقل مبتنی بر تکنولوژی در دنیا وجود نداشت، اما چه اتفاقی افتاد که حمل‌ونقل به‌سمت وسایل پیشرفته و تکنولوژی رفت؟ باید گفت متناسب با فراهم شدن زیرساخت‌ها، تکنولوژی حمل‌ونقل پیشرفت کرد. در ایران اگر از آغاز پیشرفته شدن سیستم حمل و نقل، به جای توجه به حمل‌ونقل شخصی، تمرکز و سیاست بر توسعه حمل‌ونقل ریلی بود اکنون گرایش بیشتری بر استفاده از حمل‌ونقل ریلی بود. فرهنگ امری است که تحت تأثیر سیاستگذاری‌های مبتنی بر شرایط است. مخصوصاً در نوع سبک زندگی در بخش حمل و نقل، سرمایه‌گذاری و توسعه نقش مهمی دارد. بخش عمده‌ای از فرهنگ استفاده از وسیله نقلیه شخصی به سبب جهت‌گیری‌هایی است که از آغاز اتفاق افتاده است. اگر در جهت‌گیری و سیاستگذاری تغییر روی دهد مردم به سمت سبک زندگی آشناتر با محیط زیست و جامعه مدنی سوق پیدا می‌کنند. در سال‌های اخیر با توسعه زیرساخت در حمل‌ونقل ریلی، بهره‌برداری از این حمل‌ونقل بیشتر شده است. اگر تصمیم گیری‌ها به‌صورت مقطعی و بریده نباشد، بهره‌برداری از شبکه ریلی بیشتر می‌شود. با اتصال هر منطقه به ریل، پارامترهایی مانند شبکه‌های دیگر حمل‌‌ونقل باید به منشأ ریل متصل شود تا بهره‌برداری از ریل افزایش یابد.

چهارمین مرحله کمک حمایت معیشت کرونا ساعت ۲۴ امروز برای سرپرستان خانوار حدود ۳ میلیون نفر واریز شد. این کمک‌ها براساس بعد خانوار از ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان خواهد بود و حدود ۳ میلیون نفر را پوشش می‌دهد. کمک بلاعوض دولت برای حمایت از وضعیت معیشتی اقشار آسیب پذیر ناشی از ویروس کرونا از سال گذشته آغاز شد و این مبلغ حمایتی به ترتیب در اسفند ۹۸، فروردین و اردیبهشت ماه ۹۹ واریز شده بود./مهر