زهره افشار
خبرنگار
در «لاوین» روی هر تیر چراغ برق می‌توان یک جفت لک‌لک را دید که آشیانه کرده‌اند؛ همانطور که در روستای «خورنج » هم می‌توان دید که لک‌لک‌ها بر فراز سنگ‌های افسانه‌ای برای خود مسکنی فراهم کرده‌اند. مردم در این دو روستا و ده‌ها روستای دیگر در شهرهای پیرانشهر، مهاباد، نقده و میاندوآب آذربایجان غربی سال‌هاست از بهار تا پاییز میزبان لک‌لک‌های مهاجر هستند. پرندگانی که به همزیستی با روستاییان چنان خو گرفته‌اندکه حالا جزئی از زندگی مردم این روستا‌ها شده‌اند. وجود تالاب‌های متعدد، زهکش‌ها، منابع آبی کم عمق و رودخانه‌ها در اطراف حوزه اکولوژیک دریاچه ارومیه محیط مناسبی را برای زندگی لک‌لک‌ها فراهم کرده است. «رئوف آذری» فعال محیط زیست روستای «لاوین» به «ایران» می‌گوید: مردم روستا با لک‌لک‌ها چنان زندگی مسالمت آمیزی دارند که این پرندگان براحتی رفت و آمد می‌کنند و به‌هر جا دلشان می‌خواهد پر می‌کشند حتی در بالکن خانه‌ها می‌نشینند. اگر گشتی در روستا بزنید تقریباً روی اکثر تیرهای چراغ برق لانه لک‌لکی دیده می‌شود. لک‌لک‌ها عاشق ارتفاع هستند و به‌همین خاطر علاوه بر تیرهای چراغ برق آنها را می‌توان روی منبع‌های آب روستا دید که برای خود لانه‌ای ساخته‌اند. وی تأکید می‌کند: مردم روستا، لک‌لک‌ها را دیگر میهمان نمی‌دانند بلکه آنها را جزئی از خانواده خود می‌دانند که اگر چند روزی برای رسیدن به روستا دیر کنند همه دلتنگشان می‌شوند. به گفته وی لک‌لک‌ها از بهار تا پاییز نه تنها در لاوین بلکه در همه روستاهای منطقه اتراق می‌کنند. وی خاطرنشان می‌کند: دوستی میان روستاییان و لک‌لک‌ها چنان قوی است که در چند ماه گذشته یکی از اهالی روستای گابازله مهاباد به نام «کاک امیر ارسلان پیروتی» که حالا همه اورا به‌نام قهرمان محیط زیست یاد می‌کنند جان خود را برای نجات یک لک‌لک از دست داد. جریان از این قرار بود که لک‌لکی در بالای تیر چراغ برق گرفتار شده بود و پایش به تکه پارچه‌ای گره خورده بود و این قهرمان که از دوستداران پرو پا قرص محیط زیست بود وقتی خود را برای نجات لک‌لک به بالای تیر چراغ برق می‌رساند، خودش دچار برق گرفتگی می‌شود و در دم جان می‌دهد. آذری تصریح می‌کند: روستای لاوین هرچند می‌تواند با جاذبه‌ای که لک‌لک‌ها فراهم کرده‌اند، گردشگران زیادی را به‌منطقه بکشاند اما متأسفانه هنوز هیچ حمایتی در این زمینه از سوی مسئولان صورت نگرفته است.
 اداره برق دشمن لک‌لک‌ها
 در همین حال« انور محمدی» عضو شورای اسلامی روستای لاوین می‌گوید: مردم لک‌لک‌ها را دوست دارند و به هیچ وجه آنها را اذیت نمی‌کنند در واقع فرهنگ ما اجازه نمی‌دهد لانه‌ای خراب شود. اما اداره برق تا حالا چندین بار لانه لک‌لک‌ها را خراب کرده و ما تا جایی که توانسته‌ایم جلوی این کار را گرفته‌ایم. مأموران برق می‌گویند لانه‌سازی لک‌لک‌ها روی تیرهای چراغ برقی که ترانسفورماتور هم زیر آنها نصب شده خطرناک است. وی با اشاره به اینکه یک رودخانه از وسط روستای لاوین عبور می‌کند می‌افزاید: لک‌لک‌ها از این رودخانه ماهی و قورباغه و از زمین های اطراف روستا موش و مار می‌گیرند وخلاصه اینکه امورشان می‌گذرد به‌همین خاطر است که همه ساله باز به اینجا بر می‌گردند. او اما گلایه‌هایی هم از مسئولان میراث فرهنگی دارد. محمدی تصریح می‌کند: هراز گاهی گردشگری می‌آید و عکس و فیلم می‌گیرد و می‌رود ولی اگر به ما کمک کنند می‌توانیم از این جاذبه گردشگری برای کسب در آمد استفاده کنیم که تا حالا کمکی نکرده‌اند. وی همچنین از نگرانی مردم روستا برای به زیر آب رفتن خانه‌هایشان و لک‌لک‌ها می‌گوید. به‌گفته وی سد «کانی سیو» پیرانشهر در اراضی پایین دست روستا واقع شده و برخی می‌گویند قرار است بخش اعظم روستای لاوین به زیر آب برود. این عضو شورای اسلامی روستای لاوین از مسئولان می‌خواهد حقیقت را صادقانه به مردم روستا بگویند تا مردم از بلاتکلیفی در بیایند.
برای لاوین برنامه‌ای نیست
 از سوی دیگر «سلیمان بشیری» رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان پیرانشهر هم به «ایران »می‌گوید: در اکثر روستاهای اطراف ما لک‌لک‌ها دیده می‌شوند ولی در روستاهای لاوین و خورنج تعداد لک‌لک‌ها چشمگیر است. وی می‌افزاید: روستای خورنج به‌دلیل وجود سنگ‌های عجیب و غریب، آب بدون ناخالصی که ضد سنگ کلیه است و تنوع جانوری منحصر به فرد و نداشتن حتی یک متر زمین لم یزرع یکی از روستاهای هدف گردشگری پیرانشهر است، ضمن اینکه لک‌لک‌ها هم جلوه خاصی به آن بخشیده‌اند. به گفته وی در این روستا هیچ سماور و کتری حتی یک میلیمتر رسوب ندارد. اولین اقامتگاه بومگردی خورنج نیز در حال راه‌اندازی است. وی تصریح کرد: اما روستای لاوین با وجود میزبانی از لک‌لک‌ها که قابلیت جذب گردشگر را برایش فراهم کرده فعلاً طرح خاصی برای تبدیل شدن به روستای هدف گردشگری را ندارد. وی تأکید کرد:متأسفانه در این روستا ساخت و ساز شکل شهری به خود گرفته و حالت بومی ندارد.                      لانه لک‌لک‌ها بر فراز سنگ‌های افسانه‌ای                                                                                                                     روستای «خورنج» هم از روستاهایی است که همه ساله میزبان لک‌لک‌ها است. سنگ‌های صخره ای اطراف این روستا هرکدام شکل خاصی دارند و یکی به شکل شیر، دیگری به شکل نهنگ و دیگر صخره ها در اشکال انواع حیوانات به همین دلیل به آنها سنگ‌های افسانه‌ای گفته می‌شود که لک‌لک‌ها بر فراز آنها لانه کرده‌اند. «کمال رسول‌زاده» از اهالی این روستا می‌گوید: این پرندگان برای ما برکت می‌آورند هرساله آمدن لک‌لک‌ها نوید بخش بهار و زندگی است و ما می‌دانیم باید تلاشمان را چند برابر کنیم. وی تأکید می‌کند: در پاییز و زمستان جای لک‌لک‌ها روی سنگ‌ها ی افسانه‌ای بسیار خالی است باور کنید ما دیگر نمی‌توانیم این منظره را بدون آنها تصور کنیم. رسول‌زاده تصریح می‌کند: ما که هر روز این لک‌لک‌ها را می‌بینیم باز برایمان جالب هستند. او از همه گردشگران برای دیدن زیبایی‌های خورنج و لانه‌های لک‌لک‌ها روی سنگ‌های افسانه‌ای دعوت می‌کند.

حمیرا حیدریان
خبرنگار
وجود خانه‌های قدیمی و تاریخی منحصر به فرد از نظر معماری سنتی و اسلامی در تبریز، این شهر را به گنجینه خانه‌های تاریخی بخصوص خانه‌های قجری با جذابیت‌های خاص گردشگری در کشورمان تبدیل کرده است. طبق شواهد تاریخی متعدد، این شهر در دوره قبل از اسلام بخصوص زمان ساسانیان از مراکز مهم نظامی و در دوره سلجوقیان، ایلخانیان، جلایریان، ترکمانان و صفویه پایتخت رسمی کشور و در دوره قاجاریه ولیعهدنشین بوده است؛ بر این اساس خانه‌های تاریخی بسیاری را از دوره‌های مختلف بخصوص صفویه و قاجار در دل کوچه پس‌کوچه‌های خود دارد. تبریز که پیشینه غنی تاریخی و فرهنگی را یدک می‌کشد، از گذشته‌های دور بنیانگذار بسیاری از سبک‌های معماری و هنری و پیشگام در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی بوده و به این خاطر میراث گرانبهایی از دوران‌های مختلف به ارث برده است. اما این روزها شاهد آن هستیم که گرد زمان بر تن بسیاری از بناها ترک فرسودگی و گاه بی‌مهری وارد کرده است به طوری که از 400خانه تاریخی این شهر برخی نیازمند مرمت و بازسازی هستند تا همچنان روایتگر گذشته پیشینیان برای نسل امروز باشند. از جمله این خانه‌ها، خانه معبودی است که شناسنامه ساخت آن به دوره قاجاریه باز می‌گردد که مالکیت آن را احمد جوان برعهده داشت که طی زمان و پس از مالکیت دو نفر دیگر در نهایت در سال 1366 مهدی معبودی آن را خریداری کرد. این بنای ارزشمند که در سال 1383 جزو آثار ملی کشور به ثبت رسیده از جمله خانه‌های مورد مرمت است که در دست کارشناسان این فن قرار دارد. مرتضی آبدار مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی به «ایران» می‌گوید: مرمت پروژه خانه معبودی به‌صورت غیر مستمر از سال 1388 آغاز شد که عملیات این مرمت صرفاً جهت حفاظت صورت گرفت که تا سال 1397 به‌طول انجامید. در سال مالی 98-97 برای اتمام کامل اثر برنامه‌ریزی شد که در حال حاضر شاهد 80 درصد پیشرفت در این پروژه هستیم. مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی می‌گوید: شهر تبریز با دارا بودن ۸۰۰ مکان تاریخی و با قدمت، تبدیل به یکی از مراکز مهم اجتماع خانه‌های قدیمی و تاریخی به حساب می آید. وی بیشترین جاذبه تاریخی را از نگاه گردشگران که به ثبت رسیده متعلق به آثار تاریخی احصایی موزه قاجار (خانه امیر نظام گروسی)، موزه آذربایجان، کلیسای سنت استپانوس جلفا و بنای مسجد کبود عنوان کرده و می‌افزاید به طور میانگین سالانه 100 میلیارد ریال برای مرمت و احیای خانه‌های تاریخی استان در قالب مرمت مشارکتی، اضطراری و... اختصاص داده می‌شود. این مسئول تأکید می‌کند: بیشترین آسیب‌های وارده به بناهای تاریخی فرسودگی مصالح و عوامل انسانی و مداخلات دخل و تصرف ناموزون در بناهاست.